Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 63, Aralık 2017, s
|
|
- Kudret Dağtekin
- 6 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 63, Aralık 2017, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date Yrd. Doç. Dr. Bircan ULAŞ KADIOĞLU Fırat Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü bircanulas@firat.edu.tr ARTAN GIDA HİPERSENSİTİVİTESİ SIKLIĞININ EPİDEMİYOLOJİK OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ 1 Öz Gıda hipersensitivitesi, gıda tüketiminden sonra herhangi bir istenmeyen reaksiyon varlığı olarak tanımlanır. Vücuda alınan gıdaya karşı gösterilen anormal reaksiyonlar alerjik olmayan gıda hipersensitivitesi (gıda intoleransı) veya gıda alerjisi şeklinde olabilir. Gıda alerjileri besinlere karşı istenmeyen immün yanıttır. Gıda alerjileri ciddi ve hayatı tehdit eden reaksiyonlara yol açabilmektedir. Görülme sıklığı giderek artmaktadır. Gıda hipersensitivitesi sıklığı %4,9 ila %35 arasında (belirtilerin bireysel olarak rapor edilmesine dayalı olarak) değişir ve yaşamın ilk yıllarında daha yaygın olarak kabul edilir. Gıda alerjisi sıklığı yaş ve diyetle ilişkilidir. Çocuklarda sıklıkla görülür. Gıda alerjisine en sık neden olan besinler yumurta, süt, yer fıstığı, fındık, balık ve kabuklu deniz ürünleridir. Gıda alerjileri artan bir gıda güvenliği ve halk sağlığı sorunudur. Türkiye de gıda hipersensitivitesi prevalansı konusunda net veri yoktur. Yetişkinlere yönelik çalışmalar sınırlıdır. Ancak çocuklarda sıklığın giderek arttığı bilinmektedir. Bu derlemede; artan gıda hipersensitivitesi sıklığını gösteren son epidemiyolojik çalışmalar özetlenmiştir. Anahtar kelimeler: Gıda hipersensitivitesi, gıda alerjisi, epidemiyoloji, prevalans 1 Artan Gıda Hipersensitivitesi Sıklığının Epidemiyolojik Olarak Değerlendirilmesi başlıklı makale Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi nde Ekim 2017 tarihlerinde düzenlenmiş olan 3.Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu nda sözel bildiri olarak sunulmuştur.
2 EPIDEMIOLOGICAL EVALUATION OF INCREASED FOOD HYPERSENSITIVITY PREVALANCE Abstract Food Hypersensitivity is defined as the presence of any adverse reaction after food consumption. Adverse food reactions are abnormal reactions against to the ingestion of any food. They represent non-allergic food hypersensitivity (food intolerance) or a food allergy. Food allergy is an adverse immune response to food. It can cause severe and potentially life-threatening reactions. The prevalence of food allergy is increasing. The prevalence of Food Hypersensitivity ranges from 4.9% to 35% (based on self-report of symptoms) and is considered more common in the early years of life. The prevalence of food allergy is related to age and diet. Food allergy is frequently seen in children. The most common causes of food allergy are egg, milk, peanuts, tree nuts, fish and shellfish. Food allergies are a growing food safety and public health concern. There is no clear data on the prevalence of food hypersensitivity in Turkey. There is limited epidemiological evidence of food hypersensitivity in the adult population. However, the frequency of food allergy is increasing in children. The review summarizes the epidemiological studies on increased food hypersensitivity prevalence. Keywords: Food hypersensitivity, food allergy, epidemiology, prevalance 185 GİRİŞ Gıda hipersensitivitesi (GHS), gıda tüketiminden sonra herhangi bir istenmeyen reaksiyon varlığı olarak tanımlanır. Vücuda alınan gıdaya karşı gösterilen anormal reaksiyonlar alerjik olmayan gıda hipersensitivitesi (gıda intoleransı-gi) veya gıda alerjisi (GA) şeklinde olabilir (Koca ve Akçam, 2015; Begen ve ark., 2017; Özmen, 2012). Bunlardan çoğu hemen hemen her insanı etkileyebilen, "gıdaya intolerans" nedeniyle fizyolojik yanıt sonucu oluşabilen nonimmunolojik reaksiyonlardır. Gİ vücuttaki metabolik bozukluk, besindeki toksik maddeler, besinin farmakolojik özelliği ya da enfeksiyöz nedenler sonucu görülebilmektedir (Öztürk ve Besler, 2012). Gıdalara karşı gösterilen aşırı duyarlılık reaksiyonlarından GA, savunma sisteminin önemli bir parçası olan immünoglobulin E (IgE) moleküllerinin başrolünü oynadığı reaksiyonlar sonucunda ortaya çıkabileceği gibi, Ig E molekülünün yer almadığı reaksiyonlar sunucu da gözlenebilir (Öztürk ve Besler, 2012). GA ciddi ve hayatı tehdit eden reaksiyonlara (anaflaksi) yol açabilmektedir (Begen ve ark., 2017). Duyarlı bir kişi, alerjen ile karşılaştığında vücudunda kızarıklık, şişlik, kaşıntı, nefes almada zorluk ve tansiyon düşüklüğü ortaya çıkar buna anaflaksi denir (Öztürk ve Besler, 2012). Allerji; vücudun yabancı olarak tanıdığı solunan, yenebilen, iğne ile enjekte edilebilen veya deriye/göğüse doğrudan temas eden organik veya bazı inorganik maddelere karşı varolan savunma mekanizmasının abartılı çalışma halidir. Vücudumuzun savunma mekanizması, sağlıklı bir yaşam sürmemiz açısından çok önemlidir. Ancak allerjik reaksiyonlarda olduğu gibi savunma yöntemleri, yerli yersiz çalışmaya başlarsa, çeşitli rahatsızlıklar oluşabilir (Gübür, 2012).
3 Alerjik reaksiyon görülme sıklığı her geçen gün artmakla birlikte reaksiyonların tam olarak tanımlanamaması, kişilerin reaksiyonlarının gıda alerjisine ait olduğunun farkına varamaması, GA prevalansı konusunda kısıtlı bilgi sağlamaktadır. GHS genetik olarak oral tolerans gelişme bozukluğuna yatkın olan kişilerde daha fazla görülür (Bayrak, 2006). Yapılan çeşitli toplum bazlı çalışmalarda insanların %12-20 sinin alınan bir besinin kendisini rahatsız ettiğine inandığını göstermektedir (Öztürk ve Besler, 2012; Patelis ve ark., 2014). GHS görülme sıklığı % 4,9 ile % 35 arasında (belirtilerin bireysel olarak rapor edilmesine dayalı olarak) değişir ve yaşamın ilk yıllarında daha yaygın olarak kabul edilir (Schafer ve ark.,2001). Dünya yetişkin nüfusun %2 sinde GHS görülmektedir ve bunun neredeyse %1 GA dır. GHS sıklığı bebek ve çocuklarda yaklaşık %5-8 iken bunun %1-2,5 ini GA oluşturmaktadır (Ajala ve ark., 2010). Türkiye de ki prevalansı konusunda net veri yoktur (Mısırlıoğlu ve Bostancı, 2013). GA, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki çocukların tahmini %4-%6'sını etkilemektedir. ABD'de ciddi alerjik reaksiyonların % 90'ını sekiz gıda veya gıda grubu oluşturmaktadır. Bunlar; süt, yumurta, balık, kabuklu deniz ürünleri, buğday, soya, ağaç fıstığı ve yer fıstığıdır (Mısırlıoğlu ve Bostancı, 2013). Tüm dünyada artan bir gıda güvenliği ve halk sağlığı sorunu olan GHS görülme sıklığı konusunda yetişkinlere yönelik çalışmalar sınırlıdır. Ancak çocuklarda sıklığın giderek arttığı bilinmektedir. Bu çalışmada; artan GHS sıklığını gösteren son epidemiyolojik çalışmalar özetlenmiştir. 186 Besin Allerjisinin Nedenleri ve Gelişimi Besin allerjisinin, kalıtsal olduğu kanıtlanmıştır. Hem annede hem de babada besin allerjisi varsa, çocuklarda allerji görülme olasılığı %67 dir. Anne veya babanın yalnız birisi allerjikse, çocukta allerjiye yatkınlık yüksektir, fakat çocuğun allerjik olma olasılığı %67 den %33 e düşer (Gübür, 2012). Besin allerjisinin ortaya çıkmasına ve yerleşmesine yol açabilen diğer faktörler arasında, bir besine tekrar tekrar maruz kalma, sindirim bozuklukları ve bağırsak bariyerindeki sorunlar sayılabilir. İyi çiğnendiği ve sindirildiği zaman, alınan proteinlerin %90 ı amino asitler ve küçük peptitler halinde emilirler. Ancak, besinlerdeki yarı sindirilmiş proteinlerin, bağırsak bariyerini aşabildiği ve emilip kana karıştığı da kanıtlanmıştır. Bu iri moleküller, doğrudan bağırsak bariyerinde allerjik bir tepkiye yol açabileceği gibi, uzak bölgelerde, hatta vücudun herhangi bir yerinde bir tepkiye de yol açabilir. Besin allerjisi olan kişilerin çoğu zaman hidroklorik asit ve/veya pankreas enzimleri ile desteklenmesi gerekebilir. Araştırmalar, tam sindirilmemiş proteinlerin, bağışıklık sistemini zayıflattığını, uzun süreli allerjilere ve sık enfeksiyonlara neden olduğunu göstermiştir (Gübür, 2012). Besinlere karşı gelişen istenmeyen reaksiyonlar nedeniyle diyetlerini değiştirenler toplumun %20 sini oluşturmaktadır (Hadley, 2006). Bu istenmeyen reaksiyonlar, besin proteinine karşı immünolojik yanıt (örn: besin allerjisi), metabolik hastalık (örn: laktoz intoleransı), farmakolojik yanıt (örn: kafein) veya toksik reaksiyonlar (örn: besin zehirlenmesi) nedeniyle ortaya çıkabilirler (Arıcan ve Hacımustafaoğlu, 2002; Grundy ve ark., 2002).
4 Gıdalara Yönelik Aşırı Duyarlılık Belirtileri Besinlere karşı olumsuz tepkinin nedenleri ve belirtileri farklıdır. Genelde toplumun %15 inde besinlere karşı olumsuz tepki görülür. Besinlere karşı olumsuz tepkiler oldukça karışıktır ve değişik mekanizmalarla oluşan çeşitli belirtileri içerir (Baysal ve ark., 2014). Bir besinin alerjiye yol açtığını kabul etmek için o besinin her alınışında alerjik belirtilerin bir veya birkaçının olması gerekmektedir. Yaygın olan belirtiler; deride kaşıntı, yanma, kızartı, burun tıkanıklığı, hapşırma, burun kaşıntısı, burnun devamlı akması, görmede bulanıklık, gözlerde ağrı, sulanma, kızarma ve şişme, nefes darlığı, hırıldama, öksürük, kalpte çarpıntı, nabız hızının artması, düzensiz nabız, ağrı, ateş, üşüme, karıncalanma, ellerde kızarıklık veya morarma, ağızda kuruluk, midede yanma, hazımsızlık, bulantı, kusma, yutmada zorluk, karında gurultu, ağrı, kramplar, ishal, baş ağrısı, migren, devamlı uyku hali, sersemlik, huzursuzluk olarak sıralanabilir. GA sadece besinin tüketimi ile değil dokunma ve hatta kokusunun solunması ile de ortaya çıkabilmektedir (Öztürk ve Besler, 2012). İnsanların pek çoğunda iki-üç belirti aynı anda ortaya çıkabilir, ama bazılarında sadece tek belirti vardır. Aynı besine intoleransı olan iki hastanın reaksiyonları farklı olabilir ya da yaşamlarının değişik zamanlarında intolerans ortaya çıkabilir. Gİ, herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir, fakat çocukluk döneminde görülme olasılığı oldukça düşüktür. Gİ, daha çok büyüme döneminden daha sonra, yetişkinlik döneminde ortaya çıkabilir (Gübür, 2012). GHS Görülme Sıklığı Son verilere göre tüm dünyada GHS sıklığı bebek ve çocuklarda yaklaşık %5-8 (%1-2.5 i gıda alerjisi) iken, erişkinlerde %2'den daha az (yaklaşık %1 i gıda alerjisi) olarak bildirilmektedir (Ajala ve ark., 2010; Bayrak, 2006). GHS prevalansı yaşa, coğrafik bölgeye ve muhtemelen ırk/etnik kökene göre değişiklik göstermektedir (Sicherer, 2011). GHS varlığı ile cinsiyete göre kadınlar, allerjik hastalık öyküsü olanlar, maternal atopik dermatit öyküsü olanlar ve ürtiker öyküsü olanlar arasında anlamlı bir ilişki olduğunu gösteren çalışmalar vardır (Puente- Fernández ve ark., 2016). GA, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki çocukların tahmini %4-%6'sını etkilemektedir. Hastalık önleme ve kontrol merkezi (CDC) yılları arasında çocuklarda gıda alerjisinin %18 oranında arttığını ve çocukların %3,9 unu etkilediğini bildirmiştir. Amerika Birleşik Devletlerinde ve İngiltere de besin allerjileri tüm populasyonda %3,5-4 oranında, 5 yaş altında %6-8 oranında ve erişkinlerde %3 ün altında görülmektedir (Mısırlıoğlu ve Bostancı, 2013). Veriler sınırlıdır ve ülkeler arasında büyük farklılıklar vardır. Yapılan çalışmalarda sıklık İspanya da %4.6 iken Avustralya da %19,1 olarak bulunmuştur (Paşaoğlu ve ark., 2012). Avrupa da verilerin bireysel olarak rapor edilmesine dayalı bir çalışmada yaşam boyu sıklık % olarak saptanmıştır (Nwaru ve ark., 2014). GA nın güncel prevalansı tam olarak bilinmemektedir. Yapılan pek çok çalışmada pediatrik popülasyona odaklanılmıştır (Paşaoğlu ve ark., 2012). Gıda alerjisi sıklığı da yaş ve diyetle ilişkilidir (Mısırlıoğlu ve Bostancı, 2013). Toplum tabanlı epidemiyolojik çalışmalarda artan riskle ilgili pek çok teori ileri sürülmektedir. GHS nin annenin diyeti ve bebeğin beslenmesi, obezite, tamamlayıcıyı besinlere geçiş zamanı gibi modifiye edilebilir faktörlerle ilişkili olabileceği değerlendirilmiştir (Sicherer, 2011). Batılı ülkelerde gıdalara karşı gelişen istenmeyen immün yanıt sıklığı çocuklarda yaklaşık %5 ve yetişkinlerde %3-4 civarındadır ve giderek artmaktadır (Sicherer and Sampson, 2011). 187
5 3897 anne ve baba ile yürütülen bir çalışmada yaşları 4 ile 59 ay arasında değişen çocuklarında gıdalara karşı herhangi bir reaksiyon varlığı sorgulanmış. Alerji sıklığı %0,61 bulunmuş. Bebeklerde sıklık %1,9 ve okul öncesi dönemde %0,4 olarak saptanmış (Gonçalves ve ark., 2016). Yapılan başka bir çalışma anne-baba anketine katılan toplam 2,585 birey (davet edilenlerin% 96'sı) ile yürütülmüş ve dört yıllık dönemde algılanmış gıda aşırı duyarlılığında prevalans 8 yaşında % 21 iken 12 yaşında % 26'ya yükselmiştir (Winberg ve ark., 2014). Karadeniz bölgesinde 6-9 yaş arasındaki okul çocuklarında yapılan bir çalışmada anket ile besin allerjisi sıklığı %5.7 iken, çift kör plasebo kontrollü besin yükleme testinde %0.8 olarak saptanmıştır (Mısırlıoğlu ve Bostancı, 2013). Çift kör plasebo kontrollü besin provokasyonları besin alerjilerine tanı koymak için ve besinle ilişkili şikayetlerin geniş çaplı incelenmesinde altın standart olarak kabul edilir (Samur, 2016) yetişkin birey ile yapılan bir çalışmada GHS sıklığı (gıda intoleransı/gıda alerjisi) %20,8 bulunmuştur. Sıklık kadınlarda %27,5 iken erkeklerde 14,0 bulunmuştur (Schafer ve ark.,2001). Tüm toplumda gıda alerjisi görülme sıklığının %6,7 olarak saptandığı başka bir çalışmada prevalans çocuklarda %7,1 ve yetişkinlerde %6,6 bulunmuş (Sicherer and Sampson, 2014). Gıda Hipersensitivitesi Belirtilerine Yol Açan Gıdalar Aşırı duyarlılık reaksiyonları çoğunlukla kuruyemişlerin, meyvelerin, süt, şarap ve sebzelerin tüketiminden sonra gözlenmektedir (Patelis ve ark., 2014; Schafer ve ark., 2001). En sık rapor edilen duyarlılık reaksiyonları; inek sütü, yumurta, yer fıstığı, balık, kabuklu deniz ürünleri, soya, buğday ve gıda katkı maddelerine yöneliktir (Osterballe ve ark., 2005). 188 Besin öğeleri arasında alerjiye yol açan maddeler genellikle protein yapısındadır. Her insan herhangi bir besine karşı alerjik tepki verebilirse de insanlarda sıklıkla alerjiye neden olan besinler; inek sütü, yumurta, balık ve kabuklu deniz ürünleri, kabuklu ve yağlı kuruyemişler (fındık fıstık gibi), tahıllar, etler, meyveler, sebzeler ve kurubaklagiller, baharatlar ve çeşni vericiler, çikolata, bal ve bazı içeceklerdir (Öztürk ve Besler, 2012). Gıda alerjisine en sık neden olan besinler yumurta, süt, yer fıstığı, fındık, balık ve kabuklu deniz ürünleri olarak sıralanabilir (Özmen, 2012). Erişkinlerde alerjik reaksiyonların çoğundan sorumlu gıda maddeleri fıstık, ağaç fıstığı, balık ve kabuklu deniz hayvanlarıdır. Ayrıca coğrafi bölgeye bağlı olarak alerjiye neden olduğu bilinen örneğin, kereviz, kivi ve pirinç gibi başka birçok gıda bulunmaktadır (Paşaoğlu ve ark., 2012). İnek sütü ve yumurta alerjileri çocuklarda daha yaygındır. Diğer taraftan yer fıstığı ve ağaç fıstıkları (ceviz, badem v.b.), balık ve kabuklu deniz ürünleri alerjileri yetişkinlerde daha sık görülür (Nwaru ve ark., 2014). Yapılan çalışmalarda çocuklarda GHS prevalansı inek sütünde %1,1 ile 2,5 arasında, yumurtada % 0,6 ile %1,6 arasında ve yerfıstığında %0,4 ile %1,5 arasında değişmektedir (Osterballe ve ark., 2005). Başka bir çalışmada çocuklarda en çok alerjen etki gösteren gıdalar sırayla inek sütü (%2,2), yerfıstığı (%1,8) ve ağaç fıstıkları (%1,7) iken yetişkinlerde sırasıyla kabuklu deniz ürünleri (%1,9), meyveler (%1,6) ve sebzelerdir (%1,3) (Sicherer and Sampson, 2014).
6 Yetişkinlerde, polenlerle ilgili taze meyveler ve sebzeler polen alerjisi olan popülasyonun %76 sını etkilemektedir (Osterballe ve ark., 2005). Fındık sıklıkla ciddi anafilaktik reaksiyonlarla ilişkili bir besindir. Danimarka'da, fındık alerjisi sıklığı, son zamanlarda, genç erişkin nüfusta % 6,6 olarak bildirildi (Paşaoğlu ve ark., 2012). Toplum Tabanlı Araştırmalar Türkiye de gıda alerjisi ve alerjik olmayan gıda hipersensitivitesi prevelans çalışmasında İstanbul un Asya ve Avrupa yakasından rastgele seçilen telefon numarası aranmış ve çalışmaya katılmayı kabul eden birey ile görüşülmüş. Yaşam boyu Gİ/GA prevalansı %9,5 bulunmuştur. Gıda alerjisi ve alerjik olmayan gıda hipersensitivitesi sıklığı kadınlarda% 9,7 ve erkeklerde % 8,9 idi. Bu çalışmada gıda alerjisi ve alerjik olmayan gıda hipersensitivitesi, Kuzey ve Batı Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında düşük bulunmuştur. Araştırmacılar, prevalansın çok düşük olmasının, Türk toplumundaki bazı kültürel, genetik ve beslenme faktörleri ile ilişkili olabileceğini düşünüyorlar (Gelincik ve ark., 2008). Meksikalı 1126 erişkinle (18 yaş -50 yaş arası) yapılan çalışmada gıda hipersensitivitesi sıklığı % 16.7 bulunmuş, cinsiyete (kadınlarda % 17.5 ve erkeklerde % 15.9) veya yerleşim yerine göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığa rastlanmamıştır (Caspi ve ark., 2012). Meksika da doğan yaş arası 1253 genç yetişkin birey arasında gıda hipersensitivitesi sıklığı %30.1 ve gıda alerjisi sıklığı %5.9 saptanmış. Kadınlarda erkeklerden yüksek bulunmuştur. Aynı çalışmada GHS ile ilişkili besin grupları sırasıyla; süt ürünleri (%13,2), sebzeler (%10) ve meyveler (%8) iken GA ile ilişkili besin grupları ise sırasıyla; meyveler (%3) ve deniz ürünleri (%1,8) olarak saptanmıştır. (Puente-Fernández ve ark., 2016). 189 İngiltere'de bebeklerde gıda aşırı duyarlılığı insidansı ve risk faktörleri üzerine yürütülen bir kohort çalışmasında, 1140 bebek doğumdan itibaren 2 yaşına kadar takip edildi. 2 yaş grubunda kümülatif gıda aşırı duyarlılığı (GHS) insidansı % 5,0 idi. Her bir gıda için kümülatif insidanslara bakıldığında, tavuk yumurtası için % 2.7 ( ); inek sütü için % 2.4 ( ); fıstık için % 0.7 ( ); soya için % 0.4 ( ); buğday için % 0.2 ( ) ve balık için % 0.1 ( ) bulundu. Bu Birleşik Krallık kohortunda, çift kör plasebo kontrollü besin yükleme testinde GHS kümülatif insidansı % 5.0 ( ) olarak doğrulanmıştır. Bu çalışmada sıklık 0-5 yaş grubundaki diğer yayınlanmış prevalans çalışmalarından (% 0,0-4,2) biraz daha yüksek bulunmuştur (Grimshaw ve ark., 2016). Meta-Analiz ve Derlemeler Avrupa'da gıda alerjilerinin yaygınlığı üzerine yürütülen bir meta-analiz çalışmasında, inek sütü, yumurta, buğday, soya, yer fıstığı, ağaç fıstığı, balık ve kabuklu deniz hayvanları alerjisi, gıda alerjisi reaksiyonlarının çoğunu oluşturduğu ancak bunların güvenilir prevalans tahminleri eksik olduğu bildirilmiştir (Nwaru ve ark., 2014). Özellikle çocuklarda gıdalara karşı alerjik reaksiyonların çoğunluğunun öncelikle sekiz gıdadan kaynaklandığı öne sürülmüştür. Bu gıdalar; inek sütü, yumurta, buğday, soya, yer fıstığı, ağaç fıstığı, balık ve kabuklu deniz ürünleridir. Bireysel raporlara dayalı ömür boyu yaygınlığı; inek sütü allerjisi için % 6, yumurta alerjisi için % 2,5, balık alerjisi için %2,2, soya alerjisi için %1,5, kabuklu deniz ürünleri alerjisi için %1,3, ağaç fıstıkları alerjisi için %1,3, yerfıstığı alerjisi için %0,4 olarak saptanmıştır (Nwaru ve ark., 2014).
7 Toplumda bireysel raporlara dayalı yer fıstığı, süt, yumurta, balık ve kabuklu deniz hayvanları aşırı duyarlılığın prevalansı yaşlara göre değişmektedir (Rona ve ark., 2007). ABD'de, çocukların% 6-8'si ve yetişkinlerin % 1-2'si bir veya daha fazla gıdaya karşı alerjiktir. Prevalans yaşla birlikte azalır. Ayrıca, gıda alerjilerinin çoğunluğunun yerfıstığı, soya fasulyesi, inek sütü, yumurta, balık, kabuklu deniz hayvanları, buğday ve ağaç fıstıkları gibi nispeten az sayıda gıdaya atfedildiği bilinmektedir. Diğer birçok gıdanın da alerjik reaksiyonlara neden olduğu bildirildi ancak sesensitivitelerin sıklığı çok daha düşüktür (Delaney, 2015). Alerjiye yol açan gıda mümkün olduğu kadar çabuk saptanarak alerjik ürünü içermeyen bir beslenme şekli önerilmelidir. Ayrıca besin alerjisi için riskli bebeklerin anne sütü ile beslenmesine özel önem verilmesi, laktasyon döneminde annelerin anne sütü ile çocuğa duyarlılığın geçebileceği fıstık, fındık gibi alerjik reaksiyona neden olabilecek katı gıdalardan uzak durması ve üç yaşına kadar fıstık, fındık ve kabuklu deniz ürünlerinin çocuğa verilmemesi gibi koruyucu önlemlere de dikkat edilmesi gerekmektedir (Bayrak, 2006). SONUÇ Değişen yaşam tarzıyla ilişkili olarak gittikçe gelişen ve sanayileşen ülkelerde geleneksel beslenme alışkanlıklarından uzaklaşıldığı ve beslenmedeki bu değişimin alerjilerde ve alerjik hastalıklardaki artışla ilişkili olduğu düşünülmektedir (Öztürk ve Besler, 2012). Son dönemde alerjik hastalıklarda olan artışlar dikkate alınmalı ve önemsenmelidir. Gıda alerjilerinin artan bir gıda güvenliği ve halk sağlığı sorunu olduğuna dikkat çekilmesi ve ülkemizde ki sıklığının saptanması, risk altındaki bireylerin saptanması ve koruyucu önlemlerin alınması önerilebilir. 190 KAYNAKLAR Arıcan, Ö., Hacımustafaoğlu, OY. (2002) Besin Alerjisi, Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi 2, Ajala, AR., Cruz AG., Faria AF., Walter HM.,Granato, D., Sant Ana S. (2010) Food allergens: Knowledge and practices of food handlers in restaurants, Food Control, 21, Baysal, A., Aksoy, M., Bozkurt, N., Pekcan, G., Besler, H.T., Merdol, T.K., Keçecioğlu, S., Mercanlıgil, S.M. (2014) Diyet El Kitabı. 12. Baskı. Hatiboğlu Yayınevi, Ankara. Begen, F.M.; Barnett, J.; Barber, M. et al. Parents and caregivers experiences and behaviours when eating out with children with a food hypersensitivity BMC Public Health 18:38 doi: /s z Bayrak, P. (2006) Besin Alerjileri Sağlıkta Birikim 1 (1), Caspi Caitlin E., Sorensen G., Subramanian S.V., Kawachi I. (2012) The local food environment and diet Health & Place 18, Delaney, B. (2015) Safety assessment of foods from genetically modified crops in countries with developing economies Food and Chemical Toxicology, 86, Gelincik, A., Büyüköztürk S., Gül, H., Işık, E., İşsever, H., Özşeker, F., Çolakoğlu, B., Dal, M., Ayvaz, Ö., Güngör, G., Akkor, A. (2008) Confirmed prevalence of food allergy and non-allergic food hypersensitivity in a Mediterranean population Clinical and Experimental Allergy, 38,
8 Gübür S. (2012) Besin intoleransı saptanan kilolu ve obez kişilere uygulanan eliminasyon diyetinin, vücut kompozisyonu ve biyokimyasal parametrelere etkisinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Üniversitesi, Enstitüsü, İstanbul. Gonçalves, T., Guimarães R.M., Silva, M., Cheik A.C., Segundo, S. (2016) Prevalence of food allergy in infants and pre-schoolers in Brazil Allergologia et Immunopathologia, 44(6), Grimshaw, K., Bryant, T., Oliver, E.M., Martin, J., Maskel, J., Kemp, T., Mills, C., Foote, K.D., Margetts, B.M., Beyer, K., Roberts, G. (2016) Incidence and risk factors for food hypersensitivity in UK infants: results from a birth cohort study Clin Transl Allergy, 6 (1), Grundy, J., Matthews, S., Bateman, B., Dean, T., Arshad, SH. (2002) Rising prevalence of allergy to peanut in children: Data from 2 sequential cohorts. J Allergy Clin Immunol. 110, Hadley C. (2006) Food allergies on the rise Europen Moleculer Biology Organization. 7, Koca, T.; Akçam, M. (2015) İnek Sütü Protein Alerjisi Dicle Tıp Dergisi, 42(2), doi: /diclemedj Mısırlıoğlu, E.D., Bostancı, İ. (2013) Besin Alerjisi, Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi 4, doi: /tjpd Nwaru, B.I., Hicktein, L., Panesar, S.S., Roberts, G., Muraro, A., Sheikh, A. (2014) Prevalence of common food allergies in Europe: a systematic review and meta-analysis Allergy 69, doi: /all Osterballe, M., Hansen, T.K., Mortz, C.G., Hest, A., Jensen, B.C. (2005) The prevalence of food hypersensitivity in an unselected population of children and adults Pediatr Allergy Immunol. 16, doi: /j x Özmen, S. (2012) Besin Allerjisi Türkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics 3(3), Öztürk, M.; Besler, T. (2012) Besin Alerjileri Sağlık Bakanlığı Yayın No: 727 Paşaoğlu, G., Mungan, D., Mısırlıgil, Z. (2012) Allergy to hazelnut in adults: A two-step study Allergol Immunopathol, 40(5), doi: /j.aller Patelis, A., Gunnbjornsdottir, M., Borres, M.P., Burney, P., Gislason, T., Toren, K., Forsberg, B., Alving, K., Malinovschi, A.,Janson, C. (2014) Natural History of Perceived Food Hypersensitivity and IgE Sensitisation to Food Allergens in a Cohort of Adults PLOS ONE 9(1), 1-7. Puente-Fernández, C., Maya-Hernández RL., Flores-Merino MV., Romero-Figueroa Mdel S., Bedolla-Barajas M., Domínguez García MV. (2016) Self-reported prevalence and risk factors associated with food hypersensitivity in Mexican young adults. Ann Allergy Asthma Immunol. 116(6), doi: /j.anai Rona, RJ., Keil, T., Summers, C., Gislason, D., Zuidmeer, L., Sodergren, E., Siqurdardottir, ST., Lindner, T., Goldhahn, K., Dahlstrom, J., McBride, D., Madsen, C. (2007) The prevalence of food allergy: a meta-analysis J Allergy Clin Immunol. 120,
9 Samur, G. (2016) Pediatrik Beslenmenin Esasları 1. Baskıdan Çeviri, Nobel Yayın, İstanbul. Schafer, T; Böhler, E; S. Ruhdorfer S. ve ark. (2001) Epidemiology of food allergy/food intolerance in adults: associations with other manifestations of atopy. Allergy, 56, Sicherer, S.H., Sampson, H.A. (2011) Food Allergy J Allergy Clin Immunol 125(2), Sicherer, S.H. (2011) Epidemiology of food allergy J Allergy Clin Immunol 127, Sicherer, S.H., Sampson, H.A. (2014) Food Allergy: Epidemiology, pathogenesis, diagnosis, and treatment J Allergy Clin Immunol 133, Winberg, A., Strinnholm, A., Hedman, L., West, C.E., Perzanoeski, M.S., Rönmark, E. (2014) High incidence and remission of reported food hypersensivity in Swedish children followed from 8 to 12 years of age- a population based cohort study Clinical and Translational Allergy, 4:32,
İnek sütü alerjisi artıyor mu? Prof Dr Esen Demir EÜTF Çocuk Alerji ve Klinik İmmunoloji BD Çocuk Göğüs hastalıkları BD
İnek sütü alerjisi artıyor mu? Prof Dr Esen Demir EÜTF Çocuk Alerji ve Klinik İmmunoloji BD Çocuk Göğüs hastalıkları BD WAO 2013 Alerji prevalansı %10-40 Gelişmiş ülkelerin çoğunda prevalans >%20 EAACI
DetaylıÇölyak Hastalığı Olan Çocukların Anne Sütü Alma ve Tamamlayıcı Beslenmeye Geçme Durumlarının Değerlendirilmesi
Çölyak Hastalığı Olan Çocukların Anne Sütü Alma ve Tamamlayıcı Beslenmeye Geçme Durumlarının Değerlendirilmesi Araş. Gör. Gizem Aytekin, Araş. Gör. Hülya Yılmaz Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
DetaylıAstım hastalarında görülen öksürük, hırıltı ve nefes darlığı gibi yakınmaların sebebi, solunum
Bölüm 28 Çocuğum Astımlı mı Kalacak? Dr. S. Tolga YAVUZ Astım hastalarında görülen öksürük, hırıltı ve nefes darlığı gibi yakınmaların sebebi, solunum yollarında ortaya çıkan ve şiddeti zaman içinde değişmekle
DetaylıKansız kişilerde görülebilecek belirtileri
Kansızlık (anemi) kandaki hemoglobin miktarının yaş ve cinsiyete göre kabul edilen değerlerin altında olmasıdır. Bu değerler erişkin erkeklerde 13.5 g/dl, kadınlarda 12 g/dl nin altı kabul edilir. Kansızlığın
DetaylıSÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ
SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein, kalsiyum ve fosfor alımı nedeniyle; kemiklerin ve dişlerin gelişiminde Önemlidir.
DetaylıBESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ
BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein,
DetaylıAlerjik Rahatsızlıklar. Atmosphere Sky ile hayatın tadını çıkarın!
Alerjik Rahatsızlıklar. Atmosphere Sky ile hayatın tadını çıkarın! 01 Giriş Her yıl artan sayıda insanı etkileyen alerjik rahatsızlıklar yaygın bir sorundur 1. Avrupa da 150 milyondan fazla insan kronik
DetaylıALERJİ. Alerji neden olur:
ALERJİ Alerji normalde zararlı olmayan maddelere karşı vücudun verdiği abartılı cevaptır. Bu abartılı cevap bazen tüm vücutta bazen vücudun bir kısmında olabilir: Gözde olursa; alerjik konjoktivit, Üst
DetaylıT.C. PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ NEDİR
T.C. PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ Sağlıklı yaşam, mutlu bireyler, güler yüzlü toplum DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ NEDİR Anemi (Kansızlık) Araştırması Korkuttu Bursa'da, Uludağ
DetaylıVitaminlerin yararları nedendir?
Vitaminlerin yararları nedendir? Vitamin ve mineraller vücudun normal fonksiyonlarının yerine getirilmesinde, büyüme ve gelişiminde çok önemlidir. Az miktarlarda yeterlidirler. Gebelikte anne yanında bebeğin
DetaylıTurkish DOMUZ GRİBİ AŞISI: altı aydan büyük beş yaşından küçük çocukların anne babaları için bilgiler. Grip. Korunun, koruyun.
Turkish DOMUZ GRİBİ AŞISI: altı aydan büyük beş yaşından küçük çocukların anne babaları için bilgiler Grip. Korunun, koruyun. 1 İçindekiler Bu broşür hakkında 3 Domuz gribi nedir? 3 Domuz gribi aşısı hakkında
DetaylıGiresun İl Merkezinde Yaşayan Okul Çağı Çocuklarında Aileler Tarafından Bildirilen Kuruyemiş Allerjisi Sıklığı ve Klinik Özellikleri
doi: 10.21911/aai.6014 Asthma Allergy Immunol 2016;14:1-5 ARAŞTIRMA/RESEARCH ARTICLE Giresun İl Merkezinde Yaşayan Okul Çağı Çocuklarında Aileler Tarafından Bildirilen Kuruyemiş Allerjisi Sıklığı ve Klinik
DetaylıBESİN GRUPLARINDAN NE KADAR TÜKETİLMELİ?
BESİN GRUPLARINDAN NE KADAR TÜKETİLMELİ? SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ NE KADAR TÜKETİLMELİ? Süt ve süt ürünleri tüketiminin; Okul çağı çocuklarında ve yetişkinlerde: Her gün yaklaşık 3 porsiyon
DetaylıGIDA İNTOLERANSI NEDENLERİ, SEMPTOMLARI VE TANISI
GIDA İNTOLERANSI NEDENLERİ, SEMPTOMLARI VE TANISI İ İR? Gıda intoleransı, belirli gıdaların sindirimiyle gerçekleşen hipersensitivite reaksiyonu olarak tanımlanmaktadır. IgE salınımı ile ilgili olmadığı
Detaylıİnek sütü, Yumurta, Fıstık, Buğday, Soya, Balık, Midye, Ceviz, Fındık, Susam alerjik reaksiyona en sık sebep olan gıdalardır.
GIDA ALERJİSİ Gıda alerjisi gıda veya gıda katkı maddelerine karşı ortaya çıkan beklenmedik, aşırı alerjik reaksiyonlardır. Gıda alerjilerinin büyük kısmı en çok tüketilen gıdalara karşı oluşur. En sık
DetaylıSamsun ili kreş ve anaokulu çocuklarında besin alerjisi yaygınlığı Prevalence of food allergy in nursery and kindergarten children in Samsun
288 Özgün Araştırma Original Article DOI: 10.4274/tpa.235 Samsun ili kreş ve anaokulu çocuklarında besin alerjisi yaygınlığı Prevalence of food allergy in nursery and kindergarten children in Samsun Faruk
DetaylıTeori (saat/hafta) Laboratuar (saat/hafta) BES Güz
BESĠN DUYARLILIĞI VE ALERJĠLERĠ Dersin Adı Kodu Yarıyıl BESĠN DUYARLILIĞI VE ALERJĠLERĠ Önkoşullar Dersin dili Dersin Türü Dersin öğrenme ve öğretme teknikleri Dersin sorumlusu(ları) Dersin amacı Dersin
DetaylıBESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK
BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK Beslenme İle İlgili Temel Kavramlar Beslenme: İnsanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması, Yaşam kalitesini artırması için
DetaylıÇocukluk Çağında Astım ve Gıda Alerjileri Asthma and Food Allergies in Childhood
Güncel Pediatri DERLEME The Journal of Current Pediatrics REVIEW Çocukluk Çağında Astım ve Gıda Alerjileri Asthma and Food Allergies in Childhood Arzu Babayiğit Hocaoğlu Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve
DetaylıAŞI ve ALERJİ. Prof Dr Zeynep Tamay Istanbul Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD, Çocuk İmmunolojisi ve Alerji BD
AŞI ve ALERJİ Prof Dr Zeynep Tamay Istanbul Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD, Çocuk İmmunolojisi ve Alerji BD Aşı reaksiyonları Non-alerjik reaksiyonlar (Hipersensitivite ) Alerjik reaksiyonlar
DetaylıIgE mediated food allergy in children: clinical findings, diagnosis and prognostic features
ARAŞTIRMA RESEARCH ARTICLE Çocuklarda IgE aracılı besin allerjisi: klinik, tanı ve prognostik özellikler IgE mediated food allergy in children: clinical findings, diagnosis and prognostic features Yurda
DetaylıALLERJİ AŞILARI. Prof. Dr. Ömer KALAYCI Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Allerji ve astım Ünitesi
ALLERJİ AŞILARI Prof. Dr. Ömer KALAYCI Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Allerji ve astım Ünitesi Allerji aşıları Allerjen immunoterapi Allerjik bir hastaya giderek artan miktarlarda allerjen
DetaylıOKUL ÇAĞINDA BESLENME
OKUL ÇAĞINDA BESLENME Doç. Dr. Yeşim ÖZTÜRK Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Gastroenteroloji, Beslenme ve Metabolizma Ünitesi Nisan 2008-İZMİR ADÖLESAN DÖNEM 1. Biyolojik değişim BÜYÜME
DetaylıGaziantep te Çocuklarda Solunum Allerjenleri Duyarlılığı
Araştırma Gaziantep te Çocuklarda Solunum Allerjenleri Duyarlılığı E. KÜÇÜKOSMANOĞLU*, Ö. KESKİN* * Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Allerjisi Bilim Dalı, GAZİANTEP Atopi genellikle çocukluk
DetaylıMEME KANSERİ. Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesi Sağlıklı Günler Diler
MEME KANSERİ Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesi Sağlıklı Günler Diler KANSER NEDİR? Hücrelerin kontrolsüz olarak sürekli çoğalmaları sonucu yakındaki ve uzaktaki başka organlara yayılarak kötü klinik
DetaylıKULLANMA TALİMATI. ROBİSİD 500 mg film tablet Ağızdan alınır. Etkin madde: Bir film kaplı tablet 500 mg sodyum fusidat içerir.
KULLANMA TALİMATI ROBİSİD 500 mg film tablet Ağızdan alınır. Etkin madde: Bir film kaplı tablet 500 mg sodyum fusidat içerir. Yardımcı maddeler: DL-alfa tokoferol, mikrokristalin selüloz, laktoz monohidrat,
DetaylıDerleme Review. Giriş
270 Derleme Review DOI: 10.4274/tpa.2029 Çocuk alerji ve astım akademisi, besin alerjisi tanı ve tedavi protokolü Guideline for diagnosis and treament of food allergy in children by academia of pediatric
DetaylıAstım hastalığının görülme sıklığında, özellikle Batı toplumlarında daha fazla olmak üzere, tüm
Bölüm 24 Astım ve Beslenme Dr. Alpaslan TANOĞLU ve Dr. Mustafa DİNÇ Astım hastalığının görülme sıklığında, özellikle Batı toplumlarında daha fazla olmak üzere, tüm dünya yüzeyinde, son 50 yılda büyük bir
DetaylıKULLANMA TALİMATI. RUPAFİN 10 mg tablet Ağızdan alınır.
KULLANMA TALİMATI RUPAFİN 10 mg tablet Ağızdan alınır. Etkin madde: 10 mg rupatadin (fumarat şeklinde). Yardımcı maddeler: Laktoz monohidrat, prejelatinize nişasta, mikrokristalin selüloz, kırmızı demir
DetaylıYönetici tarafından yazıldı Perşembe, 09 Nisan 2009 02:25 - Son Güncelleme Perşembe, 09 Nisan 2009 02:59
Alerji Son yıllarda artış gösteren hastalılıklardan biri de alerji... Çağımızın hastalığı... Medeniyet arttıkça, toplumlar hijyene önem vermeye başladıkça alerjik vakalar da artmaya başlıyor. Dünyada en
DetaylıBebeğinizin Beslenme Sağlığı ve Zeytin Yağı
Bebeğinizin Beslenme Sağlığı ve Zeytin Yağı Bebek beslenmesinde 0-3 yaş arası kritik bir dönemdir. Bu dönemde annelerin her konuda olduğu gibi beslenme konusunda bebekleri için mümkün olan en 1 / 7 iyi
DetaylıÇÖLYAK HASTALIĞI (GLUTEN ENTEROPATİSİ) ANTALYA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE PROGRAMLAR ŞUBESİ
ÇÖLYAK HASTALIĞI (GLUTEN ENTEROPATİSİ) ANTALYA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE PROGRAMLAR ŞUBESİ ÇÖLYAK NEDİR? Çölyak hastalığı, bağırsaklardaki sindirimi sağlayan villus denilen
DetaylıGİRİŞ. Sağlıklı Beslenme ve Vücudumuzun Sağlıklı Beslenme Piramidi. Ana Gıda Grupları
SAĞLIKLI BESLENME GİRİŞ Sağlıklı Beslenme ve Vücudumuzun Sağlıklı Beslenme Piramidi Ana Gıda Grupları Meyve ve Sebzeler Hububat ve Bakliyat Süt ürünleri Nişasta, Şeker ve Yağlar Vitaminler ve Mineraller
DetaylıYeterli ve Dengeli Beslen!
Yeterli ve Dengeli Beslen! Hareketli Ol, Egzersiz Yap! Kişisel Bakımına ve Günlük Hijyenine Özen Göster! Uyku Düzenine Dikkat Et! Stresten Uzak Dur! Yeterli ve dengeli beslenme «4 Yapraklı Yonca» içerisindeki
DetaylıAn algorithmic diagnosis of children with suspected food allergy in mediterranean region and predictive values of food specific IgE levels
doi: 10.5578/aai.9241 ARAŞ TIRMA RESEARCH ARTICLE Akdeniz Bölgesi nde yaşayan çocuklarda besin allerjilerinde algoritmik tanı yaklaşımı ve besin spesifik IgE düzeylerinin öngörü değerleri An algorithmic
DetaylıDiyet Önerileri ve Etkisi
Akılcı Hipertansiyon Tedavisi Diyet Önerileri ve Etkisi Dr. Soner Duman Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi İç ç Hastalıkları Anabilim Dalı 15. Ulusal Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Kongresi, 24-26 Nisan
Detaylıİnek sütü, Yumurta, Fıstık, Buğday, Soya, Balık, Midye, Ceviz, Fındık, Susam alerjik reaksiyona en sık sebep olan gıdalardır.
GIDA ALERJİSİ Gıda alerjisi gıda veya gıda katkı maddelerine karşı ortaya çıkan beklenmedik, aşırı alerjik reaksiyonlardır. Gıda alerjilerinin büyük kısmı en çok tüketilen gıdalara karşı oluşur. En sık
DetaylıYakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu
Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Yaşlı Bakım-Ebelik 2. Ders YB 205 Beslenme İkeleri 2015 Uzm. Dyt. Emine Ömerağa emine.omeraga@neu.edu.tr BESLENME Dünya Sağlık Örgütü (WHO-DSÖ)
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Etkin madde: Her tablette, 10 mg rupatadine eşdeğer mg rupatadin fumarat içerir.
KULLANMA TALİMATI RUPATEK 10 mg tablet Ağızdan alınır. Etkin madde: Her tablette, 10 mg rupatadine eşdeğer 12.79 mg rupatadin fumarat içerir. Yardımcı maddeler: Mikrokristalin selüloz, laktoz monohidrat,
DetaylıKALP KRİZİ UZ.DR.MUHAMMET HULUSİ SATILMIŞOĞLU
KALP KRİZİ UZ.DR.MUHAMMET HULUSİ SATILMIŞOĞLU Türkiye ulusal düzeyde ölüm nedenleri arasında ilk sırayı 205.457 ölümle kardiyovaskülerhastalıklar (tüm ölüm nedenlerinin %47,73 ü) almaktadır. Kardiyovasküler
DetaylıKULLANMA TALĐMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALĐMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.
KULLANMA TALĐMATI ANTHĐX 10 mg tablet Ağızdan alınır. Etkin madde: Her bir tablette 10 mg rupatadine eşdeğer 12,80 mg rupatadin fumarat bulunur. Yardımcı maddeler: Laktoz, mikrokristalin selüloz, kırmızı
Detaylıgereksinimi kadar sağlamasıdır.
Yeterli beslenme, vücudun yaşamı ve çalışmasını sürdürebilesi için gerekli olan enerjinin sağlanması anlamına gelir. Dengeli beslenme ise, alınan enerjinin yanında bütün besin öğelerini gereksinimi kadar
DetaylıVaxoral. Tekrarlayan bakteriyel solunum yolu enfeksiyonlarının önlenmesinde 5. Şimdi. Zamanı. KOAH Kronik bronşit Sigara kullanımı
Tekrarlayan bakteriyel solunum yolu enfeksiyonlarının önlenmesinde 5 Şimdi KOAH Kronik bronşit Sigara kullanımı Yaşlılık Düşük bağışıklık Hırıltılı öksürük Kirli ortam Pasif içicilik Zamanı Tekrarlayan
DetaylıTürkiye de ve Dünyada Astım Epidemiyolojisi
Türkiye de ve Dünyada Astım Epidemiyolojisi Doç. Dr. Bülent Karadağ Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Göğüs Hast. BD, İstanbul Dünyada Astım 300 milyon hasta Gittikçe artıyor. Dünyada Astım ISAAC
DetaylıEMZİREN ANNELERİN BESLENMESİ. Kendiniz ve bebeğiniz için sağlıklı olan gıdaları seçin
EMZİREN ANNELERİN BESLENMESİ Kendiniz ve bebeğiniz için sağlıklı olan gıdaları seçin Bu yayın, FSA nın (Food Standards Agency) izniyle tercüme edilmiştir. Bu kitapçık, bir GAV yayınıdır. GAV Yayın No:
DetaylıUygun antibiyotik seçeneği ile ilaç yükleme testi nedir? Antibiyotiklere ve bazen de diğer ilaçlara allerji tanımlayan olgularda allerjileri olan
Uygun antibiyotik seçeneği ile ilaç yükleme testi nedir? Antibiyotiklere ve bazen de diğer ilaçlara allerji tanımlayan olgularda allerjileri olan ilaç dışında- kullanabilecekleri güvenilir bir antibiyotik
DetaylıAnafilaksi İle Başvuran Olgu
Anafilaksi İle Başvuran Olgu Dr Ebru ARIK YILMAZ Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Allerji & İmmünoloji Bilim Dalı ebruarik@yahoo.com A.Ç 14 yaş erkek Daha önceden bilinen hastalığı yok Evde aniden
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Cabral Ampul Kas içine uygulanır.
KULLANMA TALİMATI Cabral Ampul Kas içine uygulanır. Etkin madde: Her bir ampul (3 ml), 800 mg feniramidol HCl içerir. Yardımcı maddeler: Sodyum hidroksit, deiyonize su Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce
DetaylıSubkutan spesifik immünoterapi
Subkutan spesifik immünoterapi Hasta için bir bilgi Spesifik immünoterapi Doktorunuzun yaptığı alerji testleri, sizde (veya çocuğunuzda) alerji olduğunu göstermiştir. Gözde kaşınma veya sulanma (= konjunktivitis),
DetaylıALERJİ. Alerji neden olur:
ALERJİ Alerji normalde zararlı olmayan maddelere karşı vücudun verdiği abartılı cevaptır. Bu abartılı cevap bazen tüm vücutta bazen vücudun bir kısmında olabilir: Gözde olursa; alerjik konjoktivit, Üst
DetaylıProf.Dr. Muhittin Tayfur Başkent Üniversitesi SBF, Beslenme ve Diyetetik Bölümü
Prof.Dr. Muhittin Tayfur Başkent Üniversitesi SBF, Beslenme ve Diyetetik Bölümü Tarih boyunca; İnsan diyeti, Aktivite kalıpları, Beslenme durumu. Paleolithic dönemden beri: Diyet kalıpları, Fiziksel aktivite
DetaylıYumurta allerjisi olan olgularımızın klinik ve laboratuvar özelliklerinin değerlendirilmesi
doi:10.5222/buchd.2016.103 Klinik Araştırma Yumurta allerjisi olan olgularımızın klinik ve laboratuvar özelliklerinin değerlendirilmesi Clinical and laboratory evaluation of our cases with egg allergy
DetaylıMalatya da Yaşayan 6-7 Yaş Grubu Çocuklarında Allerjik Hastalıkların Sıklığı ve İlişkili Risk Faktörleri
Astım Allerjİ İmmünolojİ Asthma Allergy Immunology doi: 10.21911/aai.348 Asthma Allergy Immunol 2017;15:1-6 ARAŞTIRMA/RESEARCH ARTICLE Malatya da Yaşayan 6-7 Yaş Grubu Çocuklarında Allerjik Hastalıkların
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.
KULLANMA TALİMATI FUSİNAT 500 mg film tablet Ağızdan alınır. Etkin madde: Bir film kaplı tablet 500 mg sodyum fusidat içerir. Yardımcı maddeler: Mikrokristal selüloz PH 200, krospovidon, laktoz anhidrat,
DetaylıBESİN ALERJİLERİ. HAZIRLAYANLAR Araş. Gör. Müjgan ÖZTÜRK Prof. Dr. H. Tanju BESLER. Ekim-2006 ANKARA
BESİN ALERJİLERİ HAZIRLAYANLAR Araş. Gör. Müjgan ÖZTÜRK Prof. Dr. H. Tanju BESLER Ekim-2006 ANKARA Birinci Basım : Ekim-2006 Ankara 3000 Adet ISBN : 975 590 181-7 Baskı : Sinem Matbaacılık Bardacık Sokak
DetaylıPankreas, midenin arkasında karın içine yerleşmiş bir organdır. Gıdaların sindirim ve kullanımında büyük rol alır. Vücut için önemli hormonlar
Pankreas, midenin arkasında karın içine yerleşmiş bir organdır. Gıdaların sindirim ve kullanımında büyük rol alır. Vücut için önemli hormonlar üretir. Bunların başında insülin gelmektedir. İnsülin, pankreastan
DetaylıÇocukluk Çağı Obezitesi
Çocukluk Çağı Obezitesi Prof. Dr. Hilal Özcebe Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Enstitüsü hozcebe@hacettepe.edu.tr Çocuklarda Obezite Son yıllarda önemli bir halk sağlığı sorunu haline gelmesi Gelişmiş
DetaylıDÜŞÜK PREVALANS HEKİMLİĞİ. Yrd. Doç. Dr. Yasemin ÇAYIR Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD
DÜŞÜK PREVALANS HEKİMLİĞİ Yrd. Doç. Dr. Yasemin ÇAYIR Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD Öğrenim amaç ve hedefleri Amaç Düşük prevalans hekimliği hakkında bilgi vermek Hedefler Bu dersin
DetaylıYETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR?
YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR? Vücudun, büyümesi yenilenmesi çalışması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin yeterli miktarda alınmasıdır. Ş. İKİBUDAK BİYOLOJİ ÖĞRETMENİ SAĞLIKLI BİR Y AŞAMIN
DetaylıDüzenleyen :Burcu GÜLBAHAR Okul Rehber Öğretmeni
Düzenleyen :Burcu GÜLBAHAR Okul Rehber Öğretmeni Kilo alımının fizyolojisi Enerji alımı Enerji tüketimi Kontrol faktörleri Genetik etki Diyet Egzersiz Bazal metabolizma Termogenez Yağ içeriği yüksek beslenme
DetaylıDengeli Beslenme. Efe Kaan Fidancı
Dengeli Beslenme Yaşamımız boyunca sürekli büyürüz. Bebeklikten itibaren sağlıklı bir şekilde büyümek ve gelişmek için düzenli, dengeli ve yeterli beslenmemiz gerekir. Beslenmek yani yemek yemek günlük
DetaylıKULLANMA TALİMATI. RİPATRİN 10 mg Tablet Ağızdan alınır.
KULLANMA TALİMATI RİPATRİN 10 mg Tablet Ağızdan alınır. Etkin madde:12.79 miligram rupatadin fumarat içerir. Yardımcı Maddeler: Laktoz monohidrat, mikrokristalin selüloz, prejelatinize nişasta, sarı demir
DetaylıSüt Çocuklarında Beslenme ve Ek Gıdalar. Prof. Dr. Esin Koç Gazi Üniversitesi
Süt Çocuklarında Beslenme ve Ek Gıdalar Prof. Dr. Esin Koç Gazi Üniversitesi Süt çocuğunun beslenmesi 0-6 ay: Emme dönemi Anne sütü Hazır mamalar İnek sütü 6-9 ay: Geçiş dönemi Çorbalar (tahıl, sebze),
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.
KULLANMA TALİMATI MYODİN 4mg/2ml IM ampul Kas üzerine uygulanır. Etkin madde: Her bir ampulde 4 mg Tiyokolşikosid Yardımcı maddeler: Sodyum klorür, hidroklorik asit, sitrik asit monohidrat, susuz sodyum
DetaylıT.C. SAĞLIK BAKANLIĞI T Ü R K İY E HALK SAĞLIĞI KURUM U Van Halk Sağlığı Müdürlüğü
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI T Ü R K İY E HALK SAĞLIĞI KURUM U Van Halk Sağlığı Müdürlüğü Sayı : 37.81 1.563-934/ 28/04/2014 Konu : Teklife Davet Tel : Faks : Kurumumuzun ihtiyacı olan (2) kalem Dünya Astım Günü
DetaylıÇölyakla Yaşamak. Hazırlayan: Uzm. Dyt. Hande DEDE
Çölyakla Yaşamak Hazırlayan: Uzm. Dyt. Hande DEDE Bir Yaşam Biçimi; ÇÖLYAK Çölyağın aldığı yol Avrupa da 1980 li yıllara kadar çölyak prevelansı 1/1000-1/6500 Bugün Avrupa'da hastalığın görülme sıklığı
DetaylıAnafilaksi de ANAFİLAKSİ
Kazalar hiçbir zaman planlı değildir Dr Afşın İPEKCİ Okmeydanı EAH Acil Tıp Kliniği İSTANBUL ANAFİLAKSİ Anafilaksi de İlk olarak 1902yılında Portierve Richettarafından tariflenmiştir. EPİDEMİYOLOJİ Gerçek
DetaylıMERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065
MERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065 TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI (2014 2017) TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ
DetaylıÇÖLYAK HASTALIĞI SELDA SAZAK PINAR YEŞİLGÖZ ZÜHAL DUMAN
ÇÖLYAK HASTALIĞI SELDA SAZAK PINAR YEŞİLGÖZ ZÜHAL DUMAN EKMEK YEMEDEN!!! Makarna Pasta yemeden ömür boyu DİĞER İNSANLARLA BİR ARADA YAŞAMAK??? Çölyak Hastalığı Buğday, arpa, çavdar, yulaf tüketilmesi ile
DetaylıALLERJİK HASTALIKLARDA KORUNMA
ALLERJİK HASTALIKLARDA KORUNMA Dr. Dilşad Mungan Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, Allerjik Hastalıklar Bilim Dalı Allerjik ı Hastalıklar Bilim Dal Plan Tanım Primer korunma
DetaylıGıda Zehirlenmesi ve Önlenmesi
(16.12.2001) İçindekiler... 1 Gıda Zehirlenmesi Nasıl Oluşur?... 1 Gıdalara Nasıl Bulaşma Olur?... 2 Gıda Zehirlenmesi Nasıl Önlenir?... 3 Bazı Yaygın Gıda Zehirleyen Bakteriler... 3 Salmonella... 3 Bacillus...
Detaylı%5 Her iki ebeveyn atopik
ALLERJİ TESTLERİ Dr.ALEV ÖKTEM Düzen Laboratuvarlar Grubu Allerji Allerji vücudumuzun bağışıklık sisteminin çevremizde bulunan ve zararlı olmayan bazı maddelere karşı, ki bunlara allerjen denir, aşırı
DetaylıKANSER İSTATİSTİKLERİ
1 KANSER İSTATİSTİKLERİ Kanser, günümüzün en önemli sağlık sorunlarından biridir. Sık görülmesi ve öldürücülüğünün yüksek olması nedeniyle de bir halk sağlığı sorunudur. Tanı olanaklarının gelişmesi ve
DetaylıHemşire Sevgi YATARKALKMAZ Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Allerji ve İmmünoloji BD
Hemşire Sevgi YATARKALKMAZ Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Allerji ve İmmünoloji BD 55y, erkek Retinal ven trombozu nedeniyle düzenli Coraspin ve depresyon nedeniyle Cipralex kullanmakta Daha
DetaylıSAĞLIKLI BESLENME. Beslenme BESİN ÖĞELERİ. Beslenme karın doyurmak veya doydurmak demek değildir. Besin maddesi
SAĞLIKLI BESLENME Yrd. Doç. Dr. Omca DEMİRKOL Beslenme Bilim Dalı Beslenme, besinlerin üretiminden hücrede kullanımına değin geçen tüm evrelerde insan-besin ilişkisini inceleyen bir bilim dalıdır. Beslenme
Detaylı(İnt. Dr. Doğukan Danışman)
(İnt. Dr. Doğukan Danışman) *Amaç: Sigara ve pankreas kanseri arasında doz-yanıt ilişkisini değerlendirmek ve geçici değişkenlerin etkilerini incelemektir. *Yöntem: * 6507 pankreas olgusu ve 12 890 kontrol
DetaylıKARACIGERINI KORU SIGORTAYI ATTIRMA!
KARACIGERINI KORU SIGORTAYI ATTIRMA! Portal : www.takvim.com.tr İçeriği : Gündem Tarih : 09.03.2017 Adres : http://www.takvim.com.tr/yasam/2017/03/09/karacigerini-koru-sigortayi-attirma Karaciğerini koru
DetaylıÇOCUKLARDA BÜYÜME VE GELİŞMENİN İZLENMESİ
ÇOCUKLARDA BÜYÜME VE GELİŞMENİN İZLENMESİ Çocuklarda Büyüme Ve Gelişmenin İzlenmesi Sağlıklı bir çocuk, Hastalık belirtileri göstermeyen, Takvim yaşına ve genetik özelliklerine uygun büyüme, Fizyolojik
DetaylıZehirlenmelerde İlkyardım. Zehirlenmeler. Doç. Dr. Şule Akköse Aydın Acil Tıp AD
Zehirlenmelerde İlkyardım Zehirlenmeler Doç. Dr. Şule Akköse Aydın Acil Tıp AD Zehirlenmeler Zehirlenmeler 1 Zehirlenme nedir? Zehirlenme hangi yollarla meydana gelir? Vücuda zehirli (toksik) bir maddenin
DetaylıTip 1 diyabete giriş. Prof. Dr.Mücahit Özyazar Endokrinoloji,Diyabet,Metabolizma Hastalıkları ve Beslenme Bölümü
Tip 1 diyabete giriş Prof. Dr.Mücahit Özyazar Endokrinoloji,Diyabet,Metabolizma Hastalıkları ve Beslenme Bölümü ENTERNASYONAL EKSPER KOMİTE TARAFINDAN HAZIRLANAN DİABETİN YENİ SINIFLAMASI 1 - Tip 1 Diabetes
DetaylıKocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. Alerji-İmmünoloji BD Olgu Sunumu 27 Mart 2017 Salı
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Alerji-İmmünoloji BD Olgu Sunumu 27 Mart 2017 Salı Uzman Dr. M. Tuğba Çöğürlü Alerji-İmmünoloji Bilim Dalı 27.03.2018 Prof.
Detaylı2. Çocukluk çağında demir eksikliği anemisi?
DEMİR EKSİKLİĞİ 1. Demir eksikliği anemisi nedir? Demir eksikliği anemisi : kan hücrelerinin yapımı için gerekli olan demirin dışarıdan besinlerle yetersiz alınması yada vücuttan aşırı miktarda kaybedilmesi
DetaylıYETERLİ DENGELİ BESLENME
YETERLİ DENGELİ BESLENME Yeterli ve dengeli beslenme için günlük ihtiyaç duyulan ENERJİ ve BESİN ÖGELERİ besinlerle vücuda alınır. BESİNLER Besinler içerdikleri besin ögelerine göre 5 TEMEL BESİN GRUBU
Detaylı9-ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM
9-ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM ZEHİRLENMELER Zehirlenme nedir? Vücuda zehirli (toksik) bir maddenin girmesi sonucu normal fonksiyonların bozulmasıdır. Vücuda dışarıdan giren bazı yabancı maddeler, vücudun
DetaylıBURUNDAN (NAZAL) UYGULANAN YÜKLEME (PROVOKASYON) TESTLERİ İÇİN AYDINLANMIŞ ONAM (RIZA) BELGESİ
BURUNDAN (NAZAL) UYGULANAN YÜKLEME (PROVOKASYON) TESTLERİ İÇİN AYDINLANMIŞ ONAM (RIZA) BELGESİ HASTANIN... Kayıt (protokol) numarası :... Doğum tarihi (gün/ay/yıl) :... Adresi :...... Telefon numarası
DetaylıSüt Çocuğu Beslenmesi Prof. Dr. Gülden Gökçay
Süt Çocuğu Beslenmesi Prof. Dr. Gülden Gökçay İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD Beslenme ve Metabolizma BD Amaç Süt çocuğunda beslenmesinde Güncel durum Beslenme
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.
KULLANMA TALİMATI DES-FİX 5 mg efervesan tablet Ağız yolu ile alınır. Etkin madde: Her bir efervesan tablet, 5 mg Desloratadin içerir. Yardımcı maddeler: Sitrik asit, sodyum bikarbonat, maltodekstrin,
DetaylıKULLANMA TALİMATI. VENORUTON FORTE 500 mg tablet Ağız yoluyla alınır.
KULLANMA TALİMATI VENORUTON FORTE 500 mg tablet Ağız yoluyla alınır. Etkin madde: Her bir tablet 500 mg okserutin içerir. Yardımcı maddeler: Makrogol, magnezyum stearat Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce
DetaylıBesin alerjisi, tüm dünya için önemli bir halk sağlığı sorunu oluşturmaktadır. Avrupa'da çocukların
Besin alerjisinde anti IgE kullanımı Doç.Dr.Zeynep Arıkan Ayyıldız Besin alerjisi, tüm dünya için önemli bir halk sağlığı sorunu oluşturmaktadır. Avrupa'da çocukların yaklaşık olarak %6'sını etkileyen
DetaylıAstım Tedavisinde Kullanılan İlaçların
Bölüm 25 Astım Tedavisinde Kullanılan İlaçların Yan Etkileri Astım Tedavisinde Kullanılan İlaçların Yan Etkileri Dr. Fevzi DEMİREL Nefesle Alınan Kortizonlu İlaçların Yan Etkileri Astım tedavisinde kullanılan
DetaylıKanserin sebebi, belirtileri, tedavi ve korunma yöntemleri...
Kanser Nedir? Kanserin sebebi, belirtileri, tedavi ve korunma yöntemleri... Kanser, günümüzün en önemli sağlık sorunlarından birisi. Sık görülmesi ve öldürücülüğünün yüksek olması nedeniyle de bir halk
DetaylıŞişmanlık (obezite); sağlığı bozacak düzeyde vücutta yağ miktarının artmasıdır.
ŞİŞMANLIK (OBEZİTE) Şişmanlık (obezite); sağlığı bozacak düzeyde vücutta yağ miktarının artmasıdır. Yağ dokusunun oranı; Yetişkin erkeklerde % 12 15, Yetişkin kadınlarda %20 27 arasındadır. Bu oranların
DetaylıAİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNDE İLK 1000 GÜNDE BESLENME DR.GÖNÜL KAYA
AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNDE İLK 1000 GÜNDE BESLENME DR.GÖNÜL KAYA AİLE SAĞLIĞI BİRİMİNDE EKİP Aile Hekimi Aile Sağlığı Elemanı Sözleşmeli Hemşire-Ebe BÜTÜNCÜL YAKLAŞIM AİLE SAĞLIĞI BİRİMİNDE HİZMETLER Kayıtlı
DetaylıHaftalık İnfluenza (Grip) Sürveyans Raporu
Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı Haftalık İnfluenza (Grip) Sürveyans Raporu 20 Mayıs 2015 20. Hafta (11-17 Mayıs 2015) ÖZET Ülkemiz de 2015 yılı 20. hafta itibariyle çalışılan sentinel numunelerdeki
DetaylıGIDA ALERJİ VE İNTOLERANSI
GIDA ALERJİ VE İNTOLERANSI İstenmeyen reaksiyon, alerjik veya alerjik olmayan reaksiyonlardan kaynaklanıp kaynaklanmamasına bakılmaksızın, bir gıda veya gıda bileşenlerine ve diğer bileşenlere yapılan
DetaylıYağlar ve Proteinler
Yağlar ve Proteinler Yağlar Yağlar, yağ asitleri ve gliserolden oluşmuş organik bileşiklerdir. Yağlar en ekonomik enerji kaynaklarıdır. Yağlar aynı miktardaki karbonhidrat ve proteinlerin iki katından
DetaylıSAĞLIKLI BESLENME. AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Sağlıklı Yaşam Merkezi Dyt. Melda KANGALGİL
SAĞLIKLI BESLENME AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Sağlıklı Yaşam Merkezi Dyt. Melda KANGALGİL 1 İNSANLAR NEDEN YEMEK YER 2 3 Sağlığın temeli yeterli ve dengeli (sağlıklı) beslenmedir. İnsan vücudunu bir arabaya benzetebiliriz;
DetaylıBİRİNCİ BASAMAKTA DİYABETİK AYAK İNFEKSİYONLARI EPİDEMİYOLOJİSİ VE ÖNEMİ. Doç. Dr. Serap Çifçili Marmara Üniversitesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı
BİRİNCİ BASAMAKTA DİYABETİK AYAK İNFEKSİYONLARI EPİDEMİYOLOJİSİ VE ÖNEMİ Doç. Dr. Serap Çifçili Marmara Üniversitesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı BİRİNCİ BASAMAKTA GÜNCEL DURUM > 6330 Aile Sağlığı Merkezi
DetaylıDİYABET NEDİR? Özel Klinik ve Merkezler
DİYABET NEDİR? Özel Klinik ve Merkezler Diyabet nedir? Diyabet hastalığı, şekerin vücudumuzda kullanımını düzenleyen insülin olarak adlandırdığımız hormonun salınımındaki eksiklik veya kullanımındaki yetersizlikten
DetaylıSporcu Beslenmesi Ve Makarna. Prof. Dr. Funda ELMACIOĞLU Beslenme ve Diyetetik Bölümü Bölüm Başkanı
Sporcu Beslenmesi Ve Makarna Prof. Dr. Funda ELMACIOĞLU Beslenme ve Diyetetik Bölümü Bölüm Başkanı BESLENME Genetik yapı PERFORMANS Fiziksel kondisyon Yaş Cinsiyet Yaş Enerji gereksinimi Vücut bileşimi
Detaylı