MARKİZ ADASI (ÇANDARLI-İZMİR) KRUSTASELERİ

Transkript

1 MARKİZ ADASI (ÇANDARLI-İZMİR) KRUSTASELERİ Kerem BAKIR,Tuncer KATAĞAN, Ahmet KOCATAŞ, Fevzi KIRKIM, Cengiz KOÇAK Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakiltesi ÖZET Bu çalışmada, Markiz Adası civarındaki krustase faunasını belirlemek amacıyla yıllarında (kasım 2002, mart ve haziran 2003) değişik derinliklerdeki (46-62 metre) korallijenli biyotoptan seçilen 3 istasyondan örneklemeler yapılmıştır. Alınan örneklerin değerlendirilmesi sonucunda Arthropoda filumunun 9 grubuna ait 124 tür ve 1474 birey saptanmıştır (Amphipoda 51 tür, Decapoda 45 tür, Cumacea 10 tür, Isopoda 9 tür, Mysida 4 tür, Tanaidacea 2 tür, Leptostraca 1 tür, Cirripedia 1 tür, Pycnogonida 1 tür). ANAHTAR SÖZCÜKLER: Markiz Adası, Korallijen, Krustase, taksonomi CRUSTACEA OF MARKİZ İSLAND (ÇANDARLI-İZMİR) ABSTRACT The aim of this study is to determine the crustacean fauna in the coralligenous substratum of the Markiz island. For this purpose, samples were collected from 3 stations with grab and drej, between the years 2002 and Analysis of the material sampled, yielded a total of 124 species and 1474 individuals belonging to 9 grups of Arthropoda. ( Amphipoda 51, Decapoda 45, Cumacea 10, Isopoda 9, Mysida 4, Tanaidacea 2, Leptostraca 1, Cirripedia 1, Pycnogonida 1). KEYWORDS: Markiz island, coralligenous, Crustacea, taxonomy GİRİŞ Arthropoda filumuna dahil olan Crustasea klasisi dünyada yaklaşık tür ile temsil edilmektedir. Dünya çapında birinci dereceden suda yaşamaya uyum sağlamış, özellikle denizlerde, tatlı sularda ve acı sularda dağılım gösteren bir gruptur. Bu grup ile ilgili ekolojik, morfolojik ve sistematik birçok çalışma mevcuttur (Bellan-Santini, 1982; Zariquiey Alvarez, 1968; Falciai and Minervini, 1996; Fischer et al., 1987; Katağan, 1982; Kırkım, 1998; Riedl, 1983; Martin and Davis, 2001). Denizel ortamda oldukça önemli bir yere sahip olan korallijenli biyotoplar, bir çok canlının yaşadığı ve barındığı uygun bir habitat oluşturmaktadır. Gerek tür gerekse birey sayısı bakımından diğer biyotoplara oranla oldukça zengin bir yapı gösteren bu biyotopla ve buradaki faunayla ilgili yapılan çalışmalar (McCloskey, 1970; Abele, 1976; Abele and Patton, 1976; Castro, 1976; Kühlmann, 1984) oldukça sınırlıdır. Korallijenli biyotopların, diğer organizmalarla birlikte geniş ve sağlam yapılar oluşturması (Kühlmann et al., 1991; Kühlmann, 1996), Kuzey Ege de Doğu Akdenizin diğer yerlerine oranla daha çeşitli bir fauna içermesi (Por and Dimentman, 1989; Koukouras and Russo, 1991) ve Türkiye kıyılarında korallijenli biyotopların incelenmemiş olması nedeniyle bu çalışmanın ilerideki araştırmalara ışık tutucağı düşünülmüştür. 41

2 MATERYAL VE YÖNTEM Çandarlı Körfezi nin Markiz Adası civarında korallijenli biotoptaki Crustacea ları belirlemek amacıyla değişik tarihlerde (kasım 2002, mart ve haziran 2003) yapılan bu çalışmada, metre derinliklerdeki korallijenli dip yapısına sahip 3 istasyonda drej ve grab kullanılarak bentik örnekler alınmıştır (Tablo 1). Seçilen 3 istasyonda, değişik tarihlerde toplam 7 örnekleme yapılmış ve veriler ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Alınanan material, 0,5 mm göz açıklığına sahip elekten geçirilerek % 4 luk formaldehit ile fikse edilmiştir. Laboratuvara getirilen örnekler binoküler ve ışık mikroskobu yardımıyla sistematik gruplara ayrılarak, kalitatif ve kantitatif analizleri yapılmıştır. Tespit edilen türlerin boyları, milimetrik oküler yardımıyla ölçülmüş, fotoğrafları Olympus marka dijital fotoğraf makinesi ile çekilmiştir. Ayrıca, araştırma bölgesinde türlerin bulunma sıklıkları, Soyer (1970) in Frekans Indeks formülüyle, baskınlık (Dominansi) dereceleri ise Bellan-Santini (1969) nin Baskınlık İndeksi kullanılarak hesaplanmıştır. Tablo 1.Çalışma İstasyonları ve özellikleri. İstasyon Koordinat Tarih Derinlik Biyotop İst. 1 38º 55' 50" N 26º 49' 65" E m. Korallijen İst. 1 38º 55' 50" N 26º 49' 65" E m. Korallijen İst. 1 38º 55' 50" N 26º 49' 65" E m. Korallijen İst. 2 38º 55' 59" N 26º 49' 43" E m. Korallijen İst. 2 38º 55' 59" N 26º 49' 43" E m. Korallijen İst. 3 38º 50' 06" N 26º 53' 03" E m. Korallijen İst. 3 38º 50' 06" N 26º 53' 03" E m. Korallijen BULGULAR Kasım Mart ve Haziran 2003 tarihlerinde, Çandarlı Körfezi nin Markiz adası civarından seçilen 3 istasyondan alınan örneklerin değerlendirilmesi sonucunda, Crustacea Klasisine ait 124 tür ve bunlara ait toplam 1474 birey tespit edilmiştir (Tablo 2). Tablo 2. Tespit edilen krustase türlerinin istasyonlara dağılımı, frekans ve dominansi değerleri. TÜRLER ist 1 ist 2 İst 3 frekans dominansi Derinlik (metre) Biyotop korallijen korallijen korallijen Toplam Tür Sayısı Toplam Birey Sayısı LEPTORTRACA Nebalia bipes 2 2-0,67 0,0027 MYSIDA Anchialina agilis ,67 0,0109 Anchialina sp ,33 0,0007 Gastrosaccus sp ,33 0,0014 Haplostylus lobatus 8 7-0,67 0,0102 AMPHIPODA Ampelisca diadema ,33 0,0068 Ampelisca jaffaensis ,33 0,0163 Ampelisca pseudospinimana ,67 0,0109 Ampelisca ruffoi ,33 0,0075 Ampelisca sp ,33 0,

3 Ampelisca tenuicornis ,33 0,0061 Apherusa chiereghinii ,00 0,002 Apherusa vexatrix ,33 0,002 Atylus guttatus 2 3-0,67 0,0034 Atylus massiliensis ,33 0,0034 Autonoe karamani ,33 0,0014 Autonoe rubromaculatus - 8-0,33 0,0054 Cheirocratus sundevallii ,00 0,0353 Coboldus nitior ,33 0,0007 Colomastix pusilla 5 3-0,67 0,0054 Dexamine spinosa 4-1 0,67 0,0034 Erichthonius brasiliensis ,33 0,0068 Eusirus longipes ,33 0,0007 Gammarella fucicola ,33 0,0115 Gammaropsis palmata - 3-0,33 0,002 Gammaropsis sp ,00 0,002 Guernea coalita ,00 0,0278 Harpinia dellavallei ,00 0,0244 Hippomedon massiliensis ,33 0,0007 Ichnopus taurus ,00 0,0054 Iphimedia minuta ,33 0,0014 Lepidepecreum longicorne ,33 0,0014 Leptocheirus bispinosus ,00 0,0536 Leptocheirus mariae ,33 0,002 Leptocheirus pectinatus ,67 0,0095 Leucothoe incisa - 3-0,33 0,002 Leucothoe spinicarpa 4-3 0,67 0,0048 Lysianassa costae ,67 0,0217 Lysianassa longicornis ,00 0,0156 Lysianassa pilicornis ,33 0,0007 Maera grossimana ,67 0,0081 Maera inaequipes ,33 0,0014 Maera schiecki ,33 0,0014 Metaphoxus gruneri - 3-0,33 0,002 Metaphoxus simplex ,00 0,053 Microdeutopus versiculatus ,33 0,0007 Monoculodes acutipes ,67 0,0054 Monoculodes carinatus ,33 0,0014 Orchoneme humulis ,33 0,0007 Pereinotus testudo 2-1 0,67 0,002 Perioculodes aequimanus ,67 0,0109 Perrierella audouiniana ,00 0,0387 Phtisica marina ,00 0,0183 Socarnes filicornis ,33 0,0007 Urothea elegans ,00 0,0115 Westwoodilla rectirostris ,33 0,0014 ISOPODA Cymodoce truncata - 2 0,33 0,0014 Eurydice inermis ,00 0,0095 Eurydice pulchra ,33 0,0061 Idotea balthica ,33 0,0007 Janira maculosa ,00 0,0326 Natatolana neglecta ,33 0,0068 Paragnathia formica ,00 0,0299 Paranthura nigropunctata ,67 0,0129 Rocinela dumerili 1-1 0,67 0,0014 TANAIDACEA Apseudes sp ,00 0,0353 Leptochelia sp ,67 0,0251 CUMACEA Campylaspis legendrei ,67 0,0041 Cumella limicola ,00 0,0075 Diastylis cornuta ,33 0,0041 Diastylis rugosa - 1-0,33 0,0007 Eocuma ferox - 3-0,33 0,002 Eocuma sarsi ,33 0,002 İphinoe sp ,00 0,0054 Nannastacus longirostris ,00 0,

4 Nannastacus unguiculatus ,00 0,0041 Vaunthompsonia cristata ,00 0,0448 NATANTIA Alpheus macrocheles 1-2 0,67 0,002 Athanas nitescens ,00 0,0224 Balssia gasti ,33 0,0007 Eaulus occultus ,00 0,0333 Hypolyte sp ,33 0,0007 Lysmata seticaudata - 2-0,33 0,0014 Periclimenes sp ,33 0,0007 Philocheras sculptus 2 2-0,67 0,0027 Processa canaliculata ,33 0,0007 Processa edulis - 1-0,33 0,0007 Processa elengatula - 2-0,33 0,0014 Processa modica modica ,33 0,0014 Processa sp ,33 0,0007 Sicyonia carinata ,33 0,0007 Synalpheus gambarelloides ,33 0,002 Thoralus cranchii ,33 0,0007 ANAMURA Callinassa truncata ,33 0,0014 Cestopagurus timidus ,00 0,0346 Galathea bolivari 1 4 0,67 0,0034 Galathea intermedia ,00 0,0129 Paguristes eremita 8 3-0,67 0,0075 Paguristes syrtensis ,33 0,002 Pagurus anachoretus ,33 0,0061 Pagurus cheuvreuxi ,33 0,0007 Pagurus sp ,33 0,0007 Upogebia deltaura - 1-0,33 0,0007 Upogebia pusilla - 1-0,33 0,0007 BRACHYURA Achaeus cranchii 4 1-0,67 0,0034 Ebalia edwarsii 2-2 0,67 0,0027 Ebalia tuberosa ,33 0,002 Ethusa mascarone ,00 0,0027 Eurynome aspera ,00 0,021 Ilia nucleus ,33 0,0007 Inachus dorsettensis - 1-0,33 0,0007 Inachus leptochirus 6-3 0,67 0,0061 Liocarcinus maculatus ,00 0,0027 Liocarcinus pusillus ,00 0,0027 Macropodia linaresi 1 1-0,67 0,0014 Palicus caronii 1-1 0,67 0,0014 Parthenope massena ,00 0,0061 Pilumnus inermis ,33 0,0007 Pilumnus spinifer 8 1-0,67 0,0061 Pisa nodipes ,33 0,0007 Sirpus zariquieyi - 1-0,33 0,0007 Xantho pallipes ,33 0,0014 PYCNOGONIDA Pycnogonida sp ,00 0,0095 CIRRIPEDIA Lepas anatifera - 2-0,33 0,0014 Tespit edilen zoobentik canlılar tür ve birey sayısı bakımdan değerlendirildiğinde 51 tür ve 704 birey ile temsil edilen Amphipoda nın en zengin grup olduğu görülmektedir. Bu grubu sırası ile 44 tür, 303 birey ile Decapoda, 10 tür, 175 birey ile Cumacea ve 9 tür, 149 birey ile Isopoda izlemektedir. Diğer sistematik gruplar ise (Mysida, Tanaidacea, Leptostraca, Cirripedia, Pycnogonida) 4 ile 1 tür ve 89 ile 2 birey arasında değişen değerlerle temsil edilmektedirler (Şekil1). Araştırma bölgesinde seçilen 3 istasyon tür ve birey sayıları bakımından karşılaştırıldığında, en fazla tür ve bireyin 1 nolu istasyonda (84 tür, 844 birey) 44

5 olduğu tespit edilmiştir. Bu istasyonu 68 tür ve 368 birey ile 2 nolu istasyon, 62 tür ve 362 birey ile 3 nolu istasyon izlemektedir (Şekil 2). Tür Sayısı Amphipoda 52 Decapoda 44 Cumacea Isopoda Mysida Tanaidacea Sistematik gruplar Pycnogonida Cirripedia Leprostraca Birey Sayısı Amphipoda 704 Decapoda 302 Cumacea 175 Isopoda Tanaidacea Sistematik Gruplar Mysida Pycnogonida Leprostraca Cirripedia Şekil 1. Tespit edilen sistematik grupların tür ve birey sayıları Tür sayısı İstasyonlar Birey sayısı İstasyonlar Şekil 2. İstasyonlarda tespit edilen toplam tür ve birey sayıları Araştırma bölgesinde saptanan grupların dominansi değerlerinin hesaplandığında, Amphipoda nın %45 lik değerle en baskın grup olduğu bulunmuştur. Bu grubu sırası ile Decapoda (%24), Cumacea (%11), Isopoda (%10) ve Tanaidacea (%6) izlemektedir (Şekil 3). Decapoda %24 Amphipoda 45% Diğer %4 Cumacea %11 Isopoda %10 Tanaidacea %6 Şekil 3. İstasyonlarda tespit edilen zoobentik grupların dominansi değerleri. Diğer gruplara (Mysida, Pycnogonida, Leptostraca, Cirripedia, ) ait baskınlık değerleri daha küçük oranlarda tespit edilmiştir (% 4). SONUÇLAR VE TARTIŞMA Bu çalışmada, Markiz adası civarında 3 istasyondan, çizelge 1 de verilen tarihlerde toplam 7 örnekleme yapılmıştır. Korallijenli dip yapısına sahip 3 istasyondan alınan 45

6 örneklerin değerlendirilmesi sonucunda, 124 türe ait 1474 birey tespit edilmiştir. Bu türler, kendi içinde Amphipoda (51 tür), Decapoda (45 tür), Cumacea (10 tür), Isopoda (9 tür), Mysida (4 tür) Tanaidacea (2 tür), Leptostraca (1 tür), Cirripedia (1 tür) ve Pycnogonida (1 tür) olmak üzere 9 grupta toplanmaktadır. Türkiye denizlerinde yapılan çalışmalarda, Kocataş ve Katağan (2003) 220 tür Decapod Crustacea tespit etmişlerdir. Ayrıca Koukouras et al. (1992) tüm Ege Denizi nde 231 tür, Ateş (2003) Türkiye nin Ege Deniz i kıyıları için 98 tür decapod rapor etmişlerdir. Bu çalışmada, Markiz adası civarından 45 decapod türü saptanmıştır. Sezgin (2003) çalışmasında Türkiye nin Ege Deniz i kıyıları için farklı biyotoplardan 169 tür amphipod rapor etmiştir. Bizim çalışmamızda ise 51 amphipod türü tespit edilmiştir. Bunun sonucunda korallijenli biotopların krustase türleri açısından çok zengin olduğu anlaşılmaktadır. Bu çalışmanın 1 nolu istasyonunda belirlenen Balssia gasti (Balss, 1921) türü Doğu Akdeniz den ilk kez bildirilmiştir (Katağan ve ark., 2004). Sonuç olarak, korallijenli bölgelerin krustase grubu için önemli bir biyotop olduğu görülmektedir. Bu nedenle, biyolojik çeşitlilik üzerinde yapılacak tüm çalışmalarda korallijenli biotopların ayrıca çalışılması, Türkiye denizlerinin biyolojik çeşitliliğine önemli katkılar yapacağını düşündürmektedir. KAYNAKLAR Abele, L. G Comparative species richness in fluctuating and constant environments:coral-associated decapod crustaceans. Science. 192: Abele, L. G., and W. K. Patton The size of coral heads and the community biology of associated decapod crustaceans. Journal of Biogeography. 3: Atatür M. K., Budak A., Göçmen B., Omurgasızlar Biyolojisi. Ege Üniversitesin Fen Fakültesi Kitablar Srisi no.187. s Ateş A. S., Türkiye nin Ege Denizi Kıyıları Sublittoral Decapod (Crustacea) Türleri ve Biyo-ekolojik Özellikleri. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 225 s. Bellan-Santini, D., 1969, Contribution à l ètude des peuplement infralittoraux sur substrat rocheux (Etude qualitative et quantitative de la frange supèrieure), Rec. Trav. Sta. Mar. Endoume, 63(47), pp. Bellan-Santini, D, Karaman G.S., Ledoyer, M., Myers, A.A., Ruffo, S. and Vader,W The Amphipoda of the Mediterranean, Part 1. Memoires de l Institut Oceanographique, Monaco 13: XXVII- XLIV, Bellan-Santini, D, Karaman G.S., Ledoyer, M., Myers, A.A., Ruffo, S. and Vader,W The Amphipoda of the Mediterranean, Part 2. Memoires de l Institut Oceanographique, Monaco 13: XXVII- XLIV, Bellan-Santini, D, Karaman G.S., Ledoyer, M., Myers, A.A., Ruffo, S. and Vader,W The Amphipoda of the Mediterranean, Part 3. Memoires de l Institut Oceanographique, Monaco 13: XXVII- XLIV, Bellan-Santini, D, Karaman G.S., Ledoyer, M., Myers, A.A., Ruffo, S. and Vader,W The Amphipoda of the Mediterranean, Part 4. Memoires de l Institut Oceanographique, Monaco 13: XXVII- XLIV,

7 Castro, P., Brachyuran crabs symbiotic with scleractinian corals: a review of their biology. Micronesica, 12(1): Falciai L., Minervini R., Guide des homards, crabes, langoustes, crevettes et autres crustacés décapodes d'europe. Delachaux et Niestlé SA éd., Lausanne, Paris, : 287 p. Riedl R., Fauna und Flora des Mittelmeeres. Paul Parey, Hamburg & Berlin: pl Ficher W., M.-L. Bouchet et M. Schneider (rédacteurs), Fiches FAO d identification des espéces pour les besoins de la pêche. (Révision 1) Mediterraneé et Mer Noire. Zone de pêche. 37. Volume 1. Katağan T., Türkiye nin Ege Denizi Sahilleride Bulunan Cumacea (Peracarida, Crustacea) Türlerinin Taksonomisi ve Ekolojisi Üzerinde Araştırmalar. EgeÜniversitesi Fen Fakültesi, Doktora Tezi, 102 s. Katağan T., Cumaces Nouveaux pour la Mediterranee orientale. Crustaceana. 43(3): Katağan T., Kocataş A., Bakır A. K., On The Occurence Of Balssia gasti (Balss, 1921) (Crustacea, Decapoda, Pontoniinae) In Aegean Sea. Crustaceana. 77(6): Kırkım F., Ege Denizi Isopoda (Crustacea) Faunasının Sistematiği ve Ekolojisi Üzerine Araştırmalar. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 238 s. Kocataş A., Katağan T., The Decapod Crustacean Fauna of Turkish Seas. Zoolgy in the Middle East. Vol.29: Koukouras A. & Rosso A., Midlittoral Soft Substratum Macrofaunal Assemblages in the North Aegean Sea. PSZNI: Marine Ecology, 12: Koukouras, A., C. Dounas, M. Türkay & E. Voultsiadou-Koukoura, Dacapoda Crustacean Fauna of the Aegean Sea: New Information, Check List, Affinities.Senckenbergiana Maritima 22: Kühlmann, D.H.H., Das lebende Riff. Verlag Edition, Leipzig, 185 p., Kühlmann, D.H.H., Chintiroglou H., Koutsoubas D., Koukouras A., Korallenriffe im Mittelmeer? Naturw. Rdsch., 44: 316. Kühlmann, D.H.H., Preliminary Report on Holocene Submarine Accumulations Of Cladocora caespitosa (L., 1767) in the Mediterranean. In: Global And Regional Controls on Biogenic Sedimentation, 1. Reef Evolution (reitner J., Neuweiller F. & Gunkel F., eds): Göttiger Arb. Geol. Paläeont., Research Reports, Göttigen, Sb2: Kırkım F., Ege Denizi Isopoda (Crustecae) Faunasının Sistematiği ve Ekolojisi Üzerine Araştırmalar. (Doktora Tezi). McCloskey, L.R The dynamics of the community associated with a marine scleractinian coral. International Revue der Gesmaten Hydrobiologie, Vol. 55, pp Martin J. W., Davis G. E., An Update Classification of the Recent Crustacea. Science Series 39. Natural History Museum of The Los Angelos Country. 47

8 Por F. D. & C. Dimentman, The Legacy of Tethysian Aquatic Biogeography of the Levant. In: Monographiae Biologiae ( Dumont H.J. & Wergel M.J.A., eds.): 63 : xi p. Kluster Academic Publishers, Dordrecht. Riedl R., Fauna und Flora des Mittelmeeres. Paul Parey, Hamburg & Berlin: pl Sezgin M., Türkiye nin Ege Denizi Kıyıları Sublittoral Bentik Amphipod ları ve Biyo-ekolojik Özellikleri. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 282 s. Soyer, J., 1970, Bionomie benthique de plateau continental de la côte catalan française, III. Les peuplements de Copépodes harpacticoides (Crustacea), Vie et Milieu, 21, pp. Zariquiey Alvarez R., Crustáceos Decápodos Ibéricos. Inv. Pesq., Barcelona, 32: i-xv