2. Çocukluk çağında demir eksikliği anemisi?

Transkript

1 DEMİR EKSİKLİĞİ 1. Demir eksikliği anemisi nedir? Demir eksikliği anemisi : kan hücrelerinin yapımı için gerekli olan demirin dışarıdan besinlerle yetersiz alınması yada vücuttan aşırı miktarda kaybedilmesi sonucu kan hücrelerinin azalması ve kansızlığın oluşmasıdır. 2. Çocukluk çağında demir eksikliği anemisi? Ülkemizde en sık 6-24 aylar arasındaki; anne sütünü az alan, fazla inek sütü tüketen ve demirden zengin ek gıdaların diyete eklenmediği süt çocuklarında gözlenmektedir. İkinci sıklıkla büyümenin hızlı olduğu okul çağındaki çocuklarda ve adolesanlarda da rastlanmaktadır. 3. Demir eksikliği anemisi neden olur? Hızlı büyüme nedeniyle vücut demir gereksiniminin artması Besinlerle yetersiz demir alınması Besinlerle alınan demirin emiliminde bozukluk olması Kanama ile vücuttan demir kaybının artması Çocukluk çağında sıklıkla ilk iki nedenin bir arada olduğu durumlarda anemi gelişir. 4. Demir eksikliği anemisinin belirtileri nelerdir? Aneminin süresi ve ciddiyetine bağlı olarak bulgular değişebilir, hafif demir eksikliği anemisinde hiçbir bulgu olmayabilir. Bunun yanında solukluk, halsizlik, çabuk yorulma, çarpıntı, dikkat azalması, daha küçük çocuklarda; huzursuzluk, iştahsızlık en sık gözlenen bulgulardır.

2 5. Demir eksikliği anemisinin tedavisi nasıl yapılır? Demirden zengin gıdaların diyete eklenmesi ve demir içeren preperatların kullanılmasıyla kolayca tedavi edilebilir. Vücut demir depolarının dolması için tedaviye uygun dozlarda en az 3 ay devam edilmelidir. 6. Demir içeren preparatlar kullanılırken nelere dikkat edilmelidir? Doktorunuzun belirttiği dozlarda günde 2 yada 3 kez, iki öğün arasında, yemeklere karıştırılmadan verilmelidir. Taze sıkılmış meyve suları ile alınması demirin barsaklardan emilimini artıracaktır.yan etkiler görüldüğü zaman daha düşük dozlarda ve tek seferde de verilebilir. 7. Tedavinin yan etkileri nelerdir? Dişlerde boyanma, ağızda metalik tat hissi, bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, kabızlık en sık görülen yan etkilerdir. Dişlerdeki boyama geçicidir, ancak nadiren de kalıcı olabilir. Verilen demir preparatının ağzın gerisine doğru verilmesiyle önlenebilir. Hastanın gaitası koyu renk çıkabilir. Diğer bulguların gözlenmesi tedavinin kesilmesini gerektirmez, dozun azaltılması ve yemeklerle birlikte alınması yeterlidir. 8. Demir preparatlarının fazla alınması zararlı mıdır? Demirin azı olduğu kadar fazlası da zararlıdır. Fazla alınan demir vücutta, özellikle eklemler, kalp, karaciğer gibi organlarda birikerek bu organların fonksiyonlarını bozabilir. 9. Demirden zengin gıdalar nelerdir? Kırmızı etler, tavuk, balık, yumurta, ıspanak, bezelye, fıstık, pekmez ve üzüm demirden zengin gıdalar arasında yer alır.

3 10. Çocukluk çağında demir eksikliği anemisi nasıl önlenebilir? Anne sütüne en az 6 ay devam edilmesi, anne sütünün olmadığı durumlarda demir içeren mamaların kullanılması, 6 aydan sonra ek gıdalara geçildiği zaman demirden zengin gıdaların diyete eklenmesi ve inek sütünün günde yarım litreden fazla kullanılmamasıyla demir eksikliği anemisinin gelişmesi önlenebilir. HEMATOKRİT Htc; Hematokrit değeri, kanı oluşturan hücreler ile sıvı arasındaki orandır. Yani kanın ne kadarı hücredir diye verilen orandır, % olarak ifade edilir. Hematokrit % 41 demek kanın % 41 i hücre kalanı sıvı demek tir. Basitçe kanın içinde yeterli hücre var mı diye bakmak için kullanılır. Hematokriti Arttıran Sebepler Kanı oluşturan her bir hücre gurubunda artış hematokrit değerini arttırır Lösemiler, Yüksek irtifa, Sigara, Aşırı su kaybı hematorit miktarını arttırır. Hematokriti Azaltan Sebepler Kan kayıpları, Kan yapımının bozuk olduğu hastalıkalr,

4 Kötü beslenme, Zehirlenmeler, Lenfomalar, Kemik iliğini bozan tümörler hematokrit miktarını düşüren sebeplerdir. aptt Aktive Parsiyel Tromboplastin Zamanı; PTT; Pıhtılaşma için geçen zamanı gösteren laboratuar testidir. Kanama ve pıhtılaşma problemlerinde ölçülür. Kan testidir. Kan sulandırıcı maddeler, antihistaminik ( alerji ) ilaçları; vitamin C; aspirin, klorpromazin aptt süresini uzatırlar. aptt testi neden yapılır? Kanama, pıhtılaşma problemlerinin tespitinde, heparin, kumarin alan hastaların tedavi dozlarının belirlenmesinde kullanılan bir testtir. Genellikle protrombin zamanı testi ile birlikte bakılır. aptt için normal değerler: Erişkinde: sn dir. Heparin gibi kan sulandırıcılar alındığında bu sürenin 2-2,5 kat artması istenir. aptt yi uzatan sebepler: DİC ( dissemine intravaskuler koagulasyon), Faktör XII ve faktörxi eksikliği, Hemofili A, Hemofili B,

5 Hipofibrinojenemi, Lupus antikoagulan, Malabsorbsyon, K vitamini eksikliği, Von Willebrand hastalığı. Referanslar: 1. Schmaier AH. Laboratory evaluation of hemostatic and thrombotic disorders. In: Hoffman R, Benz EJ Jr, Shattil SJ, et al, eds. Hoffman Hematology: Basic Principles and Practice. 5th ed. Philadelphia, Pa: Churchill Livingstone Elsevier; 2008:chap 122