Turkey SOCAR TÜRKİYE 2014 YILINI BAŞARILAR VE YENİ YATIRIMLARLA KAPATTI SOCAR TURKEY ENERJİ A.Ş. ARALIK 2014 SAYI 04

Transkript

1 Energy of Turkey SOCAR TURKEY ENERJİ A.Ş. ARALIK 2014 SAYI SOCAR TÜRKİYE 2014 YILINI BAŞARILAR VE YENİ YATIRIMLARLA KAPATTI

2

3 ÖNSÖZ KENAN YAVUZ BAŞKAN (CEO) SOCAR Turkey Enerji A.Ş. BAŞARILARLA DOLU BIR YILI DAHA GERIDE BIRAKIRKEN, YENI YILIN HEM TÜRKIYE HEM AZERBAYCAN HEM DE TÜM DÜNYA HALKLARINA HUZUR, SAĞLIK VE MUTLULUK GETIRMESINI TEMENNI EDIYORUM YILI PROJELERIMIZIN DAHA DA HIZLANACAĞI BIR YIL OLACAK Merhabalar, SOCAR Türkiye nin faaliyetlerini, tüm yatırımlarını; paydaşlarımızla ve içinde bulunduğumuz sektörle ilgili gelişmeleri hem şirket çalışanlarımızla hem de çevremizle paylaştığımız dergimiz Energy Of Turkey in 2014 teki son sayısından sizlere seslenmenin gururu ve mutluluğunu yaşıyorum yılı, hem sektörümüz hem de SOCAR adına çok önemli gelişmeleri beraberinde getirdi. Bu yılı gerçekten çok iyi geçirdik. SOCAR Türkiye yi aynı anda pek çok projenin hayata geçirildiği bir şirket olarak tanımlamak doğru olacaktır. Bu yıl Türkiye de uzun vadeli olarak planladığımız pek çok proje için bir çözülme yılı oldu yılı bu projelerin daha da hızlanacağı bir yıl olacak yılında SOCAR olarak en önem verdiğimiz projelerimizden biri olan TANAP ta oldukça önemli gelişmeler yaşandı. Türkiye nin TANAP taki payı arttırılarak iki ülke arasındaki kardeşlik bağı, ekonomik anlamda da geliştirildi. Özellikle Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı nın Ana Hat Boruları ve İndüksiyon Dirseklerinin Alım Sözleşmeleri ihalesinin tamamlanmasıyla da projede çok önemli bir aşamaya geçilmiş oldu. SOCAR olarak TANAP ta kullanılacak boruların yüzde 80 ini yerli üreticilerden temin edecek olmamız sektöre ne denli güvendiğimizi de ortaya koydu. Biz Türkiye nin tek petrokimya şirketinin sahibi olarak her zaman yerli üretimi savunuyoruz. Dolayısıyla ihalenin bu şekilde sonuçlanması savunduklarımızla yaptıklarımızın birbirine uyumlu olduğunun da önemli göstergesi. Bu gelişmelerin yanı sıra SOCAR ın Petkim Yarımadası nda yürüttüğü 10 milyar dolar tutarındaki projenin en önemli ayağı olan STAR Rafinerisi için Türkiye reel sektörünün en büyük ve uzun vadeli proje finansmanı kredi anlaşmasını yine 2014 yılında imzaladık. Sağlanan bu kredi finansmanının, 5,6 milyar dolara mal olacak bu projemizde bize çok büyük bir katma değer yaratacağına inanıyoruz yılı sadece SOCAR Türkiye adına değil hem içinde bulunduğumuz sektör adına hem de Türkiye adına önemli gelişmelere sahne oldu. Biz de dergimizin son sayısında sektörde ve Türkiye de yaşanan bu gelişmeleri değerlendirdik. Türkiye adına bu yılın belki de en önemli gelişmesi Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı Anlaşması nın (TTIP) gündeme taşınması oldu. Uzun yıllardır farklı alanlarda ve stratejik boyutları da içeren bir ortaklığı bulunan ABD ve Avrupa Birliği, ekonomik bağlarını daha da kuvvetlendirmek adına gerçekleştirdiği TTIP Anlaşması, kendi ekonomik menfaatlerini ön planda tutan bir anlaşmadır. Bizim bu anlaşmanın bir tarafı olarak yer almayacak olmamız Türkiye ekonomisi adına felaket senaryosunun da başlangıcı olabilir. Çünkü bu anlaşma tek taraflı imzalandığında ABD ürünlerini 0 gümrükle gönderirken biz ABD ye gümrükle mal satabileceğiz. Bu anlaşmaya Ekonomi Bakanımız Nihat Zeybekçi ve Avrupa Birliği Bakanımız Volkan Bozkır tepkileri dile getirdiler. Bizler de bu tepkilerin iş dünyası tarafından da desteklenmesi ve bu konuda Türkiye nin bir dil birliği oluşturması gerektiğine inanıyoruz. Başarılarla dolu bir yılı daha geride bıraktık. SOCAR Türkiye olarak 2015 yılında da uzun vadeli yatırımlarımızla ilgili çalışmalarımızı sürdürmeye devam edeceğiz. Bu vesile ile yeni yılın hem Türkiye hem Azerbaycan hem de tüm dünya halklarına huzur, sağlık ve mutluluk getirmesini temenni ediyorum. Saygılarımla, Kenan Yavuz

4 İÇİNDEKİLER KAPAK HABERLER 04 Dev Enerji Projesinde Temeller Atıldı 06 TANAP Ana Hat Boruları İçin Sözleşmeler İmzalandı 08 Yenidünya Düzensizliğinin Bir Açıklaması: Çıkarlar Çatışması 11 Goldman Sachs Petlim e Ortak Oldu 12 Güney Gaz Koridoru TANAP Olmadan Başarıya Ulaşamaz Petkim den 200 Milyon Dolarlık Yatırım 16 Ankara Basını Bayburt ta Buluştu 17 İkinci SOCAR OGPC Forumu Bakü de Gerçekleştirildi ERRA Konferansı, EPDK Başkanlığında ve SOCAR ın Sponsorluğunda Yapıldı SOCAR TÜRKİYE 2014 YILINI BAŞARILAR VE YENİ YATIRIMLARLA KAPATTI Orta ve Doğu Avrupa Rafineri ve Petrokimya Konferansı İzmir de Yapıldı 20 Haydar Aliev i Ölüm Yıldönümünde Saygıyla Anıyoruz Türkiye nin Enerjisi Bosphorus Club da Konuşuldu TANAP ı Eskişehir e Kadar İnşa Edecek Firmalar Belirlendi 22 SOCAR Türkiye Yöneticileri Şamahı da Toplandı 24 GFC den STAR Rafinerisi ne Üç Ödül Birden 25 Hazar Strateji Enstitüsü İki Yılı Geride Bıraktı 26 EGAD Üyesi Gazeteciler, Petkim Yarımadası nda Ağırlandı 27 Petkim in 9 Aylık Cirosu 3,3 Milyar TL Oldu 30 Petkim, BİST Sürdürülebilirlik Endeksi ne Seçildi 33 Bakan Işık: SOCAR, Türkiye-Azerbaycan Arasında En Önemli Köprü 2 Energy Of Turkey

5 RAKAMLAR 34 Tek Film, İki Senaryo: Enerji 2050 ANALİZ 38 Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı Anlaşması ve Türkiye Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı Anlaşması nın en çok etkileyeceği ülkelerin başında Türkiye geliyor. AB ve ABD müzakerelerde yedinci turu geride bırakırken, anlaşmaya dahil olma çabalarını sürdüren Türkiye son olarak Gümrük Birliği Anlaşmasını masaya koydu. BAKIŞ 42 Türk Çelik Boru Sektörü TANAP ile Eşik Atlayacak 46 SOCAR Türkiye nin Önceliği İş Sağlığı Ve Güvenliği RÖPORTAJ 50 Türkiye nin Stratejik Önemi Her Geçen Gün Artıyor PANOROMA Yılının İlk 6 Ayı Çok Önemli Yağmur gibi yağan ekonomik veri trafiğinin ortasında, 2015 yılını ciddi anlamda etkileyecek konu başlıklarına yönelik tahminlerin ve yorumların havada uçuştuğu bir ortamda, Türk iş dünyası gelecek seneye yönelik hedeflerini gözden geçiriyor BAKIŞ 56 Oyuncak Sektöründe Hareketlilik Artıyor Türkiye de oyuncak pazarı her geçen gün büyümeye devam ediyor. Yaklaşık 800 milyon dolarlık ticaret hacmi ile öne çıkan bu pazar Türkiye de gelecek vaat ediyor. RÖPORTAJ 60 Baksı ile Doğduğumuz Toprakların Hikâyesi ni Anlatıyoruz GEZİ 64 Kafkasların Tarihi Kasabası: Lahıc XÜLASƏ 70 Nəhəng Energetika Layihəsinin Təməli Qoyuldu 72 TANAP Ana Xətt Boruları Üçün Müqavilələr İmzalandı 74 Heydər Əliyevi Ölüm İl Dönümündə Hörmətlə Yad Edirik 75 Cənub Qaz Dəhlizi TANAP Olmadan Müvəffəqiyyət Qazana Bilməz 76 Petkimdən 200 Milyon Dollarlıq Sərmayə ERRA Konfransı EPDK Rəhbərliyi və ARDNŞ-Nin Sponsorluğu İlə Təşkil Edildi 79 Bakıda ARDNŞ-nin İkinci Neft-Gaz Emalı və Neft-Kimya Kompleksi (NQNK) Forumu Keçirildi Orta və Şərqi Avropa Neft Emalı və Petrokimya Konfransı İzmirdə Keçirildi SUMMARY 82 Foundations Were Laid In Giant Energy Project 84 Agreements Were Signed For TANAP Mainline Pipes 86 We Commemorate The Life of Haydar Aliyev On The Anniversary of His Death 87 The Southern Gas Corridor Cannot Succeed Without TANAP 88 USD 200 Million Investment By Petkim AZERİCE İNGİLİZCE ERRA Conference Was Held Under The Presidency of EMRA (Republic of Turkey Energy Market Regulatory Authority) and Under The Sponsorship of SOCAR 91 The Second SOCAR OGPC Forum Was Held In Baku Central and Eastern European Refining and Petrochemicals Conference Was Held in İzmir Energy of Turkey İmtiyaz Sahibi SOCAR TURKEY ENERJİ A.Ş. Adına Kenan YAVUZ (Başkan/CEO) Genel Yayın Yönetmeni Berna KÜREKÇİ ŞENDİR Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Necla DEMİRCİ Azerbaycan Dili Editörü Chinara MAMMADOVA Yayın Kurulu Berna KÜREKÇİ ŞENDİR Chinara MAMMADOVA Necla DEMİRCİ Memduh TAŞLICALI Mutlu Serra HATIP Nilüfer Yalçın EVRENLER İletişim Adresi SOCAR TURKEY ENERJİ A.Ş. Eski Büyükdere Cad. SOCAR Bosphorus Plaza No: Maslak -İstanbul Tel: (0212) Direktör Emin GÖRGÜN Yayınlar Koordinatörü Aynur ŞENOL ALTUN Ekonomi Yayınları Yönetici Editörü Nesrin KOÇASLAN Ekonomi Editörü Cenk SARIOĞLU Simgenur GÜDEBERK Erkan YAVUZ Art Direktör Sertan VURAL Grafik Tasarım Seval YARAR Fotoğraf Editörü Şeref YILMAZ Kollektif Yayıncılık Reklam Tasarım ve İçerik Hizm. A.Ş. Mat-Set Plaza, Yeşilce Mah. Emektar Sok No: 5 Kat: 4 Kağıthane / İSTANBUL Tel: Faks: Baskı ve Cilt / Printing Görsel Dizayn Ofset Matbaacılık Tic. Ltd. Şti Atatürk Bulvarı Deposite İş Merkezi A5 Blok 4. Kat No: 405 İkitelli OSB Başakşehir / İstanbul - TÜRKİYE Tel: Fax: Yayın Türü Yaygın, yerel, süreli, ücretsiz kurumsal yayın Yayın Süresi / Dili 2 Aylık / Türkçe-Azerice İngilizce Dergide yer alan yazı ve fotoğrafarın tamamı ya da bir kısmı SOCAR ın izni alınmadan hiçbir şekilde kullanılamaz. Contact / İletişim info@collective.com.tr

6 HABERLER DEV ENERJİ PROJESİNDE TEMELLER ATILDI Azerbaycan doğal gazını Avrupa ya taşıyacak Güney Gaz Koridoru nun ilk ayağı olan Güney Kafkasya Boru Hattı nın temeli 20 Eylül de atıldı. TANAP ve TAP projeleri tamamlandığında Avrupa ya ilk etapta yılda 10 milyar metreküp doğal gaz akacak. Güney Kafkasya Boru Hattı (SCP) Projesi nin temeli, 20 Eylül 2014 te vatanı gibi gördüğünü söyledi. İki ülkenin ilgili olduğu uluslararası projeleri hatırlatan Davutoğlu, bu projelerin bütün Proje ile Avrupa nın enerji haritasının değişeceğini belirten Aliyev, şöyle konuştu: Doğal gazımızı dünya piyasalarına çı- kazanacak. Bugüne kadar enerji konusunda geliştirdikleri projelere sadece Gürcistan ve Azerbaycan da düzenlenen bölge ülkelerine barış getir- kararak ek gelir elde edeceğiz. Türkiye den katılımın oldu- törenle atıldı. Törenle Güney meyi amaçladığını vurguladı. Avrupa ülkeleri de yeni enerji ğunu, ancak temeli atılan söz Kafkasya Boru Hattı (SCP) ile Güney Gaz Koridoru nu asrın kaynağı elde edecek. Bu asrın konusu proje ile artık ulusla- birlikte Trans Anadolu Doğal projesi olarak niteleyen Davu- projesidir. Yüzyıl boyunca bize rarası ortaklık noktasında yeni Gaz Boru Hattı (TANAP) toğlu, 2015 in ikinci çeyreğinde yetecek. 20 yıl önce başlatılan bir sayfayı açmış olacaklarını ve Trans Adriyatik Boru temeli atılacak olan TANAP enerji politikası bizi bugüne vurgulayan İlham Aliyev, Hattı (TAP) ın da parçasını projesi için yapılacak törene getirdi. O zaman belirlediğimiz Azerbaycan üretimini sağla- oluşturduğu Güney Gaz İlham Aliyev i davet etti. strateji sayesinde bugünkü dığı doğal gazı Gürcistan Türki- Koridoru nun da temeli Ancak Davutoğlu Musul daki duruma gelindi. Tüm ülkeler ye, Yunanistan, Bulgaristan, atılmış oldu. rehinelerin serbest bırakılması takım halinde çalışacak. Bura- Arnavutluk, İtalya görüşmekte Başkent Bakü yakınların- üzerine törene katılamadan da kaybeden taraf yok. Herkes olduğumuz Karadağ ve Hırva- daki Sangaçal Terminali nde Türkiye ye döndü. Törende tistan da projeye katılabilirler. düzenlenen törene Azerbay- Türkiye yi Enerji ve Tabii Hatta diğer Avrupa ülkeleri de can Cumhurbaşkanı İlham Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız katılabilir dedi. Aliyev ile birlikte Gürcistan Başbakanı İrakli Garibaşvili, Bulgaristan Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliev, Yunanistan Başbakanı Andonis Samaras, Karadağ Başbakanı Milo Cukanoviç ve diğer yetkililer katıldı. Tören için Azerbaycan a giden Başbakan Ahmet Davutoğlu, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile görüşmesinden temsil etti. Aliyev ve diğer liderler törende hatta döşenecek ilk boruyu imzaladılar ve temele indirilen borunun üzerine toprak attılar. AVRUPA NIN ENERJI HARITASI DEĞIŞECEK Törende bir konuşma yapan Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, tüm ülkelerin gerçekleşmesi için çalıştığı TÜM ÜLKELERIN ÇABA SARFETTIĞI BU PROJE ILE AVRUPA NIN ENERJI HARITASI TAMAMEN DEĞIŞECEK. Aliyev atılan temelle enerji sektöründe yeni bir uluslararası takımın oluştuğunu ifade ederek Takımımızın bütün üyeleri buradalar, ben eminim ki işbirliğimiz kazançlı ve başarılı olacak diye konuştu. Daha sonra kürsüye gelen Bulgaristan Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliev de yaptığı konuşmada, ülkesinin daha önce tek bir hattan gaz aldığını, söz sonra düzenlenen ortak basın projenin kendi ülkesi için de konusu proje ile enerji bağımlı- toplantısında Azerbaycan ı büyük önem taşıdığını söyledi. lığını azaltmayı hedefledikleri- 4 Energy Of Turkey

7 Aliyev ve diğer liderler törende hatta döşenecek ilk boruyu imzaladılar. Temel atma törenine Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev katıldı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, projenin bölgeye barış ve istikrar getireceğini söyledi. ni söyledi. Plevneliev, Bugün Balkanları Kafkasya ya bağ- nizi ndeki Şah Deniz-2 Gaz Türkiye yi tercihi sonucun- tarihi bir adım atılıyor. Hem ladıklarını belirterek, Adeta Sahası ve Hazar Denizi nin da, 30 Mayıs 2014 tarihinde Avrupa nın enerji güvenliği, bir barış koridoru açıyoruz. güneyindeki diğer sa- İstanbul Shangri-La Bospho- hem de bölgesel işbirliğini ge- Bu iki ülkenin 15 yıldır, geceli halarda üretilecek doğal rus Otel de Türkiye Cumhu- nişletmesi açısından bu proje gündüzlü çalışarak ortaya gaz, Güney Kafkasya Boru riyeti Cumhurbaşkanı Recep çok önemli dedi. koyduğu büyük bir hede- hattı ile Gürcistan ı geçerek Tayyip Erdoğan ın şahitliğin- BU PROJELER BÖLGEYE BARIŞ VE ISTIKRAR GETIRECEK fin göstergesidir. TBMM de ilgili projeleri onaylamıştır. Türkiye ve Azerbaycan ın, Anadolu ya ulaşacak. Doğal gaz, Türkiye de 20 ilden geçecek 1810 km uzunluğundaki de atılan imzalarla Türkiye, toplam 1,4 trilyon metreküp rezerve sahip Şah Deniz Sa- Törende konuşan Enerji ve ortaklarımızla işbirliği içinde Trans Anadolu Doğal Gaz Boru hasında geliştirilen Şah Deniz Tabii Kaynaklar Bakanı Taner gerçekleştirdiği bu projeler, Hattı yla (TANAP) Türkiye nin I ve Şah Deniz II Projeleri nde Yıldız da Türkiye ile Azerbay- sadece bölgeye değil, geniş bir Yunanistan sınırında Trans ve Güney Kafkasya Boru can arasındaki enerji proje- coğrafyaya barış ve istikrar ge- Adriyatik Boru Hattı (TAP) ile Hattı nda halihazırda TPAO lerinin sadece bölgeye değil, tirecek projelerdir. Keşke her birleşerek Avrupa ya ulaşacak. eliyle sahip olduğu yüzde 9 geniş bir coğrafyaya barış ve ülke, bugün burada bulunan- İnşasının 2018 yılında tamam- hissesini yüzde 19 a yükselt- istikrar getireceğini vurguladı. lar gibi, bu projelerin değerini lanması planlanan projeyle ilk miş ve ayrıca, Azerbaycan Güney Gaz Koridoru proje- anlayabilse ve iyi niyetle, bu aşamada taşınacak 16 milyar gazını Avrupa ya taşıyacak sinin, sadece bir enerji veya çabalarımıza ortak olabilseler metreküplük gazın 10 milyar olan 31 milyar metreküp ulaştırma projesi olmadığını dedi. metreküpü Avrupa ya nakledi- taşıma kapasitesine sahip belirten Taner Yıldız, Güney Güney Gaz Korido- lirken, 6 milyar metreküpü ise olacak TANAP taki BOTAŞ Gaz Koridoru Projesi ve onun ru tamamlandığında, Türkiye de tüketilecek. hisse oranını da yüzde 30 a bel kemiği TANAP la bu defa Azerbaycan ın Hazar De- SOCAR ın, kardeş ülke çıkarmıştı

8 HABERLER TANAP ANA HAT BORULARI İÇİN SÖZLEŞMELER İMZALANDI TANAP Projesi nin ana hat boruları ve indüksiyon dirseklerinin temini için 14 Ekim de sözleşmeler imzalandı. Boruların yüzde 80 i yerli üreticilerden karşılanacak. Törende konuşan Başbakan Ahmet Davutoğlu, TANAP ın 21. yüzyıl tarihi için çok büyük bir işbirliği örneği olduğunu söyledi. Güney Kafkasya Boru Hattı (SCP) ve Trans Adriyatik Boru Hattı (TAP) ile birlikte Güney Gaz Koridoru nu oluşturan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı nın Ana Hat Boruları ve İndüksiyon Dirseklerinin Alım Sözleşmeleri 14 Ekim 2014 te Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Ahmet Davutoğlu ve Bakanların katıldığı törenle Ankara da imzalandı. Türkiye den geçecek 1810 kilometrelik boru hattının ana hat boruları ve indüksiyon dirseklerinin temini için 14 Şubat 2014 te ön yeterlik alan yerli ve yabancı on sekiz firmanın davet edilmesi ile başlayan ihale süreci sonucunda TANAP Doğal Gaz İletim A.Ş. dört sözleşme imzaladı. Sözleşme imzalanan şirketler, Baosteel Europe GmbH, Borusan Mannesmann Boru San. Tic. A.Ş.-Noksel Çelik Boru Sanayi A.Ş.-Erciyas Çelik Boru Sanayi A.Ş. Konsorsiyumu, Tosçelik Profil ve Sac Endüstrisi A.Ş. ve Ümran Çelik Boru Sanayii A.Ş.-Emek Boru Makina Sanayi ve Ticaret A.Ş. Konsorsiyumu. Boruların yüzde 80 i yerli üreticilerinden karşılanacak, yerli üreticilere verilemeyen kısım ise Türkiye de üretilemeyen kalemlerden oluşacak. İmza töreni öncesinde konuşma yapan Başbakan Prof. Dr. Ahmet Davutoğlu, TANAP Projesi nin 21. yüzyıl tarihi için çok büyük bir işbirliği örneği olduğunu belirterek, Türkiye ve Azerbaycan dostluğu öylesine güçlü bir dostluk ki hayal edileni gerçeğe dönüştürüyor, inanılmazı gerçek kılıyor. TA- NAP takvime uyarak bundan sonra da gelişmesini sürdürecek ve ilk aşamada 16 milyar metreküp, ikinci aşama olan 2020 de 20 milyar metreküp, 2023 te 24 milyar metreküp ve daha sonra 33 milyar metreküpe çıkan kapasitesiyle dünya ve Avrupa enerji talebi açısından stratejik bir noktaya ulaşacak. Güney Gaz Koridoru 6 Energy Of Turkey

9 hattının en az yüzde 80 ini Türkiye deki sanayiciler aldı. Ana hat borularını 50 binden fazla seferle gerek tırlar, gerekse trenle taşınmasını sağlamış olacağız dedi. Yıldız, başta SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev olmak üzere bütün SOCAR çalışanlarına, TANAP çalışanlarına, TPAO, BOTAŞ gibi ilgili, bağlı tüm kuruluşlara teşekkür ederek Türkiye Azerbaycan işbirliğinin bundan sonra da devam edeceğinin altını çizdi. ABDULLAYEV: TANAP ILE TÜRKIYE ENERJI KORIDORU HALINE GELECEK bir hattın Yunanistan dan Azerbaycan Devlet Petrol geçerek Balkanları kat ederek Şirketi (SOCAR) Başkanı Arnavutluk ta Adriyatik e Rövnag Abdullayev de ulaşıp oradan İtalya ya törende yaptığı açılış geçmesi Hazar ın Akdeniz le, konuşmasında TANAP Balkanlar ın Kafkaslarla, projesi sayesinde Türkiye nin Asya nın Avrupa ile buluşması Doğu-Batı Enerji Koridoru demektir. haline geleceğini, vergi, İmza töreni öncesinde Başbakan Ahmet Davutoğlu ve Bakanlar için SOCAR ın Türkiye deki yatırımları ile ilgili sunum yapıldı. TANAP Hattında kullanılacak boruların imalatının yüzde 80 inin Türk firmaları tarafından gerçekleştirilecek olmasının Türk sanayisinin ulaştığı taşıma ve portföy gelirlerinin artacağını, bin kişiye yeni iş imkanının yaratılacağını söyledi. TANAP ile Türk boru sektörünün bu anlamda hem enerji jeo- kapasiteyi ortaya koyduğunu de gelişeceğini ve dünyada politiği hem de jeoekonomisi belirten Davutoğlu şöyle TANAP referansı ile yeni işler açısından yepyeni imkanlar devam etti: TANAP sadece bir alabileceğine vurgu yapan sunacak diye konuştu. enerji projesi değildir. TANAP Abdullayev şöyle devam etti: DAVUTOĞLU: ANADOLU ÜZERINDEN BIR BARIŞ KÖPRÜSÜ KURDUK 90 lı yıllarda kriz bölgeleri olarak anılan Kafkaslar ve Balkanların, bu iki coğrafyanın birleştiği Anadolu üzerinden birbirlerine irtibatlanarak barış köprüsü kurduklarını dile getiren Davutoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü: Bu proje benim açımdan özel bir önem taşıyor. 90 lı yıllarda yazdığım bir makalede Azerbaycan ın Hazar da, Arnavutluk un da Adriyatik te iki büyük kanat oluşturduğunu ifade eden TANAP TAKVIME UYARAK GELIŞMESINI SÜRDÜRECEK VE AVRUPA ENERJI TALEBI AÇISINDAN STRATEJIK BIR NOKTAYA ULAŞACAK. büyük bir barış projesidir. Anadolu Balkanlar la Kafkaslar arasında bir barış köprüsü oluyor. Bu hat üzerindeki ülkeler arasındaki dostluklar pekişecektir. Yaşasın Türkiye Azerbaycan kardeşliği, Yaşasın Türkiye Azerbaycan ebedi dostluğu YILDIZ: YERLI BORU SANAYICILERI ÇOK IYI PERFORMANS GÖSTERDI Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız yüksek performans gösteren yerli boru sanayicilerini tebrik ederek Farklı ülkelerden 18 firmanın Bugün TANAP projesi ile ilgili yine mühim günlerden birini yaşamaktayız. TANAP Projesinin en önemli adımlarından biri olan ana hat boruları satın alma sözleşmesinde imza aşamasına gelinmiştir. Şubat 2014 tarihinde ön yeterlik almış Türk ve yabancı toplam 18 firmanın davet edilmesi ile başlayan zorlu ihale sürecinde 6 Türk firması toplam boru miktarının yüzde 80 ini almıştır ki bu da Türk sanayi sektörünün uluslararası projelere dair deneyimlerinin artmasında bir makale kaleme almıştım. katıldığı açık ihalede çok iyi TANAP ın önemli bir rol Şimdi Azerbaycan dan çıkan performans göstererek boru üstlendiğini göstermektedir

10 HABERLER YENIDÜNYA DÜZENSIZLIĞININ BIR AÇIKLAMASI: Çıkarlar Çatışması 90 lı yıllarda Kriz Bölgeleri olarak anılan Kafkaslar ve Balkanlar; iki coğrafyanın birleştiği Anadolu üzerinden birbirlerine irtibatlanarak bir barış köprüsü kurdular. Anadolu, Kafkaslar ile Balkanlar arasında bir barış köprüsüdür. Haritaya baktığımızda, Türkiye nin Balkanlar ile Kafkaslar politikası açısından, Azerbaycan ın Hazar da, Arnavutluk un Adriyatik te iki büyük kanat oluşturduğunu ifade etmiştim. Şimdi Azerbaycan dan çıkan bir hattın Yunanistan dan geçerek, Balkanlar ı kat ederek Arnavutluk üzerinden Adriyatik e ulaşıp, oradan İtalya ya geçmesi; Hazar ın Akdeniz ile Balkanlar ın Kafkaslar ile Asya nın Avrupa ile birleşmesi demektir. - Ahmet Davutoğlu Soğuk Savaş dönemi parametreleri zayıfladığı için, uluslararası sistemin güç merkezlerinin siyasi karar alma süreci ile siyasi teoriler arasında yeni bir ilişki kurulmuştur. Bu ilişki Fukuyama nın Tarihin Sonu ve Huntington ın Medeniyetler Çatışması tezlerine yansımıştır. Muhteva açısından birbiriyle çelişmesine rağmen, bu iki tez dış politikanın teorik zeminini oluşturmak bakımından önemli benzerlikler taşımaktadır. Fukuyama tezinin ilk versiyonunu, Berlin duvarının yıkılması ile sembolleşen sosyalist rejimlerin dağıldığı oldukça iyimser bir ortamda yazmıştır. Liberal demokrasisinin mutlak zaferini ilan etmişti, ona göre liberal demokrasi insanoğlunun ideolojik arayışının ve insan yönetiminin son şekline ulaşmış, böylece tarihin sonu oluşmuştur. Bu teoriye göre, artık bütün alternatif değer sistemleri ve medeniyetler batı medeniyetinin üstün değerlerine boyun eğmek zorunda idi, çünkü belirli geleneksel değerlerin demokrasiye geçişte gösterdiği direnç kültürü demokratikleşmeye engel teşkil edebilir. Bu yaklaşım Yeni Dünya Düzeni fikrinin entelektüel zeminini oluşturmuştur. Huntington, Fukuyama ya göre farklı bir teorik varsayımdan hareket etmektedir. Fukuyama nın aksine Huntington tarihin sonunu işaret eden evrensel bir değerler sisteminden ve uluslararası bir düzenden bahsetmemektedir. Huntington, aksine ortaya çıkan bir düzensizliğin tahlilini yapmaya özen göstererek bu düzensizliğe yol açan çatışma alanlarının ortak zeminini yakalamaya çalışmaktadır. İlki Batı medeniyet değerlerinin evrenselleşme sürecinin kaçınılmazlığını vurgularken; diğeri bırakın böyle bir sürecin varlığını ileri sürmeyi yerel medeniyetleri harekete geçiren alternatif süreçlerin belirleyiciliğini ortaya koymaya çalışmaktadır. Fukuyama nın iddialı sözlerinin yerini Huntington ın daha gerçekçi, daha hesaplı ve çok daha politik üslubu almış görünüyor. Değişen retorik, KÜRESEL SIYASAL SISTEMIN KARŞILAŞTIĞI KRIZLER, RASTGELE BIR MODA SONUCU DEĞIL SIYASAL GERÇEKLER ÜZERINE KURGULANDI. tarihin sonu tezinin zamansız olduğunu gösteren son beş yıldaki uluslar arası siyasi arenada ortaya çıkan değişiklikleri yansıtmaktadır. Fukuyama, tezini teorik cazibeye kavuşturmak için Hegel felsefesine başvururken, Huntington aynı cazibe merkezini medeniyet tarihi yoluyla elde etmeye çalışmıştır. Her iki düşünür de e tarih ve felsefeye referans gösterirken seçici yöntem kullanmaktadır. Bu seçici yaklaşım yanlış bir yöntem gibi gözükmemektedir. Aksine bu teorik tercih tezin arka planındaki makalenin misyonu ile yakından ilgilidir. Huntington, küresel entelektüel/felsefi eğilimler, davranışın sosyo-kültürel kodları ve uluslar arası düzenin oluşumunda Batı medeniyetinin baskın karakterini yok farz etmektedir. Bu nedenle, mevcut kriz ve çatışmalardan, Batılı olmayan medeniyetleri suçlamaktadır. Huntington bu medeniyetlerin yaşam alanının etkili bir şekilde batı medeniyetinin baskın paradigması yüzünden dışlanmış olduğu gerçeğini göz ardı etmektedir. Siyasi ilişkilerde medeniyetlerin rolü ile ilgili bu iki çelişen yaklaşım biri Fukuyama nın batı medeniyetini insanlık tarihinin ya da insan ırkının kaderiyle tanımlaması ve bu medeniyete aşırı vurgu yapması, diğeri Huntington ın krizleri ve çatışmaları ortaya çıkaran Batı medeniyetini suçsuz bulması- aslında aynı resmin parçalarıdır. Huntington bu noktada hegemonik güçlere uluslar arası sistemin yeniden şekillenmesi ve kontrol edilmesi için gerekli genel siyasi ve askeri stratejilere teorik gerekçe sağlayarak Fukuyama nın yarım bıraktığı resmi tamamlıyor: Batı medeniyeti gerçek ve çok dayanıklı evrensel değerlere sahiptir (Fukuyama) ve siyasi kriz ve çatışmalardan sorumlu olan diğer medeniyetlerdir (Huntington). Huntington ın Batı ve diğerleri kutuplaşması bu resmin siyasi yansımasıdır. Diğerleri, tahminen, jeokültürel çatışmalar yüzünden ortaya çıkan düzensizliğin üstesinden gelmek ve tarihin sonuna ulaşmak için her zaman Batı nın rehberliğine ihtiyaç duyacaktır. Bu kesinlikle, Rudyard Kipling in beyaz ada- 8 Energy Of Turkey

11 mın yükü olarak ifade edilen aşırı sömürgecilik ruhunun tekrar ortaya çıkması ve Arnold Toynbee nin egosantrik(benmerkezci) yanılsama olarak tarif ettiği doğal bir sonuçtur. Siyasal küresel sistemin iki dünya savaşını ve ardından Soğuk Savaş süreci ile karşılaştığı krizler dünyası, rastgele bir moda sonucu olmayıp, aslında siyasal gerçekler üzerine kurgulanmıştır. Dünya güç dengelerine yön veren Mckinder in Heartland- Kalpgah ve Spykman ın öne sürdüğü Rimland-Kenar Kuşak teorileri, Soğuk Savaş sonrasında küresel düzlemdeki uluslararası rekabet ve çatışmaların izahında yeni tartışmaların odak noktasını teşkil etmektedir. Esasen, Sovyetler Birliği nin ve iki kutuplu sistemin gerçekçi olmayan siyasal cepheleri ve kimliklerinin çöküşü Soğuk Savaş sorası uluslar arası politikada meydana gelen değişim sürecini başlatmıştır. Bu yeni değişim, Batılı güçler arasındaki stratejik rekabetin öngördüğü jeopolitik önceliklerine yön veren uluslararası politik ekonominin kontrol edilmesinin başlattığı ticaret savaşlarıdır. Soğuk Savaş sonrası ortaya çıkan siyasal istikrarsızlıklar analizinde rol oynayan koşulları: SOĞUK SAVAŞ SONRASI TEORIK DÜZLEMDE IKINCI DEĞIŞIM KOMÜNIZM YERINE REKABETIN MERKEZINE İSLAM IN ALINMASI YAKLAŞIMIDIR. Dikkat edilmesi gereken husus, Soğuk Savaş sonrası, ortaya çıkan istikrarsızlıkların en büyük nedeni, jeo-politik ve jeo-ekonomik istikrarsızlıktır. Süper Güçler arasındaki gerginlik, iki kutuplu sisteme yön veren ittifaklar sistemindeki çekim gücünün zayıflaması, jeo-stratejik olarak, çok önemli olan Heartland ve Rimland kesişim bölgelerinde büyük boşlukların ortaya çıkmasına sebebiyet vermiştir. Özellikle, Asya-Avrupa kıtalarını birleştiren, Akdeniz-Baltık hattındaki geçiş yolları ve deniz ulaşım şok noktalarında farklı ve yeni çatışma alanlarını ortaya çıkmıştır. Benzeri güç boşluğu, Heartland ve Rimland ı sıcak denizlere bağlayan Kafkaslar- Türkiye-İran Körfezi-Irak stratejik eksenindeki dengelerin çökmesine neden olmuştur. Söz konusu yeni güç boşluğu, I. ve II. Körfez Savaşları ile Irak ın bölünmesinden, Kuzey Kafkasya, Kuveyt te kaotik çatışmalara yol açmıştır. Irak ın toprak bütünlüğünün garanti edilmediği gibi, bağımsız Kürt Cumhuriyeti de tanınmamıştır. Kürt sorunu kronik olarak çözümsüz bir sürece doğru savrulmuştur. Azerbaycan ın topraklarının beşte birinin Ermenistan tarafından Çeçenistan sorunları belirsiz şekilde bekletilmektedir. Büyük Güçler ve uluslararası sistem bu hassas bölgelerin geleceklerinin kapsamlı bir çözüme kavuşmasında henüz bir vizyon sergileyememektedirler. Azerbaycan ın petrol potansiyeli, Türkiye nin su kaynakları, Kuzey Irak Kerkük petrol rezervleri, İran ve Kuveyt in oluşturduğu stratejik eksen, bölgesel ve küresel kaotik güç boşluğundaki kronik krizlerdeki rekabet ve üstünlük çatışmalarının odak noktasını teşkil etmektedir. Belirtilen bu yeni jeopolitik nedenler ışığında yaklaşıldığında, Avrasya bölgesi, yeniden güç olmayı Rusya, yükselen güç Çin ve ABD arasındaki jeopolitik-jeoekonomik çıkar çatışmalarını hareketlendirmektedir. Soğuk Savaş sonrası teorik düzlemdeki ikinci değişim ise, İslam ın meydan okuyucu ideoloji olarak, komünizm yerine rekabetin merkezine alınması yaklaşımıdır. Nitekim, Fukuyama bu bağlamda İslami, evrensel liberalizm değerlerine karşı en büyük tehdit olarak tanımlamıştır. Avrasya bölgesinde, İslam ın Hristiyanlık, Musevilik ve Budizm ile çatışmasının, yeni silahlanma yarışına yol açacağı ileri sürülmüştür. Bu yaklaşıma göre, İslam Stratejik istikrarın sona ermesi, Uluslar arası ilişkiler ve uluslar arası politik ekonomi alanında jeo-politik ve jeoekonomik güç boşluğunun ortaya çıkması, Gerçekçi olmayan iki kutuplu güç dengesinin çözülmesinin ardından otantik kimliklerin yükselmesi, Medeniyetler arası ve sistemler arası, olarak sınıflandırmak mümkündür

12 HABERLER dünyasının küresel bir bağımsız strateji geliştirerek sistem karşıtı bir denge teşkil ederek, Avrasya ya hâkim olacak bir jeopolitik üstünlük mimarisini kuracağı hipotezi kurgulanmıştır. Müslüman dünyasının jeopolitik avantajlar ve jeo-ekonomik kaynakları (stratejik minareler; krom, gaz, petrol, altın, uranyum) kontrol eden konsantrasyon potansiyel gücü, Büyük Güçler in kontrol ettiği küresel düzene hakim parametrelerin dengelerini değiştirebilecek Sovyet sisteminin çökmesi sonrasında Müslüman dünyasında meydana gelen başlıca değişiklikler: Heartland ın merkezini teşkil eden Orta Asya da Müslüman devletler bağımsızlıklarını kazanmaları, Müslüman dünyasının, Hertland ve Rimland ın dünya jeopolitik kesişim noktalarını teşkil eden Kafkasya-Afganistan da nüfuz etkisinin artması, Müslüman toplumlar, Balkanlar coğrafi ekseninde (Bosna-Arnavutluk- Kosova-Makedonya-Batı Trakya) Avrupa için giriş köprüsü oluşturması, Azerbaycan-Kazakistan- Kırgizistan-Özbekistan- Türkmenistan- Tacikistan ın topraklarının kritik mineral kaynaklarının toplam hacminin Kuzey Amerika toplamına eşit olması ve Almanya ya karşı kombine edilme özelliğine sahip bulunması, Kazakistan ın nükleer güç kapasitesine olmasıdır. Uluslararası sistemde karşı karşıya bulunduğumuz önemli değişim esasen, Huntington un ileri sürdüğü AVRASYA DA YENI STRATEJIK MACERACILIK BAŞLARSA, AMERIKA KITASINDA NÜKLEER KORUMA ALTINDA IZOLE EDILMIŞ BIR ABD GÜVENLI OLAMAZ. Medeniyetler Çatışması hipotezinin mağdurlarının, Somali den, Körfez Savaşlarına kadar uzanan çatışmaların ve uluslar arası sistemin istikrarsızlığına yol açan metafordaki mağdurun İslam dünyası olmasını izah eden stratejik rekabetin yansımaları olarak yorumlanabilir. Bu nedenle, Huntington makalesine tarih ve medeniyet analizi ile başlar, batılı siyasi liderlere stratejik öneriler yaparak bitirir. Medeniyetler arası çatışmaları çözmek için barışçıl yollar bulmak gibi bir amacı yoktur. Tam aksine Batı medeniyetinin stratejik çıkarlarını korumak için, Batılı siyaset adamlarına bu çatışmaları bazen manipüle edip tahrik etmelerini önermiştir: Kısa vadede kendi medeniyeti içinde işbirliğini teşvik etmek, batının askeri kapasitesini hafifleterek Doğu da ve Güneybatı Asya da askeri üstünlüğünü sürdürmek; Konfüçyüs ve İslam ülkelerindeki çatışmaları ve farklılıkları istismar etmek açıkça Batı nın çıkarınadır.... Bu tespite göre, İslam dünyasının potansiyel düşman olarak tanıtılmasının üç temel fenomen üzerinden şekillendiği görülmektedir. Müslüman dünyası, demokratik olmayan siyasal rejimler tarafından yönetilmekte ve Batılı güçlerin tercih ettikleri demokratik değerler ve mekanizmaların dışındaki dünyada yer almaktadırlar. Bosna-Keşmir-Sancak- Kosova da Batılı evrensel demokratik değerlere karşı çıktıkları öne sürülen İslam fundamantalizmi argümanı, İslam a karşı adaletli olmayan bir atmosferin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu varsayım, iki milyon Bosnalı Müslüman ın tüm Avrupa yı işgal edeceği iddiası karşısında Sırpların Müslüman kadın ve çocukları öldürmelerine sessiz kalınmasına yol açmıştır. Müslüman devletlerin Türkiye-İran-Afganistan-Pakistan ile birlikte nükleer silahlara sahip İslam Konfederasyonu kuracağı kapsamında iddiası Balkanlar-Kafkasya-Orta Asya yı kapsayan yeni bir kuşaklama politikası ile kontrol altına alınması gerektiğinin ileri sürülmesidir. Sırbistan ve Yunanistan ın Balkanlar da, dini provakasyon enstrümanı olarak Büyük Güçler kullanılması örneğinde olduğu üzere, Ermenistan bu noktada tarafından Azerbaycan a karşı Kafkasya da askeri genişleme aracı olarak desteklenmektedir. Soğuk Savaş sonrasında ortaya çıkan söz konusu stratejik güç boşlukları bölgesel krizlerin yayılmasına sebep olurken, öte yandan da ABD nin küresel düzenin şekillenmesinde oynayabileceği hegemonik güç rolündeki meydan okumalar ve şanslarını da gündeme getirmektedir. Sonuç olarak, Büyük Güçler arasındaki sistemik çatışma bütün medeniyetlerin saygıyla karşıladığı insan onurunu korumak için Bosna da herhangi bir kolektif veya bireysel eylem yapılmasını engellenmiştir. Bu zayıflık askeri yeteneği olan bir gücü teşvik ederse jeopolitik küresel savaşın yeniden canlanması önlenemez. ABD Batılı olmayan ülkelerle- özellikle şu anda hassas jeopolitik bölge Rimland ı kontrol eden Müslüman ve Konfüçyüs ülkeleri ile- Avrasya kıta bloku üzerinde stratejik emelleri olan Rusya ve Avrupa da aşırı milliyetçi eğilimlere karşı işbirliği yapabilir. Unutulmamalıdır ki, sadece bu yüzyıl da çıkan iki dünya savaşının nedeni bu yüzdendir. Vladimir Jirinovski nin kişiliği ve ifadelerinde belirtildiği gibi, Avrasya da böyle yeni stratejik maceracılık başlarsa, Amerika kıtasında nükleer koruma altında izole edilmiş bir ABD güvenli olamaz. Bu yazı, Başbakan Prof. Dr. Ahmet Davutoğlu nun Journal of International Affairs dergisinin Aralık 1997-Şubat 1998 tarihli sayısında yayınlanan makalesinden özetlenmiştir. 10 Energy Of Turkey

13 GOLDMAN SACHS PETLIM E ORTAK OLDU Yatırım bankası Goldman Sachs, Petlim in yüzde 30 unu 250 milyon dolara satın aldı. Böylece Petlim in şirket değeri 1 milyar 45 milyon dolar oldu. Bu değer projenin geleceğine duyulan güvenin en önemli göstergesi. Dünyanın önde gelen yatırım bankası Goldman Sachs International (GSI), Petkim Petrokimya Holding A.Ş. nin bağlı ortaklığı olan Petlim Limancılık Ticaret A.Ş. nin yüzde 30 unu temsil eden 45 milyon adet hisseyi 250 milyon dolara satın aldı. Bu dikkate alındığında Petlim in şirket değeri 1 milyar 45 milyon dolar olmaktadır. Yapılan analizlere göre, ödenen bu bedelle Petlim in toplam hisse senedi değeri 833 milyon dolar olarak hesaplanıyor. Ayrıca taraflar, yatırım tutarı 280 milyon dolar olan Petlim Limanı için 212 milyon dolar proje finansman kredisi kullanmakta mutabık kalmışlardı. 18 Temmuz 2014 te başlayan satış süreci 19 Aralık 2014 te sonuçlandı. Hisselerin Goldman Sachs a devri yapıldı ve para ödendi. Finans dünyasının en güçlü oyuncularından olan ABD li Goldman Sachs ın Petlim e biçtiği değer ve yapılan ortaklık, projenin geleceğine duyulan güven ve inancın en önemli göstergesi oldu. PETLIM, TÜRKIYE NIN EN ÖNEMLI KONTEYNER LIMANLARINDAN OLACAK Petlim Limanı, SOCAR ın Aliağa da Rafineri-Petrokimya-Enerji-Lojistik entegrasyonunu içeren Value-Site vizyonunu yaratma stratejisinin en önemli unsurunu oluşturuyor. Bir konteyner limanı olarak faaliyet göstermesi planlanan Petlim, tüm Ege bölgesinin ve Türkiye nin en önemli konteyner limanlarından birisi olacak. Petlim Limanı nın inşası halen planlandığı şekilde sürüyor. 1,5 milyon TEU kapasiteye sahip olacak liman 2015 in ikinci yarısında hizmete girecek. Limanın işletilmesini, konteyner limanı işletmeciliğinde dünyanın en büyük isimlerinden MAERSK Grubu na ait APMT şirketi üstlenecek. Petkim ile APMT arasında 28 yıllık işbirliği anlaşması daha önce imzalanmıştı

14 HABERLER Atlantik Konseyi Enerji ve Ekonomi Zirvesi ne Türkiye den ve dünydan üst düzey yetkililer katıldı. Güney Gaz Koridoru TANAP Olmadan Başarıya Ulaşamaz SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev Güney Gaz Koridoru nun TANAP Projesi ile daha büyük öneme sahip olduğunu söyledi. TANAP ın Güney Gaz Koridoru nun en kritik bölümü olduğunu vurgulayan Abdullayev, Güney Gaz Koridoru, TANAP Projesi olmadan başarıya ulaşamaz dedi. Enerji ve ekonomi dünyasının en saygın buluşmalarından biri olarak kabul edilen Atlantik Konseyi Enerji ve Ekonomi Zirvesi (Atlantic Council Energy and Economic Summit), Borsa İstanbul Eş Başkanlığında Zor Zamanlarda Yol Almak Doing Business in Turbulent Times temasıyla Kasım 2014 tarihlerinde İstanbul, Grand Tarabya Oteli nde gerçekleştirildi. Zirveye, Türkiye Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, ABD Enerji Bakanı Ernest Moniz, ABD Ankara Büyükelçisi John Bass ın yanı sıra Türkiye ve dünyadan üst düzey yetkililer de katıldı. ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden ve Başbakan Ahmet Davutoğlu da, Zirve nin kapanış oturumunda birer konuşma yaptılar. Zirvenin açılışında konuşan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, TANAP ın sadece Türkiye nin doğal gazdaki arz güvenliği için değil, aynı zamanda Avrupa Birliği üyesi ülkelerin enerji arz güvenliğiyle alakalı önemli bir çözüm noktası olduğunu söyledi. Bakan Yıldız, Bununla alakalı Türkiye de kamulaştırmaların başladığını, boruyla alakalı ihalelerin yapıldığını ve bunun işçiliğiyle alakalı ihalelerin sonlandırıldığını sevinerek söylemeliyiz yılının sonuna kadar programlandığı üzere inşallah biz bu projeyi tamamlayacağız. Azerbaycan ve özel şirketlere teşekkür ediyoruz. Önemli bir çözüm noktası olduğunu söylemiştik. Hala 1,3 milyar insan enerjiye ulaşamıyor. Enerji ile ilgili politikalar globalleşiyor. Ama bir kısım politikalar ulusallaşıyor. Türkiye 7 bin megavatlık kurulu gücüne yeni bir güç ekledi. Yüzde otuzlara yaklaşan yenilenebilir enerji kaynaklarımız dünya ortalamasının üzerinde. Tamamlanması gereken durumun da ilerleyeceğini ümit ediyoruz. Rusya Ukrayna hala kaygılar tam olarak kalkmadı. Türkiye nin olası etkilenmeyle ilgili farklı çözüm önerilerinin olduğunu söylemeliyim şeklinde konuştu. AZERBAYCAN ÇOK ÖNEMLI BAŞARILARA IMZA ATTI Zirvenin birinci gününde SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev Enerji ve Ekonomi başlıklı oturuma konuşmacı olarak katıldı. Abdullayev, Son 20 yıl içerisinde Asrın Antlaşması ndan sonra Azerbaycan da enerji sektörü çok önemli başarılara imza 12 Energy Of Turkey

15 SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev, Güney Gaz Koridoru nun TANAP Projesi ile daha büyük öneme sahip olduğunu söyledi. dışı aktörler gibi güncel konulara da yenilikçi çözümler önerildi. KÜRESEL ENERJI HARITASI MASAYA YATIRILDI Zirve kapsamında Kuruçeşme de Suada Club da, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ın katılımıyla düzenlenen gala yemeğinde konuşan Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Dr. M. İbrahim Turhan da, 21. yüzyılın problemlerinin 20. yüzyılın çözümleri ve 19. yüzyılın kurumları ile halledilmeye çalışıldığını kaydetti. Küresel problemle- attı dedi. Azerbaycan ın çok Koridoru TANAP Projesi olma- yatırımlarına TANAP ı da ri, en geniş katılımla, işbirliği büyük ekonomik gelişme- dan başarıya ulaşamaz. eklersek, hedeflediğimiz 20 içinde çözmek için kurumsal lere tanık olduğunu, bunun Son 20 yılda Türkiye nin gaz milyar dolarlık yatırım ile bu yönetişime odaklanılmasının sonucunda bölgede politik ve tüketimi 3 kat artmıştır. Bu da ihtiyacın yüzde 20 sini karşıla- önemini vurgulayan İbrahim ekonomik açıdan prestijli bir Çin den sonra dünyada ikinci yabileceğini düşünüyoruz. Turhan, Bugün yaşadığı- ülke haline geldiğini kaydeden en hızlı artıştır. Türkiye nin Güney Gaz Koridoru nun mız dünya değişik ve eşsiz. Abdullayev, 2006 yılında faali hedeflerine ulaşabilmesi son halkası ise Türkiye - Yu- Sürdürülebilirlik en temel yete geçen Bakü-Tiflis-Ceyhan için o zamana kadar enerji nanistan sınırından başlayan, meselemizdir. Ben kişisel petrol boru hattı gibi belli başlı sektörüne yaklaşık Arnavutluk tan geçerek olarak hiçbir küresel proble- enerji projelerinin bu başarıda milyar dolarlık yatırım yapma- İtalya ya uzanacak Trans mi çözemeyebilirim ama çö- çok büyük önemi bulunduğu- sı gerekmektedir. TANAP ın Adriyatik boru hattı projesi ( zümün bir parçası olmak için nu vurguladı. sermaye değeri ise mil- TAP ) olacaktır. Bu boru hattı elimizden gelenin en iyisini Azerbaycan ın bugün ben- yar dolardır, Bu da o demek ki TANAP la iletilecek Azerbay- yapıyoruz. Bu doğrultuda, zin ve doğal gaz projeleriyle TANAP bu yatırım değeri ile can gazını Avrupa ya taşı- Sürdürülebilirlik Endeksi ni dünyanın ilgi odağı haline tek başına Türkiye nin enerji yacaktır. SOCAR olarak biz, geçtiğimiz günlerde geliştir- geldiğini anlatan Abdullayev, sektöründe ihtiyaç duyulan bölgesel ve küresel işbirliğiyle dik diye konuştu. Azerbaycan gaz üretiminin yatırım maliyetinin yüzde dünyadaki enerji güvenliği Öte yandan, Zirvede, 2025 yılında 40 milyon met- 10 unu karşılayabilecektir. için her zaman bölgemizin ge- Ukrayna ve Orta Doğu da reküpe çıkması beklendiğini SOCAR ın Türkiye deki lişimini desteklemeye devam yaşanan gelişmelerle birlikte söyledi. Abdullayev şu görüş- edeceğiz. oluşan yeni küresel enerji leri dile getirdi: Bunun ikinci Öte yandan, Zirvede, Ukray- haritası, ülkelerin enerji kısmı ise şuan faaliyette olan güney Kafkasya boru hattının genişletilmesidir. 20 Eylül 2014 tarihinde Cumhurbaşkanı İlham Aliyev in katılımıyla temel atma töreni ile inşaat çalışmalarına başlandı. Güney Gaz Koridoru Azerbaycan Türkiye işbirliğinde iki ülkenin hedefleri çerçevesinde gerçekleştirilen TANAP Projesi ile daha büyük öneme sahip olmuştur. TANAP Projesi SOCAR OLARAK ENERJI GÜVENLIĞI IÇIN HER ZAMAN BÖLGEMIZIN GELIŞIMINI DESTEKLEMEYE DEVAM EDECEĞIZ. na ve Orta Doğu da yaşanan gelişmelerle birlikte oluşan yeni küresel enerji haritası, ülkelerin enerji bağımlılığı, yeni çatışma ortamlarında öne çıkan devlet dışı aktörler, yeni teknolojiler ve enerji altyapıları finansmanı gibi konular masaya yatırıldı. Bu yılki zirvede enerji güvenliği, küresel ısınma, temiz enerji ihtiyacı, jeopolitik konumun enerji stratejileri- bağımlılığı, yeni çatışma ortamlarında öne çıkan devlet dışı aktörler, yeni teknolojiler ve enerji altyapıları finansmanı gibi konular masaya yatırıldı. Bu yılki zirvede enerji güvenliği, küresel ısınma, temiz enerji ihtiyacı, jeopolitik konumun enerji stratejilerine etkisi ve yeni çatışma ortamlarında öne çıkan devlet dışı aktörler gibi Güney Gaz Koridorunun en ne etkisi ve yeni çatışma güncel konulara da yenilikçi kritik bölümüdür. Güney Gaz ortamlarında öne çıkan devlet çözümler önerildi

16 HABERLER Petrokimya sektöründe Türkiye nin tek hammadde üreticisi olan Petkim, başarı zincirine bir halka daha ekledi. Etilen fabrikasında Petkim in yıllık brüt üretim kapasitesini 3,2 milyon tondan 3,6 milyon tona ulaştıran yeni tesisi Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık hizmete açtı. Bakan Işık, ruhsatlandırma çalışmaları süren Petkim in yeni Ar-Ge Merkezi ni de gezerek faaliyetler hakkında bilgi aldı. İzmir Aliağa daki komplekste düzenlenen törende konukları, SOCAR Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Vagif Aliyev, SOCAR Türkiye CEO su Kenan Yavuz ve Petkim Petrokimya Holding Genel Müdürü Sadettin Korkut ağırladı. Bir fabrika yatırımına yakın değerde maliyetle gerçekleşen tesisin kurdelesini Bakan Işık kesti. Törende konuşan Bakan Işık, Bir millet, iki devlet anlayışıyla çıkılan yolda, Cumhurbaşkanları Recep Tayyip Erdoğan ve İlham Aliyev in kardeşliği somut ekonomik işbirliğine dönüştürerek pekiştirdiklerini söyledi. Işık, Bu kardeşliğin ete kemiğe bürünen en güzel eseri Petkim ve SOCAR ın Türkiye deki yatırımlarıdır. Kardeşin kardeşe yapmaz denilen güzellikleri, gardaş gardaşa yapıyor dedi. Hükümetin sanayide temel önceliklerini yerli, yenilikçi, yeşil üretim diye tanımlayan Bakan Işık, bu kriterlerin gerçekleşmesi için Ar-Ge çalışmalarının büyük önem taşıdığını vurguladı: Daha nitelikli ürünler sağlayacak, yenilikçi üretim temel önceliklerimizden birisi olduğu için Ar-Ge merkezlerine çok büyük destek veriyoruz. Türkiye, cari açık Petkim den 200 Milyon Dolarlık Yatırım Türkiye nin tek petrokimya hammadde üreticisi Petkim in 200 milyon dolarlık yatırımla faaliyete geçen yeni Etilen fabrikasının açılışını Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık yaptı. sorununu çözecekse bu merkezlere yatırım yapmalı. TÜRKIYE NIN 2023 VIZYONUNUN YÜZDE 20 SINI SOCAR YAPACAK Törende konuşan Petkim Yönetim Kurulu Başkanı Vagif Aliyev de, Ar-Ge çalışmalarına yapılan desteğin önemini vurgulayarak Beş yılı geride bırakan ortak yürüyüşte, Azerbaycan-Türkiye kardeşliğini tarihe altın harflerle kazıyacak yatırımlar başlattık. Bu, bizim için çok büyük gurur kaynağıdır. Türkiye Cumhuriyeti nin 2023 hedeflerini yakalaması için katkı sağlamaya devam edeceğiz. Türkiye için gereken milyar dolarlık yatırımın yüzde 20 sini SOCAR, enerji ve altyapı yatırımlarıyla karşı- 14 Energy Of Turkey

17 Tek çatı altında toplanan yeni binasında açılış için gün sayan Ar-Ge Merkezi de Bakan Işık ve basın mensuplarına tanıtıldı. layacak dedi. Petkim Genel Müdürü Sadettin Korkut yaptığı Petkim adına Bakan Fikri Işık a teşekkür plaketini, şimdi bir Petkim çalışanı olan Soma Gazisi Murat Yalçın verdi. lerinden olmak üzere 6 sı doktoralı, 8 i yüksek lisanslı, 20 si lisanslı 34 araştırmacı konuşmada Petkim in yarım ve 6 teknisyenle birlikte 40 yüzyıldır Türk kimya sana- personel görev yapacak. Ar- yisinin gelişimine öncülük Ge Merkezi, ürün ve proses ettiğini hatırlattı ve fabrika geliştirme, enerji tasarrufu, açılışıyla haklı bir gurur yaşa- maliyet düşürme ve çevre dıklarını söyledi. Hükümetin faaliyetleri kapsamında Ar-Ge yatırımlarına sağladığı güçlü bir cihaz ve ekipman destek için teşekkür eden altyapısıyla Türk sanayisine Korkut, Türk sanayisi için hizmet verecek. okul olma vasfını, kurulduğu günden bugüne sürdü- İNŞAATLAR ILERLIYOR ren Petkim Ar-Ge Merkezi, yetleri nedeniyle kutlayarak Petkim Aliağa ruhsatlandırma işlemleri tamamlandığında yeni binasında yeni bir motivasyon ve artan bir ivme ile çalışmalarını sürdürecek. Hem Petkim e hem de Türk sanayisine daha katma değerli ürünler üretme sürecinin, en önemli halkası olmaya devam edecek. Ar-Ge Merkezimizde ürün ve proses geliştirme, enerji tasarrufu, maliyet düşürme ve çevre PETKIM VE SOCAR IN TÜRKIYE DEKI YATIRIMLARI TÜRKIYE AZERBAYCAN KARDEŞLIĞININ EN SOMUT ÖRNEĞIDIR. yeni fabrikayı hizmete açtı. SIRADA AR-GE MERKEZI VAR Törende, 2004 yılında Aliağa Kompleksi ne taşınan ve tek çatı altında toplanan yeni binasında açılış için gün sayan Ar-Ge Merkezi de Bakan Işık ve basın mensuplarına tanıtıldı yılının ikinci çeyreğinde inşasına başlanan ve 6 aydan kısa sürede tamamla- Kompleksi nde konukların bir başka durağı STAR Rafinerisi inşaat sahası oldu. 5,6 milyar dolar maliyete ulaşması beklenen dev projede son durum incelendi de devreye girmesi planlanan STAR Rafinerisi, Türkiye nin 1984 ten sonra üretime geçecek ilk rafinerisi olma özelliğini taşıyacak. İnşaatı devam eden faaliyetleri kapsamında yü- nan Ar-Ge Merkezi ndeki son Petkim Limanı nı da ziyaret rütülen projelerde kullanıl- hazırlıkları izleyen Bakan Işık, eden konuklara, 2015 yaz mak üzere güçlü bir cihaz ve faaliyetler hakkında yetkili- aylarında tamamlanması ekipman altyapısı bulunuyor Yalçın ı, ölümden döndüğü lerden bilgi aldı. Yaklaşık 350 planlanan proje hakkında diye konuştu. noktada hepimize ahlak dersi metrekaresi pilot tesis, 850 bilgi verildi. Petlim Kon- Törende SOCAR Türki- verdi diyerek kürsüye davet metrekaresi laboratuvar ve teyner Limanı, Türkiye nin ye Başkanı Kenan Yavuz, etti. Petkim adına Bakan ofislerden oluşan bin 200 met yılında 500 milyar dolar Soma da sağ çıkarıldığı ma- Fikri Işık a teşekkür plaketini, rekarelik merkez, genel mü- ihracat, 1 trilyon dolar dış denden ambulansa alınırken şimdi bir Petkim çalışanı olan düre doğrudan bağlı, Ar-Ge ve ticaret hedefine ulaşmasına çizmelerimi çıkarayım, kir- Murat Yalçın verdi. Kalite Sağlama Grup Müdürlü- çok önemli katkı sağlayacak. lenmesin diyerek Türkiye yi Konuşmaların ardından ğü altında faaliyet gösterecek. Liman, Türkiye nin üçüncü ağlatan ve Petkim de işe Bakan Işık, Petkim yönetimini Merkezde, ağırlıklı kimya ve büyük ve Ege Denizi nin ise başlayan Soma gazisi Murat çağdaş kriterlere uygun faali- kimya mühendisliği disiplin- en büyük limanı olacak

18 HABERLER ANKARA BASINI BAYBURT TA BULUŞTU SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın 14 Ekim deki Bayburt programına Ankara basını ile katıldı. C umhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan toplu açılış törenine katılmak üzere Ekim 2014 te Bayburt halkıyla buluştu. SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve beraberindeki heyeti Mustafa Kartoğlu (Star), Bülent Aydemir (Habertürk), Abdülkadir Selvi (Yeni şafak), Deniz Zeyrek (Hürriyet), Mahmut Övür (Sabah) ve Hakan Güldağ dan (Dünya) oluşan gazeteciler ile birlikte karşıladı. Bayburt un, Cumhuriyet tarihinde halkın seçtiği ilk Cumhurbaşkanı nı ne kadar sevdiğini rekor oyla gösterdiğine dikkat çeken Kenan Yavuz, Cumhurbaşkanımız Erdoğan da Bayburt u seviyor. Bu sonuç Türkiye yi 2023 hedefleri ile buluşturacak ve Bayburt umuzun makus talihini yenmesine vesile olacaktır dedi. Cumhurbaşkanı Erdoğan ın ilk yurt içi ziyaretlerinden birini Bayburt a yapmasının onur vesilesi olduğunu Ankaralı gazeteciler Cumhurbaşkanı Erdoğan ile hatıra fotoğrafı çektirdiler. belirten Yavuz, Bayburt ta misafir ettiğimiz tüm gazeteci dostlarımız da aynı görüşte, bu şehrin tarihsel dokusuyla buluşması gerekiyor. Bu fırsatı iyi değerlendirip yeniden Anadolu nun ve Türk kültürünün en kadim şehirlerinden biri olmalıyız. Baksı Müzesi ile ivme kazanan Bayburt, önemli bir turizm destinasyonu olabilir. Bunun için şehrin tarihi dokusunu boğan ucube modern yapılardan bir an önce arındırılması gerekiyor diye konuştu. BAYBURT UN ÖNEMLI BIR TURIZM DESTINASYONU OLMASI IÇIN UCUBE BINALARDAN ARINDIRILMASI GEREKIYOR. 16 Energy Of Turkey

19 2. SOCAR OGPC Forumu nda SOCAR Türkiye CEO su Kenan Yavuz da Türkiye deki çalışmaları anlattı. İKİNCİ SOCAR OGPC FORUMU BAKÜ DE GERÇEKLEŞTİRİLDİ SOCAR ın en önemli ve stratejik yatırımlarından OGPC projesi, ürün kalitesini ve ihracat kapasitesini artırırken çevrenin korunmasına da çok önemli katkı sağlayacak. Ilki Nisan 2012 de gerçekleştirilen ve önemli görüşmelere ev sahipliği yapan OGPC Forumu nun ikincisi 5-6 Kasım 2014 te Azerbaycan ın Başkenti Bakü de Fairmont Otel de yapıldı. Forumun açılış konuşmasını yapan SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev, SOCAR ın dünya gaz ve petrol piyasasında çok önemli bir rol oynadığını söyledi. Oil Gas Processing & Petrochemical Complex Projesinin SOCAR ın en önemli ve stratejik yatırımlarından biri olduğunu vurgulayan Abdullayev, yeni bir kompleks inşa etme kararının ülkenin artan talebi ve eski rafinerilerin düşük kapasiteleri göz önünde bulundurularak alındığını belirtti. Abdullayev, forumun yerel ve uluslararası petrol ve gaz işleme ve petrokimya şirketlerinin teknolojilerini tanıtmak ve deneyimlerini paylaşmak için önemli bir platform oluşturduğunu vurguladı. İKI DEVLETIN BAYRAKLARI DAHA YÜKSEK DALGALANACAK SOCAR OGPC Forum unda OGPC, PETKIM, STAR, GÜNEY GAZ KORIDORU VE TANAP ILE BIRLIKTE SOCAR DÜNYANIN EN BÜYÜK ŞIRKETLERINDEN BIRI OLACAK. Türkiye deki enerji sektörü ve SOCAR ın Türkiye deki yatırımları hakkında bilgi veren SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz da Türk milletinin iki devleti olan Türkiye ve Azerbaycan bayrakları artık daha yükseklerde dalgalanacak dedi. Kenan Yavuz şu görüşleri dile getirdi: OGPC, Petkim, STAR, Güney Gaz Koridoru ve TANAP ile birlikte SOCAR dünyanın en büyük şirketlerinden biri olacak. Azerbaycan ın SOCAR eli ile enerji alanında gerçekleştirdiği büyük yatırımlar ile göz kamaştırıyor. Forumda daha sonra Büyük ölçekli petrol ve gaz petrokimya projelerinde DPC aşamaları, Doğal gaz ve kimya sanayilerindeki yeni gelişmeler ve pazar eğilimleri, Petrol ve gaz sektöründe temel ekipman, malzeme ve hizmetler, Büyük ölçekli projelerin lojistik, ekolojik ve diğer etkileri ve Büyük ölçekli projelerde yerel yüklenicilerin deneyimleri başlıkları altında değerlendirmeler yapıldı döneminde hizmete girmesi beklenen yeni kompleks, Bakü ye 60 kilometre uzaklıkta inşa edilecek. Tesiste üç işleme ünitesi ile bir termal güç ünitesi bulunacak. Projenin ilk fazının maliyeti 8 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Projenin yüzde 30 u Azerbaycan Devleti tarafından finanse edilirken, yüzde 70 lik kısmı ise uluslararası fonlardan temin edilecek. OGPC projesi SOCAR ın ürün kalitesini ve ihracat kapasitesini artıracak ve çevre korumaya önemli katkı sağlayacak

20 HABERLER SOCAR Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Vagif Aliyev konferansta TANAP ın bugünkü durumu ve Avrupa gaz transit yolu olarak potansiyel rolü başlıklı bir konuşma yaptı. 13. ERRA Konferansı, EPDK Başkanlığında ve SOCAR ın Sponsorluğunda Yapıldı 13. Enerji Yatırım ve Düzenleme Konferansı, Azerbaycan ın başkenti Bakü de yapıldı. Enerji Düzenleyicileri Bölgesel Birliği (ERRA) tarafından düzenlenen konferansın açılış toplantısına Azerbaycan Ekonomi ve Kalkınma Bakan Yardımcısı Niyazi Seferov, Gürcistan Enerji Bakan Yardımcısı Mariam Valishvili, ERRA Başkanı Alparslan Bayraktar ile 40 ülkeden 200 den fazla enerji şirketleri temsilcileri ve uzmanlar katıldı. ERRA Başkanı Alparslan Bayraktar, Azerbaycan ın Avrupa nın enerji güvenliği için önemli bir ülke olduğunu, TANAP ve TAP projeleriyle bu önemin daha da artacağını belirtti. Konferansta esas itibariyle enerji arz güvenliğinin konuşulacağını ifade eden Bayraktar, Azerbaycan ın enerji endüstrisi ve yenilenebilir enerji kaynaklarıyla ilgili konuların da müzakere edileceğini söyledi. Bayraktar, ERRA olarak ülkeler arasındaki enerji iş birliğini artırmak istediklerini belirterek, üye ülkeleri arasında enerji üreten ve enerji konusunda dışa bağımlı ülkelerin olduğunu ifade etti. Azerbaycan-Gürcistan ve Türkiye arasındaki enerji iş birliğinin önemine de değinen Bayraktar, bölgesel elektrik enerjisi piyasasının oluşturulmasının da önemli olduğunu vurguladı. Niyazi Seferov, konferansa ev sahipliği yapmaktan duydukları memnuniyeti dile getirerek Azerbaycan ın Türkiye ve Gürcistan la gerçekleştirdiği enerji projelerini anlattı. Üç ülkenin gerçekleştirdiği projelerin sadece bölgenin değil, Avrupa nın da enerji güvenliği için büyük rol oynadığını vurgulayan Seferov, Azerbaycan doğal gazının Avrupa ya taşınmasını öngören ve 45 milyar dolar değerindeki Güney Doğal Gaz Koridorunu Yeni Asrın Projesi olarak nitelendirdiklerini vurguladı. Gürcü Bakan Yardımcısı Mariam Valishvili ise, Hazar da üretilen enerjinin büyük kısmının ülkesinden geçtiğini ve Gürcistan ın, Türkiye ile birlikte doğu ve batıyı birleştiren enerji koridoru oluşturduğunu söyledi. Ülkesinin enerji için küçük bir pazara sahip olduğunu hatırlatan Valishvili, buna rağmen bölgesel ve uluslararası enerji projelerinin dışında kalmadıklarını, Azerbaycan ve Türkiye ile gerçekleştirdikleri projelerin ülkesi için yeni olanaklar ortaya çıkardığını kaydetti. Gürcistan ın zengin su kaynaklarına sahip olduğunu bildiren Valishvili, bu kaynakları değerlendirmek istediklerini, hidroelektrik santraller inşa ederek bölgeye elektrik satmayı planladıklarını, hedef pazarlarının ise Türkiye olduğunu belirtti. 18 Energy Of Turkey

21 17. Orta ve Doğu Avrupa Rafineri ve Petrokimya Konferansı İzmir de Yapıldı Konferansta SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz a layık görülen Sanayiye Olağanüstü Katkı ödülü takdim edildi. S OCAR Türkiye nin ev sahipliğinde 17. Orta ve Doğu Avrupa Rafineri & Petrokimya Konferansı Ekim de İzmir de yapıldı. SOCAR tarafından düzenlenen ve İzmir Hilton Otel de gerçekleştirilen uluslararası konferansa çok sayıda yabancı davetli katılırken, konferansın gala yemeği tarihi Havagazı Fabrikası nda gerçekleşti. Gala yemeğinde, ödül töreni de düzenlendi. Törende, Dünya Rafineri Derneği (World Refining Association) tarafından SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz a layık görülen Sanayiye Olağanüstü Katkı ödülü takdim edildi. Yavuz un ödülünü SOCAR Türkiye Başdanışmanı Hayati Öztürk aldı. Türkiye ve Azerbaycan ortaklığında yapılan TANAP ın imza töreni için Ankara da bulunan SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz, ödüle layık görülmekten büyük bir mutluluk duyduğunu açıkladı. Yavuz, Sanayiye Olağanüstü Katkı ödülüne layık görülmekten büyük mutluluk duydum. TANAP imza töreni için Ankara da olmam dolayısıyla, ödülü benim adıma SOCAR Türkiye Başdanışmanı Hayati Öztürk aldı. Beni bu ödüle layık gören World Refining Association a çok teşekkür ederim dedi. CEE ve Türkiye Rafineri ve Petrokimya Konferansı hakkında da konuşan Yavuz, SOCAR olarak İzmir de dünya çapında bir konferans düzenlediklerini belirterek, İzmir böyle büyük organizasyonlara layıktır dedi. Konferans, katılımcıların STAR Rafinerisi saha gezisi ile sonlandı. Katılımcılar rafineri sahası ve yapımında kullanılan tekniklerden çok etkilenerek, geziyi oldukça faydalı buldu. CEE Konferansı, katılımcıların STAR Rafinerisi saha gezisi ile son buldu

22 HABERLER HAYDAR ALİYEV İ ÖLÜM YILDÖNÜMÜNDE SAYGIYLA ANIYORUZ 1923 yılının 10 Mayıs ında Nahçıvan da dünyaya gelen Haydar Aliyev, tüm yaşamını Azerbaycan halkının kaderini değiştirmek ve bağımsızlığını sağlam temeller üzerine atmak üzerine adadı. Bizler de O nu 11. ölüm yıldönümünde saygı ve özlemle anıyoruz yılının 10 Mayıs ında işçi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Haydar Aliyev in o gün, Azerbaycan Halkı nın kaderini değiştireceğini kimse bilmiyordu. Oysa eğitimiyle başlayan ülke aşkı, hayatını her zaman ülkesine hizmet bilinciyle kurgulamasına yol açmıştı. Mimarlık eğitimini ülkesindeki ve dünyadaki zorlu koşullar nedeniyle bırakmak zorunda kalan Aliyev, 1941 den itibaren Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Halk İçişleri Komiserliğinde ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Halk Komiserleri Meclisi nde Şube Müdürü olarak görev yaptı ten itibaren Azerbaycan SSC devlet güvenlik komitesinde başkan yardımcısı, 1967 den itibaren ise başkan olarak görev yaptı yılında Azerbaycan Devlet Üniversitesi Tarih Bölümü nü bitirdi yılında Azerbaycan Komünist Partisi Merkez Komitesi Birinci Sekreteri seçildi. Bu görevini 1982 yılına kadar sürdüren Haydar Aliyev, görevi boyunca Azerbaycan halkının geleceğini ve kaderini etkileyen birçok atılımda bulundu. Azerbaycan çapında başta ağır sanayi yatırımları olmak üzere tarımdan eğitime, sanattan ulaşıma birçok alanda ülkenin önünü açacak yenilikleri gerçekleştirdi. Aliyev ülke çapında yapılan yatırımlar ile tek tek ilgilendi ve halkının refahını yükseltebilmek için politik konumunu olabildiğince etkili kullanmaya özen gösterdi yılının Aralık ayında Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) Politbüro üyeliğine seçildi. 5 yıl SSCB Yüksek Sovyeti Başkanı Yardımcısı olarak görev yapan Aliyev, 1987 Ekim ayında, SBKP Genel Sekreteri Mihail Gorbaçov un Perestroyka ve Glasnost politikalarını AZERBAYCAN HALKI HAYDAR ALIYEV I KALBINDE YAŞATMAYA DEVAM EDEREK ONUN GÖSTERDIĞI YOLDA EMIN ADIMLARLA ILERLIYOR. protesto ederek görevinden ayrıldı da Sovyet Ordusu nun Bakü de gerçekleştirdiği kanlı baskını protesto etti ve sorumluların cezalandırılmasını istedi. Dağlık Karabağ sorununun başgöstermesi ile başlayan süreçte SSCB nin politikalarını eleştirerek Haziran 1991 de SBKP üyeliğinden istifa etti ve hayatını halkına ve ülkesine hizmet ile geçirmek üzere Azerbaycan a döndü. Bu süreçte temellerinden sallanmaya başlamış olan Sovyetler Birliği yıkıldı ve Azerbaycan ve Nahçıvan bağımsızlığını ilan etti. Haydar Aliyev Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Yüksek Meclisi Başkanı olarak görev yaptı, 1992 yılında Yeni Azerbaycan Partisi Başkanı seçildi ve 24 Temmuz 1993 te Milli Meclis in kararı doğrultusunda Azerbaycan Cumhurbaşkanı olarak göreve getirildi. Kısa bir süre sonra yapılan seçimlerde Azerbaycan halkı bir kez daha Haydar Aliyev i Cumhurbaşkanı seçti. 5 yıl sonra yapılan seçimlerde sonuç yine değişmedi, Azerbaycan halkı Aliyev den çok memnundu ve bunu sandıkta yüzde 76 gibi bir oy oranıyla göstermişti. Haydar Aliyev ömrünü Azerbaycan halkının bağımsızlığı, ilerlemesi ve refahına adamış bir devlet adamı oldu. Aldığı görevler çok önemli olmanın yanı sıra oldukça zorlu ve ağırdı. Bu da devlet liderinin sağlığını etkilemişti. Kalbi ile ilgili sağlık problemleri dolayısıyla birkaç defa operasyon geçiren Aliyev, 12 Aralık 2003 te aramızdan ayrıldı. Aliyev zekası, yetenekleri ve cesareti ile bir ülkenin kaderini değiştirdi. Bugün Azerbaycan halkı Haydar Aliyev i kalbinde yaşatmaya ve minnetle anmaya devam ediyor ve gösterdiği yolda emin adımlarla ilerliyor. 20 Energy Of Turkey

23 SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz büyük enerji projeleri, yatırım ve anlaşma finansmanları hakkında konuşma yaptı. TÜRKIYE NIN ENERJISI BOSPHORUS CLUB DA KONUŞULDU Bu yıl üçüncüsü düzenlenen The Bosphorus Energy Club (BEC) Zirvesi, 11 Aralık ta Enerji projeleri ve anlaşmaları için yeni finansman nasıl ve nerelerden bulunabilir? başlığıyla Sait Halim Paşa Yalısı nda yapıldı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı ve Boğaziçi Enerji Kulübü Onursal Başkanı Taner Yıldız ın açılış konuşmasını yaptığı zirvede, iş dünyasının liderleri, üst düzey yetkililerle bir araya geldi. Türkiye nin son 12 yılda çok net anlaşılabilir, istikrara dönük, sürdürülebilir enerji politikaları ve stratejileri izlediğini belirten Bakan Yıldız, petrol fiyatlarının dünya genelinde gerilemesinin fırsat ve tehditleri beraberinde getirdiğine işaret etti. Enerji politikalarının hükümetler ve partiler üstü olduğuna da vurgu yapan Bakan Yıldız, Türkiye, 12 yıl kadar önce özelleşen bir yapıyı tercih etti. Arz güvenliği ile ilgili bir problem yaşamadığı müddetçe kamu yatırım yapamaz. Özel sektör yapacak. Özel sektörün önünü açtık. Türkiye nin büyümesini uluslararası sermaye ile tamamlayan bir yapıdayız dedi. SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz da Bosphorus Energy Club toplantısında büyük enerji projeleri, yatırım ve anlaşma finansmanları hakkında bir konuşma yaptı. TANAP ı Eskişehir e Kadar İnşa Edecek Firmalar Belirlendi 56 KARA KESIMI BORU HATTI İNŞAATI İHALESI Lot 1 Posof-Aşkale, km. Fernas İnşaat A.Ş. Lot 2 Aşkale-Yıldızeli, km. Sicim-Yüksel-Akkord Adi Ortaklığı Azerbaycan daki Şah Deniz-2 Sahası ndan çıkarılacak doğal gazı Türkiye ye ve Türkiye üzerinden Avrupa ya taşıyacak olan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP) kapsamında TANAP Doğalgaz İletim A.Ş. tarafından açılan 56 Kara Kesimi Lot 1, Lot 2, Lot 3 Boru Hattı İnşaat İhalesi sonuçlandı. Gürcistan sınırından Eskişehir e kadar olan 1337 kilometrelik hattın inşaatı için yerli ve yabancı on beş firmanın davet edildiği 22 Nisan 2014 teki ihale sonucunda Lot 1 için Fernas İnşaat, Lot 2 için Sicim-Yüksel-Akkord Ortaklığı, Lot 3 için de Tekfen inşaat ile sözleşme imzalandı. Lot 3 Yıldızeli-Seyitgazi, km. Tekfen İnşaat ve Tesisat A.Ş

24 HABERLER SOCAR Türkiye Yöneticileri Şamahı da Toplandı SOCAR Türkiye özdeğerlendirme çalıştayı Azerbaycan ın Şamahı kentinde Ekim tarihleri arasında yapıldı. SOCAR Türkiye III. Özdeğerlendirme, 2015 hedefleri ve stratejileri belirleme çalıştayı Azerbaycan ın Şamahı kentinde Ekim tarihleri arasında yapıldı. Aileleri ile birlikte yaklaşık 150 kişinin katıldığı toplantı doğal güzelliğiyle dikkat çeken Şamahı Rixos otelde gerçekleşti. Toplantıya SOCAR Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Vagif Aliyev, Yönetim Kurulu Üyeleri Süleyman Gasimov ve David Mammadov katıldı. SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz açılış konuşmasında şu görüşleri dile getirdi: Biz 2018 yılında dünyanın 17. büyük ekonomisinin 2. büyük şirket olmak gibi son derece iddialı, son derece de büyük ve bu kadar kısa süre içerisinde kolay kolay başarılması mümkün olmayan bir yolculuk yapıyoruz. Bu yolculuğumuzda çalışma arkadaşlarımızın performansı, arkadaşlarımıza olan inancımız, birikimimiz ve elbette ki Türkiye ve Azerbaycan ın stratejik ortaklığında, kardeşliğinde, vizyonunda, siyasi iradelerin bize vermiş olduğu destekle bu hedeflere doğru ilerliyoruz. SOCAR Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Vagif Aliyev de konuşmasında bu formatta yapılan çalışmaların efektif olacağına inancını dile getirdi. Yöneticiler seviyesinde, iç çalışmaların paylaşılmasının önemine işaret eden Aliyev, ÇOK ŞANSLIYIZ SÖYLEDIK- LERİMİZİ HAYATA GEÇIRECEK KAPASITEMIZ VAR. şunları söyledi: Ben herkesi bu müzakerelerde bu tartışmalarda katılımcı olmaya çağırıyorum. Herkesi kendi fikirleriyle karşımıza koyduğumuz hedeflere ulaşmak için, yapacağımız ve yapmakta olduğumuz işlerle ilgili düşüncelerini paylaşmaya çağırıyorum. Açılış konuşmalarının ardından departman ve şirket sunumları gerçekleşti. Öğlen yemeğinin ardından SWOT Analizi yapıldı ve akabinde Hedef Kartı oluşturulması için yöneticiler tayin edildikleri gruplarda çalıştı. Kapanış konuşmalarının ardından Çalıştay ın birinci günü sona erdi. Bu süre zarfında eşlere düzenlenen Bakü gezisi ile eşler de keyifli zaman geçirdi. 22 Energy Of Turkey

25 İlk günün akşamında Gala ketimiz. Bu bir gurur mesele- önemli bilgilere sahip olduk. görülen SOCAR Türkiye Baş- Yemeği nde Azerbaycan milli sidir. Yaptığımız her şey güneş Grup yöneticileri olarak, üst kanı Kenan Yavuz, SOCAR çalgısı nagara eşliğinde dans gibi, ay gibi gerçek. O yüzden düzey yöneticileri olarak Türkiye Başkan Yardımcısı gösterisi ve Samir Piriyev in burası özellikle gençler için başka projelerdeki gelişmeler- Samir Kerimli ve SOCAR canlı müzik performansı tüm bulunmaz Hint kumaşıdır. Bir den haberdar olmak açısından Türkiye Baş Hukuk Müşaviri katılımcılara renkli dakikalar çalışan için böyle bir organi- bu toplantılar çok önemli. Her Fatih Yiğit, SOCAR ın Ferma- yaşattı. zasyonda olmak, böyle büyük birinizin yürüttüğümüz çok nı ile ödüllendirildiler. İKINCI GÜN işlerin içerisinde olmak çok önemli. Hem şirket olarak önemli projelerde hedeflerine ulaşması için elinizden geleni Törende bir konuşma yapan SOCAR Türkiye Yönetim Çalıştay ın ikinci günü SOCAR hem bireysel olarak Ülkeni- yapacağınıza güvenim tam. Kurulu Başkanı Vagif Aliyev, Türkiye vizyon ve misyonu gözden geçirildi, hedef kartı grup sunumlarının ze hizmet ediyorsunuz. Memleketlerimiz için faydalı işler yapıyoruz diye konuştu. VAGIF ALIYEV E DEVLET NIŞANI VERILDI 20 Eylül Azerbaycan da her yıl Neftçiler Günü olarak kutlanır. Bizim ardından Kenan Yavuz ve SOCAR Türkiye Yönetim SOCAR Türkiye III. Öz- sektörümüzün bayramıdır. Samir Kerimli nin kapanış Kurulu Başkanı Vagif Aliyev değerlendirme toplantısı 20 Eylül 1994 tarihinden konuşmaları yaptı. Kenan de kapanış konuşmasında şu kapsamında bir ödül töreni de itibaren Azerbaycan petrol Yavuz konuşmasında Bir şey görüşleri dile getirdi, Grup düzenlendi. Törende Neftçi- sektöründe yeni bir dönem konuşulmazsa özümsenmesi toplantısı olarak gelecek ler Günü dolayısıyla SOCAR başlamış, Bağımsız Azerbay- de zor olur. Bu sebeple burada projeleri, bugünkü durumu Başkanı Rövnag Abdullayev can Devleti nin yeni petrol yaptığımız ve yapmayı düşün- değerlendirme açışından çok tarafından büyük ödüle layık stratejisinin fiilen uygu- düğümüz işleri konuşuyoruz. lanmasına geçilmiştir. Bu Yaptığımız işleri göstermek yıl bu anlaşmanın 20. yılını için yapmıyoruz ama yaptığı- kutluyoruz dedi. mızı göstermemiz lazım. Çok Törenin en önemli sürprizi şanslıyız çünkü söylediğimiz ise Vagif Aliyev in aldığı Dev- her şeyi hayata geçirecek let nişanı oldu. SOCAR Tür- kapasitemiz var dedi. kiye Yönetim Kurulu Başkanı Rafineri, petrokimya, enerji, Vagif Aliyev, SOCAR ın yurt lojistik ve altyapı sektörlerin- dışında gelişimine yaptığı den oluşan entegrasyonun katkılardan dolayı Azerbay- Türkiye de benzerinin bulun- can Cumhurbaşkanı İlham madığını belirten Yavuz, Bu Aliyev tarafından Azerbay- kadar büyük büyük bir yatırım can Devleti Şöhret Nişanı paketinin altına girmiştir şir- ile onurlandırıldı

26 HABERLER STAR Rafinerisi ne GFC den Üç Ödül Birden STAR Rafinerisi En İyi Proje Finansmanı, En İyi Ticari Finansman ve En İyi Sendikasyon Kredisi ödüllerini aldı. Türkiye nin özel sektör eliyle yapılan ilk rafinerisi olan STAR Rafinerisi, uluslararası finans alanında üç önemli ödülün sahibi oldu. STAR Rafinerisi için 6 Haziran 2014 tarihinde İstanbul da imzalanan 3 milyar 290 milyon dolarlık proje finansmanı, GFC - Global Financial Conferences Türkiye Bonds & Loans Ödülleri gecesinde En İyi Proje Finansmanı, En İyi Ticari Finansman ve En İyi Sendikasyon Kredisi kategorilerinde 3 ödülü de kazanarak en çok ödül kazanan şirket oldu. Projeyi her zaman Türkiye nin en babayiğit yerlileştirme projesi olarak tanımladıklarını hatırlatan SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz, STAR Rafinerisi nin 3.29 milyar dolar değerinde ve 18 yıl geri ödemeli proje finansmanının, Türk özel sektör tarihinin en yüksek hacimli ve en uzun vadeli anlaşması olduğunu vurguladı. 22 uluslararası finans kuruluşu ve 1 yerel bankanın katılımıyla 6 Haziran 2014 tarihinde İstanbul da imzalanan anlaşmanın, SOCAR ın küresel gücüne duyulan güvenin en belirgin göstergesi olduğuna dikkat çeken Yavuz, STAR Rafinerisi ile pek çok alanda ülkemizin ilklerini gerçekleştiriyoruz. Tek noktaya yapılan en büyük yatırım olmasının yanında, dünyanın en çevreci, en verimli, en ileri teknolojisine STAR RAFINERISI DÜNYANIN EN ÇEVRECI, EN VERIMLI, EN ILERI TEKNOLOJISINE SAHIP RAFINERISIDIR. sahip ve Türkiye nin ilk özel sektör rafinerisini adım adım hayata geçiriyoruz. Geçen üç yılda 1 milyar doların üzerinde yatırım yaptığımız projemizin toplam maliyeti 5,6 milyar dolara ulaşacak. Bu tutarın 3,29 milyar dolarını proje finansmanı kredisiyle, kalan bölümünü ise öz kaynaklarımızla gerçekleştireceğiz dedi. Anlaşmanın, kredi tutarı ve vade özellikleriyle Türkiye de bugüne kadar gerçekleştirilmiş en büyük proje finansmanı işlemi olduğunu kaydeden Yavuz, şu değerlendirmeyi yaptı: Aldığımız bu ödül, takım arkadaşlarımın motivasyonunu ve çalışma azmini artıracak bir mutluluk yaşattı. Bilgi, sermaye ve teknoloji yoğun bu yatırımı yapan babayiğit bir şirket olmaktan ayrıca gurur duyuyoruz. Projemizin finansman paketine 6 farklı ülkeden 7 ithalat kredi kuruluşu, 13 uluslararası ticari banka, 2 yabancı kalkınma bankası ve 1 Türk bankası iştirak ederken, kaynak çeşitliliği açısından da Türkiye de bir ilk oldu. Anlaşmanın aynı zamanda 2014 yılında Avrupa-Ortadoğu-Afrika bölgesinde gerçekleşmiş en büyük petrol ve doğal gaz bazlı proje finansmanı olmasını bekliyoruz sonunda devreye almayı planladığımız rafinerimiz ile Türk ekonomisinin cari işlemler açığı sorununun çözümüne, asgari 2,5 milyar dolarlık katkı sağlayacağız. Bu proje gibi on adet daha proje olsa, cari açığın enerji ithalatı dışında kalan kısmı ortadan kalkar. Yılda işleyeceğimiz 10 milyon ton ham petrol, ülkemizin net ithalatçı olduğu ürünlere dönüşürken, dövizimiz yurt dışına gitmeyecek. Yaratılacak katma değer ülkemizde kalacak, insanımızın refahına ve ülkemizin kalkınmasına hizmet edecek. Projelerinin uluslararası arenalarda ödüllendirilmesinin tüm çalışanları motive ettiğini vurgulayan Yavuz, Bu ödül özelinde de Teymur Bey ve ekibini katkılarından dolayı tebrik ederim. Nice ödül ve başarılara SOCAR Türkiye çatısı altında imza atmanızı dilerim diye konuştu. Ödülü alan SOCAR Türkiye CFO su Teymur Abbasguliyev de konuşmasında en fazla ödül kazanan şirket seçilmekten duyduğu mutluluğu dile getirdi. Ödül törenine video konferans ile katılan Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, 2008 yılından itibaren Türkiye sermaye pazarının etkileyici bir büyüme kaydettiğini belirtti ve pazarın desteklenmesi için hükümetin attığı adımların altını çizdi. GFC- Global Financial Conferences İcra Kurulu Üyesi Alex Johnson da Bu ödül gecesinde Türkiye deki sermaye piyasasının kısa bir zaman içindeki etkileyici gelişimi kutlanıyor dedi. 24 Energy Of Turkey

27 HAZAR STRATEJİ ENSTİTÜSÜ İKİ YILI GERİDE BIRAKTI İki yıl önce İstanbul da temelleri atılan düşünce kuruluşu Hazar Strateji Enstitüsü nün (HASEN) yıldönümü Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ve SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev in katılımıyla Ankara da düzenlendi. Istanbul merkezli düşünce kuruluşu Hazar Strateji Enstitüsü iki yılı geride bıraktı. Yıldönümü etkinliğine büyükelçiler, Türkiye ve bölgeden enerji alanındaki üst düzey yöneticiler, bürokratlar, özel sektörden üst düzey temsilciler, akademisyenler, medya kuruluşları temsilcileri ve basın mensupları katıldı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız Hazar Strateji Enstitüsü nün yalnızca enerji sektörü ile ilgili konuları değil lojistik, ekonomi, kültür ve uluslararası ilişkiler gibi önemli başlıkları da işleyen bir enstitü olduğuna değindi. Enstitünün çalışmalarından Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı nın da faydalandığını vurgulayan Yıldız konuşmasını şu sözlerle sürdürdü: Dünyadaki gelişen son olaylar enerji sektörü ile alakalı konuları ön plana çıkardı. Uluslararası ilişkilerde dominant bir unsur olarak enerji sektörü ile ilgili başlıkları görüyoruz. Türkiye ve Azerbaycan ile ortak projeler gerçekleştiriyoruz. Şahdeniz de BP den sonra en büyük hissedar oluşumuz ve bununla ilgili yatırımların sürecek olması bu coğrafyaya olan siyasi istikrara güvenden kaynaklanıyor. Dünyada son gelişen olaylar Ortadoğu ve Hazar daki konuları stratejik hale getirdi. Kaynak çeşitliliğini sağlamak ve her ülkenin kaynağı ile yeni güzergah sağlamak lazım. Avrupa Birliği TANAP ı ortak çıkar kapsamında değerlendirmeye aldı. Bu projeden mutlaka kazançlı çıkacağımıza inanıyoruz. Türkiye ve Azerbaycan ın ortaklığı büyük bir sinerji oluşturacak. STRATEJİK PROJELERE TÜRKİYE İLE BİRLİKTE İMZA ATIYORUZ SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev ise Hazar Strateji Enstitüsü nün Türkiye ve Azerbaycan arasındaki ilişkilerin gelişmesinde ve Hazar bölgesine olan ilginin artırılmasında çok önemli bir misyon üstlendiği ifade etti. Genç yaşına rağmen kısa zaman içinde düzenlenen Hazar Forumları nın ve yazılan analizlerin iş, akademi ve devlet daireleri nezdinde herkesin dikkatini üzerine çekerek bölgede ekonomik ve siyasi işbirliklerinin kurulmasında önemli rol oynadığı söyleyen Abdullayev sözlerine şöyle DÜNYADA SON GELIŞEN OLAYLAR ORTADOĞU VE HAZAR DAKI KONULARI STRATEJIK HALE GETIRDI, TANAP IN ÖNEMI ARTTI. devam etti: Stratejik projelere Türkiye ile birlikte imza atıyoruz. Azerbaycan dan Türkiye üzerinden Avrupa ya doğalgaz taşıyacak olan TANAP projesi, STAR Rafinerisi, Petlim liman projesi ve Petkim şirketine yapılan yatırımlar bu büyük stratejik işbirliklerinin temelini oluşturuyor. Yakın zamanda tüm bu yatırımların değeri 20 milyar doları geçecek ve Türkiye ekonomisine katkı sağlayacak. Enstitüye verdiğimizin yüksek seviyedeki destek gelecek yıllarda da devam edecek. GÜNCEL DATA ÜRETEREK EVRENSEL BİR DİL OLUŞTURUYORUZ Hazar bölgesini çalışarak bu konuda dünyaya referans olmayı hedeflediklerini söyleyen Hazar Strateji Enstitüsü (HASEN) Genel Sekreteri Haldun Yavaş, HASEN in diğer düşünce kuruluşlarından farkını 6 maddede şu sözlerle açıkladı: HASEN bünyesinde akademisyenlerin haricinde özel sektör ve devlet tecrübesine sahip profesyoneller ve iş adamlar bulunuyor. Farklı disiplinlerden uzmanların katılımıyla gerçekleştirdiğimiz çalıştaylarla ve saha çalışmalarıyla güncel data üreterek evrensel bir dil oluşturuyoruz. Sadece Hazar Denizi ne kıyısı olan 5 ülkeyi değil, Hazar dan doğuya ve batıya uzanan, İpek Yolu ve Güney Gaz Koridoru güzergahındaki somut projeler üzerinden, bölge enerjisini, ekonomisini ve çatışma alanlarını inceliyoruz. ABD den Brookings, İngiltere den Kings College, İtalya dan ISPI, uluslararası kuruluşlar olarak NATO ve Clinton Global Initiative gibi birçok kuruluşla ortak projeler ve programlar yürütüyoruz

28 HABERLER EGAD üyeleri, SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz ile birlikte Petkim, Petlim ve Star Rafineri sahalarını gezdiler. EGAD ÜYELERİ PETKİM YARIMADASI NDA AĞIRLANDI Enerji Gazetecileri ve Medya Derneği (EGAD) üyesi gazeteciler, SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz un davetlisi olarak geldikleri Petkim Yarımadası nda, devam eden yatırımlar hakkında bilgi aldı. Petkim Yarımadası nda devam eden SO- CAR Türkiye Ege Rafinerisi nin (STAR) çalışmalarını ilgiyle takip eden basın mensupları, bu sefer çalışmaları yerinde görerek değerlendirme fırsatı buldu. STAR Rafinerisi, Petkim üretim sahası ve Petkim Konteyner Limanı sahasını gezen gazetecilere açıklamalarda bulunan Kenan Yavuz, Türkiye nin en az bir rafineriye daha ihtiyaç duyduğunu söyledi. Türkiye nin cari açığını yılda 2.5 milyar dolar azaltacak STAR Rafinerisi nde, 2015 yılı itibarıyla montaj aşamasına geçileceği bilgi- sini veren Yavuz, 2016 yılının Şubat-Nisan döneminde istihdam edilen kişi sayısının, önemli bölümü geçici işçilerden oluşmak üzere, 16 ilâ 17 bine ulaşacağını belirtti. Toplam 5,6 milyar dolara mal olacak rafinerinin 2017 yılının sonunda faaliyete geçeceğini kaydeden Yavuz, sözlerine şöyle devam etti: 2 bin 700 dönümlük alana inşa edilecek rafineri için bugüne kadar 1 milyar doların üzerinde harcama gerçekleştirildi. Ekim ayı sonuna kadar 1,2 milyar dolarlık harcamanın yapılacağı tesisler için kredi kullanım süreci başlayacak. Toplamda 5,6 milyar dolara mal olacak rafineri binlerce kişiye de iş imkanı sağlayacak YILI YATIRIM BÜTÇESİ 115 MİLYON DOLAR Türkiye nin her yıl 15 milyar dolarlık rafinaj ve petrol ürünü ithal ettiğine dikkat çeken Kenan Yavuz, İthalat, Türkiye ekonomisinden 2 kat hızlı büyüyor. Türkiye nin KIYILARDA SANAYİ TESİSİ ŞART Türkiye nin 8 bin kilometreyi bulan kıyı şeridinde, sanayinin denize çıkış noktasının 20 kilometreyi bulmadığına dikkat çeken SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz, Gebze, Aliağa ve İskenderun dışında denize sanayi çıkış noktamız bulunmuyor. Sanayi olmadan bu ülke nasıl kalkınacak? Bu gençler nerede iş bulacak? Türkiye üretmek zorunda dedi. bunu durdurması gerekiyor dedi. Yavuz, SOCAR Türkiye Ege Rafinerisi nin (STAR) tamamlanmasının ardından, 4 ilave petrokimya tesisine ve en az bir rafineriye daha ihtiyaç duyulacağını söyledi. Geziye eşlik eden Petkim Genel Müdürü Sadettin Korkut da, 2014 yılı için planlanan yatırım bütçesinin 115 milyon dolar olduğunu, özelleştirme işleminin tamamlandığı 2008 Haziran ayından 2014 yılı sonuna kadar şirkete yapılan yatırım tutarının 500 milyon dolara ulaşacağını vurguladı. Petkim Konteyner Limanı nda 2013 yılı Temmuz ayında başlayan hafriyat çalışmalarının bir buçuk yılı geride bıraktığını anımsatan Korkut, limanın ilk faz yatırımının 2015 yılı Haziran ayında tamamlanacağını, ilk geminin ise Eylül ayında limana yanaşacağını söyledi. 26 Energy Of Turkey

29 Petkim in 9 Aylık Cirosu 3,3 Milyar TL Oldu İlk 9 aylık dönemde 2,56 milyon TL net kâr sağlayan Petkim, Türkiye nin cari açığını pozitif yönde etkileyerek ekonomiye olumlu katkı sağlamayı hedefliyor. Petkim Petrokimya Holding A.Ş. yılın ilk 9 aylık döneminde 3,3 milyar TL ciro, 132,6 milyon TL brüt kâr, 2,56 milyon TL net kâr sağladı. Şirketin Temmuz-Eylül dönemini kapsayan 3. çeyrek bilançosunda ise ciro 862,6 milyon TL olurken brüt kâr 21,3 milyon TL de kaldı. Fabrikalarda yatırım ve bakım nedeniyle üretim yapılmamasının da etkisiyle söz konusu dönemde 53 milyon TL zarar açıklandı. Petkim Genel Müdürü Sadettin Korkut, toplamda 144 milyon dolara ulaşan kapasite artışı yatırımlarını ve 120 gün süren bakım dönemini geride bıraktıklarını belirterek, Petkim i kuvvetli EBİTDA sağlayan yatırımları olan bir kurum haline getirme yolunda önemli bir adım attıklarını söyledi. Yapılan yatırımın etkisinin yılın son çeyreğinden itibaren görülmeye başlayacağını ifade eden Korkut, Sanayicimiz için ürettiğimiz hammaddenin Türkiye içerisinden sağlanma miktarını arttırmış olacağız. Türkiye nin cari açığına pozitif katkı yaparak ekonomimize olumlu katkı sağlayacağız. Ayrıca üretimde girdi olarak daha az doğal gaz tüketileceği için yıllık doğal gaz faturamız da azalacak dedi. Ana ürün olan etilenin üretildiği Etilen Fabrikası kapasitesinin yıllık 520 bin tondan 588 bin tona ulaştığını dile getiren Korkut, böylece enerji ve hammadde birim tüketimlerinin azaltılacağını ve operasyonel verimliliklerin artırılacağını kaydetti. Korkut, Etilen Fabrikası nın tesisteki diğer fabrikalara ara ürün sağladığını belirterek, Türkiye nin cari açığını pozitif etkileyecek bir yatırım yapmaktan memnuniyet duyduklarını söyledi. Petkim in kapasite ve verimlilik arttıran yatırımların yanı sıra pazara odaklanan sürdürülebilir kârlılığı hedefe koyan bir yaklaşımla hareket ettiğini vurgulayan Korkut, Üretimden lojistiğe kadar tüm süreçlerde operasyonel verimliliği ön planda tutarak ve kontrol edilebilen değişkenlere ağırlık vererek kârlılığı sürdürmek istiyoruz dedi. KAPASITE ARTIŞLARINI RES VE KONTEYNER LIMANI TAKIP EDECEK Türkiye nin iki numaralı stratejik yatırım teşviki kapsamında bulunan Etilen ve PTA fabrikaları kapasite artışı çalışmalarının ardından Petkim, bünyesinde bulunan iki önemli yatırımı tamamlamaya hazırlanacak. Petkim i daha fazla değer üreten bir şirket haline getirecek Rüzgar Enerjisi Santrali ve Petkim Konteyner Limanı için geri sayımın devam ettiğini ifade eden Sadettin Korkut, Bölgenin tüm ticareti açısından büyük önem taşıyan Konteyner Limanı na gelecek yıl Eylül ayında gemiler yanaşmaya başlayacak. Şu anda Faz-1 ve Faz-2 nin hafriyat, rıhtım dolgu ve kazık çakma çalışmaları yüzde 75 oranında tamamlandı. Türk sanayicileri Pire ve İskenderiye gibi limanlarda zaman kaybetmekten kurtulacak; ihracatçı firmaların navlun maliyeti azalacak dedi. Ayrıca yarımadada 2015 yılı sonunda üretime başlaması planlanan Rüzgar Enerjisi Santrali ile enerji çeşitliliğine gittiklerine dikkat çeken Korkut, İlk fazı tamamlandığında ihtiyacımız olan elektrik enerjisinin yüzde 12 sini de buradan karşılamış olacağız dedi. PETROLDE 80 DOLAR ÖNEMLI BIR DIRENÇ Petkim Genel Müdürü Sadettin Korkut, yılın son çeyreğinde, Avrupa bölgesi, Çin, Japonya ve gelişmekte olan birçok ülkede devam eden düşük büyüme performansının, küresel emtia talep ve fiyatlarını baskı altında tuttuğunu belirterek, küresel piyasalar konusunda Jeopolitik problemler, parasal genişleme uygulamalarının sona erişi ve Fed in faiz artırma planları, gelişmekte olan ülkeler için, azalan sermaye/nakit akışı, artan kur ve enflasyon baskısı gibi gelişmelere yol açıyor. Ekim 2014 itibarıyla hızlanan düşüş seyri sonucu küresel emtia fiyatları son 5 yılın en düşük seviyesine geriledi açıklamasını yaptı. Talepteki düşüşlerin yanı sıra, önemli rezerv ülkelerin üretimlerini artırması ve ABD dolarının değer artışı fiyatlar üzerinde, Haziran ayından itibaren oluşan baskıyı daha da artırarak, kademeli düşüşü serbest düşüşe çevirdi analizinde bulunan Korkut, petrolde $80/BRL seviyesinin önemli bir direnç olduğunu ifade etti

30 HABERLER Petkim in Kurumsal Yönetim Derece Notu 9,01 Sermaye Piyasası Kurumu (SPK) tarafından yayımlanan Kurumsal Yönetim İlkeleri ne en üst düzeyde uyum sağlamak için çalışmalarını sürdüren Petkim, Borsa İstanbul Kurumsal Yönetim Endeksi ndeki notunu artırmayı başardı. Petkim in Kurumsal Yönetim Derecelendirme Notu, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Kurumsal Yönetim İlkeleri ne uygun olarak derecelendirme yapan Uluslararası Kredi Derecelendirme ve Kurumsal Yönetim Hizmetleri A.Ş. (Kobirate) tarafından yapılan çalışma sonucunda 9,01 olarak belirlendi. Kurumsal Yönetim Derecelendirme Notu, SPK nın konuya ilişkin ilke kararı çerçevesinde farklı şekilde ağırlıklandırılarak dört ana başlık altında yapılan değerlendirme sonucu belirlendi. Kurumsal Yönetim Derecelendirme Notu Pay Sahipleri bölümünde yüzde 90,19, Kamuyu Aydınlatma ve Şeffaflık bölümünde yüzde 93,67, Menfaat Sahipleri bölümünde yüzde 94,95 ve Yönetim Kurulu bölümünde yüzde 85,31 olarak güncellendi. Bu not, Petkim in SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri ne büyük ölçüde uyum sağlayarak tüm politika ve önlemleri uygulamaya soktuğunu, yönetim ve iç kontrol mekanizmalarının etkin bir şekilde oluşturulup işletildiğini, tüm kurumsal yönetim risklerinin tespit edilerek aktif bir şekilde yönetildiğini, pay ve menfaat sahiplerinin haklarının en adil şekilde gözetildiğini ifade ediyor. PETKIM IN KURUMSAL YÖNETIM DERECE NOTLARI 2010 yılında: 8, yılında: 8, yılında: 8, yılında: 9,01 TANAP Dönem Toplantılarının İkincisi Kapadokya da Yapıldı İlki 2014 yılı Mart ayında gerçekleşen TANAP Dönem Toplantılarının ikincisi, büyüyen TANAP Ailesinin yeni üyelerinin de katılımıyla Ekim 2014 tarihinde Kapadokya da düzenlendi. TANAP Genel Müdürü Saltuk Düzyol un ev sahipliğinde gerçekleşen toplantıya SOCAR Türkiye Birinci Başkan Yardımcısı Samir Kerimli ve diğer yöneticiler de katıldı. Kapadokya nın tarihi ve doğal güzelliklerini gezerek bölge hakkında bilgi alma fırsatı bulan katılımcılar, gala yemeğinde düzenlenen ve Takım Çalışması prensibinin vurgulanması için yapılan Müzikal Borular aktivitesine katılarak hem eğlenceli vakit geçirip hem de iş ortamının rutininden kısa bir süre için de olsa uzaklaşma fırsatı yakaladı. TANAP Genel Müdürü Saltuk Düzyol, yemekte yaptığı konuşmada, Projede bu sene yoğun bir çalışma temposu yürüterek çok önemli aşama- ların tamamlandığını ve projenin artık geri dönülmemek üzere hızla ilerlediğini belirtti. Düzyol, şunları söyledi: Bu yılbaşında söz verdiğimiz takvime uyarak devam ediyoruz. Önümüzdeki dönemde bizi yoğun bir çalışma temposu bekliyor. Bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da siz değerli çalışma arkadaşlarımın elinden gelenin azamisini yapacağına inancımı burada ifade etmek istiyorum. Düzyol, hızlı karar alma ve yönlendirme sürecinde yakın desteğini gösteren, başta SOCAR Türkiye Birinci Başkan Yardımcısı Samir Kerimli olmak üzere tüm STEAŞ üst yönetimine şükranlarını sundu. DÜZYOL: TANAP PROJEMIZ ARTIK GERI DÖNÜLMEMEK ÜZERE HIZLA ILERLIYOR 28 Energy Of Turkey

31 Büyükelçi Bağırov dan İzmir ve Manisa ya Çıkarma Azerbaycan ın Ankara Büyükelçisi Bağırov ve beraberindeki heyet, Petkim Genel Müdürü Sadettin Korkut ve şirketin üst yönetimi ile birlikte. Türkiye ve Azerbaycan arasındaki ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi için İzmir ve Manisa da bir dizi ziyarette bulunan Azerbaycan ın Ankara Büyükelçisi Faig Bağırov, SOCAR ın Petkim Yarımadası nda yaptığı yatırımları yerinde izledi. Azerbaycan ın Ankara Büyükelçisi Faig Bağırov, Türkiye ile Azerbaycan arasındaki ticaret hacminin geliştirilmesi ve iki ülke arasındaki yatırımların artırılması amacıyla İzmir ve Manisa yı ziyaret etti. Bağırov, Türkiye-Azerbaycan İş Konseyi Başkanı Cengiz Gül, Azerbaycan Büyükelçiliği Ticaret Ataşesi Vasif Aliyev ve Türkiye- Azerbaycan İş Konseyi Koordinatörü Nurengiz Eşki ile birlikte ilk olarak İzmir Valisi Mustafa Toprak ve İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Dr. Sırrı Aydoğan ı makamlarında ziyaret etti. Azerbaycan ın ülke dışındaki en büyük yatırımlarını Türkiye ye yaptığını belirterek, yalnızca Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi nin (SOCAR) 2018 yılına kadar yapacağı yatırım tutarının 20 milyar doların üzerinde olduğunu söyleyen Bağırov, iki ülke liderliğinin özel sektörün yapacağı yatırımların önünü açmada çok önemli işlev yüklendiğini ifade etti. Ege Bölgesi Sanayi Odası nı (EBSO) ziyaret eden heyet, EBSO Yönetim Kurulu Başkanı Ender Yorgancılar ve yönetim kurulu üyeleri ile bir araya geldi. Yorgancılar, Azerbaycanlı kardeşlerimizi İzmir de ağırlamak ve ortak yatırım ve iş yapma olanaklarını artırmak istiyoruz. Vizelerin kaldırılmasının yanında iki ülke arasında acil olarak Serbest Ticaret Anlaşması imzalanması en önemli beklentimiz dedi. Büyükelçi Bağırov da, Azerbaycan iş dünyasının temsilcileri ile en kısa sürede irtibat kurarak, İzmir ve çevresini kapsayacak bir iş ziyareti gerçekleşmesi için çaba harcayacağı sözünü verdi. Petkim, ISO ile Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi Belgesi Aldı Petkim, ISO Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi Belgelendirme tetkikini başarı ile tamamlayarak sistemini belgelendirdi. Petkim, Ağustos 2014 tarihleri arasında TSE Ankara Merkez Koordinatörlüğü nden 6, Ege Bölge Koordinatörlüğü nden 1 tetkikçinin katılımı ile gerçekleştirilen ISO Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi Belgelendirme tetkikini tamamladı ve sistemini böylece belgelendirmiş oldu. Petkim; kalite, çevre, iş sağlığı ve güvenliği, enerji, müşteri memnuniyeti yönetim sistemlerinin ardından altıncı yönetim sistemini de kurarak entegre yönetim sisteminin kapsamını genişletti. Tetkik esnasında özellikle Petkim gibi çok büyük ölçekte faaliyet gösteren bir kuruluşun kendi imkânları ile bu kadar kısa süre içerisinde ve geniş kapsamda belgelendirme sürecine girebilmiş olması olumlu olarak değerlendirildi. Petkim de başlatılan bilgi güvenliği yönetim sistemi kurulum çalışması kapsamında bilgi varlıkları; yazılım, donanım, bilgi ve insan olarak 4 ana başlıkta sınıflandırıldı. Oluşturulan çekirdek ekip, varlık değeri belirleme ve risk analizi yapma metodunu belirledi. Bu kapsamda, Doküman Yazılım Programı na bilgi güvenliği yönetim sistemi modülü eklendi. Öncelikli olarak Bilgi Teknolojileri Müdürlüğü nün sorumluluğu altındaki varlıkların değerlendirme çalışmaları çekirdek ekip tarafından tamamlandı. Sonrasında bu çalışma Petkim deki tüm müdürlükler ile yapıldı. Oluşturulan bilgi envanterinin ardından her bir bilgi varlığı için risk analizi çalışması yapılarak, risk işleme planı oluşturuldu. Bu süreçte Temiz Masa-Temiz Ekran uygulaması başlatıldı; ayrıca bilgi ihlallerinin alınıp, değerlendirilmesi amacı ile sistematik oluşturuldu

32 HABERLER Petkim, BİST Sürdürülebilirlik Endeksi ne Seçildi Borsa İstanbul tarafından ilk kez oluşturulan Sürdürülebilirlik Endeksi ne seçilen 15 şirket arasında Petkim de yer aldı. Genel Müdür Sadettin Korkut, Petkim deki altyapımız, yaklaşımımız ve yönetim anlayışımız bu endeksin içinde olmamızı sağladı dedi. Borsa İstanbul ile Ethical Investment Research Services Limited (EIRIS), BIST 30 Endeksi kapsamındaki şirketlerin kamuya açık bilgileri üzerinden çevre, sosyal sorumluluk, iş sağlığı ve güvenliği, kurumsal yönetim, şeffaflık gibi konulara yaklaşımlarını değerlendirerek Sürdürülebilirlik Endeksi oluşturdu. Değerlendirme sonucunda Petkim, Borsa İstanbul tarafından oluşturulan Sürdürü- lebilirlik Endeksi ne seçilen 15 şirket arasında yer aldı. BIST Sürdürülebilirlik Endeksi adı altında takip edilecek şirketlerin 4 ü banka, 2 si holding, 3 ü perakende ve komünikasyon, 6 sı da sanayide faaliyet gösteriyor. Petkim Genel Müdürü Sadettin Korkut, sürdürülebilirliğin dünyada önem kazandığını belirterek, Sürdürülebilirlik Endeksi nde yer almak yabancı yatırımcılar ve fonlar tarafından çok önemse- niyor. Petkim deki altyapımız, yaklaşımımız ve yönetim anlayışımız bu endeksin içinde olmamızı sağladı dedi. BIST Sürdürülebilirlik Endeksi nin amacının özellikle Borsa İstanbul şirketleri arasında sürdürülebilirlik konusundaki anlayış, bilgi ve uygulamaların artması olduğunu belirten Korkut, son yıllarda 150 ye yakın şirketin Sürdürülebilirlik Raporu açıkladığına dikkat çekti. Korkut, şöyle devam etti: Endeks, şir- ketlere kurumsal sürdürülebilirlik performanslarını yerel ve küresel anlamda karşılaştırma imkanı verecek. Endeks, yatırımcıların sürdürülebilirlik ve kurumsal sosyal sorumluluk ilkelerini benimseyen şirketleri ayırt edip bu şirketlere yatırım yapmalarını sağlayacak bir araç olacak. Endeksin diğer bir amacı ise Türkiye de ve özellikle Borsa İstanbul şirketleri arasında sürdürülebilirlik konusundaki bilginin artmasına katkı sağlamak. SOCAR Türkiye, Vadi ye Yerleşiyor Türkiye nin en büyük dış yatırımcılarından SOCAR Türkiye, şirketlerini bir araya toplamak amacıyla Vadistanbul da 19 bin metrekarelik blok satın aldı. SOCAR Türkiye, 2016 Mart ayında yeni merkezine taşınacak. SOCAR Türkiye, operasyonlarını tek çatı altında toplayarak şirketlerini bir araya getirmek amacıyla Vadistanbul da blok satın aldı. SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz, Türkiye de 20 milyar dolarlık yatırım portföyü yöneten ve hızla büyüyen şirketin ihtiyaçlarını karşılayacak bir yönetim binası arayışında olduklarını, tercihlerini lokasyonu ve çevreci kimliğiyle öne çıkan Vadistanbul Bulvar yönünde kullandıklarını söyledi. Kenan Yavuz şöyle konuştu: Vadistanbul Bulvar ın İstanbul un yeni iş destinasyonu olacağına inanıyoruz. SOCAR Türkiye olarak merkezimizi buraya taşıma kararını alırken sadece bugünü değil yarını da düşünerek hareket ettik. Gelecekteki ihtiyaçlarımızı da planlayarak bu yatırımı yaptık. Operasyonlarımızı tek çatı altına toplayarak hem masraflarımızı azaltmayı hem de verimliliğimizi artırmayı amaçladık. Projelerimiz hızla ilerlerken; tüm şirketlerimizin fonksiyonlarını bir arada tutmanın faydalı olacağına inanıyoruz. SOCAR Türkiye olarak büyüyen projelerimizle farklı alanlarda faaliyet gösteren tüm şirketlerimizin farklı farklı binalardaki çalışanlarının hepsini tek çatı altında toplayacağımız Türkiye nin en prestijli yatırımında yer aldık. Çalışma arkadaşlarımızın motivasyonunu yükseltecek bir çözüm olarak da görüyoruz. SOCAR Türkiye, Ayazağa daki projede yer alan 19 bin metrekarelik bloğu, Odeabank la 2 yıl geri ödemesiz 10 yıl vadeli kredi anlaşması kapsamında bir işbirliğiyle 75 milyon dolara satın aldı. SOCAR binayı Mart 2016 da teslim aldıktan kısa süre sonra yeni merkezine taşınacak. 30 Energy Of Turkey

33 SOCAR Türkiye Yeni Yıla Coşkuyla Girdi Ünlü sanatçı Öykü Gürman ın sahne aldığı gecede yapılan çekilişte şanslı SOCAR Türkiye çalışanları çeşitli seyahat ödülleri kazandı. Gecede Petkim Fikrimce Platformu ödülleri de sahiplerini buldu te birçok alanda yaptığı yatırımlarla dikkat çeken SOCAR Türkiye, yeni yıla enerji depolayarak girdi. Zorlu Center da bulunan Raffles Hotel de düzenlenen gala gecesinde SOCAR Türkiye çalışanları gönüllerince eğlendi. Başta SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz olmak üzere şirketin üst düzey yönetiminin katıldığı gecede çalışanlar ünlü sanatçı Öykü Gürman ın şarkılarıyla eşliğinde güzel bir gece geçirdi. Özel hediye çekilişinin de yapıldığı gecede seyahatler ve özel yemek programlarını içeren ödüller verildi. SOCAR çalışanları arasında yapılan çekilişte bir çift Londra seyahati; bir çift Paris seyahati; bir çift Antalya seyahati; iki çift Bakü seyahati beş çift de Dalaman seyahati kazandı. Altı çiftin ödülü ise beş yıldızlı otellerde iki kişilik akşam yemeği oldu. Gecede Petkim Petrokimya Holding A.Ş. şirketi kapsamında 10 yıldır sürdürülen Fikrimce Platformu na, 2014 yılında sundukları önerilerle 3 milyon 364 bin TL tasarruf sağlayan ve seçici kurul tarafından ödüle layık görülen 10 Petkim çalışanına çeşitli nitelikteki ödülleri takdim edildi

34 HABERLER Fikirler Yarıştı, Ödüller Verildi, Kazanan Petkim Oldu Petkim bünyesinde 2004 yılından itibaren uygulanmaya başlanan Petkim Öneri Sistemi (PETÖS) ve Yaratıcı Fikir Platformu nun 2013 yılında tek çatı altında birleştirilmesi ile oluşturulan Fikrimce platformu, meyvelerini vermeye başladı. Mavi ve beyaz yakalı tüm çalışanların, iş süreçleri ile ilgili farkındalık yaratan ve verimliliği artıran fikirlerini üst yönetimle paylaşabildiği Fikrimce Platformu nda Aralık 2013 ve Ağustos 2014 döneminde uygulamaya geçen 97 öneri, Fikir Değerlendirme Kurulu tarafından değerlendirildi. Bu önerilerden 84 ü için puanlama, 13 adedi için ise net fayda hesaplaması ilgili üniteler tarafından yapıldı. Net Fayda Kategorisi, İş Sağlığı ve Güvenliği Kategorisi, Çevre Kategorisi, Enerji Kategorisi, Müşteri Dostu Öneri Kategorisi, İyi Fikir Kategorisi, En Fazla Uygulanabilir Öneri Veren Çalışan ve En Fazla Öneri Niteliği Taşıyan Öneri Veren Ünite kategorilerinde dere- ceye giren çalışanlara, Genel Müdürlük binası bahçesinde düzenlenen törenle ödülleri verildi. Törende bir konuşan Petkim Genel Müdürü Sadettin Korkut, yapının 10 yılda önemli gelişme gösterdiğini söyledi. Son olarak 2013 yılında yapılan revizyonda sistemin adının Fikrimce olarak belirlendiğini söyleyen Korkut, 10 yılda sisteme verilen öneri sayısının 4 bin 808 e ulaştığını belirtti. 5 bininci öneriyi veren çalışana çok özel bir sürprizleri olacağı bilgisini veren Korkut, 2014 yılı bizim için son derece önemli. Planlı bakım ve kapasite artışı yatırımlarımızın kapsamlı bir şekilde yürütüldüğü bir yılda 459 öneri gelmesi memnuniyet verici dedi. Fikrimce Platformu nda bu yıl performans olarak önerilerin yüzde 25 i değerlendirilirken sistemin özünde Korkut a göre akıl akıldan üstündür mantığı yatıyor. Fikrimce Platformu, işleyişi ve raporlanması ile örnek bir sistem olarak görülüyor. SOCAR Yaz Okulu ndan İzmir Seyahati Yaz Okulu projesi kapsamında yapılan yarışmalar sonucunda ikinci gelen takım, SOCAR ın Türkiye deki faaliyetlerini yakından görebilmek ve dünya pazarına entegrasyonu hakkında bilgi sahibi olmak amacıyla İzmir e seyahat etti. Teknik ve kültürel faaliyetleri içeren geziye 7 öğrenci ve SOCAR İnsan Kaynakları Departmanı ndan bir yetkili katıldı. Adnan Menderes Havalimanı nda karşılanan öğrenciler misafirhaneye yerleştirildi. Misafir öğrencilerin hoşça vakit geçirmeleri için Aliağa ya bir gezi düzenlendi. Gezinin ikinci gününde tüm gün boyunca Selçuk Efes Antik Şehri ve Meryem Ana Kilisesi ile Kuşadası nın çeşitli tarihi ve turistik yerleri gezildi. Üçüncü gün; İnsan Kaynakları Müdürü Dr. Rakif Farajov öğrencilerle tanışarak; ziyaretin anlamı, önemi ve programa ilişkin açıklamalarda bulundu. Öğrencilere Petkim Tanıtım Sunumu, Çevre Eğitimi, Teknik Emniyet ve Yangın Emniyet eğitimleri uygulandı. Günün sonunda Bostanlı sahilinde geziye çıkıldı. Gezinin dördüncü gününde Petkim sahası, STAR Rafinerisi sahası ve Petlim sahasını görme imkanı bulan misafir öğrencilere tanıtım sunumları yapıldı ve öğrencilerin soruları cevaplandırıldı. Öğleden sonra, Plastik İşleme Fabrikası, Atık Giderme Fabrikası, Su Ön Arıtma Fabrikası gezildi. Akşam vakitlerindeki gezi rotası ise Eski Foça oldu. Gezinin beşinci gününde; Elektrik Üretim ve Dağıtım, Buhar Üretim fabrikaları tanıtıldı. Haydar Aliyev Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi ne giden Yaz Okulu öğrencilerine lise müdürü ve öğretmenler tarafından bilgi verildi. Öğleden sonra öğrencilere ziyaret anısına Petkim Akademi katılım belgeleri İnsan Kaynakları Müdürü Dr. Rakif Farajov tarafından takdim edildi. Gezi duraklarından biri de Kemeraltı oldu. Kemeraltı nda alışveriş yapıldıktan sonra akşam yemeği için Tarihi Hisarönü Dönercisi seçildi. Gezinin altıncı günü Adnan Menderes Havalimanı na uğurlanan öğrencilerin oldukça verimli geçen İzmir seyahatleri tamamlanmış oldu. 32 Energy Of Turkey

35 Bakan Işık: SOCAR, Türkiye-Azerbaycan Arasında En Önemli Köprü Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık, SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev'le görüştü. Bakan Işık, SOCAR, Türkiye-Azerbaycan arasında ekonomik alanda en önemli köprü. TANAP projesinin başlamasıyla bu ilişkimiz daha da güçlenecek dedi. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİ) Bilim ve Teknoloji Bakanları Toplantısı na katılmak için Bakü de bulunan Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık ve beraberindeki heyet SOCAR Baş Ofisini ziyaret etti. Türkiye-Azerbaycan arasındaki enerji iş birliğinin, ortaklaşa gerçekleştirilen projelerin ve Azerbaycan ın Türkiye ye yatırımlarının müzakere edildiği görüşmede konuşan Işık, SOCAR ın aynı zamanda bir Türk şirketi olduğunu söyledi. Işık, SOCAR ın 2018 de Türkiye nin ikinci büyük sanayi şirketi olacağını vurgulayarak, iki ülke kardeşliğinin ortak yatırımlarla pekişmesinin hem Azerbaycan ın hem de Türkiye nin yararına olduğunu belirtti. Azerbaycan da yaşanan ekonomik kalkınmadan ve endüstriyel gelişmeden memnuniyet duyduğunu anlatan Işık, Türkiye olarak üzerlerine düşeni yapmaya hazır olduklarını dile getirdi. Işık, Karşılıklı tecrübe paylaşımı ve güçlerin birleştirilmesiyle daha hızlı yol almanın gayreti içerisindeyiz. SOCAR, Türkiye-Azerbaycan arasında ekonomik alanda en önemli köprü. TANAP projesinin başlamasıyla bu ilişkimiz daha da güçlenecek diye konuştu. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık ve SOCAR Türkiye Başkanı Kenan Yavuz Bakü Türk Şehitliği ni ziyaret ederek şehitlerimizi andılar. STAR Rafinerisi nde 3 Milyon Güvenli Adam-Saat Töreni Yapıldı STAR Rafinerisi Projesinde 11 Ağustos 2014 tarihi itibarı ile zaman kayıplı kaza olmaksızın 3 milyon adam saate ulaşılması nedeniyle Rafineri sahasında tören düzenlendi. STAR Rafinerisi 3 milyon Güvenli Adam-Saat Kutlama Töreni nde konuşma yapan STAR Rafinerisi İnşaat Direktörü Zeki Bozkurt, Önümüzdeki süreçte, yakın geçmişte yayınlanarak yürürlüğe konulan SOCAR Altın Kuralları çerçevesinde yapacağımız iyileştirmeler ile Sıfır Kaza hedefine ulaşılması beklenmektedir dedi. Projenin sonunda 55 milyon adam saate ulaşılacağını hatırlatan Zeki Bozkurt, Bu 3 milyon henüz bir başlangıç. İşin sonunda 55 milyonu 12 binin üzerine ulaşacak çalışanlarımızla kutlayacağız diye konuştu. Bozkurt, elde edilen bu başarıda katkısı bulunanlara teşekkür etti. Temeli 25 Ekim 2011 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından atılan dönüm arazi üzerine kurulu STAR Rafinerisi, Aralık 2012 de Türkiye nin ilk stratejik yatırım teşvik belgesi ni aldı. Bugüne kadar hafriyat işlemlerinin yüzde 85 i tamamlanan, 10 milyon metreküp toprak taşınan STAR Rafinerisi, aynı zamanda Türkiye de 1984 yılından sonra üretime geçecek ilk rafineri olma özelliğini taşıyor. Rafinerinin 2017 yılı sonunda deneme üretimine geçmesi planlanıyor

36 RAKAMLAR TEK FILM, IKI SENARYO: ENERJI 2050 Enerji talebi her geçen gün daha da artıyor. Dünyanın gelecekte en önemli sorunu enerji olacak. Bu yüzden enerji sistemlerini geliştirmek ve dönüştürmek daha da büyük önem taşıyor. Tüm dünya çözüm üretmek için farklı senaryolar hazırlıyor ve bu senaryolara göre hazırlık yapıyor. Enerji ihtiyacı arttıkça endişeler de artıyor. Birçok ülke, şirket ve konuyla ilgili kurum da geleceğe yönelik enerji senaryoları hazırlıyor. Bunlardan biri de Dünya Enerji Konseyi nin (WEC) hazırladığı World Energy Scenarios-Composing energy futures to 2050 adlı çalışma. Müzikten ilham alarak Caz (Senaryo 1) ve Senfoni (Senaryo 2) adında iki senaryo hazırlayan WEC, enerji ihtiyaçlarının oldukça kompleks hale geleceğine işaret ediyor. Senaryo 1 daha çok büyüme odaklı bir yaklaşımla ele alınırken Senaryo 2 sürdürülebilirlik yaklaşımı odaklı olarak geliştirilmiş. Bunu rakamlardan da rahatlıkla anlayabilirsiniz. Senaryo 1 de dünyanın birincil enerji ihtiyacının 2050 yılına kadar yüzde 61 artacağı, Senaryo 2 de ise yüzde 27 artacağı öngörüyor arasında geçecek 40 yıllık zaman dilimi üzerinden hazırlanan bu iki senaryonun gerçekliğini anlamak için ise geçmiş yıllardaki sonuçlar bakmak faydalı olacaktır. Örneğin bu sürenin yarısı kadar olan yılları arasında geçen 20 yılda, dünyada enerji tüketimi yüzde 45 artmış bulunuyor. Yapılan araştırmalar gelecekte dünyadaki enerji tüketiminin, son 10 yıldan daha az olmasına rağmen yine de artacağını öngörüyor. Buna çözüm bulmak için ise kimsenin tek başına bir şey yapabilmesi mümkün değil. Herkesin bir araya gelip, daha sürdürülebilir, makul maliyetli ve güvenli enerji üretimi için ortak çözüm üretmesi gerekiyor. DÜNYA ENERJI KONSEYI (WEC) BELIRLI KISITLAMALARLA ŞEKILLENDIRILEN IKI SENARYO OLUŞTURDU Küresel Büyüme (%) Senaryo 1 Senaryo 2 3,54 Dünya Nüfusu (Milyar) Senaryo 1 8,7 milyar Teknolojik Destekler Senaryo 1 3,06 Sınırlı teknoloji desteği, serbest piyasa ekonomisi Senaryo 2 İklim Politikaları Senaryo 1 Senaryo 2 Sınırlı Kaynaklar Senaryo 2 Senaryo 1 Senaryo 2 9,3 Konvansiyonel Daha pahalı milyar olmayan kaynaklara konvansiyel daha iyi erişim olmayan kaynaklar Artıyor Güçlü Etkinlik Senaryo 1 Senaryo 2 Nükleer, hidroelektrik ve yenilenebilir enerji teknolojilerine devlet desteği Daha güçlü artıyor 34 Energy Of Turkey

37 2050 YE KADAR OLAN SÜREÇTE ENERJI SISTEMI DAHA DA KARMAŞIK HALE GELECEK Toplam Birincil Enerji Arzı Artışı ( ) % 61 Senaryo 1 Senaryo 2 % 27 Birincil Enerji Arzı İçerisinde Net İhracat Payı 2010 %21,5 %20,5 %19,2 Senaryo 1 Senaryo 2 Bölgelere göre Birincil Enerji Arzı(EJ/y) 2010 Senaryo 1 Senaryo 2 Kuzey Amerika Avrupa Güney ve Merkez Asya Orta Doğu ve Kuzey Afrika Doğu Asya Latin Amerika Afrika Güney Doğu Asya&Pasifik

38 RAKAMLAR ENERJI VERIMLILIĞI, ARTAN ENERJI TALEBI ILE BIRLIKTE DAHA DA KRITIK BIR ÖNEME SAHIP OLACAK DE ENERJI KAYNAKLARI KARMA OLSA DA ANA KAYNAK YINE FOSIL YAKITLAR OLACAK. Enerji Yoğunluğu Değişimi Fosil yakıt kullanımı -%50 -%53 Üretilen her birim GSYİH başına enerji yoğunluğu her iki senaryoda da ciddi şekilde düşecek. %79 %77 % Senaryo 1 Senaryo 2 Toplam Birincil Enerji Arzı (EJ/y) İlk senaryonun geleceği fosil yakıtlara bağlı olurken ikinci senaryonun gelişimi yenilenebilir enerji kaynaklı olacak. KÜRESEL ELEKTRIK ÜRETIMI 2050 DE %123 ILE %150 ARASINDA DEĞIŞEN ORANDA ARTIŞ GÖSTERECEK. Küresel Elektrik Üretimi (Milyar MWh) 21,5 53,6 47, Senaryo 1 Senaryo Senaryo 1 Senaryo 2 ENERJIYE ERIŞIM GENEL OLARAK ARTARKEN AFRIKA EN HIZLI GELIŞIM GÖSTEREN BÖLGE OLACAK. Nihai Enerji Tüketiminde Elektriğin Payı % 17 % 20 % Senaryo 1 Senaryo 2 36 Energy Of Turkey

39 KÜRESEL ELEKTRIK ÜRETIMI IÇIN 2050 YILINDA 19 ILE 26 TRILYON DOLAR ARASINDA YATIRIM YAPMAK GEREKECEK. Elektrik Üretiminde Yenilenebilir Enerji Yatırımlarının Payı % 46 % 70 Senaryo 1 Senaryo DE 1 MILYAR 267 MILYON INSAN ELEKTRIK KULLANAMAZKEN BU RAKAM BIRINCI SENARYODA 319 MILYON, IKINCI SENARYODA ISE 530 MILYON AZALACAK DE YENILENEBILIR ENERJI ÜRETIMININ PAYI %31 ILE %48 ARASINDA DEĞIŞECEK. Kullanılan Kaynaklara Göre Elektrik Üretim Maliyeti (Milyar $, ) Kömür Petrol Karbon Salınımı (Gt CO2/y) 30,5 44,1 19,1 Gaz Nükleer Senaryo 1 Senaryo 2 Yenilenebilir Enerji Üretimi(TWh/y) Hidroelektrik Güneş Enerjisi Rüzgar Enerjisi Senaryo 1 Senaryo Rüzgâr Enerjisi 2010 Senaryo Bioenerji Senaryo 2 Güneş Enerjisi Hidroelektrik Bioenerji 2010 Senaryo 1 Senaryo Senaryo Senaryo DENGELİ ÜRETİM, KÜRESEL ORTAK AKIL Uzlaşma ve küresel girişimler sonucunda, farklı enerji üretim yollarının dengeli şekilde kullanımıyla enerjinin geleceği, dolayısıyla dünyamızın geleceği daha parlak olacaktır. Güneş, rüzgâr ve diğer yenilenebilir enerji yöntemleri, enerji verimliliğinin artırılmasında kilit rol oynayacaktır. Bu gelişimi tamamlamak için enerji güvenliği, enerji kaynaklarına erişim ve sürdürülebilirlik gibi üç önemli kritere dikkat etmek gerekecek. Jeotermal Hidrojen

40 ANALİZ TRANSATLANTİK TİCARET VE YATIRIM ORTAKLIĞI ANLAŞMASI VE TÜRKİYE Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı Anlaşması nın en çok etkileyeceği ülkelerin başında Türkiye geliyor. AB ve ABD müzakerelerde yedinci turu geride bırakırken, anlaşmaya dahil olma çabalarını sürdüren Türkiye son olarak Gümrük Birliği Anlaşmasını masaya koydu. Uzun yıllardır farklı alanlarda ve stratejik boyutları da bulunan bir rekti. Krizin ardından AB nin büyümeyi artırma ve işsizliği azaltma konularında sıkıntı çekmesi, ABD nin de rekabet sırasında liderliğini Brezilya, Çin ve Hindistan ın yaptığı gelişmekte olan ülkeler ile birçok konuda anlaşmazlığa düşen TTIP ILE ABD VE AB YÜZDE 1,5 ORANINDA BÜYÜYECEK Aslında AB ve ABD arasındaki mevcut ticaret ve yatı- ortaklığı bulunan ABD ve Av- gücünün başta Hindistan ve AB ve ABD arasında önce Ka- rım ilişkilerinin yeterince rupa Birliği, aslında 1990 lar- Çin olmak üzere gelişmekte sım 2011 de Yüksek Düzey Ça- kapsamlı olduğunu söyle- dan itibaren bu ortaklığın olan ülkeler karşısında sürekli lışma Grubu kuruldu. Çalışma mek mümkün. Günlük ikili ekonomik bağlarını daha da gerilemesi, yeni bir ortaklık Grubu, 2013 yılının başlarında ticaret hacimleri 2,7 milyar kuvvetlendirmek amacıyla fikrinin daha gür sesle tartı- taraflara kapsamlı bir ticaret dolara ulaşan AB ve ABD, çeşitli girişimlerde bulunu- şılır olmasını sağladı. Ancak ve yatırım ortaklığı anlaşması birbirlerinin en önemli tica- yorlardı. Yine de bu fikirlerin fitili ateşleyen, Dünya Ticaret önerisinde bulundu. Önerinin ret partnerleri arasında yer geniş çevreler tarafından Örgütü nün sürdürdüğü çok iki tarafın karar organlarında alıyor. ABD nin AB ticaretin- destek bulması için 2008 taraflı ticaret anlaşması gö- karşılık bulması üzerine de den aldığı pay yüzde 14,3, yılındaki küresel ekonomik rüşmelerinin 2011 de resmen kısa zamanda müzakereler AB nin ABD ticaretinden krizin etkilerini görmek ge- tıkanması oldu. Görüşmeler başlatıldı. aldığı pay ise yüzde 16,1 e 38 Energy Of Turkey

41 PROF. DR. MÜBARIZ HASANOV Okan Üniversitesi Öğretim Üyesi TTIP anlaşması, AB ve ABD arasındaki ticaret ve yatırım maliyetlerini ciddi oranda düşürecektir. Dolayısıyla, bu iki blok arasında ticaret ve iş hacmi artacak, buna karşın diğer ülkelerle ticaret hacmi azalacaktır. Bunun AB ve ABD ye faydası, her iki blokta da maliyetlerin düşmesi, üretimin artması, dış ticaret dengesinin de bu ülkeler lehine değişmesi olacak. Diğer ülkelerin ise aleyhine bir sonuç ortaya çıkacaktır. Özellikle ölçek ekonomilerinin geçerli olduğu katma değeri yüksek ve ileri teknoloji ürünlerinde bu ülkelerin üretim maliyetleri ciddi oranda düşecek, üretimleri ve ihracat hacimleri önemli derecede artacaktır. Türkiye nin bu anlaşmaya dahil edilmesi, AB veya ABD ye kayda değer bir katkı sağlamaz çünkü Türkiye sanayisi, bu iki blokun sanayi üretimi ile kıyaslanmayacak derecede küçüktür. Dolaylı olarak negatif bir etkisi olur. Çünkü Türkiye dahil edilirse, ABD ile sıkı ekonomik ilişkilere sahip olan Kanada ve Meksika da dahil olmak ister veya onların da dahil edilmesi gündeme gelebilir ki, bu aslında, TTIP anlaşmasının AB ve ABD ye sağlayacağı faydayı göreli olarak düşürür. yatırım rakamları yüzde 0,5 oranında artacak. Bu artışla iki ülke arasında yaklaşık 460 milyar dolarlık bir dış ticaret hacmi yaratılması hedefleniyor. Ancak daha da önemlisi TTIP nin büyüme oranlarına yapacağı katkı. Yine aynı araştırmaya göre anlaşmanın yürürlüğe girmesinin ardından AB ve ABD ekonomilerinin yaklaşık yüzde 1,5 oranında büyüyeceği tahmin ediliyor. Avrupa Komisyonu tarafından yapıulaşıyor. Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarında bu ilişki daha güçleniyor. AB nin yurt dışı yatırımlarının yüzde 29 u ABD de bulunurken, ABD nin doğrudan sermaye yatırımlarının ise yüzde 35 i AB de yer alıyor. Peki Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı Anlaşması (TTIP) zaten var olan bu yoğun ticari ilişkileri ne yönde etkileyecek? Yapılan araştırmalara göre, TTIP ile iki ülke dış ticaret ve lan bir başka çalışmada ise 2018 yılına kadar tarife dışı engellerin yarısının kaldırılmış olması durumunda uzun vadede AB nin milli gelirinin 121,5 milyar Avro, ABD nin milli gelirinin ise 40,8 milyar Avro dolayında artacağı hesaplanıyor. Tarife dışı engellerin sadece dörtte birinin kaldırılması durumunda bile bu tutarlar AB için 53,6 ve ABD için de 18,3 milyar Avroya kadar ulaşıyor. Anlaşma AB ve ABD de maliyetleri düşürürken, diğer ülkelerin göreli maliyetlerini artıracaktır. AB Türkiye nin ihracatında önemli paya sahip olduğu için, bu Türkiye nin ihracatının düşmesine, ithalatının ise artmasına yol açacaktır. Dolayısıyla, Türkiye ekonomisi her halükarda olumsuz yönde etkilenecektir. Türkiye dahil olursa, yine olumsuz etkilenecektir. Ancak, sektörel değil firma bazında olmak üzere, ABD ye ihracat yapan firmalar bundan olumlu etkilenir. Bu durumda da bir firmanın AB ye ihracatı ABD ye ihracatından fazla ise, bu firma da olumsuz etkilenecektir

42 ANALİZ TÜRKIYE NIN REEL GELIR KAYBI YÜZDE 2,5 E ULAŞACAK cek bu anlaşmanın bir diğer etkisi de ABD pazarında Türk ürünlerinin rekabet şansını Amerika ve Avrupa arasında ortadan kaldırması olacak. imzalanması planlanan bu Alman IFO Enstitüsü nün anlaşmanın dünyanın geri araştırmasına göre TTIP kalan ekonomilerini olum- küresel refahta ortalama suz etkileyeceğini öngörmek yüzde 3,3 oranında artış için ekonomist olmak gerek- sağlayacak ancak ABD veya miyor. Sonuç olarak küresel AB ile serbest ticaret anlaş- gelirin yüzde 38 ini, küresel ması bulunan ekonomiler mal ve hizmet ticaretinin bu anlaşmadan olumsuz yüzde 30 unu ve dünyadaki etkilenecek. Türkiye de uzun doğrudan yabancı serma- dönemde yüzde 2,5 oranında ye yatırımlarının yüzde Ancak Türkiye yi bu anlaş- reel gelir kaybına uğrayacak. 65,3 ünü elinde bulunduran bu iki ekonomik gücün ticari ilişkilerini karşılıklı derinleştirme kararının küresel sonuçlarının olacağı aşikar. Bugün AB ya da ABD den en az birinin, ihraç pazarında öncelikli ülkeler arasında olmadığı bir ülke yok denebilir. Örneğin Türkiye için madan etkilenecek diğer ülkelerden ayıran çok farklı bir özelliği daha bulunuyor: AB ile arasında devam eden gümrük birliği uygulaması uyarınca Türkiye, Birliğin Ortak Ticaret Politikasını üstlenmek zorunda. Bu durumda AB nin ABD ile Transatlantik Ticaret ve TTIP YÜRÜRLÜĞE GIRDIKTEN SONRA AB VE ABD EKONOMILERININ YAKLAŞIK YÜZDE 1,5 BÜYÜMESINI SAĞLAYACAK. GÜMRÜK BIRLIĞI ANLAŞMASI MASAYA YATIRILABILIR Ekonomisini olumsuz etkileyeceği açık olan böylesi bir sürecin dışında kalması düşünülemeyen Türkiye, ABD ile bir serbest ticaret anlaması imzalanmasını ya da doğru- ele aldığımızda bu iki devin Yatırım Anlaşması imza- dan TTIP sürecine dahil olma- toplam ihracatımız içindeki laması durumunda ABD sını sağlayacak mekanizmaları payları 2014 yılının ilk 11 ürünleri Türkiye pazarına devreye sokmak için bir sü- aylık döneminde yüzde serbestçe girebilecek. Ancak redir tüm kanalları zorluyor. 53 e ulaştı. Türkiye ye gelen Türkiye nin ABD ye ihraca- Bununla birlikte müzakereleri doğrudan yabancı sermaye- tında herhangi bir değişiklik iddialı bir zaman dilimi içe- nin beşte dördünden fazlası olmayacak. Türkiye-ABD risinde bitirme önceliklerini Avrupa Birliği ve ABD den ticaret dengesini Türkiye gerekçe gösteren ve Ekim ayı kaynaklandı. aleyhine olumsuz etkileye- itibarıyla yedinci tur görüş- KENAN YAVUZ SOCAR Türkiye Başkanı GÜMRÜK BIRLIĞI KAPITÜLASYONLAR- DAN DAHA AĞIR Kanuni zamanında Osmanlı nın Fransa ya vermiş olduğu ticari imtiyazlar biliyorsunuz yıllarca kapitülasyon olarak tanımlandı ve Osmanlı nın geriye gidişinin başlangıç noktası oldu. Osmanlı dönemindeki bu imtiyazlar ile karşılaştırıldığında Gümrük Birliği anlaşması en az 100 kat daha ağır bir kapitülasyondur. Tek taraflı bir dikte ile yapılmıştır ve zamanın hükümetinin sadece seçim yatırımı olsun diye, halkı Bakın Avrupa Birliği ne giriyoruz diye kandırmak için imzaladığı tek taraflı bir mahkumiyet ve esaret anlaşmasıdır. Dolayısıyla bugün karşı karşıya olduğumuz meseleler de o gün okunmadan imzalanan o sapık anlaşmanın yansımalarıdır. Dünya ekonomisinin 1 numaralı aktörleri ABD ve Avrupa Birliği nin imzalayacağı Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı (TTIP) Anlaşması, kendi ekonomik menfaatlerini öncelleyen bir anlaşmadır. Ama bu anlaşma bizi bağlayacak ve biz o anlaşmanın tarafı değiliz. İnsanlık tarihinin en sapık anlaşması Gümrük Birliğidir, utanç belgesidir. Dolayısıyla Avrupa Birliği Bakanı Volkan Bozkır ın gündeme getirdiği TTIP Anlaşmasında taraf olamazsak Gümrük Birliğini askıya alırız sözünün iş dünyasından yeterince destek görmemesini anlamak mümkün değil. Bunun nedeni şu olabilir; ya bu ülkede ithalat lobisi çok etkin ya da herkes ithalatçı olduğu için kimse bundan rahatsız olmuyor. Kimsenin yerli üretime, teknolojiye dayalı, ihracata, istihdama dayalı proje üretmek gibi bir kaygısı yok. Kaygısı olanlar mutlaka bu anlaşmaya tepki gösterirler. Bizim böyle bir kaygımız olduğu için tepki gösteriyoruz. Çünkü bu anlaşma tek taraflı imzalandığında ABD ürünlerini 0 gümrükle gönderirken biz ABD ye gümrükle mal satabileceğiz. Kaldı ki gelişmiş ekonomiler sadece gümrük tarifeleriyle değil kalite standartlarıyla ithalat yapıyorlar yani sayısız kalite standardı koyuyorlar. CE belgesinden kimya sanayisindeki Reach uygulamasına, sayısız tarife dışı engel uyguluyorlar. Böyle bir şey kabul edilemez. Bu anlaşma Türkiye taraf olmadan imzalanır ise, ekonomi için felaket olur. Binlerce iş yeri kapanır, yüzbinlerce insan işsiz kalır. Öte yandan TTIP anlaşmasına taraf olmamız da en kötünün bir iyisi olacak. Yani taraf olmak da aslında bizim için çok arzu edilir bir şey değil. Gümrük Birliği nedeni ile taraf olamazsak denize düşüp boğulacağız taraf olursak da yanımızdan geçen yılana sarılacağız. Dediğim gibi bu kapitülasyon anlaşmasının bizi getirdiği nokta budur. O gün bu anlaşmayı imzalayan siyasi iradenin temsilcilerinin okuyup okumadıklarını merak ediyorum. Çıkıp, Okuyarak imzaladık demelerini istiyorum. 40 Energy Of Turkey

43 meleri tamamlayan AB ve ABD henüz bu konuda kapıyı aralamış değil. Bu konuda tepkisini her geçen gün daha da sert ifade eden Türkiye, son olarak TTIP in dışında kalması durumunda AB ile Gümrük Birliği anlaşmasını masaya yatırabileceğini açıkladı. AB Bakanı ve Başmüzakereci Volkan Bozkır, Kasım ayı başında Oslo da yaptığı açıklamada Türkiye nin korunmaması halinde Türkiye nin Gümrük Birliği anlaşmasını dondurma zorunluluğunun ortaya çıkacağını, anlaşma dondurulmasa bile Gümrük Birliği nin avantajlarını AB nin serbest ticaret anlaşması imzaladığı ülkelere uygulamayacaklarını açıkladı. Gümrük Birliği anlaşmasında AB nin üçüncü ülkelerle imzaladığı serbest ticaret anlaşmalarının Türkiye ye de otomatik uygulanacağına dair bir madde bulunmadığına ve bu sebeple söz konusu ülkelerin Türkiye ye sıfır gümrükle ihracat yapabildiğine işaret eden Bozkır, TTIP e anlaşmanın Gümrük Birliği ülkeleriyle otomatik olarak uygulanacağına dair bir madde eklenmesini istediklerini söyledi. TTIP de Türkiye nin korunmaması halinde Türkiye nin Gümrük Birliği ni dondurması gerekeceğini belirten Bozkır, şimdilik siyasi bir sıkıntı bulunmadığını, teknik konularda anlaşma gerektiğini ve bunun nasıl formüle edileceği üzerinde çalışıldığını kaydetti. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci de Ekim ayında yaptığı açıklamalarda birincisi TTIP tamamlandıktan sonra anlaşmaya dahil edilme anlamına gelen docking, ikincisi ise Türkiye ile ABD arasında da AB ve ABD nin Türkiye nin toplam ihracatı içindeki payları 2014 ün 11 aylık döneminde yüzde 53 e ulaştı. Türkiye ye gümrüksüz girişinin ertelenmesi olmak üzere iki formül üzerinde durduklarını aktarmıştı. Türkiye her ne kadar Gümrük Birliği kartını masaya koymuş olsa da diplomatik kanalları sonuna kadar zorlamayı sürdürüyor. İspanya, Portekiz ve Lüksemburg ile başlattığı ikna turlarına önümüzdeki süreçte İtalya ve Yunanistan ile devam edecek olan Türkiye, bir yandan da anlaşma dışı kalması durumunda nasıl bir TÜRKIYE, TTIP IN DIŞINDA KALMASI DURUMUNDA AB ILE GÜMRÜK BIRLIĞI ANLAŞMASINI MASAYA YATIRACAK. DOÇ. DR. FATIH MACIT Süleyman Şah Üniversitesi Öğretim Üyesi TTIP Anlaşması nın hayata geçmesi ve Türkiye nin bu konuda gerekli tedbirleri almaması durumunda, Türkiye nin enerji koridoru olma hedefleri de olumsuz etkilenebilecektir. Bu noktada anlaşmanın etkisini ABD de özellikle 2009 yılından itibaren etkileri hissedilmeye başlayan kaya gazı devrimi ile birlikte değerlendirmek daha doğru olacaktır. Gaz arzındaki artışla birlikte ABD de doğal gaz fiyatının Asya daki fiyatların dörtte biri ve Avrupa daki fiyatların neredeyse üçte biri seviyesine inmesi ABD ye enerji maliyetleri anlamında ciddi bir rekabet gücü kazandırdı. Özellikle petrokimya, kimya ve demir-çelik gibi enerji yoğun sektörlerde ABD de milyarlarca dolar büyüklüğünde yatırımlar yapılmaya başlandı. Dolayısıyla TTIP anlaşmasının devreye girmesi ile birlikte sadece Türkiye değil AB li üreticiler bu enerji yoğun sektörlerde kayba uğrayacaklardır. Bu da hem Türkiye nin hem AB nin enerji talebinde durağan bir tablo ortaya çıkartabilecektir. Türkiye nin özellikle doğal gazda enerji koridoru olma hedefinin ana noktalarından bir tanesi 2020 sonrası AB nin artan doğal gaz ithalat talebinin karşılanması ve kaynak çeşitliliğinin sağlanmasıdır. Fakat TTIP anlaşmasının gerçekleşmesi durumunda AB deki doğal gaz talebi ile ilgili projeksiyonların değişmesi Türkiye nin enerji koridoru olma hedeflerine de zarar verme potansiyeli içermektedir. benzer bir anlaşma tamam- tablonun oluşacağına ilişkin lanana kadar ABD mallarının teknik çalışmaları sürdürüyor

44 BAKIŞ TÜRK ÇELIK BORU SEKTÖRÜ TANAP ILE EŞIK ATLAYACAK Türkiye, Avrupa nın birinci, dünyanın beşinci büyük dikişli çelik boru üreticisi. Rüştünü uzun yıllar önce ispat eden yerli üreticiler, TANAP ın ana hat boru ihtiyacının yüzde 80 ini karşılayacak. TANAP ile eşik atlamaya hazırlanan sektörün en büyük sıkıntısı ise hammadde ithalatına uygulanan vergi. Türkiye de çelik boru üretimi ilk olarak Sümerbank ın Alman Mannesmann ortaklığı ile 1957 de İzmit te kurduğu fabrikada başladı. Bu fabrikayı 1958 den itibaren diğer Türk yatırımcılar takip etti li yıllara kadar yurt içi ihtiyaca yönelik üretim yapan sektör, Türk ekonomisinin yurt dışına açılmasıyla ihracatta önemli artışlar kaydetti li yılların başında yatırımlar ve yabancı sermaye girişleriyle sektör ikinci büyük büyüme atılımını gerçekleştirdi. Bu yatırımların devreye girmesiyle yılları arasında sürekli artış gösteren çelik boru üretimi, 2008 ve 2009 yıllarında küresel ekonomik kriz sebebiyle bir miktar azalsa da 2010 da Türkiye; 3,5 milyon tona yakın çelik boru üretimiyle Avrupa nın en fazla dikişli çelik boru üreten ülkesi konumuna yükseldi yılında 3,8 milyon ton, 2012 yılında 4,25 milyon ton, 2013 yılında ise 4,20 milyon ton üretim gerçekleştiren sektör Avrupa nın en fazla dikişli çelik boru üreten ülkesi unvanını 2014 te de korudu. Avrupa nın birinci, dünyanın ise beşinci dikişli çelik boru üreticisi olan Türk çelik boru üreticileri, yakın gelecekte dünyanın en fazla çelik boru üretimi yapan üç ülkesinden 42 Energy Of Turkey

45 birisi olmayı hedefliyor. Bugün 30 firmada yaklaşık 8 bin kişinin istihdam edildiği Türkiye çelik boru üretiminin yarıya yakınını ihraç edebilecek kalite ve kapasiteye ulaştı. Yıllık 6,5 milyon tona ulaşan üretim kapasitesi yurt içi talebin oldukça üzerinde bulunan sektörün kapasite kullanım oranı son yıllarda yüzde arasında değişiyor. 10 AYLIK IHRACAT MIKTARI 1,5 MILYON TONA ULAŞTI Net ihracatçı konumunda olan Türkiye çelik boru sektörü; 2013 yılında 4,2 milyon ton üretimin 1,76 milyon tonunu ihraç etti. Bu yılın Ocak-Ekim döneminde sektörün ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre miktar bazında yüzde 2,01 artışla 1 milyon 585 bin tona ulaştı, değer bazında ise yüzde 3,86 azalışla 1 milyar 327 milyon dolara geriledi. Sektörün 10 aylık dönemde en çok ihracat gerçekleştirdiği ülkeler sırasıyla Irak, ABD ve İngiltere oldu. Sektörün en büyük pazarı Irak ta yaşanan gelişmeler nedeniyle bu ülkeye ihracat geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 24,75 azalmasına karşın 218,5 milyon dolarla birinci sırada yer aldı. ABD yüzde 3,25 artış ve 196 milyon dolar ile ikinci, İngiltere ise yüzde 56,36 artış ve 150 milyon dolarlık ihracat ile üçüncü oldu. Türkiye nin Avrupa ve Orta Doğu pazarlarına yakın olması, ürün kalitesinde dünya standartlarının yakalanmış olması, sektörün ulusal ve uluslararası birçok referans projeye sahip olması gibi uzun yılların çalışması sonucu kazanılmış edinimler Türkiye çelik boru sektörünün net ihracatçı sektör olmasında etkili faktörler oldu. DYDK YÖNETMELIKLERI BIR AN ÖNCE ÇIKARILMALI Türkiye kaynaklı çelik boru ürünlerine karşı, bazı ihracat pazarlarında uygulanmakta olan anti damping ve telafi edici vergi önlemleri ihracatı olumsuz yönde etkiliyor. ABD Türkiye menşeli standart boru ithalatına 1986 yılından bu yana, kare ve dikdörtgen çelik boru ve profil ithalatına da 2008 den bu yana anti damping önlemleri uyguluyor. Kanada da benzer şekilde 2003 yılından bu yana Türkiye menşeli çelik profillere anti damping önlemi alıyor yılında ABD tarafından Türkiye kaynaklı petrol ve sondaj boruları ithalatına yönelik olarak başlatılan anti damping ve telafi edici vergi soruşturmaları, söz konusu ülkeye yapılan ihracatın önemli miktarlarda azalmasına yol açtı. Zaman zaman Avrupa Birliği tarafından açılan anti damping soruşturmaları sektörün ihracatını olumsuz yönde DÜNYA DİKİŞLİ ÇELİK BORU ÜRETİMİ (2012) Milyon Ton ,00 47,75 etkiliyor. ÇEBİD, ülkemizde Devlet Yardımları Denetleme Kurulu nun oluşturulması halinde AB tarafından bu tür soruşturmaların açılmayacağı yönündeki görüşü hatırlatıyor. Ancak Devlet Yardımları Denetleme Kurulu nun oluşturulmasına ilişkin kanun 2010 yılı ekim ayında yayımlanmış olmasına rağmen uygulama yönetmelikleri hala yayımlanmadığı için AB tarafından anti damping soruşturması açılabileceği yönünde endişeler sürüyor. Söz konusu yönetmeliklerin bir an önce çıkarılarak uygulamaya geçilmesinin, Türkiye çelik boru sektörünün ihracatını olumlu yönde etkileyeceği belirtiliyor. ŞARTNAMELERDE SPIRAL BORUYA DA YER VERILMELI Türk boru imalatçılarının ihracatta karşılaştığı bir diğer TÜRK ÇELIK BORU ÜRETICILERININ HEDEFI DÜNYANIN EN BÜYÜK ÜÇ ÜRETICISINDEN BIRI OLMAK. ÖZÜ SÖZÜ BIR ŞIRKET OLDUĞUMUZU GÖSTERDIK Kenan Yavuz SOCAR Türkiye Başkanı Biz reel sektörde mücadele eden, yatırımlarını tamamlayan ve Türkiye nin tek petrokimya şirketinin sahibi olarak her zaman yerli üretimi savunuyoruz. Yerli üretimin önemini, toplum hafızasına getirmeye gayret ediyoruz. Üretimin ülkelerimizin karşı karşıya geldiği problemlerin tek çözüm noktası olduğunu, üretmeden tüketmenin ne kadar tehlikeli olduğunu Yunanistan da yaşanan çok acı örnekle gördük. Cari açık konusunda ülkemizin tek ilacının yerli üretim olduğunu hemen her platformda dile getiriyoruz ve ithalata dayalı bir büyümenin ithalata dayalı bir tüketimin ve refahın çok tehlikeli olduğunu anlatmaya gayret ediyoruz. Dolayısıyla sözlerimizle eylemlerimizin birbirine uyumlu olması için TANAP Ana Boru İhalesi nde yerli üreticilerimizin yüzde 80 civarında almaları için onlarla beraber çalıştık ve bu sonucu elde ettik. Dolayısıyla savunduklarımız icraatımızla uyumlu oldu. Yani özü sözü bir şirketiz biz. TANAP evrensel standartlarda bir boru hattı, ortaklarımızdan BP dünya devi bir enerji şirketi. Dolayısıyla evrensel kalite standartları çok yüksek bu proje yerli üreticilerimize sadece iş anlamında değil aynı zamanda tecrübe, know-how, kalite standartları anlamında çok şey katacaktır. Bu proje, yüksek nitelikli işgücüne de büyük katkı sağlayacak ve 3-4 yıl boyunca da bine yakın insana iş imkanı sağlamış olacağız ,78 5,64 5,09 4,25 ÇİN RUSYA GÜNEY KORE JAPONYA TÜRKİYE Kaynak: World Steel

46 BAKIŞ sorun da bazı ülkelerin doğal gaz ve petrol boru hatlarında kullanılan 48 inç ve üzeri çelik boru ihale şartnamelerinde boyuna kaynaklı çelik boru şartı getirmesi. Spiral kaynaklı çelik borular ile boyuna kaynaklı çelik borular arasında teknik açıdan herhangi bir fark bulunmadığını belirten ÇEBİD, Türkiye de spiral kaynaklı çelik boru üretimine yönelik önemli yatırımlar yapıldığını hatırlatarak şu görüşleri dile getiriyor: Spiral boru için potansiyel pazarlar olarak değerlendirilen Irak, S. Arabistan, Suriye ile Türkmenistan ve Kazakistan başta olmak üzere diğer Türk Cumhuriyetlerinde açılan ihalelerdeki boyuna kaynaklı şartından dolayı bu ülkelere ihracat imkânı bulunmuyor. Bu ülkelerin AB ve Rusya Federasyonu ile olan ilişkileri ve geçmişten gelen alışkanlık nedeni ile bu ürünü kullanma istekleri olduğu düşünülüyor. Söz konusu ülkelerde; spiral kaynaklı çelik boruların da şartnamelerde yer alması için girişimlerden bulunulmalıdır. DİKİŞLİ ÇELİK BORU İTHALATININ ÜRÜN ÇEŞİTLERİNE GÖRE DAĞILIMI (2013) 27,7 İTHALATTA HAMMADDEYE VERGI VAR, MAMULE YOK Türkiye çelik boru sektörünün en önemli sorunlarının başında hammadde temininde yaşanan sıkıntılar geliyor. Çok değişken bir yapıda olan yassı çelik fiyatları, uzun süreli projelerle ilgili ihalelerde fiyat vermeyi oldukça zorlaştırıyor. Türkiye nin yıllık yassı çelik TANAP, ÇELIK BORU SEKTÖRÜNE BÜYÜK KATKI SAĞLAYACAK TANAP Projesi, tamamlandığında Türkiye ye enerji alanında yapacağı önemli katkılarının yanı sıra, hattın inşa edilmesi sürecinde ve sonrasında da Türkiye ekonomisine önemli katkı sağlayacak. Bu açıdan, istihdam, yatırım, taşıma ve vergi gelirlerindeki artışla birlikte ön plana çıkan unsurlardan biri de özellikle Türk çelik boru sanayisine yapacağı katkı olacak. Bu katkının ilk adımı olan TANAP Ana Hat Boruları alım sözleşmeleri 14 Ekim 2014 tarihinde Ankara da Başbakan Ahmet Davutoğlu ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ın şahitliğinde imzalandı. Şubat 2014 te ön yeterlik almış Türk ve yabancı toplam 18 firmanın davet edilmesi ile başlayan zorlu ihale sürecinde teklifler Nisan 2014 te alındı. Yapılan değerlendirmeler sonucunda 6 Türk firması proje için gerek duyulan çelik borunun toplam kapsamının yüzde 80 ini üretmeye hak kazandı. Kalan yüzde 20 lik kısım ise teknolojik nedenlerle Türkiye de üretilemeyen kalemlerden oluşuyor. Bu durum Türkiye de çelik boru üretiminin başarıyla geldiği noktayı gözler önüne sermektedir. TANAP Projesi için 56, 48 ve 36 inç çapında toplam 1875 km uzunluğunda ana hat borusu siparişi verildi. 0,4 5,2 40,4 n SPIRAL KAYNAKLI BORULAR n HAT BORULARI n PASLANMAZ ÇELİK BORU n KONSTRÜKSIYON BORULARI n PROFIL & SANAYI BORULARI 26,4 ÇELİK BORU ÜRETİMİNİN ÜRÜN ÇEŞİTLERİNE GÖRE DAĞILIMI (2013) 21.9 üretiminin yaklaşık 10 milyon ton, tüketiminin ise yaklaşık 15 milyon ton olduğuna dikkat çeken Çelik Boru İmalatçıları Derneği ÇEBİD, yassı çelik üreticilerinin ürünlerin bir kısmını ihraç ettikleri ve uzun mamul üretiminin daha kârlı olduğu durumlarda üretimlerini bu alana kaydırabildiğini belirterek Türkiye nin önemli miktarda yassı çelik Boruların 56 inç çapında olanları hattın Gürcistan sınırından başlayarak Eskişehir e kadar olan bölümünde, 48 inç çapında olanları ise Eskişehir den Yunanistan sınırına kadar olan bölümünde kullanılacak. 36 inç çapındaki borular ise hattın Çanakkale Deniz Geçişinde inşa edilecek ikiz boru hattı sistemi için kullanılacak yılının ilk üç ayında 1 milyon tona ulaşan Türk çelik boru üretimi TANAP projesiyle önemli bir artış sağlayacak. TANAP için üretilecek 1.2 milyon ton çelik borunun 950 bin tonu Türkiye den temin edilecek. 14 Ekim 2014 tarihinde gerçekleşen törenle resmi olarak başlayan süreç 2017 yılına kadar devam edecek. Genel olarak değerlendirildiğinde çelik boru üretim sektöründen başlayarak TANAP inşaat süreci boyunca yaratacağı istihdam ve boru hattı inşaatı sektörüne yapacağı katkılarla Türkiye de insan kaynağına, Türk sanayi ve inşaat sektörüne bu alanda önemli deneyimler kazandırarak büyük yatırımlar yapmalarına da dolaylı bir destek sağlamış olacak. Mevcut durumda gelinen nokta itibariyle Türk Çelik boru imalatçılarının kazanmış olduğu bu başarıdan gurur duyan TANAP, Türk firmalarının tamamının gelecekte en az TANAP projesi kadar büyük projelere imza atmak için gerekli çabayı sarf edeceğine inancı tamdır n SPIRAL KAYNAKLI BORULAR n HAT BORULARI n PASLANMAZ BORULAR n KONSTRÜKSIYON BORULARI n PROFIL & SANAYI BORULARI Roma ihtiyacı bulunduğuna işaret ediyor. Çelik boru sektörünün ihtiyacının bir kısmını ithalat yoluyla karşılamak zorunda olduğunu vurgulayan ÇEBİD şu görüşleri dile getiriyor: Genelde birçok sektörde hammadde ithalatında düşük vergi ve mamul ithalatında yüksek vergi uygulanırken çelik boru sektöründe tam tersi uygulanıyor. Çelik boru üretiminde kullanılan sıcak hadde yassı çelik ürünleri için yüzde 9, soğuk hadde yassı çelik ürünleri için de yüzde 10 gümrük vergisi uygulanırken çelik boruların ithalatı gümrük vergisinden muaf tutuluyor. Bu durum, yurtiçi piyasada yerli yassı çelik üreticilerinin fiyatlarını dünya piyasalarının üzerinde tutmalarına neden olurken çelik boru sektörünün rekabet gücünü zayıflatıyor. Sektörün hammaddeyi dünya piyasa fiyatlarından sağlamasına yönelik düzenleme yapılmasını isteyen ÇEBİD in dikkat çektiği bir başka sorun da AB nin STA imzaladığı ülkeler. Türkiye çelik boru sektörünün dünyadaki konumunu güçlendirmek 44 Energy Of Turkey

47 Ankara Erivan AZERBAYCAN Bakü TANAP PROJESINDE YER ALMAKTAN ONUR DUYUYORUZ Semih Özmen Borusan Mannesmann İcra Kurulu Başkanı Atina TANAP BIZIM IÇIN ÖNEMLI BIR REFERANS OLACAK Mehmet Zeren ÇEBİD Genel Sekreteri Çelik boru üretiminde dünyada beşinci Avrupa da ise birinci sırada yer alan Türkiye çelik boru sektörü, tüm dünyada birçok önemli projeyi gerçekleştirmiş tecrübeli firmalardan oluşmaktadır. Türk çelik boru sektörü için büyük bir önem taşıyan TANAP Projesi nde kullanılacak çelik boruların da yüzde 80 i Türkiye de üretilecek. Türk çelik boru üreticileri böylesine büyük bir projede yer alarak kalite ve yetkinliğini bir kez daha kanıtlamış oldu. Türk çelik borularının TANAP projesinde kullanımı, sektörümüze uluslararası alanda önemli bir referans kaynağı da yaratacak. Sonuç olarak önümüzdeki dönemlerde Türkiye çelik boru üreticileri uluslararası doğalgaz ve petrol boru hattı projelerinden daha fazla pay alabilecekler, böylece ülke ekonomisi de kazanacak. Çelik boru üreticilerinin yanında, projeye yassı çelik tedarik eden firmalarımız da uluslararası alanda önemli bir referans kazanacak. ve kapasite kullanım oranını artırmak için ihracatın arttırılması gerektiğine dikkat çeken sektör yetkilileri, AB nin Serbest Ticaret Anlaşması (STA) imzaladığı ancak Türkiye nin henüz imzalamadığı ülkelerin yanı sıra bölgesel anlaşmaları olan ülkelerdeki yüksek gümrük vergilerinin düşürülmesi durumunda Türkiye nin çelik boru ihracatında çok önemli artış yaşanabileceğine dikkat çekiyor. Öte yandan, dikişli çelik boru sektöründe yurtiçi tüketimi karşılayacak yeterli üretim kapasitesi ve ürün çeşidi bulunmasına rağmen bazı boru çeşitlerinin ithalatı devam ediyor. Bu ithalatın nedenleri; çelik boru ürünlerinin gümrük vergisinden muaf olması, Devletlerarası veya uzun vadeli alıcı kredilerinin ön şartı gereği yapılan ithalat, proje bazında teşvikli olarak yapılan ithalat olarak sıralanıyor. İthalatın büyük kısmını konstrüksiyon boruları ve paslanmaz borular oluştururken, Türkiye de yurt içi ihtiyacın çok altında üretilen dikişsiz çelik boruların ithalatı önemli miktarlara ulaşıyor. SEKTÖRÜN HAMMADDEYI DÜNYA PIYASA FIYATLARINDAN SAĞLAMASI IÇIN DÜZENLEME YAPILMASI ISTENIYOR. Yerli üreticiler, özel olarak da bu yıl 57. Kuruluş yıldönümünü kutlayan ve Avrupa nın önde gelen boru üreticilerinden olan şirketimiz Borusan Mannesmann için bu başarı ürün kalitesi, ileri teknoloji ve yüksek rekabet yeteneği açısından ulaşılan uluslararası seviyenin bir başka örneğidir. Borusan Mannesmann olarak bugüne değin; Bakü Tiflis Ceyhan - Türkiye (193 km), Elba Express - ABD (313 km), 300 Lines ABD (212 km) NK1 - Cezayir (222km), Doğal gaz boru hattı - Polonya (262 km), Ellund Egtved -Danimarka (95 km) ve bunlar gibi birçok ana hat boru projesinin tedariğinde başarı ile görev aldık. Ancak TANAP Projesinin bizim açımızdan çok özel bir önemi olduğunu belirmek isterim. TANAP Projesi iki kardeş ülkenin uzun yıllar süren ayrılıktan sonra yeniden buluşmasının en güzel ve etkileyici örneklerinden biridir. TANAP sayesinde uluslararası enerji pazarında gerek Türkiye nin gerekse Azerbaycan ın çok yönlü ve çok önemli kazanımları olacaktır. Borusan Mannesmann olarak her iki kardeş ülkenin ekonomik gelişmesine paha biçilmez bir katkıda bulunacak bu projede yer alıyor olmaktan özel bir onur duyuyoruz. STANDART DIŞI ÜRÜN ÜRETIM VE SATIŞI DENETLENMELI Sektörde yaşanan önemli bir sorun da küçük çapta üretim yapan bazı firmalar üretilen standartlara uygun olmayan ürünler. Bu ürünlerin can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürebileceğini vurgulayan ÇEBİD, standart dışı bu ürünler için üretim ve satış esnasında sıkı denetimlerin yapılmasının önemine dikkat çekiyor. ÇEBİD in işaret ettiği bir başka konu da son yıllarda belediyeler ve kamu kurumları tarafından su iletim hatlarında çelik borular yerine diğer boru çeşitlerinin kullanılmaya başlaması. Ancak diğer borular kullanılarak yapılan hatlarda birtakım problemler yaşandığını hatırlatan ÇEBİD tarafından şu görüşler dile getiriliyor: Ülkemizin jeolojik yapısı düşünüldüğünde barajlardan şehir merkezine suyun taşınmasında kullanılabilecek en uygun boru çeşidi çelik borulardır. Kamu kurum ve kuruluşları ile belediyelerin; ihalelere çıkarken çelik boruları göz önünde bulundurmaları gerekmektedir

48 BAKIŞ SOCAR TÜRKİYE NİN ÖNCELIĞİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLIĞI Türkiye adına 2014, iş güvenliği ve sağlığı açısından üzücü olayların yaşandığı bir yıl olarak hafızalara kazındı. SOCAR Türkiye de, 2014 yılında yaşanan bu üzücü olayların yeniden yaşanmaması ve bu konuda gerekli önlemlere herkesin dikkatini çekmek için 2015 i İş Güvenliği ve Sağlığı Yılı ilan etti. 46 Energy Of Turkey

49 Türkiye sanayisi için kritik öneme sahip olan pek çok şirketi bünyesinde bulunduran ve bu şirketlerin çatısı altında STAR Rafinerisi ve TANAP doğalgaz hattı projesi, Aliağa da kurulan Petlim liman projesi gibi pek çok önemli projeyi yürüten SOCAR Türkiye, aldığı bu ekonomik sorumluluğun yanı sıra birlikte çalıştığı iş arkadaşlarının can güvenliğine de büyük önem veriyor. Üstlendiği bu sorumluluğun bilincinde olan şirket, projelerin gerçekleştirildiği sahalarda güvenli bir çalışma ortamı sağlamak adına çeşitli çalışmalar yürütüyor. İŞ GÜVENLIĞI HER BIREYIN SORUMLULUĞU Çalışanların iş güvenliği ve

50 BAKIŞ sağlığını bir maliyet unsuru olarak görmeyen SOCAR Türkiye, bu konuda pek çok çalışma yürütüyor. Özellikle 2015 in İş Güvenliği ve Sağlığı Yılı ilan edilmesiyle birlikte kullanmaya başladığı Güvenlik için Elele sloganı da bu prensibin en somut göstergesi Çalışma prensibi olarak bu sloganı benimseyen şirket, bu konuda yürüttüğü projelerle de iş güvenliği konusuna verdiği öneme dikkat çekiyor. SOCAR TÜRKIYE IÇIN ASLOLAN TÜM ÇALIŞANLARIN GÜVENLIĞI VE MESAI BITTIĞINDE SEVDIKLERINE KAVUŞMALARI. SOCAR TÜRKIYE SAĞLIK, EMNIYET VE ÇEVRE ALTIN KURALLARI SOR / ÖĞREN / KATIL KIŞISEL KORUYUCU DONANIM RISK DEĞERLEN- DIRMESI ÇALIŞMA İZNI YÜKSEKTE ÇALIŞMAK YÜK KALDIRMA OPERAS- YONLARI KAZI ÇALIŞMALARI DÜZEN VE TEMIZLIK ÇALIŞMAYI DURDURMAK YOL GÜVENLIĞI Şüpheye düştüğünüzde mutlaka. Daima işe en uygun Kişisel Koruyucu Donanımı kullanın. İşe başlamadan önce tehlikelerin farkında olun. İşiniz için geçerli bir Çalışma İzni veya yetkinizin olduğundan emin olun. Yüksekten düşme tehlikesi olan yerlerde düşmeye karşı koruyucu kullanın. Her kaldırma operasyonunda temel kurallara uyup tüm operasyonunuzu planlayın. Kazı alanını önceden kontrol ederek olası tehlikeleri önleyin. Çalışma alanınızı / alanımızı temiz ve düzenli tutalım. Bütün emniyetsiz çalışma, eylem ve koşulları durdurun. Aracınızı emniyetli kullanın ve yol güvenliği kurallarına uyun. İş güvenliği konusunun sadece iş güvenliği uzmanlarının işi olarak görülmemesi gerektiğine inanan şirket, SOCAR Türkiye ve grup şirketlerinde çalışan her bireyin öncelikle kendi ve sonrasında çalışma arkadaşlarının güvenliğinden sorumlu olması gerektiğini savunuyor. Bu nedenle de SOCAR Türkiye de çalışan her personelin iş güvenliği ile ilgili bir risk gördüğünde amirini, meslektaşlarını uyarma hatta gerekirse işi durdurma sorumluluğu olduğuna dikkat çekiliyor. EĞITIMLER ARALIKSIZ SÜRÜYOR Her pozisyonda çalışan personelin gerektiğinde alması gereken her türlü sorumluluğu yerine getirmesi adına eğitim çalışmalarını sürekli kılan SOCAR Türkiye, çalışan eğitimlerine işe alımlardan önce başlıyor. Dahası şirket KENAN YAVUZ SOCAR Türkiye Başkanı Türkiye nin maden sektörü de dahil olmak üzere en yüksek risk kategorisindeki işini biz yapıyoruz. Evrensel standartlarda iş sağlığına ve işçi güvenliğine dikkat ederek, yapılması gerekenleri doğru yaptığımız zaman sonuçlar gayet iyi oluyor. Bu sene yaşanan hadiseler yani Soma daki, Ermenek teki, Mecidiyeköy deki üzücü facialar olunca iş dünyasının tamamı kötü örnekler üzerinden töhmet altında kalıyor. Bu yanlış yani kötü etkileri ortadan önce kaldırmak lazım. Bizim şirket olarak iş sağlığı ve işçi emniyeti konusunda genel geçer uygulamaları hiç önemsemiyoruz. Yani kanunlar ne önlem almış neyi dikte etmiş bizi hiç ilgilendirmiyor. Kanun asgari standartları işletmelerinde çalışacak olan tüm personelin gerekli mesleki eğitimlerini daha öncesinde almış olmasına büyük bir özen gösteriyor. İlk aşamada bu şekilde bir tedbir alan şirket, sonrasında da çalışanların iş güvenliği bilincini ve bilgi seviyesini de artırmak adına eğitim çalışmalarını sürdürüyor. Bu kapsamda şirket son olarak hazırladığı Sağlık, Emniyet ve Çevre Altın Kuralları kitapçığı ile şirket çalışanlarının yapması gerekenleri tek bir dokümanda topladı. Endüstride son 20 yılın sunduğu bulgulara bakıldığında aslında çok basit birkaç kurala uyularak yaşanan kazaların büyük bir çoğunluğu önlenebileceği görüşünü savunan şirket, bu anlayıştan yola çıkarak hazırladığı ve SOCAR Türkiye SEÇ Altın Kuralları, çalışanların uygulaması gereken 10 basit tanımlar. Dolayısıyla insan odaklı olarak neyi yapmamız gerekiyorsa zaten yapıyoruz. Kanunlarda yazsın yazmasın bizi ilgilendirmez. Ama başka sektörlerde kanunda yazılan asgari işlerin dahi yapılmaması gerçekten üzücü ve Türkiye yi de bütün dünyaya rezil eden şeyler bunlar yılında, 200 sene önce olabilecek bir kazanın Türkiye de olması hoş değil. Hem TANAP ta hem de STAR Rafinerisi nde yaklaşık 30 bine yakın istihdam sağlayacağız, dolayısıyla arkadaşlarımız önemli tedbirler alıyorlar i İş Sağlığı ve Güvenliği Yılı ilan ettik ve sembol olarak da Soma nın sembolü olan Murat Yalçın kardeşimizi seçtik. Onun kimliğinde yaşanan facianın bir daha yaşanmamasını ve o facianın sürekli gündemde kalmasını sağlamaya çalışıyoruz. Farkındalık yaratmaya çalışıyoruz çünkü burada işverenin konuya gerekli hassasiyeti göstermesi kadar işçinin de aynı hassasiyeti göstermesi gerekiyor. İşçinin de kendisine zorunlu standartları uygulaması gerekiyor. Biz de çalışanlarımızın bu standartları yerine getirmesini sağlamak için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. 48 Energy Of Turkey

51 SADETTIN KORKUT Petkim Genel Müdürü 2014 yılında hepimize çok büyük acılar yaşatan maden kazaları, iş güvenliği konusunda önlemlerin çok daha fazla olması gereğini bir kez daha gösterdi. Türkiye, dünyanın en büyük büyük ekonomisi arasında ve madencilik, petrokimya, rafineri, demir çelik gibi tehlikeli sınıfta yer alan yatırımlara sahip. Bu alanlar iş sağlığı ve güvenliği önlemleri açısından uluslararası ölçüde uygulama ve denetlemeyi kaçınılmaz kılıyor. Türkiye nin ilk ve tek petrokimyasal hammadde üreticisi konumundaki Petkim, Tehlikeli ve Çok Tehlikeli İşyerleri kategorisinde üretim yapan bir şirket. 50. yılını kutlamaya hazırlanıyor yani 50 yıla ulaşan bir tecrübeyle üretim yapıyor. Bu birikim iş güvenliği ve teknik emniyet konusunda da Türkiye nin en önemli şirketlerinden biri olmasını sağlıyor. Eğitim faaliyetlerimiz aralıksız devam ediyor. Kendi çalışanlarımızın yanısıra Petkim Akademi bünyesinde müşteri ve sanayicilerimize de bu alanda eğitim desteği veriyoruz, yarım yüzyıllık tecrübelerimizi paylaşıyoruz. SOCAR Türkiye nin 2015 yılını İş Sağlığı ve Güvenliği Yılı olarak belirlemesiyle Petkim bünyesindeki tüm fabrikalarımızda ve üretim proseslerimizde, süreçlerimizi yeniden ele aldık. İş Sağlığı ve Güvenliği önlemlerini, ulusal mevzuatımızın çok üzerinde, en üst düzeydeki uluslararası standartlarda değerlendiriyoruz. En küçük bir risk unsurunu dahi değerlendirerek önlemlerimizi alıyor, eğitim dokümanlarımızı buna göre güncelliyoruz. İş süreçleriyle ilgili teknik emniyet, yangın emniyeti ve çevresel risk konularındaki kontroller düzenli olarak gerçekleştiriliyor. Çalışmalarımız sırasında ülkemizde ve dünyada meydana gelen iş kazalarını inceliyor ve bu kazaların öğretici sonuçlarını değerlendiriyoruz. kuraldan oluşuyor. Şirketin içinde bulunduğu risklerle ilgili yapılan risk analizleri doğrultusunda hazırlanan bu çalışma, şirket çalışanlarının uyması gereken kuralların yanı sıra iş güvenliği konusunda bir kültür yaratmayı amaçlıyor. SOCAR TÜRKIYE NIN İŞ GÜVENLIĞI KÜLTÜRÜ SOCAR Türkiye de çalışan tüm SEÇ personeli matriks yapı altında çalışıp süreçleri Kurumsal SEÇ Direktörlüğü ne rapor ediyor. Kurumsal bir yapı içinde ortak sistemler ve prosedürler kurgulayan SEÇ Direktörlüğü, tecrübelerin ve edinilen derslerin hızla paylaşılmasını, tecrübelerden çıkartılan derslerle iş güvenliği bilincinin tüm grup şirketlerinde en yüksek seviyeye çıkarmayı hedefliyor. Şirketlerde bölümler içi ve bölümler arası SEÇ denetimleri yapan Direktörlük, yakında şirketler arası SEÇ denetimlerine de başlamayı planlıyor. Uzun zaman aynı işi yapan aynı ortamda çalışan kişilerde istemeden de olsa işletme körlükleri oluşabiliyor. Zaman zaman farklı disiplinlerden farklı işletmelerden kişilerle gerçekleştirilen denetimlerde çok daha verimli gözlemler ve yüksek başarılar sağlanabiliyor. Bu kapsamda gerekmesi halinde zaman zaman bağımsız kurum veya kuruluşlardan denetim ve destek hizmetleri alınıyor. SALTUK DÜZYOL TANAP Genel Müdürü Biz TANAP olarak ortaklarımız BP ve BOTAŞ ile uluslararası standartlarda hareket etmeye azami dikkat gösteriyoruz. Kazı işleri, 10 ton civarında ağırlığı olan dev boruları düşünürseniz kaldırma ve taşıma işleri, doğal gaz ile ilgili her türlü kaynak ve sıcak çalışma işleri doğası gereği oldukça tehlikeli işler. Ayrıca bu işleri Türkiye nin bir ucundan öbür ucuna kadar her türlü zorlu doğa koşulu ve iklim şartlarında yapacaksınız. Bu nedenle çalışma öncesi risk analizlerinin yapılmasına önem veriyoruz. Sağlık, Emniyet ve Çevre konularına verilen önemi vurgulamak ve düşüncelerde sürekliliği sağlayabilmek için şirket içerisinde yapılan toplantılara Sağlık, Emniyet ve Çevre ile ilgili bir konuyla başlanıyor. Yöneticiler saha ziyaretlerinde mutlaka iş güvenliğine verdikleri önemi vurguluyorlar. Risk analizlerimizi yaparken elbette bölgesel şartları da dikkate alıyoruz. Sonuç olarak sektör tecrübesi olan uzmanlarımızın destek verdiği detaylı çalışma prosedürlerimiz önceden hazırlanıyor. Biz önce insan diyoruz. Maalesef İş Güvenliği ülkemizde henüz gelişmekte olan bir konu ve önümüzde uzun bir yol var. Yakın zamanda ülkemizde yaşanan kazalar elbette hepimizi derinden yaraladı. Biz TANAP olarak iş güvenliğinde elimizden gelenin en iyisini yapmaya ve sektörümüzde örnek olmaya çalışıyoruz, çalışmaya da devam edeceğiz. Şu ana kadar da bunda oldukça başarılı olduk. Tesislerimizde çalışacak tüm personelin gerekli eğitimlerini alarak işbaşı yapması, gerekli koruyucu ekipmanlarını kullanması, yaptığı işin risklerinin farkında olarak yüksek iş güvenliği bilinciyle çalışması bizim için çok önemli in hepimiz için güvenli ve kazasız geçmesi dileğiyle

52 RÖPORTAJ TÜRKIYE NIN STRATEJIK ÖNEMI HER GEÇEN GÜN ARTIYOR EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz gerçekleşecek doğal gaz boru hatları ile Türkiye nin stratejik öneminin daha da artacağını, bu yatırımların başında Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi nin (TANAP) geldiğini söyledi. 50 Energy Of Turkey

53 Başta doğal gaz olmak üzere enerji piyasalarında en fazla üzerinde durulan konulardan birinin arz sürekliliği ve kaynak çeşitliliği olduğunu belirten EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz, Türkiye nin üretici olmasa da doğal gaz konusunda çok önemli bir konuda bulunduğunu kaydetti. Gerçekleşecek doğal gaz boru hatları ile Türkiye nin stratejik öneminin daha da artacağına dikkat çeken Yılmaz, bu yatırımların başında Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi nin (TANAP) geldiğini vurguladı. Yılmaz, Bu projeyle birlikte Türkiye nin Avrupa ya bir geçiş kapısı konumunda olması gibi stratejik önemi ortaya çıkarken, Azerbaycan ın da Türkiye üzerinden Avrupa ya ulaşmasını sağlayacaktır dedi. Türkiye deki enerji yatırımlarının seyrini 2023 hedeflerini de göz önünde bulundurarak değerlendirebilir misiniz? 2023 yılında ülkemizin elektrik enerjisi ihtiyacının bugüne kıyasla yaklaşık iki kat artarak yaklaşık 500 milyar kwh olacağını tahmin ediyoruz. Bu talebi karşılayabilmek için bugün kurulu gücümüzü yarısı kadar artırarak 100 bin MW a ulaşmamız gerekiyor. Bunun için her yıl 5 milyar dolar tutarında enerji yatırımını hayata geçirmek durumundayız. Tüm kömür kaynaklarımızı ekonomiye kazandırma hedefi doğrultusunda 2023 yılında yerli kömüre dayalı kurulu gücümüzü 12 bin MW a çıkartmayı hedefliyoruz. Ayrıca 2023 yılına kadar 1 nükleer santralin devreye alınması ve diğerlerinin peyderpey devreye girmesini ve 2030 da 10 bin MW a çıkmasını hedefliyoruz yılına kadar yenilenebilir enerji kaynaklarının enerji arzı içindeki payının yüzde 30 a çıkarılması, teknik ve ekonomik olarak değerlendirilebilecek hidroelektrik potansiyelimizin neredeyse tamamının elektrik enerjisi üretiminde kullanılması, rüzgâr enerjisi kurulu gücünün 10 bin MW a çıkarılması hedeflenmiştir. Enerji altyapısının kurulması ve geliştirilmesi, özellikle ülkemiz gibi sürekli büyüyen ülkelerde sürekli yatırımlarla mümkündür. Enerji piyasalarının serbestleştirildiği koşullarda yatırım yapılması, işleyen bir piyasa mekanizmasının varlığına bağlıdır. Elektrik piyasasının Kurumumuz gözetiminde serbest piyasaya açılması, ilk Elektrik Piyasası Kanunu nun öngördüğü hazırlık dönemimin ardından 2002 yılında başladı yılında özel sektörün kurulu güçteki payı yüzde 32 iken bunun üçte ikisi, mevcut sözleşmeleri kapsamında, alım garantisi güvencesinde faaliyet gösteren şirketlere aitti yılına gelindiğinde, özel sektörün kurulu güçteki payı yüzde 65 e ulaştı. Bu dönemde, özel sektör tarafından hiçbir garanti olmaksızın serbest piyasada faaliyet göstermek üzere 30 bin MW lık yeni üretim kapasitesi kuruldu. Bir başka ifadeyle son 12 senede, Türkiye toplam kurulu gücünün yarısından fazlası Kurumumuzun düzenlemeleri çerçevesinde hayata geçirildi. Doğal gaz sektöründe de bugüne kadar yaşananlar tam bir başarı hikâyesidir. Dağıtım ihale yöntemimiz ve yapılan hızlı yatırımlarla kısa sürede şehirlerimizin doğal gaza kavuşması, birçok ülke tarafından izlenmektedir. Doğal gaz dağıtımı için yapılan yatırımlar, kamuya ek yük getirmeden, tamamen özel sektörün elini taşın altına koymasıyla gerçekleşmiştir. Böylelikle kamunun bu sektöre harcaması gereken kaynak, eğitim, sağlık ve sosyal güvenlik gibi alanlara aktarılarak, sosyal refahın artması sağlanmıştır. Başta doğal gaz olmak üzere enerji piyasalarında en fazla 2023 E KADAR HER YIL 5 MILYAR DOLARLIK ENERJI YATIRIMINI HAYATA GEÇIRMEK DURUMUN- DAYIZ. üzerinde durulan konulardan biri de arz sürekliliği ve kaynak çeşitliliği oldu. Türkiye nin bu alanda yapılan çalışmalarda gelinen noktayı değerlendirebilir misiniz? Arz güvenliği ve sürekliliği, 20. yüzyılın başından bu yana enerji sektörünün değişmeyen gündemi oldu. Arz güvenliğinden bizim anladığımız enerjinin kaliteli, sürekli olarak ve makul fiyatlardan tüketime sunulmasıdır. Ülkemiz için çok büyük önem arz eden doğal gaz piyasasında amacımız; öncelikle kaynak çeşitliliğini artırmak, sürdürülebilir ve arz güvenliği sağlanmış çok oyunculu bir piyasa yaratmaktır. Yaşanan uluslararası gelişmeler neticesinde, bir üretici olmasak da, doğalgaz konusunda tüm dünya Türkiye nin önemini teyit etmektedir. Gerçekleşecek doğalgaz boru hatları ile ülkemiz stratejik öneme sahip olmuştur. Kurum olarak, Kanunun gerektirdiği çerçevede doğal gaz piyasasında rekabetin geliştirilmesi sürecinde, konjonktürü de değerlendirerek, tedrici adımlar attık. Bu çerçevede, sözleşme devirlerine ilişkin süreci ısrarla takip ettik. Milletlerarası anlaşmalara halel getirilmeksizin ve kamunun üstündeki yükümlülükleri artırmaksızın, doğal gazın ithalatı serbestleştirildi. Bugün gelinen noktada, piyasada artık sadece BOTAŞ

54 RÖPORTAJ yoktur yılı ithalatının yaklaşık yüzde 22 si özel sektör tarafından yapılmıştır. Öte yandan arzın sürekliliği açısından önemli bir husus da depolamadır. Ülkemizde hali hazırda birisi yer altı ve ikisi LNG olmak üzere üç depolama tesisi bulunmaktadır. Yer altı depolama tesisinin depolama kapasitesi 2,7 milyar metreküptür. Ayrıca, 3 ayrı yer altı depolama tesisi kurulması için lisans verildi. İkisi özel sektör tarafından inşa edilecek bu tesislerin toplam kapasitesi 5,5 milyar metreküp olarak öngörülmektedir. Bu tesislerin işletmeye girmesiyle, 2020 yılına kadar toplam doğal gaz tüketiminin yüzde 10 unu aşan depolama kapasitesine sahip olacağız. Bununla birlikte, depolama kapasitesinin toplam talebin yüzde yirmisine çıkarılması stratejik hedefine ulaşılması için, tarife yöntemi de dahil tüm araçları kullanma kararlılığında olduğumuzu vurgulamak isterim. Depolama kapasitesinin artması, bir taraftan doğal gaz arz güvenliğinin sağlanmasını pekiştirecek, diğer taraftan piyasadaki işlemlere derinlik kazandıracaktır. Bu çerçevede Kurumumuz, doğal gaz piyasasında alış satış işlemlerinin daha rekabetçi bir çerçevede yapılabilmesi için Doğal Gaz Piyasası Dengeleme Modülünü geliştirdi. Modülün test aşamasından sonra 2015 yılından itibaren piyasa bazlı dengeleme gazı fiyatı uygulamasını hayata geçirmeyi öngörüyoruz. Akaryakıt fiyatlarının belirlenmesine yönelik geliştirdiğiniz yeni metodoloji hakkında bilgi verebilir misiniz? Yeni metodolojiye neden gerek duyuldu? Yaptığımız düzenlemelerle 14 bine yakın lisanlı şirketin faaliyet gösterdiği petrol piyasasını, gerek ürün kalitesi, gerekse dünya piyasalarına entegre yapısıyla Avrupa standartlarına uygun bir hale getirdik. Bu kapsamda hedefimiz; tüketiciler başta olmak üzere, tüm paydaşlarımızın menfaatlerini geliştirici düzenlemeler yapmaya devam etmektir. Öte yandan piyasa düzenini bozucu faaliyetlerle mücadelemizi tüm kararlılığımızla sürdürmekteyiz. Kurum olarak dağıtım şirketi ve bayilerimizle, tüketicilerimize eşit mesafede durmaktayız. Çünkü her iki tarafın da hakkını korumakla yükümlüyüz. Akaryakıt fiyatlarına yönelik gözetimimiz de bu yükümlülüklerimiz içerisindedir. Bu amaçla herkesin menfaati için yeni metodolojiye geçme kararı aldık. Dağıtım şirketleri, bayiler ve rafinerilerin uzun vadede önlerini görmesini sağlıyoruz. Sektöre geleceğe ilişkin projeksiyon sunuyoruz. Bayi rekabetinden fiyat rekabetine geçmeyi öngörüyoruz. EPDK öncesi kar majları ile bugünkü kar marjlarını karşılaştırırsanız dağıtım şirketleri ve bayilerin yakınmasının yersiz olduğu ortadadır. Bu noktada kurum olarak akaryakıt alan tüketicilerden de bizim bir isteğimiz olacak. Tüketicimizden bu aşamada ucuz akaryakıtı ve indirim yapan dağıtım şirketlerini tercih etmelerini istiyoruz. Çünkü lisanslı her bayiden alınan akaryakıt EPDK nın denetimi altındadır. Bu yeni metodoloji bayilerin şirket değiştirme eğiliminin azalmasını da sağlayabilir mi? Akaryakıt istasyonları ile petrol dağıtım şirketleri arasındaki intifa sözleşmelerinde bedeller çok yükseldi. DOĞAL GAZDA AMACIMIZ; KAYNAK ÇEŞITLILIĞINI ARTIRMAK VE ARZ GÜVENLIĞI SAĞLANMIŞ BIR PIYASA YARATMAKTIR. Bugün piyasada konuşulan rakamlar lüks gayrimenkul fiyatlarına ulaştı. İntifa hakkı bedellerinin hepsi dağıtım şirketlerince bankalardan krediyle karşılanıyor. Bunların da dağıtım şirketlerine bir maliyeti var. Dağıtım şirketi verdiğim intifa bedelini bir şekilde ürün bedeli üzerinden almam düşüncesiyle hareket ediyor. Yani tüketicinin parası akaryakıt aldığında bir bakıma bankacılık sektörüne gidiyor. Yeni metodolojinin bu konunun da önüne geçeceği kanaatindeyiz. Yeni metodolojiyle şirketlerin hangi noktada tavan fiyata gidileceğini görmüş olduklarını düşünüyorum. Fiyatlarda gelinen nokta tam istediğimiz gibi olmasa da memnuniyet vericidir. Son yıllarda etkileri daha da artan küresel iklim değişikliğini de göz önünde bulundurarak çevreci enerji kullanımına yönelik Türkiye de gelinen aşama sizce yeterli midir? Neler yapılması gerekmektedir? Bildiğiniz gibi, kalkınmanın 52 Energy Of Turkey

55 itici gücü, yaşamın temel ihtiyaçlarından biri olan enerji ihtiyacını karşılamak, tüm dünyanın olduğu gibi, ülkemizin de çözüm üretmesi gereken problemlerin başında geliyor. Bizim için bu problemin çözümü bellidir. Hidroelektrik, rüzgâr ve güneş santralleri ile yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının en üst düzeyde değerlendirmek, yerli kömür kaynaklarını maksimum ölçüde kullanarak termik santrallerimizin sayısını artırmak, kurulacak nükleer santraller ile enerji çeşitliliğini sağlamak, bu çözümlerden bazılarıdır. Tabii bu projeleri çevreye rağmen değil çevre ile uyumlu şekilde yapmalıyız. Amacımız, elektrik üretiminde 2023 hedefine ulaşarak, ekonomik kalkınmanın ve sosyal gelişmenin ihtiyaç SOCAR IN TÜRKIYE DEKI YATIRIMLARI HEM TÜRKIYE HEM DE AZERBAYCAN EKONOMISINE BÜYÜK KATMA DEĞER YARATACAK. duyduğu enerjiyi, sürekli, güvenli ve asgari maliyette temin etmektir. Bu arada enerji verimliliği ve tasarrufunun da enerji sektörünün geleceği için hayati derecede önem arz ettiğine dikkat çekmek isterim. Son yıllarda yaşanan iklim değişiklikleri ve bizden sonraki nesiller göz önünde bulundurulduğunda, kaynaklarımızı özenli değerlendirmemiz gerektiğinin farkındayız. Dün olduğu gibi bugün de önceliğimiz çevre dostu projelerdir yılına kadar dünya elektrik ihtiyacının yüzde 19 a yakın kısmının rüzgâr santrallerinden karşılanması planlanıyor. Türkiye de RES yatırımları tatmin edici düzeyde mi? Neler yapılması gerekir? Atalarımızın Rüzgârın önüne düşmeyen âdem, yorulur diye anlamlı bir sözü vardır. Bu atasözünden feyzle, kurum olarak özel sektörümüzle beraber rüzgârı arkamıza alarak son sürat bir yolculuğa çıktık. Bu yolculuk, enerjisine yeni projelerle enerji katan bir kalkınma yolculuğudur. Bu yolculukta ülkemizin her köşesinde rüzgâr türbini diken özel şirketlerimiz, yerli ve yenilenebilir kaynaklarımızdan enerji üretmektedir. Rüzgâr enerjisi alanında Kurumumuza bugüne kadar 80 bin MW için yaklaşık 800 başvuru yapılmıştır. Toplamda önceden 93 proje için tahsis edilen 3 bin 527 MW güç de dikkate alındığında, 302 proje için 11 bin 76 MW kapasite tahsisi yapılmış olmaktadır. Bu süreç sonrasında 249 RES projesi için 9 bin 648 MW kurulu güce sahip projeye Kurumumuzca lisans verilmiştir. Şunun bilenmesini isterim, yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının, ülkemize kazandırılması için Kurumumuz tüm gücüyle çalışmaya devam edecektir hedefimiz rüzgar enerjisi santralleri için 20 bin MW kurulu güce sahip olmaktır. Özel sektörümüz ile bu hedefe ulaşacağımıza güvenim tamdır. Borsa İstanbul bünyesinde çalışmaları devam eden EPİ- AŞ ile ilgili çalışmalar hangi aşamada? EPİAŞ ın faaliyete geçmesiyle enerji piyasaları için nasıl bir değişim bekliyorsunuz? EPİAŞ ta gelinen süreçte 2015 Ocak ayı itibariyle EPİAŞ ın ticaret siciline kaydı sonrasında kuruluş işlemini tamamlayacağız... EPİAŞ ın C grubu pay sahipliği için 109 şirketin başvurusu kabul edildi. Bu şirketlerin pay sahipliğine yönelik meblağları yatırmalarını bekliyoruz. EPİAŞ, sağlıklı işleyen bir piyasada güvenilir fiyat oluşumunu sağlamak üzere piyasanın geleceğini güvence altına alan bir yatırım olacaktır. EPİAŞ pay sahipliği şirketlerin marka değerlerine de katkı sağlayacaktır. Gelişmiş ve likiditesi yüksek bir piyasanın başarılı bir şekilde işletilmesi, tüm piyasa oyuncuları için riskleri yönetmek adına kritik önem taşımaktadır. EPİAŞ a ortaklığın da bu doğrultu da değerlendirilmesi gerekmektedir. Türkiye nin en büyük doğrudan yatırımcısı konumundaki SOCAR Türkiye, son yıllarda önemli yatırımlara imza atıyor. Türkiye nin 2023 vizyonun oluşturulması konusunda önemli adımlar olan bu yatırımları nasıl değerlendiriyorsunuz? Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi SOCAR, Türkiye pazarına girdiği ilk günden bu yana önemli ve büyük yatırımlara imza attı. Bu yatırımlar sadece iki ülke arasındaki ekonomik birliğin değil daha da önemlisi kardeşlik birliğimizin de bir göstergesi. SOCAR ın Türkiye de gerçekleştirdiği yatırımlara baktığımızda ise bu yatırımların hem Türkiye ekonomisinde hem de Azerbaycan ekonomisine büyük bir katma değer yaratacağını bugünden öngörüyoruz. Bu yatırımların başında Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi (TANAP) geliyor. Bu projeyle birlikte Türkiye nin Avrupa ya bir geçiş kapısı konumunda olması gibi stratejik önemi ortaya çıkarken, Azerbaycan ın da Türkiye üzerinden Avrupa ya ulaşmasını sağlayacaktır. SOCAR ın Türkiye deki diğer bir yatırımı ise Petkim Yarımadası nda yürütmekte olduğu 10 milyar dolar tutarındaki Rafineri-Petrokimya- Enerji-Lojistik ve Dağıtım entegrasyonuna dayalı yatırımı. Tüm bu yatırımların devreye girmesi sonucunda SOCAR ın Türkiye de yaratacağı katma değerin çok büyük olacağına ve kardeşliğimizin getirdiği bu birliğin ticari ilişkilerimizle daha da güçlendirecektir

56 PANORAMA PROF. DR. KEREM ALKİN Nişantaşı Üniversitesi Rektörü 2015 YILININ ILK 6 AYI ÇOK ÖNEMLI Yağmur gibi yağan ekonomik veri trafiğinin ortasında, 2015 yılını ciddi anlamda etkileyecek konu başlıklarına yönelik tahminlerin ve yorumların havada uçuştuğu bir ortamda, Türk iş dünyası gelecek seneye yönelik hedeflerini gözden geçiriyor yılı yatırım açısından cazip bir yıl olacak mı, yoksa yatırım kararlarını ertelemeleri mi gerekiyor, bu hususlara yönelik kritik kararlara almaları gereken günlerin içindeler. Reel sektör eğer yatırımlara yönelik olarak bir karar alacak ise, ya iç talepte, ya dış talepte, ya da her ikisinde de bir fırsat penceresi görmesi gerekiyor. Bugün itibariyle, ulusal ve uluslararası medyaya yansıyan haberler ve yorumlar, 2015 yılı için iç ve dış talepte reel sektörü yatırım yapmaya motive edecek bir tabloya işaret etmiyor. Ancak, Türkiye nin 2025, 2030 veya 2050 itibariyle dünya ekonomisinde yer alacağı konuma yönelik değerlendirme ve tahminler, uluslararası raporlarda Türkiye ye yönelik işaret edilen fırsatlar, Türk iş dünyasının bu fırsatları dikkate almadan, sadece kısa vadeye odaklanarak yatırım kararı alması halinde, kritik boyutta pozisyon kayıplarına uğrayabileceğine işaret ediyor. Bu nedenle, 2015 yılını, bir yandan imalat sanayinin rekabetçiliğini güçlendiren düzenlemeleri devreye aldığımız, teşvik sistemine yeni ve cazip fırsat kapıları eklediğimiz, küresel enerji fiyatlarındaki gevşemeyi, Türk iş dünyasının maliyetlerini azaltmak ve rekabetçiliğini arttırmak adına, azami ölçüde yurtiçi enerji fiyatlarına yansıttığımız bir yıl olarak değerlendirmemiz gerekiyor. Türk ekonomi yönetimi de, ısrarla bu hususlara işaret etmekte yılı bu doğrultuda, Türk iş dünyasının Hükümet ve Ekonomi Yönetimi üzerinde, yeni büyüme modeli ve yeni adımlara yönelik adımları hızlandırmak adına, pozitif ve motive edici baskıyı arttırması gereken ve sürece katkı sağlama çağrısında bulunabileceği bir yıl olarak iyi değerlendirilmeli. YABANCILAR DA, TÜRKIYE IÇIN FIRSATLARA IŞARET ETMEKTE Standard Bank Gelişen Ülkeler Araştırma Başkanı Timothy Ash i, önceki yıllarda yönettiğim ekonomi kanalında, yayınlarımıza katıldığımda tanımıştım. Yeri geldiğinde, Türk ekonomisiyle ilgili sert eleştiriler yaptığına ve risklere işaret ettiğine şahit oldum. Yeri geldiğinde de, Türk ekonomisiyle ilgili önemli fırsatlara işaret ettiğine de. Bu açıdan, benim açımdan tarafsız bir uzman olduğunu söyleyebilirim. Timothy Ash in iki gün önceki açıklamaları, Ash in 2015 yılını Türkiye için bir fırsat yılı olarak değerlendirdiğine işaret ediyor ün Türkiye için yeniden dengelenme yılı olduğuna işaret eden Ash, sabit getirili enstrümanların çok iyi kazandırdığını ve bunun yanı sıra, petroldeki her 10 dolarlık düşüşün, Türkiye nin cari açığına 4 milyar dolarlık azalma anlamına geldiğini ifade ediyor. Ash e göre, Türkiye nin 55 milyar dolarlık bir net enerji ihracatçısı konumunda olduğu düşünüldüğünde, petroldeki düşüş çok olumlu bir gelişme ve enerji maliyetleri enflasyon üzerinde de etkili. Timothy Ash, Türk ekonomisi için jeopolitik risklerin farkında olduklarını, önümüzdeki haziranda yapılacak genel seçimleri de unutmadıklarını belirtiyor. Ancak, bu arada mali canlandırmanın yanı sır, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ndan faiz indirimi görme ihtimalinin de hayli yüksek olduğu bir yıl olarak tanımlıyor, 2015 i. Ash, 2015 te Türkiye de büyümenin ivme kazanacağını ve Türk Ekonomisinin 2014 yılını yüzde 2 büyümeyle bile kapatsa, sorun teşkil etmeyeceğini vurguluyor. Timothy Ash, bu görüşünün gerekçesi olarak, Türkiye nin sistemik ve yapısal olarak sağlam olduğuna ve yatırımcının da parayı bir yerlere yatırmak durumunda olduğuna işaret ediyor ve Türkiye nin de bundan 2015 yılında faydalanacağının altını çiziyor. AŞIRI DALGALANMAYA KARŞI SAĞLAM DURMALIYIZ ABD Merkez Bankası nın (FED) 2015 yılında para politikası faiz oranını beklenenden erken yükseltebileceğine dair beklentilerin dillendirildiği bir ortamda, bu beklentiyi destekleyecek yönde açıklanan ABD ekonomisine yönelik her olumlu veri, aşağı yöndeki düşüşünü henüz tamamlamamış olan petrol fiyatlarındaki belirsizlikten kaynaklanan keyifsizlik ve küresel vasat büyüme huzursuzluğu ile birleşince, Türkiye gibi önde gelen gelişmekte olan ekonomilerden sermaye çıkışını hızlandırıyor. Rusya, rublenin değerini korumakta zorlandıkça, Türk Lirası da etkileniyor. Bu nedenle, hayli dalgalı (volatil) bir haftayı 2,30 TL nin üzerinde bir dolar kuru ile kapattık. Bu durum, Türk Ekonomi Yönetimi nin, Türk ekonomisinin 2015 yılında önde gelen bir çok gelişmekte olan ekonomiden nasıl ayrışacağını daha yoğun anlatmamız gereken bir döneme girdiğimize işaret etmekte. 3. çeyrek büyüme beklentilerden daha kötü geldiyse, bunun gerekçelerini iyi anlatmamız ve Türkiye nin büyüme becerisini kaybetmediğini, tersine güçlendirmek üzere yeni adımlar atmakta olduğunu ısrarla vurgulamamız gerekiyor. Yani, 2015 yılının heba olmaması için daha yoğun çalışmamız gerekecek. 54 Energy Of Turkey

57 ENERJI FIYATLARINDAKI GERILEMEYI HIZLI VE ETKIN DEĞERLENDIRELIM Yukarıdaki başlığın detaylarına girmezden önce, merkezi Viyana da bulunan Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı nın (OPEC) 27 Kasım Perşembe günü aldığı kararın Türkiye nin makro ekonomik dengelerine bir çok yönden yaradığını hatırlatmam gerekiyor. OPEC in üretimi kısmama kararı sonrasında, 70 doların bile altını zorlaması, hatta 65 dolara kadar çekilmesi konuşulan petrol fiyatları, bu haliyle Türkiye nin cari işlemler dengesine, ya da medyada kullandığımız basit ifadesiyle, Türkiye nin cari açığına en az 4,5-5 milyar dolar pozitif yönde katkı sağlayacak. Bunun yanı sıra, başta petrol ve ona dayalı olarak gerilen küresel altın fiyatları ve bu iki kritik önemde emtiayı takip eden diğer emtia, yani tarım ve metal gibi hammadde fiyatlarındaki gerileme Türkiye nin enflasyonunu da olumlu yönde etkileyecek. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nın 3-4 yıldır iki hassasiyet konusu var; birincisi fiyat istikrarı riski, yani enflasyon; diğeri ise finansal istikrar riski, yani cari açık. Türkiye olarak, küresel ölçekte süren bu sert rekabeti, bir anlamda savaşı iyi değerlendirmek adına, reformları hızlandırmak adına önemli bir imkan yakaladığımızı söyleyebiliriz döneminde büyük ölçüde hayat bulması planlanan 25 temel başlıkta yürütülecek ve bin 200 alt adımdan doluşan makro ekonomik reform sürecinin anlamlı bir bölümünü hayata geçirmek adına, kendi lehimize döndürmemiz gerekiyor. Petrol fiyatları, 2015 yılı içerisinde yeniden normalleşmeye başladığında ve ABD Merkez Bankası FED için faiz artırım süreci yaklaştığında, bizim TÜRKIYE OLARAK, REFORMLARA HIZ VERMEK ADINA ÖNEMLI BIR IMKAN YAKALAMIŞ OLDUĞUMUZU SÖYLEYEBILIRIZ. taze reform adımlarının önemli bir bölümünü hayata geçirmiş olmamız elimizi güçlendirecektir. OPEC, ZARARINA BILE OLSA, ALAN BOŞALTMAYACAK Küresel petrol fiyatlarında haziran ayından bu yana gözlenen ve 116 dolara yakın bir seviyeden, bugün 70 doların bile altını test ettiğimiz süreç, uluslararası ekonomi çevrelerinde ve medyada Rusya ya gözdağı verme olarak yorumlanmakta. Kendi mecrasında, bu tür bir yorumun haklı yönleri olabilir. Ancak, petrol piyasası uzmanları ve üretici ülkeler, piyasada sınırlı ölçüde de olsa bir petrol arz fazlası olduğunu da hatırlatıyorlar. Söz konusu fiyatın 65 dolara kadar çekilmesinin dahi Rusya yı ekonomik açıdan kısa vadede kolay kolay sarsamayacak bir husus olduğunu da, zaten bir hafta önceki yazımızda belirtmiştik. Ha, OPEC in bu derece hızla gerileyen petrol fiyatlarına rağmen, neden üretimi kısmama kararı aldı diye sorgularsanız, bunun en temel nedeni alanı boşaltmamak. Anlamı şu, siz bir marketin rafından, fiyatlar geriledi diye, malınızı çekerseniz, boşalan rafı rakipler doldurur ve o rafı bir daha size asla vermezler. Bu nedenle, önemli market zincirlerinde, bazen kardan ciddi fedakarlık ederek, bazen de zararı göze alarak, firmalar o raftaki pozisyonlarını kaybetmemek için mücadele ederler. Eğer, fiyatlar geriliyor diye, OPEC üyesi ülkeler üretimi azaltırlar ise, onlar petrol piyasasından çekildikçe, ABD nin bu alanı dolduracağını ve bir daha küresel petrol piyasasında boşalttıkları alanı elde edemeyeceklerini biliyorlar. Bu nedenle, taktik savaşı nda terse düşmeyip, üretimi azaltma kararı almadılar

58 BAKIŞ OYUNCAK SEKTÖRÜNDE HAREKETLİLİK ARTIYOR Türkiye de oyuncak pazarı her geçen gün büyümeye devam ediyor. Yaklaşık 800 milyon dolarlık ticaret hacmi ile öne çıkan bu pazar Türkiye de gelecek vaat ediyor. 56 Energy Of Turkey

59 Dünyadaki tüm çocuklar için oyuncaklar ilgi çekicidir. Çocuklar oyuncakları her nerede görürlerse rotalarını o yöne çevirirler, dokunurlar, oynarlar, gülerler, eğlenirler. Çocuklar, oyuncaklara sahip olmak isterler, olamadıklarında ise ufak ağlama krizleri patlak verir, ailelerin çabasıyla çocuklar sakinleştirilir. Bu, neredeyse dünyanın her yerinde bu şekildedir. Oyuncakların dini, dili, ırkı yoktur, onlar her yerde önemlidir, popülerdir. Dolayısıyla dünyada çocuklar var oldukça oyuncaklar var olur, sayıları da dünyadaki çocuk nüfusuna bağlı olarak artıp azalır. Günümüzde hem Türkiye de hem de dünyada oyuncak pazarı büyümeye devam ediyor. Global Toys Market Report sonuçlarına göre, dünyada oyuncak sektörü yılları arasında yılda yüzde 3 büyüme kaydetti ve 2012 yılında 84,1 milyar dolarlık bir pazar büyüklüğü yakaladı. Bundan sonrası ile ilgili olarak da dünyada oyuncak pazarının yılda yüzde 7 büyümesi ve 2018 yılında 126 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Dünyada oyuncak sektörünün gelişimine bakıldığında, 2013 yılında Çin in bu alanda dünyanın en büyük üreticisi ve ihracatçısı olduğu görülüyor. Dünya oyuncak üretiminin yüzde ini yapan Çin, dünya oyuncak ihracatının da yüzde 44 ünü elinde tutuyor. Çin deki bu pazarın yılda yüzde 14 büyüyerek 2018 yılında 56,24 milyar doları bulması beklentiler arasında yer alıyor. 800 MILYON DOLARLIK TICARET HACMI Bugün dünyada en çok Amerika Birleşik Devletleri, Japonya ve Çin de oyuncak satılıyor. İngiltere, Fransa, Almanya, Brezilya, Hindistan, Avustralya ve Kanada da oyuncak satışında bu üç ülkeyi takip ediyor. Türkiye ise, oyuncak ithalatında yüzde 1,24 lük bir pay alarak son sıralarda bulunuyor. Bununla birlikte Türkiye de çocuk başına oyuncak harcaması, dünyadakinin beşte birinden bile daha az seviyede seyrediyor. DÜNYADA OYUNCAK PAZARININ YILDA YÜZDE 7 BÜYÜMESI VE 2018 YILINDA 126 MILYAR DOLARA ULAŞMASI BEKLENIYOR. Kaynak: Global Toys Markket Report (Daedal Research) Bir başka deyişle, dünyada çocuk başına 175, Amerika Birleşik Devletleri nde 300, Avrupa da 350 dolar oyuncak harcaması yapılırken, Türkiye de bu rakam 30 dolar ile sınırlı kalıyor. Bütün bunlar, Türkiye de oyuncak pazarının yeterince büyümemiş olduğunu gösteriyor. Türkiye de 2013 yılında oyuncak pazarı yaklaşık yüzde 6 lık, markalı oyuncak pazarı ise yüzde 10 luk bir büyüme kaydetti ve toplamda yaklaşık 800 milyon dolarlık bir pazar büyüklüğü yakaladı. Ticaret hacminin artmasına karşın, oyuncak pazarı Türkiye de yüzde 85,6 gibi yüksek bir KÜRESEL OYUNCAK PAZAR BÜYÜKLÜĞÜ, 2013T-2018T (MILYAR DOLAR) T 2014T 2015T 2016T 2017T 2018T

60 BAKIŞ oranda ithalata dayanan bir pazar olarak kaldı. Son 5 yılın verilerine bakıldığında, Türkiye de 1,6 milyar dolar ithalat, 122 milyon dolar ihracat gerçekleştiği görülüyor. Türkiye oyuncak ithalatında 2013 yılında yaşanan yüzde 15 lik artışa karşılık, İtalya dan yapılan ithalat yaklaşık 5 kat arttı. İtalya kaynaklı artış incelendiğinde artışın 9508 GTİP numaralı Atlı karıncalar, salıncaklar, atış standları, fuar ve panayır eşyası, gezici sirkler, gezici tiyatrolar ürün grubundan dolayı meydana geldiği görülüyor. Bununla birlikte İtalya dan yapılan ithalatlarda 9503 GTİP numaralı Üç tekerlekli bisikletler, skuterlar, oyuncak bebekler, diğer oyuncaklar, küçültülmüş modeller, bilmeceler ürün grubunda 2 kat artış yaşandığı ortaya çıkıyor. OYUNCAK PAZARINDA YÜKSEK BÜYÜME POTANSIYELI Türkiye de bu pazarın henüz yeterince büyümemiş olması, bundan sonra bu pazarı büyütebilmek için aslında bir fırsat olarak görülüyor. Bunun temel sebeplerinden biri Türkiye nin demografik yapısında, oyuncak sektörünün temel aktörü çocukların önemli bir yere sahip olması yılı verilerine göre, Türkiye nüfusunun yüzde 24,6 sı, bir başka deyişle 18,9 milyonu, 0-14 yaş grubunda bulunuyor. Bu yaş grubuna daha detaylı bakıldığında, Türkiye de 6,2 milyon kişinin 0-4 yaş, 6,3 milyon kişinin 5-9 yaş, 6,4 milyon kişinin yaş ve 3,24 milyon kişinin yaş aralığında olduğu görülüyor. Türkiye nin oyuncak pazarında yüksek büyüme potansiyeli olan bir ülke olarak görülmesinin bir diğer sebebi ise, Türkiye nin coğrafi konumu. Bölgesel konumu nedeniyle hem Doğu ya hem de Batı ya yakın olan Türkiye, az miktarda ürünü, kısa zamanda, düşük maliyetle Avrupa ya, Orta Doğu ya ya da Kafkasya ya ulaştırabilir. Böylece bu ülkeler, ucuz, kaliteli, güvenli ve yeni oyuncaklara sahip olabilirler. Türkiye nin bu avantajlardan faydalanabilmesi için bazı konularda sorunları azaltması ya da yok etmesi gerekiyor. Bunların başında dış ticaret açığını ve ithalat oranlarını azaltmak geliyor. Oyuncak sektörü temelinde düşünüldüğünde ise, Türkiye nin yüzde 70 e varan kayıt dışı üretimi kontrol altına alması öncelik taşıyor. Bununla birlikte Türkiye nin Çin den ithal edilen güvenli olmayan ve ucuz ürünlerin önüne geçmesi, yerli üretici için haksız rekabet ortamını kaldırması, piyasa gözetim ve denetim faaliyetlerini geliştirmesi büyük önem taşıyor. OYUNCAKLAR ÇEŞITLENIYOR Oyuncak sektörüne bakıldığında, tüketicilerin oyuncak seçiminin bölgesel, dönemsel ve ebeveynlerin eğitim seviyelerine göre değiştiği görülüyor. Buna göre belirli TÜRKIYE: 2011 DE AKTIVITE OYUNCAKLARI (MILYON DOLAR) Şehir Dünya Sıralaması Milyon Dolar Ülkedeki % Bölgesel % Dünyadaki % İstanbul İzmir Ankara Bursa Adana Mersin (İçel) Antalya Konya Samsun Gaziantep Kayseri Diyarbakır Eskişehir Şanlıurfa Malatya Toplam YILI VERILERINE GÖRE, TÜRKIYE NÜFUSUNUN YÜZDE 24,6 SI, BIR BAŞKA DEYIŞLE 18,9 MILYONU, 0-14 YAŞ GRUBUNDA BULUNUYOR. 58 Energy Of Turkey

61 84,1 MILYAR DOLAR 2012 yılı dünya oyuncak pazarı büyüklüğü 126 MILYAR DOLAR Küresel oyuncak pazarının 2018 beklentisi ÇOCUK BAŞINA OYUNCAK TÜKETIMI 350 $ 300 $ 175 $ 30 $ Avrupa ABD Dünya Türkiye dönemlerde pelüş oyuncakların satışı, belirli dönemlerde eğitici oyuncakların talebi artıyor. Genelde kız çocukları bebekleri, erkek çocukları ise, klasik uzaktan kumandalı arabaları tercih ediyor. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte oyuncak ile oynama yaşı da her geçen gün düşüyor. Üç yaş ve altı için üretilen eğitici oyuncakların satışı yükselişte bulunuyor. Çocukların zekâ gelişimine katkı sağlayan oyuncaklar bugün milyonlarca evde, çocukların odalarında yer alıyor. Son yıllarda doğal ve sağlıklı olması nedeniyle tercih edilen ahşap oyuncak sektörü de büyümeye devam ediyor. Aileler doğal ve dayanıklı olan ahşap oyuncakları ucuz ve sağlıksız oyuncaklara tercih ediyorlar. Ahşap malzeme ve organik boya kullanılarak üretilen oyuncaklar pazar payını her geçen gün artırıyor, bu sektörü keşfeden birçok girişimci de rotasını bu yöne çeviriyor. Türkiye de ahşap oyuncak pazarının bugün 10 milyon dolara ulaştığı tahmin ediliyor ve önümüzdeki 5 yılda 50 milyon doların üzerine çıkması bekleniyor. Oyuncak sektöründe çocukların bir diğer gözdesi de akıl oyunları. Günümüzde ailece oynanabilen oyunlar giderek daha fazla tercih ediliyor. Özellikle kış aylarında ailelerin birlikte oynadığı kutu oyunları, yapbozlara ilgi artıyor. Bu alandaki ürün çeşitliliği de talebe paralel olarak yükselişini sürdürüyor. Bununla birlikte, çocukların tırmanma, zıplama, inip çıkma, sallanma, dönme, emekleme veya sürünme aktivitelerini sürdürmeyi sağlayan aktivite oyuncakları da büyük ölçüde talep görüyor. Bu da üreticilerin bu alana daha fazla eğilmesini sağlıyor. PAZAR BÜYÜKLÜĞÜ 630 MILYON DOLARA ULAŞACAK Aktivite oyuncaklarının rağbet görmeye başlaması aslında Türkiye yi de önemli derecede etkiliyor. Bunun sebebi, Türkiye nin bölgesel konumu dolayısıyla aktivite oyuncakları üretimi alanında rekabet üstünlüğüne sahip olabilecek bir ülke konumunda bulunması. Dünyada aktivite oyuncakları pazar büyüklüğüne bakıldığında, 2010 yılında pazarın 39,37 milyar dolar olduğu görülüyor yılında ise bu pazardaki beklenti, yılda 7,5 lik bir büyüme yakalayarak 60,95 milyar doları bulması yönünde. Dünya aktivite oyuncakları sektöründe 2011 yılı ülke bazlı üretim sonuçlarına göre, Afrika, Avrupa ve Orta Doğu, pastadan yüzde 35,82 lik bir pay ile sektörün en büyük üreticileri olarak öne çıkıyor. Buraları yüzde 30,9 ile Asya, yüzde 23,7 ile Kuzey Amerika ve Karayipler takip ediyor. Türkiye, aktivite oyuncak pazarında en yüksek talep potansiyeline sahip olan Afrika, Avrupa ve Orta Doğu bölgesinde yer alıyor. Bu bölgenin aktivite oyuncakları talebi dünyadaki talebin yüzde 36 sını oluşturuyor yılı itibariyle 14 milyar dolar pazar büyüklüğüne sahip olan Afrika, Avrupa ve Orta Doğu bölgesi, 2016 yılında bu rakamı 22 milyar dolara çıkarmayı öngörüyor. Türkiye deki aktivite oyuncakları talebi ise, bölgenin yüzde 2,9 una, dünyanın ise yüzde 1,04 üne denk geliyor yılı itibariyle Türkiye de 410 milyon dolarlık bir aktivite oyuncakları pazar büyüklüğü bulunurken, 2016 yılında bu pazarın 630 milyon dolara ulaşması bekleniyor

62 RÖPORTAJ 60 Energy Of Turkey

63 BAKSI İLE DOĞDUĞUMUZ TOPRAKLARIN HİKÂYESİNİ ANLATIYORUZ Prof. Dr. Hüsamettin Koçan, hem bir sanatçı hem de bir akademisyen. Kendisi Bayburt doğumlu. Koçan, çocukluğundan bu yana yaşadığı hatıraların anısına bölgeye katkı sağlayacak birşeyler yapmak istedi ve bunu Baksı Müzesi ni kurararak başardı. Bugün Baksı Müzesi kendisine has özellikleriyle birçok başarıya imza atıyor. Baksı Müzesi Doğu Karadeniz de, Bayburt un 45 km dışında, Çoruh Vadisi ne bakan bir tepenin üzerinde kuruldu. Bayburt doğumlu sanatçı ve akademisyen Prof. Dr. Hüsamettin Koçan ın bireysel düşü olarak 2000 yılında filizlenen bu proje aldığı ödüller, toplum yararına gerçekleştirdiği etkinliklerle hem dünyadan hem Türkiye den konuklarını ağırlamaya devam ediyor. Bu müzenin hayata geçirilmesinde çok büyük bir katkısı olan Hüsamettin Koçan Energy Of Turkey Dergisi ne, projenin günümüzde geldiği noktayı ve kendisi daha doğrusu kendi toprakları için neler ifade anlattı. Güzel sanatlar ve resimde çok önemli bir akademik kariyere sahipsiniz. Akademik olarak sanata yönelmeye ve profesyonel hayatınızın tamamını sanat üzerine kurmaya nasıl karar verdiniz? Sanatla ilgilenmem konusunda tesadüflerin etkisi var aslında. Ben kırsalda büyüyen bir çocuğum ancak buna rağmen bir elimde kalem, bir elimde kağıt sürekli resim yapardım. Benim bu denli iyi resim yaptığımı gören babam, daha uzun vadeli planları olduğu için mühendis olmamı istemişti. Aslında onun sözünü de ihmal etmedim ama mühendislik bölümünü 3. sınıfa kadar okuyabildim ve ardından güzel sanatlar bölümünü kazanınca babamdan izin alarak bu bölüme gitmek istediğimi söyledim. Babam zorluk çıkarmayarak bana istediğimi yapmam konusunda destek oldu. Ben de bu sayede sanat hayatıma başlamış oldum. Uluslararası alanda birçok ödüle sahip oldunuz, birçok araştırma yaptınız, seçici kurullarda yer aldınız. Birçok kişisel ve grup sergisinde yer aldınız. Sizin için sanat ne ifade ediyor? Aslında sanatın benim için olan değeri, biz zatî olarak sanatçı ile sanat eseri arasında bir fark var. Sanatçı için o üretim süreci bir yaşama biçimi. Örneğin ben Baksı Projesi yüzünden çok yoğun olduğum için atölyemde oturup çalışamadım. Şimdi benim en büyük özlemim ne biliyor musunuz? Bütün o işleri bırakıp atölyemde konsantre olarak resmimi heykelimi yapmak. Sanat yaşama biçimi, sanat bir insanın dünyaya bakışını ve hissettiklerini, algıladıklarını, içine dönüştürüp hayata katma meselesidir. Sanal bir içsel üretim ve

64 RÖPORTAJ belki de en masum üretimdir. Sizden çıktıktan sonra onun seyri değişiyor. Sanat eserinin toplumla ilişkileri var, onun için sanat, bir yaşam, bir söylem. Bir destan yazarsınız bir roman, bir şiir yazarsanız bir müzik yaparsınız bunların hepsinin ortak çabası hayatı zenginleştirmektir. Sanat insana Senin sınırların bu kadar değil, onun için sevinebilirsin ve daha geniş bir dünyanın üyesi olduğun için gurur duyabilirsin kendinle diyor. İnsanın hep yanında olan bir olgudur sanat. Yani onları çıkarın hayattan, vahşilerle ya da evcillerle doğa arasındaki ilişki kalır sadece toplumda. O yüzden sanat, yaşamı, zenginleştiren genişleten, taşıyan vurgulayan bir daldır yılı TBMM Onur Ödülü ne layık görüldünüz. Bu ödülün sizin için ne anlam ifade ediyor? Ben kendimi hiç böyle akademisyenliği önde olan bir adam olarak düşünmedim. Ben sanatçıyım. Bu yüzden ben akademisyenliği ve hayatımda sanat alanında ya da başka bir alanda yaptığım tüm yöneticilikleri sanatçı gibi yaptım. Bunu yaparken de yeniden bir resim yapar gibi o kurumu yeniden inşa ettim. Yeniden değiştirdim, yeniden dönüştürdüm. Galiba benim 40 dolaylarında ödülüm var. Bütün bunların sonucunda kurumsallığı biraz daha farklı ödüller aldık. Bunlardan bir tanesi de en son TBMM tarafından verilen onur ödülüdür. Bir de ondan önce biliyorsunuz Avrupa Konseyi nin Yılın En İyi Müzesi ödülünü aldık. Şimdi bunlar da birbiriyle ilişkili. Yan yana koyduğumuz zaman bu ödüller bireysel olarak bana gurur vermesinin yanı sıra aslında ben şununla daha Baksı Müzesi, Türkiye nin ve dünyanın farklı yerlerinden gelen birçok kişiyi ağırlıyor. SANAT YAŞAMA BIÇIMI, SANAT BIR INSANIN DÜNYAYA BAKIŞINI VE HISSETTIKLERINI, ALGILADIK- LARINI, IÇINE DÖNÜŞTÜRÜP HAYATA KATMA MESELESIDIR. ilgiliyim. Bu ödüller gerçekleştirdiğimiz projelerin değerini ortaya koyuyor, projeye yönelik ilgiyi ortaya koyuyor. Benim yaşatmak için büyük bir emek harcadığım Baksı Müzesi için ihtiyacım olan desteğin sağlanmasına yol açıyor. Bunun için de ayrıca mutlu oluyorum elbette. Nasıl bir ilgi var müzeye? Aslında kazanılan ödüllerle birlikte müzeye olan ilgi iyiden iyiye arttı. Özellikle bayramlarda, çok yoğun bir ilgi söz konusu oluyor. İstanbul dan Türkiye nin farklı pek çok yerinden insan müzeyi ziyaret ediyor. Baksı Müzesi artık herkes tarafından bilinen bir proje olmayı başardı. Tabi bu durum şehrimizin ekonomisine de olumlu katkı yapacak, hatta şehirdeki insanların istihdamına bile katkı sağlayacak. Baksı Müzesi, Avrupa Parlamenter Meclisi tarafından verilen 2014 yılı Avrupa Konseyi Müze Ödülü ne layık görüldü. Baksı Müzesi hangi özellikleriyle bu ödüle layık görüldü? Öncelikle bizim müzemiz çok özgün bir proje. Sanatçıların yoğun olarak destekledikleri ve devlet desteği olmadan, kotarılmış bir proje olduğu için de sivil inisiyatif projesi olarak görüyorlar. Benim kişisel vizyonumun çok etkileyici olduğunu düşünüyorlar. Ve bu projenin kültürel demokrasiye yüzde yüz katkıda bulunan bir proje olduğunu düşünüyorlar. Gidiyorlar ve oradaki yerel halka göçmeden, buradaki kendi yerel sistemleriyle, üretebilirsin ve yaşamın için gerekli olan maddi kaynakları yaratabilirsin diyen ki insanların yaşamlarına yöneltilmiş ilgi yoğunluğu vardır. Ve bizi özgün bir proje olarak sergilediklerimizle müzecilik açısından ilham verici bir proje olarak adlandırıyorlar. Baksı müzesi bu nedenle ödüllendirilmiştir. Baksı Müzesi, sadece seyirlik bir müze olma özelliğini taşımıyor, aynı zamanda Bayburt Bayraktar Köyü nde yaşayan insanlara çeşitli imkânlar sağlıyor. Böyle bir müze açma fikri hangi motivasyonla ortaya çıktı? Artık pek söylemiyorlar ama müze konusunda insanlar uzun süre herkesin terk ettiği bir yerde müze açmakla neden ilgilendiğimi sorguladı. Aslında bunun arkasında şu var. Ben hep inanmışımdır, insanlar kendi hayatlarına hep sahip çıkarlar ve insanların geçmişi hatırlayabilme güçleri varsa, bir hayatları vardır. Unutuyorlarsa o zaman hayatları yok demektir. Ben bu hatırlama dediğim şeyin, birey için son derece önemli olduğuna inanmışımdır. O nedenle de bu müze projesi aslında kaybolmaya yönelik bir tepki benim için. İkincisi ben kendi çocukluğumu hatırlıyorum, babam gurbetçiydi. Hayatımız babamızı beklemek ile geçerdi. Babamın gurbetçi olmasının sebebi, o topraklarda bize verecek bir şeyinin olmayışıydı. Ancak imkânı olsaydı gitmezdi. Herkesin kendi doğduğu topraklarda mutlu olma hakkı var. Babamın vefatından iki ay önce beni ziyaret ettiğinde, babamın büyük bir memleket hasreti içinde olduğunu gördüm. Vefat ettiğinde ise babamı defnetmek için köyüne götürdüm. Bu 62 Energy Of Turkey

65 Baksı Müzesi, Doğu Karadeniz de, Bayburt un 45 km dışında bulunuyor. BAKSI MÜZESİ PROJESİ ASLINDA KAYBOLMAYA YÖNELİK BİR TEPKİ BENİM İÇİN. belki de hayatta yaptığım en iyi şeylerden biriydi. Doğduğum topraklarla aramda bir bağ oldu bu acı olay. Aynı şeyi annem için de yaptım. Ve ardından bu Baksı Müzesi fikri gelişti yılında başlayan bu proje, 14 yılda çok şey öğretti bana. Paramrz bitti, inşaat tamamlanamadı.sanatçılar bizi desteklediler. Müzemizin sahip olduğu koalisyonlar, çağdaş sanat koalisyonlarının hepsi, çağdaş sanat için hiçbir kuruş para vermemişizdir. Bu dünyada bizden başka da bir örnek yok. Sanatçıların destekledikleri başka bir örnek yok. Prof. Dr. Hüsamettin Koçan, Baksı Müzesi ile bölgesindeki istihdama katkıda bulunuyor. Onun için bizim müzemizin başlangıcı aslında bir yeri görme öyküsü oradaki insanlara el uzatma oradaki benim çocukluğuma el uzatma meselesidir bu. Çünkü müzeyi, benim babamı beklediğimiz tepeye yaptık. Yani işte o bina benim o 50 yıl önce babamı beklediğim yerde şimdi bir müze var. Onun için bu benim memleketime karşı borcumdu aslında. SOCAR Türkiye CEO su Kenan Yavuz, önümüzdeki yıl Petkim in 50. yılı faaliyetlerini kapsamında Baksı Müzesi nde yapılacak sanat faaliyetlerinin sponsor olacağını dile getirdi. Bu sizin için ne ifade ediyor? Önümüzdeki yıl Baksı Müzesi ne tür projelere imza atacak? Şimdi burada biraz öncede bahsettiğim sinema projesi, bir tanesi benim için çok önemli, Kenan Bey Bayburt kökenli bir iş adamımız ve oradaki oluşumla en az benim kadar ilgili. Kendi doğduğu toprakla ve öyküsüyle son derece ilgili ve benim de gurur duyduğum biri. Bir Bayburtlu olarak bizim projemizle ilgileniyor oluşu beni çok memnun ediyor. Bu tür projeler eğer yerel destek sağlayamazlarsa, sürdürülebilirlikleri çok sürmez. Bunun için Kenan Yavuz un varlığı bizim açımızdan son derece kıymetli. Aynı bölgenin insanlarının amaçlarını paylaşıyor olması meselesidir, yani herhangi bir sponsorluk meselesinden daha anlamlıdır benim için. Bu bağlamda zaten SOCAR ın da 50. Yılı ve 64 kurulmuş galiba onunla ilgili sinemaya da bir geri dönüş yapacağız sadece 65 filmleri yapacağız, bu zaten birbirinden içerisine geçer projeler olacak. Zannediyorum ki çok da güzel bir proje olacak. Bu hem bizim doğduğumuz torağın öyküsünü anlatmak açısından, kafada bir bellek oluşturması açısından çok kıymetli. Çünkü bir hasret sineması, göz sineması var. Şimdi sinema çok moda şu günlerde 100. Yıl nedeniyle ama biz bütün bu olup biten sıradan ilişkilerde özgün şeyler çıkarmaya alışmışız bir zaten. Baksı da öyle bir projedir. Yine sanatçı olarak öyle düşünüyorum. Onun için bunun da çok özgün bir damar üstüne geleceğiz. Çok etkili, hem sinemaya, hem görsel sanatlar dünyasına hem de sanat dünyasını çok katkısı olacak bir proje olduğunu düşünüyorum doğrusu. Biz mayıs haziran gibi bu projeyi gerçekleştirmiş olacağız. Şu günlerde bilim kurulu onur kurulu çalışmaları başladı, devam ediyor

66 KEŞİF KAFKASLARIN TARIHI KASABASI: Lahıc Azerbaycan ın en çok turist çeken yerleri arasında yer alan Lahıc kasabası, hayat tarzı, gelenekleri, kendine has kültürü ve yerel dili ile adeta bir müzeyi andırıyor. Azerbaycan Kültür Bakanlığı tarafından sit alanı olarak korunan Lahıc, ahşap ve taş evleri, Arnavut kaldırımı sokakları, tarih kokan çarşısı ve yüzyıllardır aksamadan çalışan kanalizasyon sistemi ile görülmeyi bekliyor. 64 Energy Of Turkey

67

68 KEŞİF Azerbaycan ın İsmayıllı İlinin bir kasabası olan Lahıc, ülkenin Kafkaslar ın doğu yamaçlarında Niyal sıradağlarının eteklerinde bulunan kasaba, Girdiman Çayı nın sol kıyısı ya da iki katlı evler kentin siluetini belirler. Sekiz mahalleden oluşan Lahıc ın geçmişte her bir meydanı, camisi, hamamı ve mezarlığı bulunuyordu. Hatta bugün de meydanlar önemli bir toplumsal rol üstlenmek- eski yerleşim yerleri arasında boyunca iki kilometre kadar mahallesinin kendine ait tedir. Yine de büyük kentlere yer alır. Başkent Bakü den uzanır. Kent, çaya paralel göç nedeniyle bir zamanlar kilometre kuzeybatıda uzanan dar bir caddenin iki bin olan kasabanın nüfusu bu- yaklaşık 3 saatlik bir mesa- yanına kuruludur. Ayrıca gün 2 bine kadar düşmüştür. fede bulanan Lahıc, deniz seviyesinden 1200 metre yükseklikte bulunur. Büyük dağa doğru tırmanan daha dar sokakların iki yanında birbiri üstüne binmiş gibi duran tek LAHIC IN SILUETINI NIYAL DAĞI NA UZANAN DAR SOKAKLARIN IKI YANINDA BIRBIRI ÜSTÜNE BINMIŞ GIBI DURAN IKI KATLI EVLER BELIRLER. Günümüzde Lahıc devlet tarafından koruma altına alınmış, tarihi-mimari bir eser olarak kabul edilmekte ve yerleşim yeri ilk kurulduğu şekliyle muhafaza edilmektedir. Lahıc kasabasında IV. asırda Sasaniler tarafından Azerbaycan`a göç ettirilmiş fars dilli bir halk olan Tat lar yaşıyor. İki dilli Lahıc halkı, Tat dilinin yanı sıra Azerbaycan Türkçesini de kullanıyor. AHŞAP KONAKLAR, ARNAVUT KALDIRIMLAR Günümüze kadar ulaşmayı 66 Energy Of Turkey

69 başaran Lahıc ın eski konutlarında ahşap ve taş birlikte kullanılır. Yüz yıl öncesinin görünümünü bugüne taşıyan Lahıc da yeni konut inşa edecek yeterli alan bulunmadığından yeni evler genelde eskilerin yerinde inşa edilmektedir. Kasabada ana cadde üzerine yapılan konutların alt katları atölye veya ticaret alanı olarak kullanılmaktadır. Lahıc da evler çoğunlukta iki katlı, nadir olarak da tek ve ya üç katlıdır. Orta Anadolu evlerini anımsatan Lahıc evlerinin özelliklerinden biri odaların duvarları içine gizlenmiş gömme dolap şeklindeki banyolardır. Lahıc da görülmesi gereken mekanların başında 72 odalı Hacı Paşa Konağı yer alır. İnşaatı 14 yıl süren binanın hikayesi de oldukça ilginçtir

70 KEŞİF Evi inşa ettiren Hacı Paşa, evin önüne de bir mescit yaptırmış ancak inşaat başlamadan önce mescidin temel çukuruna bir küp altın gömmüş. Hacı Paşa nın amacı eğer deprem ya da başka bir afet nedeniyle mescit yıkılır ise temelindeki para ile yeniden inşa edilmesini sağlamakmış. RUS ÇARLARININ KALPAĞI LAHIC DA YAPILDI Girdiman Çayı na paralel uzanan kasabanın Arnavut kaldırımlı ana caddesinin iki yanında yer alan dükkanlarda ağaç oymalar, bakır işlemeler, deri ürünleri, tespihler, halılar, kilimler, şifalı bitkiler satılır. Tarih boyunca önemli bir zanaat merkezi olarak bilinen Lahıc, diğer kentlerle sıkı ticaret ilişkilerine rağmen, orijinalliğini korumayı başarmış ve kentin dış görünüşünde önemli bir değişiklik olmamıştır. Rus Çarlarının yüzyıllar boyunca taşıdıkları Monomak adı verilen taçkalpağının Lahıc da yapıldığı kabul edilmektedir. Lahıc özellikle soğuk silahlar ve gravür desenlerle süslenmiş bakır mutfak eşyaları yapımıyla ünlenmiştir. Günümüzde de ata mesleğini devam ettiren ustalar çeşitli ev eşyaları üretmeyi sürdürmektedirler. de katkıda bulunmuşlardır. Bakır üretimi esasen, Misger Bazarı (Bakırcılar Çarşısı) olarak bilinen sokağın her iki tarafında yerleşen atölyelerde gerçekleştirilir. Bugün sadece Azerbaycan ın değil, Gürcistan, Rusya ve hatta bazı Avrupa ülkelerinin müzelerinde zengin Lahıc bakırları koleksiyonları bulunmaktadır. Lahıc ın zengin zanaatkar topluğu içinde bakırcılarla birlikte dericilerin de ayrı bir yeri vardır. Yine geçmişi çok eskiye dayanan bu zanaatın bugün sürdürücüsü olan ustalar kasabanın Zavaro mahallesinde yerleşmişlerdir. Lahıc da el halısı üretimi de GÜNÜMÜZDE DE ATA MESLEĞINI DEVAM ETTIREN USTALAR MISGER BAZARI NDA BAKIR EV EŞYALARI ÜRETMEYI SÜRDÜRÜ- YORLAR. MISGER ÇARŞISI NDA GEÇMIŞIN SESI YANKILANIYOR Lahıc uzun zamandan beri, özellikle bakır ürünleri imalatında zanaat merkezi olarak bilinir. Bakır üretimindeki geleneksel yöntem ve teknikleri bugün de koruyan Lahıclı ustalar, zanaatın Azerbaycan ın ve tüm Kafkasya nın diğer bölgelerinde gelişmesine oydukça yaygındır. 20. yy. ortalarında halı kooperatifi bile kurulmuştu. MEDENIYETIN IZLERI YERALTINDA GIZLI Şehrin en ilginç özelliklerinden biri en az bin beş yüz yıllık su ve kanalizasyon sistemine sahip olmasıysa, daha da ilginç olan kısmı bu sistemin hala sorunsuz çalışıyor olmasıdır. Ana caddenin altına 1 m derinliğe 2 km uzunluğunda üç seviyeli bir kolektör döşenmiştir. İlk iki seviyedeki boruların içinden içme ve kullanma suyu akarken, en alt kısmı her bir evin bahçesindeki bir delikten gelen atık suları toplar. Burada yaşayanların hiç biri kanalizasyonun nereden başlayıp nerede sona erdiğini, yüzyıllardır kolek- 68 Energy Of Turkey

71 törün düzgün çalışmasına yer alır. Lahıc da her daim engel olmayan hangi prensibe farklı milletlerden turistlerle YAPMADAN DÖNMEYİN l Lahıc dolması, toyuk kebabı, pamidor, göyerti, pendir yemeden, l Lahıclı bakır ustalarının elinden çıkma semaverde demlenmiş çayı içmeden, l Bakırcı, demirci, derici, halıcı esnafından kesenize göre alışveriş etmeden, l Girdiman Çayı nın üzerindeki asma köprüden karşıya geçmeden, l At üzerinde Lahıc ın yemyeşil doğasını gezmeden, sakın dönmeyin. LAHIC, HAYAT TARZI, GELENEKLERI, KENDINE HAS KÜLTÜRÜ VE YEREL DILI ILE ADETA BIR MÜZEYI ANDIR- MAKTADIR. göre çalışmakta olduğunu bilmemektedir. Kasabanın Arnavut kaldırımı yolları da kanalizasyon sistemiyle aynı yaşta olmasına karşın bugün ağır vasıtaların gücüne dayanamamıştır. Yer yer toprağın içine gömülen taşlara karşı ağır vasıta trafiğinin önlenmesine ilişkin çalışmalar devam etmektedir. TURISTLERIN ILGISI HER GEÇEN GÜN ARTIYOR Bugün Azerbaycan gezilerinin vazgeçilmez rotalarından biri haline gelen Lahıc, Azerbaycan ın en çok karşılaşmak mümkündür. Özellikle tarihi mekanlara ilgi duyan turistlerin gözdesi olan Lahıc da el yapımı bakır eşyalar, silahlar, otantik giysiler ve pek çok farklı hediyelik eşya da bulabilirsiniz. Lahıc da bir otel bulunmakla beraber, gezmeye gelen turistler kasaba evlerinde ve pansiyonlarda konaklamaktadır. Hayat tarzı, gelenekleri, kendine has kültürü ve yerel dili ile adeta bir müzeyi andıran Lahıc da, kentin geçmişine ait ev eşyaları ve aletlerin sergilendiği bir de etnografya müzesi turist çeken yerleri arasında bulunuyor

72 XÜLASƏ NƏHƏNG ENERGETİKA LAYİHƏSİNİN TƏMƏLİ QOYULDU 20 Sentyabr 2014-cü ildə Azərbaycan təbii qazını Avropaya ötürməsi planlaşdırılan Cənub Qaz Dəhlizinin ilk parçası sayılan Cənubi Qafqaz Boru Kəmərinin təməli atıldı. Trans Anadolu Təbii Qaz Boru Kəməri (TANAP) və Trans Adriatik Təbii Qaz Boru Kəməri (TAP) layihələri yekunlaşdıqdan sonra ilk mərhələdə Avropaya 10 milyard kubmetr təbii qaz ötürüləcək. 20 Sentyabr 2014-cü ildə Azərbaycanda təşkil edilən mərasimdə Cənubi Qafqaz Boru Kəməri (CQBK) layihəsinin təməli qoyuldu. Mərasimdə Cənubi Qafqaz Boru Kəməri (CQBK) ilə birlikdə Trans Anadolu Təbii Qaz Boru Kəməri (TANAP) və Trans Adriatik Boru Kəmərinin (TAP) təşkil etdiyi Cənub Qaz Dəhlizinin da təməli qoyulmuş oldu. Azərbaycan Respublikasının paytaxtı Bakı şəhərinin yaxınlığında yerləşən Səngəçal Terminalında təşkil edilən təməlqoyma mərasimində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev ilə yanaşı Gürcüstan Baş naziri cənab İrakli Garibaşvili, Bolqarıstan Prezidenti cənab Rosen Plevneliev, Yunanıstan Baş naziri cənab Andonis Samaras, Çernoqoriya Baş naziri cənab Milo Cukanoviç və digər səlahiyyətli şəxslər iştirak etdi. Təməlqoyma mərasimi ilə əlaqədar Azərbaycana səfər edən Türkiyə Respublikasının Baş naziri Əhməd Davudoğlu, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev ilə rəsmi görüşündən sonra təşkil edilən mətbuat konfransında Azərbaycanı öz doğma vətəni kimi gördüyünü ifadə etdi. İki qardaş ölkənin ortaq olduğu layihələr barədə də danışan cənab Davudoğlu, bu layihələrin bütün ətraf ölkələrə sülh gətirməsini qarşılarına məqsəd qoyduqlarını bildirdi. Cənub Qaz Dəhlizini Əsrin Layihəsi olaraq adlandıran cənab Davudoğlu, 18 mart 2015-ci ildə təməli atılacaq TANAP layihəsi ilə bağli təşkil olunacaq təməlqoyma mərasiminə cənab İlham Əliyevi də dəvət etdi. Musul şəhərində türk girovların azad edilməsi ilə bağlı olaraq mərasimdə iştirak etmək üçün Türkiyəyə geri dönən cənab Davudoğlu təməlqoyma mərasimində iştirak edə bilmədi. Bu mərasimdə Türkiyəni Energetika və Təbii Sərvətlər naziri cənab Taner Yıldız təmsil etdi. Təməlqoyma mərasimində cənab İlham Əliyev və digər ölkə liderləri istifadə olunacaq ilk boruya xatirə imzalarını ataraq üzərinə simvolik olaraq torpaq atdılar. AVROPANIN ENER- GETİKA XƏRİTƏSİ DƏYİŞƏCƏK Təməlqoyma mərasimində çıxış edən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev, həyata keçirilməsi üçün bütün ölkələrin əmək sərf etdiyi bu layihənin öz ölkəsi üçün də böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini ifadə etdi. Bu layihənin Avropa energetika xəritəsini dəyişəcəyini də ifadə edən cənab İlham Əliyev, Təbii qazımızı dünya bazarlarına çıxararaq əlavə gəlir əldə edəcəyik. Avropa ölkələri də yeni enerji mənbəyi əldə edəcək. Bu əsrin layihəsidir. Yüz il tələbatlarımızı qarşılayacaqdır. 20 il bundan əvvəl başladılan energetika siyasəti bizi bu günlərə gətirdi. Vaxtilə təyin etdiyimiz strategiya sayəsində bugünkü vəziyyətə gəlindi. Bütün ölkələr komanda halında çalışacaq. Burada itirən tərəf yoxdur, hər kəs qazanacaq deyə fikirlərini iştirakçılarla bölüşdü. Bu günə kimi energetika sahəsində baş tutan layihələrdə yalnız Gürcüstan və Türkiyə iştirak etmişdir. Ancaq təməli atılan bu layihə ilə beynəlxalq tərəfdaşlıq nöqteyi nəzərindən yeni bir səhifə açıldığını ifadə edən cənab İlham Əliyev Azərbaycanın istehsal etdiyi təbii qazı Gürcüstan, Türkiyə, Yunanıstan, Bolqarıstan, Albaniya, İtaliya və müzakirələr apardığımız Çernoqoriya və Xorvatiya da layihəyə daxil ola bilərlər. Hətta digər Avropa ölkələri də qoşula bilər deyə bildirdi. Cənab İlham Əliyev bu təməlqoyma ilə energetika sahəsində yeni beynəlxalq komandanın meydana gəldiyini ifadə edərək Komandamızın bütün üzvləri buradadır və mən əminəm ki əməkdaşlığımız qazanclı və uğurlu olacaqdır deyə çıxışını davam etdirdi. Daha sonra çıxış etmək üçün kürsüyə gələn Bolqarıstan prezidenti Rosen Plevneliev də çıxışında, ölkəsinin əvvəllər tək bir xətdən təbii qaz aldığını bildirdi. Bu layihə ilə energetika asılılığını azaltmağı hədəflədiklərini ifadə etdi. Plevneliev, Bu gün tarixi bir addım atılır. Həm Avropanın energetika təhlükəsizliyi, həm də regional əməkdaşlığın genişləndirməsi baxımından bu layihə çox əhəmiyyətlidir deyərək çıxışını bitirdi. 70 Energy Of Turkey

73 BU LAYİHƏ REGİO- NA SÜLH VƏ SABİTLİK GƏTİRƏCƏK Mərasimdə çıxış edən Türkiyənin Energetika və Təbii Sərvətlər naziri Taner Yıldız, Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı energetika layihələrinin yalnız region ölkələrinə deyil, geniş bir əraziyə sülh və sabitlik gətirəcəyini vurğuladı. Cənub Qaz Dəhlizi layihəsinin, yalnız energetika və ya nəqliyyat layihəsi olmadığını ifadə edən Taner Yıldız, Cənub Qaz Dəhlizi layihəsi və onun ana xətti TANAP ilə bu layihə ilə Balkanları Qafqaza birləşdirdiklərini ifadə edərək, sanki bir sülh dəhlizi açırıq deyə fikirlərini paylaşdı. Bu iki ölkənin 15 ildir, gecə-gündüz çalışaraq ortaya çıxardığı böyük səylərin nəticəsidir. Türkiyə Parlamenti də əlaqədar layihələri təsdiqləmişdir. Türkiyə və Azərbaycanın, tərəfdaşları ilə əməkdaşlıq şəraitində həyata keçirdiyi bu layihələr, yalnız region ölkələrinə deyil, geniş bir əraziyə sülh və sabitlik gətirəcək bir layihələrdir. Arzu edərdim hər ölkə, bu gün buradaki ölkələr kimi bu layihələrin dəyərini anlayar və səylərimizə ortaq olar deyərek çıxışını yekunlaşdırdı. LAYİHƏNİN 2017-Cİ İLDƏ YEKUNLAŞDIRILMASI PLANLAŞDIRILIR Cənub Qaz Dəhlizi yekunlaşdırıldığında, Azərbaycanın Xəzər dənizindəki Şah Dəniz-2 qaz yatağı sahəsi və Xəzər dənizinin cənubundakı digər yataqlardan hasil olunacaq təbii qaz, Cənubi Qafqaz Boru kəməri ilə Gürcüstanı keçərək Anadoluya çatacaqdır. Təbii qaz, Türkiyənin 20 şəhərindən keçərək 1810 km uzunluğundakı Trans Anadolu Təbii Qaz Boru Boru Kəməri vasitəsi ilə (TANAP) Türkiyənin Yunanıstan sərhəddində Trans Adriatik Boru Kəməri (TAP) ilə birləşərək Avropaya uzanacaqdır. İnşaatının 2017-ci ildə yekunlaşdırılması planlanan layihə ilə ilk mərhələdə ötürüləcək 16 milyard kubmetrlik qazın 10 milyard kubmetri Avropaya nəql ediləcək, 6 milyard kubmetri isə Türkiyədə istehlak ediləcəkdir. ARDNŞ-nin qardaş ölkə Türkiyəni seçməsi nəticəsində, 30 May 2014 tarixində İstanbul Shangri-La Bosphorus otelində Türkiyə Respublikasının Prezidenti cənab Rəcəb Tayyib Ərdoğanın şahidliyində atılan imzalarla Türkiyə, ümumilikdə 1,4 trilyon kubmetr rezervə sahib Şah Dəniz sahəsində Şah Dəniz I və Şah Dəniz II layihələrində və Cənubi Qafqaz Boru xəttində hazırda TPAO vasitəsi ilə sahib olduğu 9% hissəsini 19% ə artırmışdır. Əlavə olaraq Azərbaycan qazını Avropaya ötürəcək 31 milyard kubmetr tutuma sahib olacaq TANAPdakı BOTAŞ hissə nisbətini də 30%-ə artırıldı

74 XÜLASƏ TANAP ANA XƏTT BORULARI ÜÇÜN MÜQAVİLƏLƏR İMZALANDI TANAP layihəsinin ana xətt borularının tədarükü üçün 14 oktyabr tarixində müqavilələr imzalandı. Boruların 80%-i yerli istehsalçılardan tədarük ediləcək. İmza mərasimində çıxış edən Türkiyə Respublikasının Baş naziri cənab Əhməd Davudoğlu, TANAP-ın 21. əsr tarixi üçün çox böyük bir əməkdaşlıq nümunəsi olduğunu ifadə etdi. 14 Oktyabr 2014-cü ildə Türkiyə Respublikasının Baş naziri Əhməd Davudoğlu və digər rəsmilərin iştirakı ilə Ankarada Cənubi Qafqaz Boru Kəməri (CQBK) və Trans Adriatik Boru Kəməri (TAP) ilə birlikdə Cənub Qaz dəhlizini təşkil edən Trans Anadolu Təbii Qaz Boru Kəmərinin (TANAP) Ana Xətt Boruları və induktiv dirsəklərin satınalma müqavilələri təşkil olunan mərasimdə imzalandı. 14 fevral 2014-cü ildə, Türkiyədən keçəcək 1810 kilometrlik TANAP boru kəmərinin ana xətt boruları və induksiya dirsəklərinin tədarükü üçün ilkin dəyərləndirməyə seçilən yerli və xarici on səkkiz firmanın dəvət edilməsi ilə başlayan tender prosesinin yekununda TANAP Qaz Transmissiya A.Ş. dörd müqavilə imzaladı. Müqavilə imzalanan şirkətlər, Baosteel Europe Gmbh, Borusan Mannesmann Boru Sənaye. Ticarət. A.Ş.- Noksel Çelik Boru Sənaye A.Ş. - Erciyas Çelik Boru Sənaye A.Ş. Konsorsiumu, Tosçelik Profil və Sac Sənayesi A.Ş. və Ümran Çelik Boru Sənayesi A.Ş.- Əmək Boru Makina Sənaye və Ticarət A.Ş. Konsorsiumu oldu. Boruların 80%-i yerli istehsalçılarından tədarük ediləcək, yerli istehsalçılara verilməyən hissə isə Türkiyədə istehsal olunma imkanı olmayan hissələrdən ibarət olacaqdır. İmza mərasimindən əvvəl çıxış edən Türkiyə Respublikasının Baş naziri Prof. Dr. Əhməd Davudoğlu, TANAP Layihəsinin 21. əsr tarixi üçün çox böyük bir əməkdaşlıq nümunəsi olduğunu ifadə edərək, Türkiyə və Azərbaycan dostluğu elə güclü bir dostluqdur ki arzu ediləni gerçəkləşdirir, inanılmazı həyata keçirir. TANAP təqvimə uyğun olaraq bundan sonra da inkişafını davam etdirəcək və ilk mərhələdə 16 milyard kubmetr, ikinci mərhələ olan 2020-ci ildə 20 milyard kubmetr, 2023-cü ildə 24 milyard 72 Energy Of Turkey

75 kubmetr və daha sonra 33 milyard kubmetrə çatan tutumu ilə dünya və Avropa energetika tələbatı baxımından stratejik bir nöqtəyə çatacaqdır. Cənub Qaz Dəhlizi bu baxımdan həm energetika geopolikası, həm də iqtisadi-coğrafi baxımdan yeni imkanlar yaradacaqdır deyə ifadə etdi. DAVUDOĞLU: ANADOLU ÜZƏRINDƏN BIR SÜLH KÖRPÜSÜ YARATDIQ 1990-cı illərdə böhran regionları olaraq bilinən Qafqaz və Balkan ölkələrinin, bu iki coğrafiyanın birləşdiyi Anadolu torpaqları üzərindən bir-birlərinə bağlanaraq sülh körpüsü qurduqlarını dilə gətirən cənab Davudoğlu, sözlərinə belə davam etdi: Bu layihə mənim nöqteyi nəzərimdən xüsusi bir əhəmiyyət kəsb edir cı illərdə yazdığım bir məqalədə Azərbaycanın Xəzərdə, Albaniyanın da Adriatik regionunda iki böyük qanad yaratdığını ifadə edən bir yazı qələmə almışdım. Hal hazırda Azərbaycandan çıxan bir boru xəttinin Yunanıstandan keçərək, Balkan regionunu qət edərək Albaniyada Adriyatik regionuna çatıb, oradan İtaliyaya keçməsi Xəzərin Aralıq dənizi ilə, Balkan ölkələrinin Qafqaz ölkələri ilə, Asiyanın isə Avropa ilə qovuşması deməkdir. TANAP xəttində istifadə olunacaq boruların istehsalının 80%-nin Türk firmaları tərəfindən həyata keçirilməsinin Türk sənayesinin əldə etdiyi inkişafı sərgilədiyini ifadə edən cənab Davudoğlu sözlərinə belə davam etdi: TANAP təkcə bir energetika layihəsi deyildir. TA- NAP böyük bir sülh layihəsidir. Anadolu, Balkan və Qafqaz ölkələri arasında bir sülh körpüsünə çevrilir. Bu kəmər yolundakı ölkələr arasında dostluq daha da güclənəcək. Yaşasın Türkiyə Azərbaycan qardaşlığı, Yaşasın Türkiyə Azərbaycan əbədi dostluğu. YILDIZ: YERLI BORU SƏNAYEÇILƏRI MÜKƏMMƏL NƏALIYYƏT GÖSTƏRDI Energetika və Təbii Sərvətlər naziri cənab Taner Yıldız yüksək nəaliyyət göstərən yerli boru istehsalçılarını təbrik edərək Fərqli ölkələrdən 18 firmanın iştirak etdiyi açıq tenderdə mükəmməl nəailiyyət göstərərək boru xətti tədarükünün 80%-i Türkiyədəki sənayeçilər tərəfindən həyata keçiriləcək. Ana xətt borularını 50 mindən çox səfər edərək TİR və qatarlarla daşınmasını təmin edəcəyik deyə ifadə etdi. T. Yıldız, başda ARDNŞ prezidenti cənab Rövnəq Abdullayev olmaq üzrə bütün ARDNŞ və TANAP əməkdaşlarına, TPAO, BOTAŞ kimi əlaqəli bütün təşkilatlara təşəkkürünü bildirərək Türkiyə Azərbaycan əməkdaşlığın bundan sonra da davam edəcəyini vurğuladı. Cənab Abdullayev: TANAP vasitəsi ilə Türkiyə energetika dəhlizinə çevriləcək Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti (ARDNŞ) prezidenti cənab Rövnəq Abdullayev də imza mərasimində etdiyi çıxış nitqində TANAP layihəsi sayəsində Türkiyənin Şərq- Qərb energetika dəhlizi halına gələcəyini, vergi, logistika və portfel gəlirlərinin artacağını, min vətəndaşa isə yeni iş imkanlarının yaradılacağından bəhs etdi. TANAP vasitəsilə Türkiyə boru sektorunun da inkişaf edəcəyini və dünyada TANAP referansı ilə yeni işlər əldə edəcəyini vurğulayan cənab Abdullayev sözlərinə belə davam etdi: Bu gün TANAP layihəsi ilə əlaqədar yenə mühüm günlərdən birini yaşayırıq. TANAP layihəsinin ən əhəmiyyətli addımlarından biri olan ana xətt boruları alım müqaviləsinin imza mərhələsinə gəlinmişdir cü il fevral ayında ön seçimə qəbul olunmuş Türkiyə və digər ölkələrdən toplam 18 firmanın dəvət edilməsi ilə başlayan çətin tender prosesində 6 Türk firması ümumi boru tədarükünün 80%-ni almışdır və bu da Türk sənaye sektorunun beynəlxalq layihələrə dair təcrübələrinin artması sahəsində TANAP ın üzərinə əhəmiyyətli məsuliyyət götürdüyünü göstərir. TANAP Ana Xətt Boru Alım müqavilələri ilə 6 ayrı qalınlıqında - 56, 48 və 36 inç diametrə malik 1875 km uzunluğunda ana xətt borusu sifarişi verildi. Alınan boruların 56 inç olanları Quru sahəsi Boru Xəttinin Gürcüstan- Türkiyə sərhədindən başlayaraq Eskişehirə qədər olan hissəsində, 48 inç olanlar isə yenə Quru Sahəsi Boru Xəttinin Eskişehirdən Türkiyə- Yunanıstan sərhəddinə qədər olan hissəsində, 36 inç diametrindəki borular isə Çanaqqala Dəniz keçişində inşa ediləcək əkiz boru xətti sistemi üçün istifadə ediləcək

76 XÜLASƏ HEYDƏR ƏLİYEVİ ÖLÜM İL DÖNÜMÜNDƏ HÖRMƏTLƏ YAD EDİRİK 1923-cü il mayın 10-da Azərbaycanın Naxçıvan şəhərində anadan olan Heydər Əliyev bütün həyatını Azərbaycan xalqının taleyini dəyişdirməyə və Azərbaycan xalqının müstəqilliyini sağlam təməllər üzərində qurmağa həsr etmişdir. Bizlər də Onu 11-ci ölüm ildönümündə hörmət və dərin ehtiramla yad edirik cü il mayın 10-da Azərbaycanın Naxçıvan şəhərində anadan olan Heydər Əliyevin o gün Azərbaycan Xalqının taleyini dəyişdirəcəyini heç kim bilmirdi. Təhsili ilə başlayan vətən sevgisi onun həyatını ölkəsinə edəcəyi xidmətinə həsr etmişdir. Memarlıq üzrə oxuduğu təhsilini ölkəsində başlanan müharibə səbəbi ilə başa çatdıra bilməyən Heydər Əliyev, 1941-ci ildən Naxçıvan MSSR Xalq Daxili İşlər Komissarlığında və Naxçıvan MSSR Xalq Komissarları Sovetində şöbə müdiri vəzifəsində işləmişdir cü ildən Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında SSR Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsi sədrinin müavini, 1967-ci ildən etibarən isə sədri vəzifəsində işləmişdir ci ildə isə Azərbaycan Dövlət Universitetinin tarix fakültəsini bitirmişdir cu ildə Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi seçilmişdir. Bu vəzifəsini 1982-ci ilədək davam etdirən Heydər Əliyev, vəzifədə olduğu müddətdə Azərbaycan xalqının gələcəyini və taleyini dəyişdirəcək bir çox uğurlu fəaliyyətlər həyata keçirmişdir. Azərbaycanda başda ağır sənaye investisiyaları olmaqla yanaşı, əkinçilikdən təhsilə, sənətdən nəqliyyata bir çox sahədə ölkənin gələcək inkişafına zəmin hazırlamışdır ci ilin dekabrında Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Siyasi Bürosunun üzvü seçilən Heydər Əliyev SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsinə təyin edilmiş və SSRİ-nin rəhbərlərindən biri olmuşdur. Heydər Əliyev iyirmi il ərzində SSRİ Ali Sovetinin deputatı, beş il isə SSRİ Ali Soveti sədrinin müavini olmuşdur ci ilin oktyabr ayında, Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Siyasi Bürosunun və şəxsən Baş katib Mixail Qorbaçovun yeritdiyi siyasi xəttə etiraz əlaməti olaraq, tutduğu vəzifələrdən istefa vermişdir. Heydər Əliyev 1990-cı ilin 20 yanvarında sovet qoşunlarının Bakıda törətdiyi qanlı faciə ilə əlaqədar Azərbaycanın Moskvadakı nümayəndəliyində bəyanatla çıxış edərək, icraçıların cəzalandırılmasını tələb etmişdir. Dağlıq Qarabağda yaranmış kəskin münaqişəli vəziyyətlə bağlı SSRİ rəhbərliyinin ikiüzlü siyasətinə etiraz əlaməti olaraq, 1991-ci ilin iyulunda Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının sıralarını tərk edərək, xalqına və ölkəsinə xidmət etmək üçün Azərbaycana qayıtmışdır. Bu müddət ərzində təməllərindən büdrəmiş olan Sovetlər Birliyi dağılmış və Azərbaycan müstəqilliyini elan etmişdir cü illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri olaraq vəzifəyə təyin edildən Heydər Əliyev, 1992-ci ildə isə Yeni Azərbaycan Partiyasının sədri seçilmişdir cü il oktyabrın 3-də ümumxalq səsverməsi nəticəsində Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçildi. O, 1998-ci il oktyabrın 11-də xalqın yüksək fəallığı şəraitində keçirilən seçkilərdə səslərin 76,1 faizini toplayaraq, yenidən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilmişdir. Heydər Əliyev ömrünü Azərbaycan xalqının müstəqilliyi, inkişafı və rifahına həsr etmiş bir dövlət lideri olmuşdur. Vəzifələri məəsuliyyətli,çətin və ağır idi. Bu da dövlət liderinin səhhətində problemlər yaratdı və 12 dekabr 2003-cü ildə aramızdan ayrıldı. Heydər Əliyev zəkası, qabiliyyəti və cəsarəti ilə ölkənin taleyini dəyişdirdi. Bu gün Azərbaycan xalqı Heydər Əliyevi ürəyində yaşatmağa və yad etməyə davam edir və göstərdiyi yolda əmin addımlarla irəliləyir. 74 Energy Of Turkey

77 CƏNUB QAZ DƏHLIZI TANAP OLMADAN MÜVƏFFƏQIYYƏT QAZANA BILMƏZ ARDNŞ prezidenti cənab Rövnəq Abdullayev Cənub Qaz Dəhlizinin TANAP layihəsi ilə daha böyük önəmə sahib olduğunu söylədi. TANAP-ın Cənub Qaz Dəhlizinin ən kritik hissəsi olduğunu vurğulayan cənab Abdullayev, Cənub Qaz Dəhlizi TANAP layihəsi olmadan müvəffəqiyyət qazana bilməz deye bildirdi. Energetika və iqtisadiyyat sferasının ən əhəmiyyətli toplantılarından biri sayılan Atlantik Şurası Energetika və İqtisadiyyat Zirvəsi (Atlantic Council Energy and Economic Summit), Birja İstanbul həmsədrliyində Çətin Zamanlarda İrəliləmək - Doing Business in Turbulent Times mövzusu ilə Noyabr cü il tarixlərində İstanbul Grand Tarabya Otelində təşkil olunmuşdur. Zirvəyə, Türkiyə Respublikasının Baş nazirinin müavini cənab Əli Babacan, Energetika və Təbii Sərvətlər naziri cənab Taner Yıldız, ABŞ Energetika naziri Ernest Moniz, ABŞ Ankara səfiri John Bassın iştirakı ilə Türkiyə və dünyadan səlahiyyətli şəxslər iştirak etdi. ABŞ vitse-prezidenti cənab Joe Biden və Türkiyə Respublikasının Baş naziri Əhməd Davudoğlu da, Zirvənin son iclasında çıxış etdilər. Tədbirin birinci günündə ARDNŞ prezidenti cənab Rövnəq Abdullayev Energetika və İqtisadiyyat başlıqlı qapalı tədbirdə çıxış nitqi ilə iştirak etdi. Cənab Abdullayev, Son 20 il ərzinndə Əsrin müqaviləsi ndən sonra Azərbaycan energetika sahəsində önəmli uğurlara imza atdı deyə ifadə etdi. Azərbaycanın çox böyük iqtisadi inkişaflarına şahid olduğunu, bunun nəticəsində ətraf ölkələrdə siyasi və iqtisadi nöqteyi nəzərdən nüfuzlu bir ölkə olduğunu qeyd edən cənab Abdullayev, 2006-cı ildə fəaliyyətə keçən Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru xətti kimi müəyyən energetika layihələrinin bu uğurda çox böyük əhəmiyyəti olduğunu vurğuladı. Azərbaycanın bu gün neft və təbii qaz layihələri ilə dünyanın cazibə nöqtəsinə çevrildiyini qeyd edən cənab Abdullayev, Azərbaycanın qaz istehsalının 2025-ci ildə 40 milyard kub metrə qədər artmasını planladıqlarını ifadə etdi. Cənab Abdullayev daha sonra: Bunun ikinci hissəsi isə hazırda fəaliyyətdə olan Cənub Qafqaz boru xəttinin genişləndirilməsidir. 20 Sentyabr 2014-cü ildə Azərbaycan Respuklikasının prezidenti cənab İlham Əliyevin də iştirakı ilə təməl atma mərasimindən sonra inşaat işlərinə başlanıldı. Cənub Qaz Dəhlizi Azərbaycan və Türkiyə əməkdaşlığında iki ölkənin hədəfləri çərçivəsində reallaşdırılan TANAP layihəsi ilə daha böyük əhəmiyyətə sahib olmuşdur. TANAP layihəsi Cənub Qaz Dəhlizinin ən vacib hissəsidir. Cənub Qaz Dəhlizi TANAP layihəsi olmadan müvəffəqiyyət əldə edə bilməz. TANAP bu sərmayə investisiya dəyəri ilə tək başına Türkiyənin energetika ehtiyacının 10%ini təmin edə biləcəkdir. ARDNŞnin Türkiyədəki investisiyalarına TANAP ı da əlavə etsək, hədəflədiyimiz 20 milyard dollarlıq sərmayə ilə bu ehtiyacının 20%ini təmin edə biləcəyimizi düşünürük deyə qeyd etmişdir

78 XÜLASƏ Neft-kimya sahəsində Türkiyənin tək xammal istehsalçısı olan Petkim, uğurlar halqasına bir halqa daha əlavə etdi. Türkiyənin Elm, Sənaye və Texnologiya naziri cənab Fikri İşıq Petkimin illik ümumi istehsal tutumunu 3,2 milyon tondan 3,6 milyon tona çatdıran yeni Etilen fabrikininin açılışını həyata keçirdi. Nazir Fikri İşıq, icazə prosedurları davam edən Petkimin yeni Araşdırma və İnkişaf (AR-GE) Mərkəzini də gəzərək fəaliyyətlər haqqında məlumat aldı. İzmir Aliağa kompleksində təşkil edilən açılış mərasimində qonaqları, SOCAR Türkiyə İdarə heyətinin rəhbəri cənab Vaqif Əliyev, SOCAR Türkiyə CEO-su Kənan Yavuz və Petkim Petrokimya Holding baş direktoru cənab Sadettin Korkut qarşıladı. Bir fabrik investisiyasına yaxın bir məbləğ ilə həyata keçirilən fabrikin xatirə lentini Nazir Fikri İşıq kəsdi. Mərasimdə danışan nazir Fikri İşıq, İki dövlət, bir millət anlayışı ilə çıxılan yolda, prezidentləri Rəcəb Tayyib Ərdoğan və İlham Əliyevin qardaşlığı real iqtisadi əməkdaşlığa çevirərək daha da möhkəmləndirdiyini qeyd etdi. Cənab İşıq, Bu qardaşlığın ərsəyə gələn ən gözəl əsəri Petkim və ARDNŞ-in Türkiyədəki investisiyalarıdır. Qardaşın qardaşa etməyəcəyi gözəllikləri, qardaş qardaşa edir deyə fikirlərini paylaşdı. Hökumətin sənaye sektorunda təməl hədəflərini yerli, yenilikçi, yaşıl istehsal deyə ifadə edən Nazir İşıq bu meyarların reallaşması üçün Ar-Ge araşdırmalarının böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini vurğuladı: Daha keyfiyyətli məhsullar tədarük edəcək, yenilikçi istehsal təməl hədəflərimizdən biri olduğu üçün Ar-Ge mərkəzlərinə PETKİMDƏN 200 MİLYON DOLLARLIQ İNVESTİSİYA Türkiyənin Elm, Sənaye və Texnologiya naziri Fikri İşıq Türkiyənin tək neft-kimya xammal istehsalçısı Petkim 200 milyon dollarlıq investisiya ilə fəaliyyətə keçən yeni Etilen zavodunun açılışına qatıldı. çatması üçün əlimizdən gələni etməyə davam edəcəyik. Türkiyə üçün lazım olan milyard dollarlıq investisiyanın 20%-ni ARDNŞ, energetika və infrastruktur investisiyaları ilə qarşılayacaq deyə çıxış etdi. Petkim baş direktoru Sadettin Korkut çıxışında Petkim in yarım əsrlik Türk kimya sənayesinin inçox böyük dəstək veririk. Əgər Türkiyə cari açıq problemini həll edəcəksə bu mərkəzlərə investisiya etməlidir. TÜRKİYƏNİN 2023 VİZİO- NUNUN 20 FAİZİNİ SOCAR REALLAŞDIRACAQ Açılış mərasimində çıxış edən SOCAR Türkiyə İdarə heyəti rəhbəri cənab Vaqif Əliyev öz çıxışında Ar-Ge işlərinə edilən dəstəyin əhəmiyyətini vurğulayaraq Beş ili geridə buraxan ortaq dövürdə, Azərbaycan- Türkiyə qardaşlığını tarixə qızıl hərflərlə yazacaq investisiyalar başlatdıq. Bu, bizim üçün çox böyük qürur qaynağıdır. Türkiyə Respublikasının 2023 hədəflərinə 76 Energy Of Turkey

79 kişafına liderlik etdiyini xatırladaraq fabrik açılışı münasibətilə qürur hissi keçirdiklərini ifadə etdi. Hökumətə Ar-Ge investisiyalarına etdiyi dəstək münasibətilə təşəkkür edən Sadettin Korkut, Türk sənayesi üçün məktəb olma xüsusiyyətini qurulduğu gündən bu günə qədər davam etdirən Petkim Ar-Ge Mərkəzi, icazə prosedurları yekunlaşdığında, yeni binasında yeni bir motivasiya və artan bir güc ilə işlərini davam etdirəcək. Həm Petkim həm də Türk sənayesinə daha əlavə dəyərə sahib məhsulların istehsal prosesinin ən əhəmiyyətli halqası olmağa davam edəcək. Ar-Ge mərkəzimizdə məhsul və proses inkişafı, enerjiyə qənaət, xərclərə qənaət və ətraf mühit fəaliyyətləri çərçivəsində aparılan layihələrdə istifadə edilmək üzrə güclü cihaz və avadanlıq infrastrukturu mövcuddur deyə danışdı. Açılış mərasimində SOCAR Türkiyə CEO-su cənab Kənan Yavuz, sağ olaraq xilas edildiyi kömür mədənindən təcili yardım maşınına aparılarkən çəkmələrimi çıxardım, kirlətməsin deyərək Türkiyə ni göz yaşına qərq edən Soma qazisi Murat Yalçını ölümdən döndüyü vaxtda hamımıza əxlaq dərsi verdi deyərək kürsüyə dəvət etdi. Petkim adına təşəkkür plaketini Nazir Fikri Işığa artıq Petkim əməkdaşı olan Murat Yalçın təqdim etdi. Çıxışını yekunlaşdıran nazir İşıq, Petkim rəhbərliyini müasir meyarlara uyğun fəaliyyətləri səbəbi ilə təbrik edərək yeni fabriki xidmətə açdı. NÖVBƏDƏ ARAŞDIRMA VƏ İNKİŞAF MƏRKƏZİDİR Açılış mərasimində, 2004-cü ildə Aliağa Kompleksinə keçən və eyni ərazidə inşa edilən yeni binasında açılış üçün günləri sayan Ar-Ge Mərkəzi də nazir Fikri İşığa və mətbuat mənsublarına təqdim olundu cü ilin ikinci rübündə inşasına başlanan və 6 aydan qısa müddətdə tamamlanan Ar-Ge mərkəzindəki son hazırlıqlara nəzər yetirən nazir F.İşıq, fəaliyyətlər haqqında səlahiyyətli şəxslərdən məlumat aldı. Təqribən 350 kvadrat metri pilot təsis, 850 kvadrat metri laboratoriya və ofislərdən ibarət 1200 kvadrat metrlik mərkəz, baş direktora birbaşa bağlı olaraq Ar-Ge və Keyfiyyətin Təmini Grup Müdirliyinə bağlı olaraq fəaliyyət göstərəcək. Mərkəzdə, əsasən kimya və kimya mühəndisliyi sahəsindən olmaq üzrə 6 doktorantura, 8 magistratura, 20 bakalavr dərəcəsinə sahib 34 tədqiqatçı və 6 texnik ilə birlikdə 40 nəfər fəaliyyət göstərəcək. Ar-Ge mərkəzi məhsul və proses inkişafı, enerjiyə qənaət, xərclərə qənaət və ətraf mühit fəaliyyətlərində güclü bir cihaz və avadanlıq infrastruktu ilə Türk sənayesinə xidmət göstərəcəkdir. İNŞAAT İŞLƏRİ DAVAM EDİR Petkim Aliağa Kompleksində qonaqların digər dayanacağı STAR Neft emalı zavodunun inşaat sahəsi oldu. 5.6 milyard dollar investiyayla başa gəlməsi gözlənilən nəhəng layihədə cari vəziyyət nəzərdən keçirildi ci ildə fəaliyyətə başlaması nəzərdə tutulan STAR zavodu, Türkiyənin 1984-cü ildən sonra istehsala başlayacaq ilk emal zavodu olacaqdır. İnşası davam edən Petkim Limanını ziyarət edən qonaqlara da 2015-ci il yay aylarında tamamlanması planlanan layihə haqqında məlumat verildi. Petlim Konteyner Terminalı Türkiyənin 2023-cü ildə 500 milyard dollar ixrac, 1 trilyon dollarlıq xarici ticarət hədəfinə çatmasına çox əhəmiyyətli dəstək olacaqdır. Liman, Türkiyənin üçüncü böyük və Egey dənizinin isə ən böyük limanı olacaqdır

80 XÜLASƏ 13. ERRA (ENERGETIKA TƏNZIMLƏYICILƏRI REGIONAL ASSOSIASIYASI) KONFRANSI EPDK (ENERJI BAZARININ TƏNZIMLƏNMƏSI QURUMU) RƏHBƏRLİYİ VƏ ARDNŞ-NİN SPONSORLUĞU İLƏ TƏŞKİL EDİLDİ 13. Energetika İnvestisiya və Tənzimləmə Konfransı Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində təşkil edildi. Energetika Tənzimləyiciləri Regional Assosiasiyası (ERRA) tərəfindən təşkil edilən konfransın açılış mərasiminə Azərbaycan İqtisadiyyat və İnkişaf nazirinin müavini cənab Niyazi Səfərov, Gürcüstan Energetika nazirinin müavini xanım Mariam Valishvili, ERRA rəhbəri cənab Alparslan Bayraktar ilə 40 ölkədən 200-dən çox energetika üzrə şirkət nümayəndələri və ekspertlər iştirak edib. ERRA rəhbəri cənab Alparslan Bayraktar, Azərbaycanın Avropa energetika təhlükəsizliyi üçün əhəmiyyətli bir ölkə olduğunu, TANAP və TAP layihələri bu əhəmiyyətin daha da artacağını ifadə etdi. Konfransda əsas olaraq energetika təhlükəsizliyinin müzakirə olunacağını ifadə edən cənab Bayraktar, Azərbaycanın energetika sənayesi və yenilənə bilən energetika resursları ilə əlaqədar mövzular haqqında müzakirələr ediləcəyini bildirdi. ERRA olaraq ölkələr arasında energetika əməkdaşlığını artırmaq istədiklərini ifadə edən Bayraktar, üzv ölkələr arasında istehsalçı və xarici resurslardan asılı ölkələrin olduğunu ifadə etdi. Azərbaycan-Gürcüstan və Türkiyə arasında energetika iş birliyinin əhəmiyyətindən də bəhs edən cənab Bay- raktar, regional elektrik enerjisi bazarının yaradılmasının da əhəmiyyətli olduğunu vurğuladı. Cənab Niyazi Səfərov konfransa ev sahibliyi etməkdən duyduqları məmnuniyyəti dilə gətirərək Azərbaycanın Türkiyə və Gürcüstan ilə reallaşdırdığı energetika layihələrindən bəhs etdi. Üç ölkənin reallaşdırdığı layihələrin yalnız ətraf ölkələrin deyil, Avropanın da energetika təhlükəsizliyi üçün böyük rol oynadığını vurğulayan cənab Səfərov, Azərbaycan təbii qazının Avropaya ötürməsi planlaşdırılan və 45 milyard dollar dəyərindəki Cənub Qaz dəhlizini Yeni Əsrin Layihəsi olaraq adlandırdıqlarını bildirdi. Gürcüstan nazir müavini xanım Mariam Valishvili isə Xəzərdə istehsal edilən enerjinin böyük hissəsinin ölkəsindən keçdiyini və Gürcüstanın Türkiyə ilə birlikdə şərq və qərbi birləşdirən energetika dəhlizi meydana gətirdiyini ifadə etdi. Ölkəsinin energetika üçün kiçik bir bazara sahib olduğunu xatırladan xanım Valishvili, buna baxmayaraq regional və beynəlxalq energetika layihələrindən imtina etmədiklərini bildirərək Azərbaycan və Türkiyə ilə reallaşdırdıqları layihələrin ölkəsi üçün yeni imkanlar yaradacağını qeyd etdi. Gürcüstanın zəngin su resurslarına sahib olduğunu bildirən Valishvili, bu resurslardan istifadə etmək istədiklərini, su elektrik stansiyaları inşa edərək ətraf ölkələrə elektrik enerjisi satmağı planladıqlarını, hədəf bazarlarının isə Türkiyə olduğunu ifadə etdi. 78 Energy Of Turkey

81 BAKIDA ARDNŞ-NİN İKİNCİ NEFT-QAZ EMALI VƏ NEFT- KİMYA KOMPLEKSİ (NQNK) FORUMU KEÇİRİLDİ ARDNŞ-nin ən əhəmiyyətli və strateji investisiyalarından biri olan NQNK layihəsi, məhsul keyfiyyətini və ixrac həcmini artırmaqla yanaşı ətraf mühitin mühafizəsinə də müsbət təsir edəcəkdir. Birincisi 2012-ci ilin Aprel ayında baş tutan və vacib müzakirələrə ev sahibliyi edən NQNK Forumunun ikincisi isə 2014-cü ilin 5-6 noyabr tarixlərində Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində yerləşən Fairmont otelində təşkil olundu. Forumu açılış nitqi ilə açıq elan edən ARDNŞ-nin prezidenti cənab Rövnəq Abdullayev, ARDNŞ-nin dünya qaz və neft bazarında çox əhəmiyyətli bir rol oynadığını ifadə etdi. NQNK layihəsinin ARDNŞ-nin ən əhəmiyyətli və strateji investisiyalarından biri olduğunu vurğulayan cənab Abdullayev, yeni bir kompleks inşa etmə qərarının əsasən ölkənin artan tələbi və köhnə zavodların aşağı tutumlarını nəzərə alındığını ifadə etdi. Cənab Abdullayev, Forumun yerli və beynəlxalq neft-qaz emalı və neft-kimya şirkətlərinin texnologiyalarını tanıtmaq və təcrübələrini bölüşmək üçün əhəmiyyətli bir platforma olduğunu vurğuladı. İKI DÖVLƏTIN BAY- RAQLARI DAHA DA YÜKSƏKLƏRDƏ DALĞALANACAQ ARDNŞ NQNK Forumunda Türkiyədəki energetika sektoru və ARDNŞ-nin Türkiyədəki investisiyaları barədə məlumat verən SOCAR Türkiyə rəhbəri cənab Kənan Yavuz da Türk millətinin iki dövləti olan Türkiyə və Azərbaycan bayraqları artıq daha yüksəklərdə dalğalanacaq deyə çıxışına davam etdi. Kenan Yavuz NQNK, Petkim, STAR neft emalı kompleksi, Cənubi Qaz Dəhlizi və TANAP ilə birlikdə ARDNŞ dünyanın ən böyük şirkətlərindən biri olacaqdır. Azərbaycanın ARDNŞ vasitəsi ilə energetika sahəsində reallaşdırdığı böyük investisiyalar ilə göz qamaşdırır. deyə fikirlərini bölüşdü. Forumda daha sonra Böyük miqyaslı neft və qaz neft-kimya layihələrində DPC mərhələləri, Təbii qaz və kimya sənayelərindəki yeniliklər və bazar tendensiyaları, Neft və qaz sahəsində əsas avadanlıq, material və xidmətlər, Böyük miqyaslı layihələrin logistika, ekologiya və digər təsirləri və Böyük miqyaslı layihələrdə yerli podratçıların təcrübələri başlıqları altında müzakirələr aparıldı ci illərdə fəaliyyətə başlaması gözlənilən yeni kompleks, Bakıya 60 kilometr uzaqlıqda inşa ediləcəkdir. Kompleksdə üç emal modulu ilə bir termal güc modulu olacaqdır. Layihənin ilk etapının xərci 8 milyard dollar olaraq hesablanmışdır. Layihənin 30% i birbaşa Azərbaycan dövləti tərəfindən, 70% lik hissəsi isə beynəlxalq fondlardan təmin edilərək maliyyəşəcəkdir. NQNK layihəsi ARDNŞ-nin məhsul keyfiyyətini və ixrac həcmini artıracaq və ətraf mühitin qorunmasına müsbət təsir göstərəcəkdir

82 XÜLASƏ 17. ORTA VƏ ŞƏRQI AVROPA NEFT EMALI VƏ PETROKIMYA KONFRANSI İZMIRDƏ KEÇIRILDI Konfransda SOCAR Türkiyə rəhbəri cənab Kənan Yavuza Sənaye sektoruna fövqəladə dəstək mükafatı təqdim edildi. SOCAR Türkiyənin ev sahibliyi ilə 17. Orta və Şərqi Avropa Neft emalı və Petrokimya Konfransı oktyabr tarixlərində İzmir şəhərində keçirildi. ARDNŞ tərəfindən təşkil edilən və İzmir Hilton otelində keçirilən beynəlxalq konfransda çox sayda xarici qonaq iştirak etdi. Konfransın gala yeməyi tarixi Havagazi Fabrikində təşkil olundu. Gala yeməyində, mükafat mərasimi də təşkil edildi. Mərasimdə, Dünya Rafineri Dərnəyi (World Refining Association) tərəfindən SOCAR Türkiyə rəhbəri Kənan Yavuza Sənaye sektoruna fövqəladə dəstək mükafatı təqdim edildi. Cənab Yavuzun mükafatını SOCAR Türkiyə Baş müşaviri cənab Hayati Öztürk aldı. Türkiyə və Azərbaycanın ortaqlığı ilə keçirilən TANAP ın imza mərasimi üçün Ankarada olan SOCAR Türkiyə rəhbəri cənab Kənan Yavuz, mükafata layiq görüldüyü üçün böyük bir qürur hissi keçirdiyini ifadə etdi. Cənab Yavuz, Sənaye sektoruna fövqəladə dəstək mükafatına layiq görüldüyüm üçün böyük xoşbəxtlik hissi keçirdim. TANAP imza mərasimi üçün Ankarada olduğum üçün, mükafatı mənim adıma SOCAR Türkiyə baş müşaviri Hayati Öztürk aldı. Məni bu mükafata layiq görən World Refining Association a çox təşəkkür edirəm deyə ifadə etdi. CEE və Türkiyə Rafineri və Petrokimya konfransı haqqında da çıxış edən cənab Yavuz, SOCAR Türkiyə olaraq İzmirdə dünya səviyyəsində bir konfransı təşkil edərək, İzmir belə böyük tədbirlərə layiqdir deyə fikirlərini ifadə etdi. Konfrans, iştirakçıların STAR neft emalı zavodunun qurulacağı ərazi üzərində səfəri ilə yekunlaşdı. İştirakçılar emal sahəsi və qurulmasında istifadə edilən texnikalardan çox müsbət mənada təsirləndiklərini və gəzintinin olduqca əhəmiyyət kəsb etdiyini bildirdilər. 80 Energy Of Turkey

83

84 SUMMARY FOUNDATIONS WERE LAID IN GIANT ENERGY PROJECT The foundations for the South Caucasus Pipeline, which is the first leg of the Southern Gas Corridor to transmit the natural gas of Azerbaijan to Europe, were laid on September 20. When the TANAP and TAP projects are completed, initially 10 billion cubic meters of natural gas will flow annually to Europe. The foundations for the South Caucasus Pipeline (SCP) Project were laid with a ceremony held in Azerbaijan on September 20, With this ceremony, the foundations for the Southern Gas Corridor, comprising of the Trans Anatolian Natural Gas Pipeline (TANAP) and the Trans Adriatic Pipeline (TAP) together with the South Caucasus Pipeline (SCP) were also laid. İlham Aliyev, President of Azerbaijan, İrakli Garibaşvili, Prime Minister of Georgia, Rosen Plevneliev, President of Bulgaria, Andonis Samaras, Prime Minister of Greece, Milo Cukanoviç, Prime Minister of Montenegro, and other authorized people attended the ceremony held in the Sangachal Terminal in the vicinity of the capital city, Baku. The Prime Minister Ahmet Davutoğlu visiting Azerbaijan for the ceremony said at the joint press conference held after his meeting with President of Azerbaijan İlham Aliyev that he regarded Azerbaijan as his homeland. Remind- ing them of the international projects related to both countries, Davutoğlu stated that these projects aimed at bringing peace to all countries in the region. Describing the Southern Gas Corridor as the project of the century, Davutoğlu invited İlham Aliyev to the ceremony to be held for TANAP project, whose foundations will be laid in Çanakkale on March 18, However, upon release of the hostages in Mosul, Davutoğlu could not attend the ceremony and had to return Turkey. In the ceremony, Turkey was represented by Taner Yıldız, Minister of Energy and Natural Resources. Aliyev and the other leaders signed for the first project of pipe to be installed to the line and threw earth over the pipe laying on the ground. ENERGY MAP OF EUROPE WILL CHANGE Giving a speech in the ceremony, İlham Aliyev, President of Azerbaijan, stated that the project which all countries are striving to implement, had a great importance for his own country as well. Indicating that the energy map of Europe would change thanks to the project, Aliyev continued his speech as follows: We will achieve extra income by introducing our natural gas to the world markets. European countries will also gain a new energy source. This is the project of the century. It will be sufficient for us for a century. The energy policy which was initiated 20 years ago helped us achieve the current state. Thanks to the strategy we agreed upon at that time we came to the current state. All countries will work as a team. There is no loser here. Everybody will win. Emphasizing that so far only Georgia and Turkey were involved in the projects developed in relation to energy, but thanks to the mentioned project they would turn a new page towards international partnership, İlham Aliyev continued, Besides Georgia and Turkey obtaining natural gas produced in Azerbaijan, also Greece, Bulgaria, Albania, Italy and Montenegro and Croatia with which we are negotiating could be involved in the project. Even other European countries could be involved, as well. Stating that a new international team emerged in the energy industry with this foundation laid, Aliyev continued his speech as All members of the team were ready and without doubt their cooperation would be lucrative and successful. Then, Rosen Plevneliev, President of Bulgaria, indicated in his speech that his country obtained gas from only one line before and thanks to the mentioned project they aimed to minimize energy dependence. Plevneliev: Today a historical step is being taken. This project is very important both for the energy security of Europe and also for expanding the regional cooperation. THESE PROJECTS ARE GOING TO BRING PEACE AND STABILITY TO THE REGION Giving a speech in the ceremony, Taner Yıldız, Minister of 82 Energy Of Turkey

85 Energy and Natural Resourc- proved by the Grand National in Southern Caspian Sea will country Turkey, on May 30, es, emphasized that these en- Assembly of Turkey. These reach Anatolia by passing 2014 at Shangri-La Bospho- ergy projects between Turkey projects carried out by Turkey through Georgia through rus Hotel in Istanbul, Turkey and Azerbaijan would bring and Azerbaijan in cooperation South Caucasus Pipeline. increased its 9 percent share peace and stability not only to with our partners are regarded The natural gas will reach it possesses already through the region, but also to a wider as projects, which will bring Europe by combining with TPAO in Shah Deniz I and geography. Indicating that the peace and stability not only to Trans Adriatic Gas Pipeline Shah Deniz II Projects de- Southern Gas Corridor project the region, but also to a wider (TAP) at Greece-Turkey border veloped in Shah Deniz Field was not only an energy or a geography. I wish all other through Trans Anatolian bearing a total 1.4 trillion transport project, Taner Yıldız countries could appreciate the Natural Gas Pipeline (TAN- cubic meters of reserve and added that this time they con- value of these projects and be AP) with the length of 1850 in South Caucasus Pipeline nected the Balkans to the Cau- involved in our endeavors just km and passing through 20 up to 19 percent and also in- casus through the Southern like the countries here. provinces in Turkey. While creased the share percentage Gas Corridor project and its backbone TANAP and continued his speech as follows: We THE PROJECT IS PLANNED TO BE ACCOMPLISHED IN billion cubic meters of the 16 billion cubic meters of gas to be transported at the first of BOTAŞ in TANAP, which would have a transport capacity of 31 billion cubic are creating almost a peace When the Southern Gas stage with the project planned meters and transport the gas corridor. This is a sign of a Corridor is accomplished, to be accomplished in 2017 is of Azerbaijan to Europe, to great target asserted by both the natural gas to be produced being transmitted to Europe, 30 percent with signatures countries by working very in Shah Deniz-2 Gas Field 6 billion cubic meters of it will put in testimony of President hard for 15 years. The relevant found in the Caspian Sea of be consumed in Turkey. of Turkish Republic Recep projects have also been ap- Azerbaijan and in other fields After SOCAR chose its sister Tayyip Erdoğan

86 SUMMARY AGREEMENTS WERE SIGNED FOR TANAP MAINLINE PIPES Agreements were signed for mainline pipes of TANAP Project and procurement of induction elbows on October percent of the pipes will be supplied from domestic manufacturers. Giving a speech in the ceremony, the Prime Minister Ahmet Davutoğlu said that TANAP was a great cooperation example for the history of 21st century. The Purchase Agreements of Mainline Pipes and the Induction Elbows of the Trans Anatolian Natural Gas Pipeline connecting the Southern Gas Corridor together with South Caucasus Pipeline (SCP) and the Trans Adriatic Gas Pipeline (TAP) were signed on October 14, 2014 in Ankara with a ceremony attended by Turkish Prime Minister Ahmet Davutoğlu and the Ministers. For procurement of mainline pipes and induction elbows of the 1850 km pipeline to pass through Turkey, TANAP Doğal Gaz İletim A.Ş. signed four agreements as a result of the tender period starting with the invitation of eighteen domestic and foreign companies, entitled to have prequalification, on February 14, The companies with which agreements were signed were Baosteel Europe GmbH, Borusan Mannesmann Boru San. Tic. A.Ş.-Noksel Çelik Boru Sanayi A.Ş.-Erciyas Çelik Boru Sanayi A.Ş. Consortium, Tosçelik Profil ve Sac Endüstrisi A.Ş. ve Ümran Çelik Boru Sanayii A.Ş.- Emek Boru Makina Sanayi ve Ticaret A.Ş. Consortium. Eighty percent of pipes will be supplied from domestic manufacturers and the proportion not assigned to the domestic manufacturers will comprise of items which cannot be produced in Turkey. Giving a speech before the signing ceremony, the Prime Minister Prof. Dr. Ahmet Davutoğlu indicated that the TANAP Project was a great cooperation example for the history of 21st century and added: the friendship between Turkey and Azerbaijan is so strong that it turns what is regarded as a dream into reality and makes what is unbelievable real. In pursuant to the schedule, it will develop further and arrive to a strategic point in terms of energy demand of world and Europe with its capacity of 84 Energy Of Turkey

87 used in TANAP Line would project Turkey would turn be performed by the Turkish into the East-West Energy firms revealed the capacity Corridor, the tax, trans- achieved by the Turkish in- port and portfolio incomes dustry, Davutoğlu continued would increase and a new his speech as follows: TAN- job opportunity would be AP is not only an energy pro- offered to 15,000-20,000 ject. TANAP is a great peace people. Underlining that the project. Anatolia is turning Turkish pipe industry would into a peace bridge between also develop thanks to TAN- The Balkans and The Cauca- AP and the TANAP reference sians. Relations between the would lead to new busi- countries throughout this line nesses, Abdullayev added: will become stronger. Long Today is another important live the Turkey-Azerbaijan day for the TANAP project. brotherhood, Long live the We have made progress eternal Turkey-Azerbaijan towards the signature stage friendship! in purchase agreement of mainline pipes, which is one YILDIZ: DOMESTIC PIPE INDUSTRIALISTS SHOWED A GREAT PERFORMANCE of the most significant steps of the TANAP Project. In this challenging tender period Taner Yıldız, Minister of beginning with the invita- Energy and Natural Resources tion of a total of 18 domestic congratulated domestic pipe and foreign companies, industrialists demonstrat- entitled to have prequalifi- ing high performance and cation, on February 2014, remarked: In the open tender six Turkish companies won in which 18 companies from 80 percent of total pipe different countries participat- amount, which shows that ed, the industrialists in Turkey TANAP has an important won at least 80 percent of the role for increasing experi- pipeline by showing a great ences regarding internation- performance. With more than al projects of the Turkish 50,000 voyages we will pro- industry sector. vide transportation either with With the Purchase Agree- 16 billion cubic meters at the Anatolia where both geogra- semi-trailer trucks or trains. ments of the TANAP Main- first stage, 20 billion cubic phies meet, Davutoğlu added: Yıldız thanked especially line Pipe, a mainline pipe meters in 2020 regarded as This project has a special SOCAR President Rövnag Ab- order with a total length of the second stage, 24 billion meaning for me. In the 1990s, dullayev and all employees of 1875 km, with six different cubic meters in 2023 and then I wrote an article stating that SOCAR, employees of TANAP, pipe wall thicknesses and up to 33 billion cubic meters. Azerbaijan and Albania were and all related and affiliated 56, 48 and 36 inch diameters In this sense, the Southern two great actors respectively institutions like TPAO, BOTAŞ was given. The purchased Gas Corridor will offer brand in the Caspian Sea and in and emphasized that the pipes of 56, 48 and 36 inch new opportunities in terms of the Adriatic Sea. Now a line cooperation between Turkey diameters will be used re- both energy geopolitics and moving from Azerbaijan to and Azerbaijan would contin- spectively in the installment geo-economics. the Adriatic Sea in Albania by ue further. of the Terrestrial Pipeline DAVUTOĞLU: WE HAVE ESTABLISHED A BRIDGE OF PEACE OVER ANATOLIA passing through Greece and the Balkans and from there to Italy means the Caspian Sea, the Balkans and Asia meet ABDULLAYEV: TURKEY WILL BECOME AN ENERGY CORRIDOR WITH TANAP beginning from Georgia-Turkey border to Eskisehir and in the installment of again the Terrestrial Pipeline from Stating that The Caucasians respectively the Mediterrane- In his opening speech of the Eskisehir to Turkey-Greece and The Balkans regarded as an Sea, The Caucasians and ceremony, President of State border and finally for the regions of crisis in 1990s have Europe. Oil Company of Azerbaijan twin pipeline system to be created a bridge of peace by Stating that 80 percent of (SOCAR) Rövnag Abdullayev constructed in Çanakkale connecting each other over the production of pipes to be said that thanks to the TANAP Naval Transition

88 SUMMARY WE COMMEMORATE THE LIFE OF HAYDAR ALIYEV ON THE ANNIVERSARY OF HIS DEATH Born in Nakhchivan on May 10, 1923, Haydar Aliyev dedicated his entire life to changing the destiny of the people of Azerbaijan and founded the independence of this republic on solid foundations. We commemorate his memory with respect and yearning on the eleventh anniversary of his death. Nobody knew that Haydar Aliyev, born to a labor family on May 10, 1923, would change the destiny of the People of Azerbaijan. But his love for his country shaped his life from his school days. Haydar had to quit architecture school in 1941 due to the conditions in his country and the world, Aliyev worked as the Chief of Division at the People s Commissariat for Internal Affairs and as the Branch Manager in the Council of People s Commissars in the Autonomous Republic of Nakhchivan. He was appointed as the Deputy Chairman of the Committee for the State Security at the Cabinet of Ministers of the Soviet Socialist Republic of Azerbaijan in 1964 and promoted to the position of CSS Chairman in He graduated from the History Department of Azerbaijan State University in He was elected the Chairman of the Central Committee of the Azerbaijani Communist Party in In this position, until 1982, Haydar Aliyev made many breakthroughs affecting the future and destiny of the people of Azerbaijan. He realized many innovations to pave the way for Azerbaijan in many fields from agriculture to education, from art to transportation with heavy industry investments in particular. Aliyev dealt with the investments throughout the country and made endeavors to use his political situation as much as possible to improve the wealth of his people. In December 1982 he was elected as a member to the Politburo of the Communist Party of Soviet Union (CPSU). After holding office as the Deputy Chairman of USSR Supreme Soviet for 5 years, Aliyev resigned on October 1987, protesting against the Perestroika and Glasnost policies of Mikhail Gorbachev, the Secretary General of CPSU. He protested against the bloody raid of the Red Army in Baku in 1990 and demanded those responsible to be penalized. Protesting against the policies of USSR in the process starting with the Nagorno-Karabagh conflict, he resigned from membership to CPSU in June 1991 and returned to Azerbaijan to devote his life to serving his country and his people. Following the dissolution of the Soviet Union, Azerbaijan and Nakhchivan declared independence. Haydar Aliyev held office as the Chairman of the Supreme Majlis (the legislative body) of the Autonomous Republic of Nakhchivan, he was elected as the Chairman of the New Azerbaijan Party in 1992 and he was appointed the President of the Republic of Azerbaijan on July 24, 1993, following the resolution by the Milli Majlis (the National Parliament). In the elections held soon afterwards, the people of Azerbaijan elected Haydar Aliyev as the President once again. The next elections held 5 years later prove that the people of Azerbaijan were very satisfied with Aliyev; he got 76% of the votes. Haydar Aliyev was a statesman who devoted his life to the independence, progress and wealth of the people of Azerbaijan. The roles he assumed were not only very important but also very challenging and difficult. And this affected the health of this leader adversely. Having multiple operations due to health problems with his heart, Aliyev passed away on December 12, He changed the destiny of a nation with his intelligence, skills and courage. Today, the people of Azerbaijan enshrine him in their hearts and remember him with gratitude and they take firm steps forward along the road he has carved out. 86 Energy Of Turkey

89 The Southern Gas Corridor Cannot Succeed without TANAP President of SOCAR Rövnag Abdullayev stated that the Southern Gas Corridor had greater importance thanks to TANAP Project. Emphasizing that TANAP was the most critical part of the Southern Gas Corridor, Abdullayev said: The Southern Gas Corridor cannot succeed without TANAP Project. Atlantic Council Energy and Economic Summit regarded as one of the most prestigious meetings of the energy and economy world was held in Co-Chairmanship of Borsa Istanbul at Grand Tarabya Hotel in Istanbul on November 20-21, 2014 with the theme of Doing Business in Turbulent Times. Senior authorities from Turkey and around the world, as well as Republic of Turkey Deputy Prime Minister Ali Babacan, Minister of Energy and Natural Resources Taner Yıldız, US Secretary of Energy Ernest Moniz and US Ambassador to Ankara John Bass attended the Summit. US Vice President Joe Biden and Turkish Prime Minister Ahmet Davutoğlu also gave a speech at the summit s closing session. President of SOCAR Rövnag Abdullayev participated the session with topic Energy and Economy as a speaker on the first day of Summit. Abdullayev: The energy industry of Azerbaijan has achieved great successes following the Alliance of the Century within the last 20 years. Indicating that Azerbaijan witnessed great economic changes and as a result it turned into a prestigious country both politically and economically in the region, Abdullayev emphasized that the major energy projects like Baku-Tbilisi-Ceyhan oil pipeline coming into operation in 2006 were of great importance in this success. Explaining that today Azerbaijan became the focus of attention around the world with its oil and natural gas projects, Abdullayev said the gas production of Azerbaijan was expected to reach 40 million cubic meters in Abdullayev expressed the following views: And the second part is expanding the south Caucasus pipeline operating currently. The construction works began following the groundbreaking ceremony with the participation of President İlham Aliyev on September 20, The Southern Gas Corridor had greater importance thanks to TANAP Project carried out in cooperation between Azerbaijan and Turkey and within the scope of targets of both countries. TANAP Project is the most critical part of the Southern Gas Corridor. The Southern Gas Corridor cannot succeed without TANAP Project. TANAP will be able to meet 10 percent of the investment cost needed for the energy industry in Turkey with this investment value alone. If we add also TANAP to investments of SOCAR in Turkey, we think that we can meet 20 percent of this need with our targeted investment of USD 20 billion

90 SUMMARY Petkim, the only raw-material producer in the petrochemical field, gained another success. The new plant increasing annual gross production capacity of Petkim in the ethylene plant from 3.2 million tons to 3.6 was taken into service by Minister of Science, Industry and Technology Fikri Işık. Işık visited the new R&D Center of Petkim, whose regulatory works are still in progress, and obtained information about activities. In the ceremony held in the complex in Aliağa/İzmir, guests were welcomed by SOCAR Turkey s Chairman of the Board Vagif Aliyev, SOCAR Turkey s CEO Kenan Yavuz and Petkim Petrokimya Holding General Manager Sadettin Korkut. The cost of opening the plant was nearly equal to investment, and the ribbon was cut by the Minister Işık. Giving a speech at the ceremony, the Minister Işık stated that on that road they had embarked upon with the conception of two states, one nation, Presidents Recep Tayyip Erdoğan and İlham Aliyev turned this brotherhood into a concrete economic cooperation and strengthened it. Işık: The most lively and outstanding achievement of this brotherhood is investments of Petkim and SOCAR in Turkey. Favors which are not expected from brothers or sisters towards each other, are achieved in this brotherhood. Describing the base priorities of government in industry as domestic, innovative, green production, the Minister Işık highlighted that R&D works had a great importance for those criteria to be met USD 200 Million Investment By Petkim The opening of the new Ethylene Plant operating with the USD 200 million investment of Petkim, which is the only petrochemical rawmaterial producer in Turkey, was made by the Minister of Science, Industry and Technology, Fikri Işık. and added: As an innovative production, which will offer more qualified products is one of our base priorities, we offer great support to R&D centers. Turkey should invest in those centers in order to solve its current deficit problem. 20 PERCENT OF TURKEY S 2023 VISION WILL BE CARRIED OUT BY SOCAR By underlining the importance of support given to the R&D works, Petkim Chairman of the Board Vagif Aliyev continued his speech as follows: In this mutual effort made for more than five years, we have initiated investments which will etch the Turkish-Azerbaijani brotherhood in the halls of history in golden letters. This is a huge source of pride for us. We will 88 Energy Of Turkey

91 continue to contribute for six technicians especially Turkish Republic to achieve from chemistry and chemi- its targets towards cal engineering disciplines, a percent of $ billion total of 40 staff will work in of investment required by the center. The R&D Center Turkey will be met by SOCAR will serve the Turkish indus- through energy and infra- try with a strong device and structure investments. equipment infrastructure Petkim General Manager within the scope of product Sadettin Korkut remind- and process development, ed them in his speech that energy saving, cost reduc- Petkim had been leading to tion and environmental the development of Turkish activities. chemical industry for a half century and said that they experienced a justifiable At the ceremony, SOCAR Turkey CEO Kenan Yavuz NEXT COMES THE R&D CENTER The R&D Center moved to the CONSTRUCTIONS ARE IN PROGRESS pride with the plant opened. invited Murat Yalçın to the Aliağa complex in 2004 and, Another station of the guests Thanking the Government for podium. Mr Yavuz remarked waiting for the opening in its in Petkim Aliağa Complex its support towards R&D in- that Yalçın had taught them new building under a single was the STAR Refinery con- vestments, Korkut indicated: all a moral lesson after having roof, was also introduced to struction field. The last case Having continued its quality survived a near-fatal accident. the Minister Işık and the press was examined in the huge as a school for the Turkish Murat Yalçın had survived at the ceremony. Observing project expected to reach industry since its establish- the mining tragedy of Soma the last preparations in the the cost of USD 5.6 billion. ment, Petkim R&D Center will and just after his scrape with R&D Center, whose con- STAR Refinery planned to continue to work with a new death, while he was being struction was started in the operate in 2017 will carry the motivation and increasing taken to the ambulance, he second quarter of 2014 and characteristic of being the momentum in the new build- said he wanted to take off his completed within less than 6 first refinery of Turkey to ing when regulatory process is boots so that the stretcher months, the Minister Işık was start production after completed. It will continue to wouldn t get dirty, and these informed about the activi- The guests visiting Petkim be the most important ring of words touched the heart of ties by authorities. The 1200 Port under construction the process of manufacturing the Turkish nation and left square meters center consist- were informed about the more value-added products many in tears. The Minister ing of about nearly 350 square project planned to be for both Petkim and Turk- Fikri Işık was given the plaque meters of the pilot plant, 850 completed in summer ish industry. We possess a of appreciation by Murat square meters of laboratory Petkim Container Terminal strong device and equipment Yalçın, an employee of Petkim and offices will operate under will provide a significant infrastructure to be used in now, on behalf of Petkim. R&D and Quality Assurance contribution to the Turkey s projects carried out within the Following the speeches the Directorate directly affiliated goals including USD 500 bil- scope of product and process Minister Işık congratulated with the general manager. lion export and USD 1 trillion development, energy saving, Petkim governance for its ac- With 34 researchers including foreign trade in Port cost reduction and environ- tivities in accordance with the six with a PhD degree, eight will become the third largest mental activities in our R&D modern criteria and then put with a master s degrees, 20 port of Turkey and the larg- Center. the new plant into service. with bachelor s degrees and est port of the Aegean Sea

92 SUMMARY 13. ERRA Conference Was Held Under The Presidency of EMRA (Republic of Turkey Energy Market Regulatory Authority) and Under The Sponsorship of SOCAR 13. Energy Investment and Regulation Conference was held in Azerbaijan s capital Baku. Economy and Development Deputy Minister of Azerbaijan Niyazi Seferov, Georgian Deputy Minister of Energy Mariam Valishvili, Chairman of ERRA Alparslan Bayraktar, representatives of more than 200 energy companies from 40 countries and experts attended to the opening meeting of conference held by Energy Regulators Regional Association (ERRA). Chairman of ERRA Alparslan Bayraktar stated that Azerbaijan was an important country for the energy security of Europe and this importance would increase further thanks to TANAP and TAP projects. Expressing that mainly energy supply security would be handled, Bayraktar remarked that the subjects about energy in- a regional electrical energy market was also significant. Expressing their satisfaction to host the conference, Niyazi Seferov talked about the energy projects carried out by Azerbaijan with Turkey and Georgia. Emphasizing that those projects carried out by three countries played an important role for the energy security both of region and Europe, Seferov said that they described the Southern Gas Corridor providing Azerbaidustry and renewable energy sources of Azerbaijan would also be discussed during the conference. Stating that at ERRA they desired to increase energy cooperation between the countries, Bayraktar said that amongst member countries there were countries producing energy and relying on outside on energy. He also pointed out the importance of energy cooperation between Azerbaijan-Georgia and Turkey and added that creating jani gas to be transported to Europe and of $45 billion worth as the New Project of the Century. The Georgian Deputy Minister Mariam Valishvili indicated that most of the energy produced in the Caspian passed through his country and Georgia formed an energy corridor combining east and west together with Turkey. Reminding them that Georgia had a small market for energy, Valishvili stated that they were still included in the regional and international energy projects and the projects carried out with Azerbaijan and Turkey created new opportunities for his country. Expressing that Georgia possessed rich water sources, Valishvili added they desired to make use of those sources, planned to sell electricity to the region by building hydroelectric power plants and Turkey was their target market. 90 Energy Of Turkey

93 THE SECOND SOCAR OGPC FORUM WAS HELD IN BAKU OGPC project, one of the most important and strategic investments of SOCAR, will both increase the product quality and export capacity and also provide a significant contribution to the environmental protection. The second of OGPC Forum, first of which was held in April 2012 and hosted important meetings, took place at Fairmont Hotel in Azerbaijan s Capital Baku on November 5-6, Making the opening speech of Forum, SOCAR President Rövnag Abdullayev indicated that SOCAR played a crucial role in the global gas and oil markets. Emphasizing that OGPC Project was one of the most important and strategic investments of SOCAR, Abdullayev stated the decision of building a new complex was made by considering the growing demand of the country and the low capacities of old refineries. Abdullayev highlighted that the forum constituted a significant platform to introduce technologies of domestic and international oil and gas processing and petrochemical companies and to share their experiences. FLAGS OF BOTH STATES WILL FLY HIGHER SOCAR Turkey CEO Kenan Yavuz informing about the energy industry in Turkey and SOCAR s investments in Turkey in SOCAR OGPC Forum said: The flags of Turkey and Azerbaijan, both of which are states of the Turkish nation, will fly higher from now on. He continued as follows: With OGPC, Petkim, Star, Southern Gas Corridor and TANAP, SOCAR will become one of the largest companies in the world. Major investments carried out by Azerbaijan with the help of SOCAR in the energy field attract a great deal of attention. Then the evaluations were made under the headings of DPC stages in large scale oil and gas petrochemical projects, New developments in natural gas and chemical industries and Market trends, base equipment, material and services in oil and gas industry, Logistical, ecological and other effects of large scale projects and Experiences of local contractors in large scale projects. The new complex expected to operate during the years will be built 60 kilometers away from Baku. In the facility there will be three processing units and one thermal power unit. The cost of the project s first phase is estimated to be USD 8 billion. While 30 percent of the project is financed by Azerbaijan State, 70 percent of it will be obtained from international funds. The OGPC project will increase the product quality and export capacity of SOCAR and also provide significant contribution to environmental protection

94 SUMMARY 17. Central and Eastern European Refining and Petrochemicals Conference was held in İzmir In the conference, SOCAR Turkey CEO Kenan Yavuz was granted the award for Outstanding Contribution to the Industry. The 17th Central and Eastern European Refining & Petrochemicals Conference hosted by SOCAR Turkey was held in Izmir on October Many foreign guests attended the international conference organized by SOCAR and held at Hilton Hotel in İzmir and the gala dinner took place at historical Coal Gas Plant. The award ceremony was also held during gala dinner. In the ceremony SOCAR Turkey CEO Kenan Yavuz was granted the award for Outstanding Contribution to the Industry by World Refining Association. SOCAR Turkey s Principal Consultant Hayati Öztürk received the award of Mr. Yavuz. Kenan Yavuz, who was in Ankara for TANAP s signing ceremony held in partnership of Turkey and Azerbaijan, expressed his great pleasure to be deemed worthy of the award. Yavuz: I m so happy to be deemed worthy of the award for Outstanding Contribution to the Industry. As I was in Ankara for TANAP s signing ceremony, SOCAR Turkey s Principal Consultant Hayati Öztürk received the award on behalf of me. I thank World Refining Association, deeming me worthy of this award. Talking also about CEE and Turkey Refining and Petrochemicals conference, Yavuz stated that they, as SOCAR organized a worldwide conference in İzmir and İzmir deserved such great events. Conference ended with the field trip of the participants around STAR Refinery. Highly influenced by the techniques used in the refinery field and construction, participants found trip quite useful. 92 Energy Of Turkey

95