Kısım 10. Hasargörebilir Kentsel Yapı ve Binaların Güçlendirilmesine Yönelik Alınacak Önlemler

Transkript

1 Kısım 10. Hasargörebilir Kentsel Yapı ve Binaların Güçlendirilmesine Yönelik Alınacak Önlemler

2 Sonuç Raporu Ana Rapor Kısım 10. Hasar Görebilir Kentsel Yapı ve Binaların Güçlendirilmesine Yönelik Alınacak Önlemler İstanbul için Kentsel Yapının ve Binaların Hasar Görebilirlik Analizi Kentsel Yapının ve Binaların Hasar Görebilirliği ile Deprem Afetinin Yaratacağı Zararın Nedensel İlişkisi Istanbul da olacak bir depremle hasar görebilir durumdaki binalar ve kentsel yapı, sadece binalarda yıkımlara ve direk can kayıplarına değil, ikincil felaketler olarakta tanımlanan, acil müdahale operasyonlarının gecikmesinede neden olacaktır. Ciddi boyutta hasar görecek olan alanlar, aşağıdaki kriterlere göre belirlenmiştir: - Hesaplanan Kuvvetli Yer Hareketinden Etkilenecek Alan: Marmara Denizi sahil kesimi ile Adalar, Kuzey Anadolu fayına yakın olmalarından dolayı tehlikeli alanlardır; - Hesaplanan Yüksek Hasarlı Bina Alanı: Hesaplanan kuvvetli yer hareketinden etkilenecek alanlarda (gecekondu ve düzensiz gelişmiş konut alanları) sismik dayanırlı yapıların yetersizliği - Güvenli Tahliye Yolunun Yetersizliği: uygun genişlikte tahliye yollarının yetersizlği; - Güvenli Tahliye Alanının Yetersizliği: Artçı depremlerden korunmak amacıyla kullanılan güvenli tahliye alanları için, parkların ve açık alanların yetersizliği ve sınırlı olması; - Acil Durum Araçları için Sokakların Yetersizliği: uygun olmayan genişlikteki dar yolların yoğunlaştığı alanlara ulaşılamayacak ve kurtarma, yangınla mücadele, ilkyardım, acil tıbbi bakım ve acil yiyecek/içecek arzına yönelik acil müdahale operasyonları yapılamayacaktır; - Acil Müdahale Kaynaklarının Yetersizlği: Kurtarma, yangınla mücadele, ilkyardım, acil tıbbi bakım ve acil ihtiyaçların arzına yönelik operasyonlar için merkezlerin ve insan gücünün yetersizliği; - Hasar Görebilir Altyapı Sistemi: halk (ciddi hasarı olmayan binalarda yaşayanlar) altyapı hizmetleri olmadan hayatta kalamaz; Kısım 10:Hasar Görebilir Kentsel Yapı ve Binaların Güçlendirilmesine Yönelik Alınacak Önlemler 10-1

3 Türkiye Cumhuriyeti İstanbul İli Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Planı Çalışması - İkincil Felakete Neden Olabilecek Tehlikeli Alanlar: Tehlikeli tesislerin (yanıcı ve parlayıcı tesisler) yoğunlaştığı alanlar ile sıvılaşma potansiyeli olan alanlarda, tehlikeli maddeler, doğalgaz ve elektrik hatları yangınlara ve patlamalara neden olacaktır; - Güvenilir Bilgi (Ön Hasara İlişkin)Toplama Sistemindeki Eksiklikler: Güvenilir bilgi olmadan sınırlı miktardaki acil müdahale kaynakları uygun bir şekilde temin edilemez ve dağıtılamaz, ki eğer birde uygunsuz olarak seferber edilirlerse bu sonuçlar, ağır hasarlı alanlarda daha ciddi can kayıplarını ve ikincil felaketleri doğurur. Aşağıda gösterilen akış şeması, afet hasarları ile hasar görebilirlik arasındaki nedensel ilişkiyi ve Kentsel Afet Önleme Planının formüle edilmesi gerekliliğini betimlemektedir. Altyapı: Ağda/ Tesislerde sismik dayanırlığın yetersizliği Mahalli Park/Açık Alan: tahliye L için alan yetersizliği Boru ve kablo hasarları Depremzedeler için Yetersiz güvenli alan Depremzedelere/hizmet Gruplarına yetersiz Altyapı hizmeti Dempremzedelerin Kurtulması için zor koşullar Yığma Yapı: nırlığın Sismik daya Gecekondu: Yapım Tekniğinden yoksun Düzensiz: Bina kodlarına aykır AğırOrta//Hafif Hasarlı Bina Ölü/Ağır Yaralı sayısında artış Düzensiz müdahaleden Dolayı hasarlı binaların altında sıkışma Kentsel Gelişimin Kontrolü: Bina Kodlarına aykırı ve İzinsiz gelişim Mahalli Yol Ağı: Iacil durum araçlarının geçişini zorlayan Dar yollar Acil durum Araçlarının opera Syon Art an Ca n Ka yıp ları Acil Ulaşım Sistemi: acil Ulaşım sistemin oluşturulmama sı Enkaz ve özel ara operasyonları engelleyecek Sınırlı acil müdahale operasyo (Kurtarma/yangınla mücadele Tbbi bakım/ Acil ihtiyaçlar /vs) Acil durum ekipleri: yetersizliği Kapasite/merke Yetesiz/geciken Acil operasyonlar Doğal gaz boruları: lgüvenl yetersizliği Elektrik Hatları: yetersizliği lgüvenl Yangın/patlamalar Aynı zamanda İkincil felaketlerin Oluşumu Tehlikeli Stoklar: Kontrol/izleme Sisteminin yetersizliği 10-2

4 Sonuç Raporu Ana Rapor Şekil Kaynak: JICA Çalışma Ekibi Kentsel Yapının ve Binaların Hasar Görebilirliği ile Deprem Afetinin Yaratacağı Zararın Nedensel İlişkisi Kentsel Yapı ve Binaların Hasargörebilirlik Analizi Aşağıdaki çalışma, Afet hasarlarının azaltılması amacıyla, hasar görebilir binaların ve kent yapısının güçlendirilmesinde alınacak önlemleri formule etmek için önerilmektedir. Çalışmada hasar görebilirlik faktörü, bina ve kentsel yapı olmak üzere iki ana başlık altında incelenmiştir. İleride yapılacak olan kentsel yapının iyileştirilmesi ve yeniden gelişimi/dönüşümü çalışmalarına altlık olması için, arazi elde edilebilirlik analizleri eklenmiştir. Alınması gereken önlemler şunlardır: Hasar Görebilir: Binalar / Kentsel Yapı Hasar Görebilirliği Düşük: Binalar / Kentsel Yapı Mevcut: Kentsel Yapının İyileştirilmesi için Gereken Arazi Mevcut Değil: Kentsel Yapının İyileştirilmesi için Gereken Arazi Binaların/Kentsel Yapının İyileştirileceği Alan Kentsel Dönüşüm Alanı Binaların İyileştirileceği Alan Binaların İyileştirileceği Alan Hasar görebilirlik çalışması, İstanbul un istatistiksel birimi olan 642 mahalle esas alınarak yapılmıştır. 3 ana başlık altında yapılmış olan 8 analitik analiz aşağıdaki gibidir: 1) Mevcut Yapıların Hasar Görebilirliği: - Hesaplanan Bina Hasarları: JICA Mikrobölgeleme Çalışması nın sonuçları (mahallelere göre hesaplanmış olan ağır ve orta hasarlı bina oranı) kullanılmıştır. Hesaplanmış olan bina hasarları, mahallelere göre yapılmış olan yer hareketi (hesaplanan deprem senaryoları/ zemin durumu/ vs.) ve bina durumu (hasar fonksiyonuna göre) ile ilgili kompleks analizlerin sonuçlarından biridir. - Bina/Kentsel Yenilenme Eğilimi: 2000 Bina Sayım Sonuçları (yapım yılı verisi) ile IBB 1/50000 ölçekli Nazım Plan-Kronolojik Kentsel Gelişim Haritası, 2) Mevcut Kentsel Yapının Hasar Görebilirliği: - Kentsel Gelişim Tipine göre Aşırı Yüksek Taban/Kat Kullanımı: 2000 Bina Sayım Sonuçları (parsel büyüklüğü, bina taban alanı ve kat adetleri verisi), Kısım 10:Hasar Görebilir Kentsel Yapı ve Binaların Güçlendirilmesine Yönelik Alınacak Önlemler 10-3

5 Türkiye Cumhuriyeti İstanbul İli Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Planı Çalışması - Kentsel Alanın Yol Yoğunluğu (m/ha): JICA Çalışması nın, CBS ulaşım ağı veritabanı, güncellenmiş CBS Haritası ve CBS bina/yapılanmış/kentleşmiş alan verisi, - Dar Yolların Oranı: JICA Çalışma Ekibi tarafından hazırlanan, CBS ulaşım ağı veritabanı-yol genişlikleri verisi ve CBS Haritası, - Tahliye Alanlarının Sağlanması için Park ve Açık Alanların Elde Edilebilirliği: Istanbul için yapılmış olan, park/açık alan elde edilebilirliği çalışmasının (IBB Harita Müdürlüğü tarafından desteklenen Istanbul Teknik Üniversitesi ne ait bir çalışma) listesi - Stratejik iyileştirme önlemlerinin gereksinimi için kesme noktası (Cut-off point): Kompleks faktör olan deprem ve binaların hasar görebilirliği (mahallelere göre ağır/orta hasarlı bina oranı %10 un altında) 3) Kentsel Yapının İyileştirilmesi için Arazi Elde Edilebilirliği - Kentleşmiş alan içindeki Yapılanmış Alan Oranı: 2000 Bina Sayım sonuçları (parsel verisi) ve JICA Çalışması ile hazırlanmış olan CBS bina/yapılaşmış/kentleşmiş alan verisi - Yapılaşmış Alanın Ortalama Net Taban Alanı Katsayısı (TAKS): 2000 Bina Sayım sonuçları (parsel verisi ve taban alanı verisi) 10-4

6 Sonuç Raporu Ana Rapor Şekil Kaynak: JICA Çalışma Ekibi Kentsel Yapının ve Binaların Hasar Görebilirliği Analizinin Akış Şeması Şekil Kentsel Yapının ve Binaların Hasar Görebilirliği Analizinin Akış Şeması Kısım 10:Hasar Görebilir Kentsel Yapı ve Binaların Güçlendirilmesine Yönelik Alınacak Önlemler 10-5

7 Türkiye Cumhuriyeti İstanbul İli Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Planı Çalışması Hesaplanan Bina Hasarları JICA Mikrobölgeleme Çalışması nda, deprem senaryolarının herbiri için, bina hasar oranları hesaplanmıştır. Çalışmada, bu senaryolardan en kötüsü olan Senaryo Deprem-C, bina hasar görebilirlik analizlerinde kullanılmıştır. Her mahallede hesaplanan ağır ve orta hasarlı binaların oranı, bina yapısının hasar görebilirliği açısından sınıflandırılmış ve değerlendirilmiştir. Bu bilgi bize, gelecekte teknik, finansal ve vergi tedbirleri açısından uygun kamu desteğiyle sismik dayanırlık güçlendirmelerinin yapılacağı binaları göstermektedir. Ağır ve orta hasarlı bina oranı baz alınarak lerin hasar durumu,, aşağıdakilere göre değerlendirilebilir: 1) %40 ın üstü (toplam içinde %63 ün üstünde): felaket hasarlı mahalle, 2) %30 ila 39 (toplam içinde %52 ila 68): ağır hasarlı mahalle, 3) %10 ila 29 (toplam içinde %26 ila 58): orta hasarlı mahalle Analizlerde, mahalledeki ağır ve orta hasarlı binaların payı %10 ve altı ise, bu mahalleler hasar görebilir bina yapısına sahip olmayan mahalleler olarak değerlendirilmiştir. Tablo lere göre Hesaplanan Bina Hasarları: Senaryo Deprem-C Ağır ve Orta Hasarlı Binaların Toplamı Ağır Hasarlı Orta Hasarlı Hafif Hasarlı Toplam Hasarlı Bina Hasar Durumu % 50 nin üstü %33-41 %18 23 %18-22 %74-80 %45 50 %24-31 %17 23 %20-28 %66-76 %40 45 %20-27 %17 22 %21-28 %63-73 %35 40 %17-22 %15 22 %22-29 %58-68 %30 35 %14-18 %14 18 %21-29 %52-63 %25 30 %12-16 %13 16 %21-29 %47-58 %20 25 %8-12 %11 15 %20-28 %41-53 %15 20 %6-9 %8 12 %19-26 %34-46 Felaket Hasarlı Ağır Hasarlı Orta Hasarlı Hasarlı Bina Yapısı %10 15 %3-7 %6 9 %16-24 %26-38 %5 10 %2-4 %3 6 %11-20 %16-30 %0 5 %0-2 %0 3 %3-15 %4-20 Kaynak: JICA Çalışma Ekibi 10-6

8 Sonuç Raporu Ana Rapor Bina hasar görebilirlik analizlerinin sonuçları şunlardır: 1) Felaket Hasarlı : 54 mahalle (toplamın %8 i) Avrupa Yakası nda Tarihi Yarımada, Marmara Sahili/İç Kısımları ve Adalar da bulunmaktadır. 2) Ağır Hasarlı : 105 mahalle (toplamın %16 sı) Boğaz ın kuzey kesimleri hariç geniş bir alana dağılmaktadır 3) Orta Hasarlı : 298 mahalle (toplamın %46) Çatalca ve Adalar hariç hemen hemen tüm ilçelere (bu ilçelerdeki yerleşik olan tüm mahalleler Felaket veya Ağır hasarlı mahalleler olarak değerlendirilmiştir) dağılmaktadır. Hasar görebilir bina yapısına sahip 457 mahalle, Çalışma Alanı içindeki 642 mahallenin %71 ine denk gelmektedir. Hasar görebilir olarak değerlendirilen mahalleler; Tarihi Yarımada (143 mahalle, alanın %97 si), Avrupa Yakası Marmara Sahil Kesimleri (52 mahalle, alanın %98 i), Avrupa Yakası İç Kısımları (52 mahalle, alanın %98 i), Asya Yakası Marmara Sahili ve Adalar da (105 mahalle, alanın %88 i) yoğunlaşmaktadır. Kısım 10:Hasar Görebilir Kentsel Yapı ve Binaların Güçlendirilmesine Yönelik Alınacak Önlemler 10-7

9 Türkiye Cumhuriyeti İstanbul İli Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Planı Çalışması Alan Tarihi Yarımad Avrupa Yakası: Marmara sahili Avrupa Yakası: Boğaz Avrupa Yakası: İç Kısımlar Tablo İlçe lere göre Bina Hasargörebilirliği ve Bina Hasar Durumları Sayısı Kod İsim Felaket Hasarlı Ağır Hasarlı Orta Hasarlı HasarGörebilir % % % % 12 EMINÖNÜ FATİH BEYOĞLU Ara-Toplam ZEYTİNBURNU BAKIRKÖY CÜNGÖREN BAHÇELİEVLER AVCILAR Ara-Toplam BESİKTAŞ KAĞITANE ŞİŞLİ SARIYER Ara-Toplam EYÜP GAZİOSMANPAŞA BAYRAMPAŞA ESENLER BAĞCILAR KÜÇÜKÇEKMECE Ara-Toplam Avrupa YakasıToplam/Ortalama ADALAR KADIKÖY MALTEPE KARTAL PENDİK Asya Yakası: Marmara sahili Asya: yakası Boğaz 28 TUZLA Ara-Toplam ÜSKÜDAR BEYKOZ ÜMRANİYE Ara-Toplam Asya YakasıToplam/Ortalama BÜYÜKÇEKMECE ÇATALCA IBB nin dışında kalan 904 SİLİVRİ Ara-Toplam Toplam Kaynak: JICA Çalışma Ekibi 10-8

10 Sonuç Raporu Ana Rapor Şekil Ağır/Orta Hasarlı Bina Oranı Şekil Ağır/Orta Hasarlı Bina Oranı Kısım 10:Hasar Görebilir Kentsel Yapı ve Binaların Güçlendirilmesine Yönelik Alınacak Önlemler 10-9

11 Türkiye Cumhuriyeti İstanbul İli Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Planı Çalışması Bina/Kentsel Yenilenme Eğilimleri Her mahalledeki binaların yeniden yapılanma aktiviteleriyle ilgili geçmiş eğilimler, modern toplumun ihtiyaçlarına uyarlanmış, sosyo-ekonomik aktivitelerin arttığını gösterir. Aynı zamandada, bu eğilimler her mahalledeki iyileştirlerek daha iyi bir yapıya kavuşmuş olan; yapıları, yolları ve altyapıyı yani, kentsel yenilenme sürecini göstermektedir. Analizlerde, IBB nin yapmış olduğu 1/50000 Nazım Plan (Master Plan) daki Kronolojik Kentsel Gelişim Haritası ile 2000 Bina Sayım sonuçları bina yapım yılı verisi çakıştırılarak, son otuz yıl içinde her mahalledeki binaların yeniden inşa edilmeleri ve kentsel yenilenme fenomeni gösterilmiştir. Fakat, mevcut kentleşmiş mahallelerin büyük bir bölümü, kentleşmenin gelişme ila olgunluk dönemi olarakta sınıflandırıldığı 1970 yılından sonra gelişmiştir. Bu mahallelerin verisinin sınırlı olmasından dolayı, binaların yeniden yapılanma ve kentsel yenilenme eğilimi değerlendirilememiştir. Çalışmada, son otuz yıldaki, binaların yeniden yapılanması ve kentsel yenilenme durumu 3 kategoride değerlendirilmiştir: - Kentsel Yenilenmesi Düşük ve Gecikmiş olan : binaların yarısından fazlası yenilenmemiştir; - Kentsel Yenilenmenin Orta Olduğu : binaların %50 ila 75 i yenilenmiştir; - Kentsel Yenilenmenin Yüksek Olduğu : binaların %75 i bu dönemde yenilenmiştir. İstanbul Boğazı, Tarihi Yarımada ve çevresi, 20. y.y.dan once, Türk Hükümeti ve UNESCO tarafından dünya mirası alanları olduğundan, arkeolojik ve tarihi koruma alanı olarak belirlenmişlerdir. Belirlenmiş olan alanların büyük bir bölümü, kültür varlıkları yönetmeliğine bağlı olarak korunan, geleneksel kentsel yapı ve dar sokaklardan oluşmaktadır. Diğer taraftan, bu yapılar tahmin edilen deprem hareketine dayanırlı olmadığından, bu alanlardaki binalar ağır hasar görecektir. Tarihi-kentsel koruma alanları Ulusal koruma politikası aşağıda belirtilen bakış açısıyla tekrar gözden geçirilmelidir: - Deprem riskine bağlı olarak halka güvenli çevre yaratmak, - Mevcut güçsüz yapıların güçlendirilmesi için Özel sektör ün yeniden yapılanma aktivetelerini teknik, mali ve vergilendirme ölçütleri ile desteklemek, ve - Bölgede yaşayanlar için güvenli ulaşım ağını sağlamak (mevcut geleneksel sokak yapısı tahliye yolu ve acil müdahale araçlarının operasyon yolu olarak kullanılamaz (bu alanlar izole olacak yani ulaşılamayacaktır.)), 10-10

12 Sonuç Raporu Ana Rapor - Tarihi ve kentsel sit alanları için destekleyici ölçütleri olmayan katı koruma sistemi, kenar mahalleler ve hayalet semtler yaratmaktadır. Mevcut dar sokaklar, bölgede, binaların bireysel-yeniden yapılanma eğilimi ile yenilenme girişimini engellemekte ve modern toplumun ihtiyaçlarını karşılayamamaktadır. Tablo lere göre Binaların Durumu ve Bina ve Kentsel Yenilenme Eğilimi Alan Tarihi Yarımad Avrupa Yakası: Marmara sahili Avrupa Yakası: Boğaz Avrupa Yakası: İç Kısımlar İlçe Düşük Yenilenme Hızı %50 den az Orta Yenilenme Hızı % 50 ila 75 Yüksek Yenilenme Hizı %75 üstü Yeni Kentleşmiş İlçe Toplamında Kod İsim Alan (ha) Alan (ha) Alan (ha) Alan (ha) Alan (ha) 12 EMINÖNÜ FATİH ,045 7 BEYOĞLU Ara Toplam 77 1, , ZEYTİNBURNU ,149 4 BAKIRKÖY 4 1, , CÜNGÖREN BAHÇELİEVLER , ,661 2 AVCILAR , ,861 Ara Toplam 5 1, , , , ,340 8 BESİKTAŞ , KAĞITANE , ŞİŞLİ , , SARIYER , , ,774 Ara Toplam , , , , EYÜP , , GAZİOSMANPAŞA , , BAYRAMPAŞA ESENLER , ,890 5 BAĞCILAR , , KÜÇÜKÇEKMECE , ,173 Ara Toplam , , , ,942 Avrupa YakasıToplam/Ortalama 100 3, , , , ,214 Asya Yakası: Marmara sahili IBB nin dışı 1 ADALAR , KADIKÖY , , , MALTEPE , , , KARTAL , , PENDİK , , TUZLA , ,998 Ara Toplam , , , ÜSKÜDAR , , ,783 6 BEYKOZ 8 1, , , ÜMRANİYE , ,561 Ara Toplam 12 1, , , , ,500 Asya YakasıToplam/Ortalama 16 2, , , , ,121 IBB Toplam 116 5, , , , ,335 Kaynak: JICA Çalışma Ekibi Kısım 10:Hasar Görebilir Kentsel Yapı ve Binaların Güçlendirilmesine Yönelik Alınacak Önlemler 10-11

13 Türkiye Cumhuriyeti İstanbul İli Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Planı Çalışması Şekil Bina ve Kentsel Yenilenme Eğilimi Şekil Bina ve Kentsel Yenilenme Eğilimi 10-12

14 Sonuç Raporu Ana Rapor Aşırı Yüksek Arazi ve Bina Kullanımı: Rijit Kentsel Arazi Kullanım Taban Alanı Katsayısı (TAKS) Aşırı yüksek arazi kullanımı aşağıdaki deprem felaketi hasarlarının oluşumunu ve artmasını sağlayacaktır: - Yıkılan Binaların Tahliye Yolunu Kapatması Can Kayıplarının Artması: kat alanı kat sayısının (KAKS) yüksek olması durumunda, - Yıkılan Binaların Tahliye Yolunu Kapatması Acil Müdahale Araçlarının Operasyonunu Etkilemesi: kat alanı kat sayısının (KAKS) yüksek olması durumunda, ve Oturanlar için güvenli Tahliye Alanlarının Yetersizliği - Can Kayıplarının Artması: uygun büyüklükte kamuya ve özele ait açık alanların olmadığı, orta ve yüksek-katlı binaların yoğunlaştığı durumlarda. Arazi kullanımının değerlendirilmesi analizinde, kat alan kat sayısı (KAKS) ve bina taban alanı katsayısı (TAKS) kullanılmıştır. Net Kat Alanı Kat Sayısı (KAKS) JICA Çalışma Ekibi tarafından, 2000 Bina Sayım sonuçlarındaki bina taban alanı, kat sayısı ve parsel büyüklüğü verisinin kullanılmasıyla bulunan, toplam kat alanı verisine göre hesaplanmıştır. Taban Alanı Kat Sayısı (TAKS) ta, JICA Çalışma Ekibi tarafından, 2000 Bina Sayım Sonuçlarında yer alan, bina taban alanı ve parsel alanı verilerinin kullanılmasıyla hesaplanmıştır. Aşırı yüksek arazi kullanımı, aşağıda belirtilen bina ve konut tiplerine göre değerlendirilmiştir: 500 ün üstü %90 üstü 5: Aşırı Yüksek Arazi Kullanım Konut Tipine göre Kat Alanı Kat Sayısı (KAKS) (%) Çok katlı Konut Bitişik Nizam Ayrık Nizam ün üstü :Yüksek Arazi Kullanım ün üstü : Orta Yüksek Arazi Kullanım : Daha İyi Arazi Kullanım 1: : İyi Arazi Kullanım : Kısım 10:Hasar Görebilir Kentsel Yapı ve Binaların Güçlendirilmesine Yönelik Alınacak Önlemler 10-13

15 Türkiye Cumhuriyeti İstanbul İli Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Planı Çalışması Kaynak: JICA Çalışma Ekibi Veriye ve kriterlerine göre, aşırı yüksek arazi kullanıma sahip mahalleler aşağıda belirlenmiştir: - Aşırı yüksek arazi kullanım: 102 mahalle (toplamın %16 sı) ve yaklaşık 2,000 ha (kentleşmiş alanın %4 ü), Avrupa yakası nda Tarihi Yarımada da, Marmara Kıyı Kesimi ve Boğaz ve Asya Yakası nda Üsküdar da yoğunlaşmaktadır. - Yüksek arazi kullanım: 119 mahalle (toplamın %19 u) ve yaklaşık 4,300 ha (kentleşmiş alanın %8 i), Avrupa Yakası nda Avcılar ve Sarıyer hariç hemen hemen tüm ilçelerde, Asya Yakası nda ise Kadıköy ve Üsküdar ilçelerinde yoğunlaşmaktadır. - Orta yüksek arazi kullanım: 120 mahalles (toplamın %19 u) ve yaklaşık 9,700 ha (kentleşmiş alanın 19% u), Bakırköy, Adalar, Kartal, Tuzla ve Çatalca hariç tüm ilçelere yayılmaktadır. Afet hasarlarının azaltılması konusunda dikkat edilmesi gereken en önemli üç ilçe, Tarihi Yarımada da yer almaktadır. Kentleşmiş alanın %36, %37, ve %13 olduğu ilçeler, aşırı yüksek, yüksek ve orta yükseklikte olarak sınıflandırılmaktadır. Avrupa Yakası Kıyı Kesiminde yer alan, kentleşmiş alanları %7, %13 ve %19 olan ve sırasıyla aşırı yüksek, yüksek ve orta yükseklikte olarak sınıflandırılan beş ilçede, ciddi kentsel arazi kullanım sorunları bulunmaktadır. Avrupa Yakası Boğaz kesimi nde, kentleşmiş alanları %12, %10 ve %20 olan sırasıyla aşırı yüksek, yüksek ve orta yükseklikte olarak sınıflandırılan dört ilçe bulunmaktadır. Avrupa Yakası iç kısımlarında, kentleşmiş alanları yüksek ve orta yükseklikte olarak sınıflandırılan ve kentleşmiş alanı sırasıyla %16 ve %37 olan altı ilçe bulunmaktadır. Asya Yakası Sahil Kesimi nde aşırı yüksek arazi kullanıma sahip ilçe bulunmamakta fakat sınırlıda olsa yüksek ve orta yükseklikte arazi kullanıma sahip 6 ilçe bulunmaktadır. Asya Yakası Boğaz Kesimi nde yer alan üç ilçenin hemen hemen tümünde, ciddi bir kentsel arazi kullanım sorunu bulunmamakta fakat Üsküdar ın bir kısmı, aşırı yüksek ve yüksek olarak sınıflandırılan kentsel arazi kullanıma sahiptir. İBB sınırlarının dışında yer alan üç ilçede de ciddi kentsel arazi kullanım sorunları bulunmamaktadır

16 Sonuç Raporu Ana Rapor Tablo Aşırı Yüksek Arazi Kullanım Durumu Alan İlçe İlçe Alanı (ha) Aşırı Yüksek Yüksek Orta Yükseklikte Yüksek Arazi Kullanımlı Toplam No Diğer ler Kod İsim Toplam Kentsel Alan Sayısı Kentsel Alan(ha) Sayısı Kentsel Alan(ha) Sayısı Kentsel Alan(ha) Sayısı Payı (%) Kentsel Alan(ha) Payı (%) İyi Daha iyir Tarihi Yarımada Avrupa: Marmara Sahili Avrupa : Boğaz Avrupa: İç Kısımlar 12 EMINÖNÜ FATİH 1, BEYOĞLU Ara Toplam 2,443 2, , ZEYTİNBURNU 1, BAKIRKÖY 2,951 1, CÜNGÖREN BAHÇELİEVLER 1,661 1, AVCILAR 3,861 1, Ara Toplam 10,340 6, , , BESİKTAŞ 1,811 1, KAĞITANE 1,443 1, , ŞİŞLİ 3,543 1, , SARIYER 2,774 2, Ara Toplam 9,570 6, , , EYÜP 5,050 1, GAZİOSMANPAŞA 5,676 2, , , BAYRAMPAŞA ESENLER 3,890 1, BAĞCILAR 2,194 1, , KÜÇÜKÇEKMECE 12,173 4, , , Ara Toplam 29,942 11, , , , Avrupa Yakası: Toplam/Ortalama 52,295 26, , , , , ADALAR 1, KADIKÖY 4,128 3, MALTEPE 5,530 2, KARTAL 3,135 2, PENDİK 4,731 3, TUZLA 4,998 1, Asya: Marmara Sahili Asya: Boğaz Ara Toplam 23,621 14, ÜSKÜDAR 3,783 3, BEYKOZ 4,156 2, ÜMRANİYE 4,561 3, Ara Toplam 12,500 9, , , Asya Yakası Toplam/Ortalama 36,121 23, , , BÜYÜKÇEKMECE 1, ÇATALCA 5, SİLİVRİ 3, Ara Toplam 10,565 1, Toplam 98,981 51, , , , , Kaynak: JICA Çalışma Ekibi IBB dışı Kısım 10:Hasar Görebilir Kentsel Yapı ve Binaların Güçlendirilmesine Yönelik Alınacak Önlemler 10-15

17 Türkiye Cumhuriyeti İstanbul İli Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Planı Çalışması Şekil lere göre Arazi ve Bina Kullanım Durumu Şekil lere göre Arazi ve Bina Kullanım Durumu 10-16

18 Sonuç Raporu Ana Rapor Kentleşmiş Alan İçindeki Yol Yoğunluğu (m/ha) (1) İstanbul daki Mevcut Ulaşım Ağı ve Yapısı İstanbul da, bölgesel ana yol (otoyollar) ağı iyi gelişmiştir. Bu yollar, son yirmi yıl içinde oluşmuş ve ana ulaşım ağı yapısını desteklemektedir. Diğer taraftan, kentsel arterden, toplayıcı yoldan ve sokaklardan oluşan hiyerarşik kentsel ulaşım ağı sistemi iyi gelişmemiş ve yapılanmamıştır den sonraki düzensiz ve kaçak yapılanma, geometrik dizaynların ve plana uygun olmadan yapılan yolların gelişmesine neden olmuştur. 1) Ulaşım Ağı Hiyerarşisi ve Mevcut Durumu Istanbul da ki mevcut ulaşım ağı, hiyerarşik ulaşım sisteminin oluşturulması için bir basamak niteliğindedir. Metropolitan alanda, yol uzunluklarınınn ve kentsel arterler ile toplayıcı yolların sosyo-ekonomik aktivitelerin gerçekleştirilmesi için gerekli olan payının yeterli olduğu söylenebilir. Ayrıca, dar yollar aşağıda belirtildiği gibi bölgesel, kentsel arter ve toplayıcı yol olma görevinide üstlenmektedirler: - Tip-1: Bölgesel Yol: yolların mevcut uzunluğu ve payı yeterlidir. Fakat yol genişliği yol uzunluğunun üçte ikisi olan yollar yetersiz ve dardır (6m den az: %5, 7 15m: %58). - Tip-2: Kentsel Arter: mevcut yolların yol uzunluğu, oranı ve genişliği yeterli değildir. Ve dar yollar, ana yol fonksiyonuna sahiptir. - Tip-3: Toplayıcı Yol: mevcut yol uzunluğu, oranı ve payı yeterli değildir. Ve yolların yarısından fazlası, yetersiz kalan dar yollardan oluşmaktadır (6m den dar yollar). - Tip-0: Sokaklar(Konut erişim yolları): mevcut yol uzunluğu ve payı çok yüksektir. Mevcut sokakların bazıları, ana arter ve toplayıcı yol olarak kullanılmalıdır. Fakat, mevcut yolların genişliğinin, gerçektende çok dar olduğu söylenemez. Kısım 10:Hasar Görebilir Kentsel Yapı ve Binaların Güçlendirilmesine Yönelik Alınacak Önlemler 10-17

19 Türkiye Cumhuriyeti İstanbul İli Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Planı Çalışması Tablo Yol Genişliğine ve Tipine göre Yol Uzunluğu ve Dar Yolların Uzunluğu ve Oranı Alan Tarihi Yarımada Avrupa: Marrmara Sahili Avrupa: Boğaz Avrupa:İç Kısımlar Kod İsim İlçe Toplam Tip-1: Bölgesel Yol Yol (1,109km 8%) Uzunlu 2-6m 7-15m 16m ğu (km) üstü NA 2-6m 7-15m Tip-2:Kentsel Arter (835km, 6%) 16m üstü Tip-3: Collector Road (908km, 7%) NA 2-6m 7-15m 16m üstü NA 0-1m Tip-0: Sokaklar(10,848km, 79%) 2-6m 7-15m 16m ütsü NA Uzunluk (km) Tüm Dar Yollar 12 EMINÖNÜ FATİH BEYOĞLU Ara-toplam ZEYTİNBURNU BAKIRKÖY CÜNGÖREN BAHÇELİEVLER AVCILAR Ara-toplam 1, BESİKTAŞ KAĞITANE ŞİŞLİ SARIYER Ara-toplam 1, , EYÜP GAZİOSMANPAŞA BAYRAMPAŞA ESENLER BAĞCILAR KÜÇÜKÇEKMECE 1, Ara-toplam 3, , Avrupa Yakası Toplam/Ortalama 7, , Asya: Marmara Sahili Asya: Boğaz 1 ADALAR KADIKÖY MALTEPE KARTAL PENDİK TUZLA Ara-toplam 3, , ÜSKÜDAR BEYKOZ ÜMRANİYE Ara-toplam 2, , Asya YakasıToplam/ Ortalama 5, , IBB nin dışı 9 BÜYÜKÇEKMECE ÇATALCA NA 904 SİLİVRİ NA Ara-toplam Toplam 13, , Kaynak: Orjinal CBS Ulaşım Ağı IBB tarafından sağlanmıştır.yol genişlikleri JICA Çalışma Ekibi tarafından IBB nin GIS ortamında bulunan halihazırlarından elde edilmiştir. oranı (%) (2) Yol Yoğunluğu Normalde, altyapı ile desteklenmiş olan ulaşım ağı, sosyo-ekonomik kentsel aktiviteler için damar kadar önemli bir fonksiyona sahiptir. Uygun yol yoğunluğu, afet döneminde, etkili acil müdahale aktivitelerinin yapılması ve halka tahliye yollarının sağlanması için gereklidir

20 Sonuç Raporu Ana Rapor Kentsel alandaki mevcut yol yoğunluğu CBS ulaşım ağı kullanılarak hesaplanmış; mahallere ve bina ve kentsel yapıya göre aşırı düşük, orta düşüklükte, düşük, kabul edilebilir yoğunlukta ve yeterli yoğunlukta olmak üzere 5 kategoride sınıflandırılmıştır. Yol yoğunluk analizleri aşağıda belirtildiği kadar kritik değildir. - Aşırı Düşük Yoğunluk (gerekli yol yoğunluğunun %50 sinden az): Sadece Emınonu, Sarıyer, ve Beykoz ilçelerindeki 160 ha lık alana sahip (Kentleşmiş alanın %0.3) 3 mahalle (IBB içindeki 628 mahallenin %0.5 i). - Orta Düşük Yoğunluk (gerekli olan yol yoğunluğunun %50 ila 75 i): 3,460 ha (toplam kentsel alanın %7 si) lık alanı kapsayan Eminonu, Beyoğlu, Sarıyer Eyüp, Gaziosmanpaşa Adalar Pendik ve Asya Yakası Boğaz kesiminde kalan 3 ilçedeki, 40 mahalle (toplamın %6sı) - Düşük Yoğunluk (gerekli olan yol yoğunluğunun % 75 ila 99 u): 16 ilçede yer alan ve 4,785 (toplam kentsel alanın %9 u) halık geniş bir alana yayılmış olan 54 mahalle(toplamın %8 i). - Kabul Edilebilir Yol Yoğunluğu (gerekli olan yol yoğunluğunun %100 ila 125 i): 52 mahalle (toplamın %8 I) - Yeterli Yol Yoğunluğu (gerekli olan yol yoğunluğunun %125inden fazlası): 470 mahalle (toplamın %75i) Toplamda 97 mahallenin (IBB içindeki toplam mahalle sayısının %15i), 8,400 ha ı (IBB nin kentleşmiş alanının %18i) aşırı düşük yoğunluk, orta düşük ve düşük yoğunluğa sahiptir. Kısım 10:Hasar Görebilir Kentsel Yapı ve Binaların Güçlendirilmesine Yönelik Alınacak Önlemler 10-19

21 Türkiye Cumhuriyeti İstanbul İli Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Planı Çalışması Alan Tablo lere göre Mevcut Yol Yoğunluğu İlçe Aşırı Düşük Orta Düşüklükte Düşük Düşük Yol Yoğunlluğunun Toplamı Diğer Tarihi Yarımada Avrupa: Marmara sahili Avrupa; Boğaz Avrupa:İç Kısımlar Kod İsim Kentleşm iş Alan (ha) Kentleşm iş Alan Kentleşm iş Alan İlçedeki Payı Kentleşm iş Alan İlçedeki Payı Kabul Yeterli Edilir Yoğunluk Yoğunluk 12 EMINÖNÜ FATİH BEYOĞLU Ara-toplal ZEYTİNBURNU BAKIRKÖY CÜNGÖREN BAHÇELİEVLER AVCILAR Ara-toplam BESİKTAŞ KAĞITANE ŞİŞLİ SARIYER Ara-toplam EYÜP , GAZİOSMANPAŞA BAYRAMPAŞA ESENLER BAĞCILAR KÜÇÜKÇEKMECE Ara-toplam , , Avrupa Yakası Toplam/Ortalama , , , ADALAR KADIKÖY MALTEPE KARTAL PENDİK , TUZLA Asya: Marmara Sahili Asya: Boğaz Ara-toplam , , , ÜSKÜDAR BEYKOZ , , ÜMRANİYE Ara-toplam , , , Asya yakası Toplam/Ortalama , , , Toplam , , , payı (%) Kaynak: JICA Çalışma Ekibi 10-20

22 Sonuç Raporu Ana Rapor Şekil Yol Yoğunluğu(m/ha) Şekil Yol Yoğunluğu(m/ha) Kısım 10:Hasar Görebilir Kentsel Yapı ve Binaların Güçlendirilmesine Yönelik Alınacak Önlemler 10-21

23 Türkiye Cumhuriyeti İstanbul İli Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Planı Çalışması Dar ve Yetersiz Yolların Durumu: Güvenli Tahliye ve Acil Müdahale Operasyonları Sırasında Yarattığı Zorluklar Mevcut yolların durumu ile ilgili konular, deprem afeti sırasında dar yolların dikkate alınmasıyla belirlenebilir. Dar yollar aşağıda belirtildiği gibi, güvenli tahliye ve acil durum araçlarının operasyonunda zorluklar çıkartabilir: 1) 4m den daha dar genişlikteki yollar Normal şartlarda, 4m den daha dar yollar acil durum araçları tarafından aşağıda belirtilen nedenlerden dolayı etkin olarak kullanılamaz: - Araçların operasyonu için uygun olmayan geometrik yol tasarımları (özellikle Tarihi Yarımadada); ve - Yolüstü otoparkları acil araç trafiğini kilitlemektedir. Üstelik, deprem afeti sırasında yıkılmış ve ağır hasarlanmış binalardan düşen molozlar sokakları kaplayarak, sokağın 3m den daha fazla genişlikteki kısmını kapatacaktır. 2) 4 ila 6m genişlikteki dar yollar Deprem afeti sırasında, 6m den daha geniş yollar kapanarak acil araç operasyonları için kullanılamaz hale gelecek ve güvenli tahliye yolları olarak kullanılamayacaktır. Hasarlı binaların ve dar yolların oranının yüksek olduğu alanlara, ulaşılamayacak ve eğer bu alanlarda kurtarma ve acil müdahale operasyonları yapılmazsa, felakete varan hasarlar oluşacaktır. Istanbul da 2 ila 6m den daha dar yolların uzunluğu 8,785 km (13,567 km olan toplam yol uzunluğunun %65 i). lere göre, Dar yolların oran analizi aşağıdaki gibi 5 kategoride sınıflandırılmıştır: - Yol uzunluğunun %80 den fazlası dar yollardan oluşmaktadır: 149 mahalle (toplamın %23 ü) veya yapılaşmış alanın 9,385 ha (toplamın %19 ü) bina hasarlarından kaynaklanan ulaşılamam riskine sahiptir. - Avrupa yakası Marmara Kıyı kesimleri, Beşiktaş ve Kadıköy hariç tüm mahallelerde gözlenmektedir. - %61 80: 247 mahallenin (%38) ve 19,294 ha (%38) kentleşmiş alanında izole(ulaşılamama) riki bulunmaktadır. Bu kategoriye giren 247 mahalle Güngören hariç hemen hemen tüm ilçelere yayılmıştır

24 Sonuç Raporu Ana Rapor %: 179 mahallenin (%28) ve 16,610 ha (%33) kentleşmiş alanda tahliye aktiviteleri ve acil durum araç operasyonları engellenecek ve bu mahallelerin geniş bir kesimi kapanan yollardan dolayı izole olacaktır. Bu kategorideki mahalleler hemen hemen tüm ilçelerde gözlenmektedir %: 50 mahalle (8%) ve 4,657 ha (9%) kentleşmiş alanda da, tahliye ve acil durum araç operasyonları rahatça yapılamayacak fakat alt kategorideki yolların belirlenmesi ile müdahale yapılabilir. Bu kategoriye giren mahalleler sınırlıdır ve düzenli gelişmiş yollara sahip ilçelerde gözlenmektedir %: sadece 10 mahalle (2%) ve 731 ha lık kentleşmiş alanda tahliye ve acil operasyon aktiviteleri yol kapanmalarından etkilenecektir. Bu mahalleler genelde Marmara Sahilindeki ilçelerde yer almaktadır. Kısım 10:Hasar Görebilir Kentsel Yapı ve Binaların Güçlendirilmesine Yönelik Alınacak Önlemler 10-23

25 Türkiye Cumhuriyeti İstanbul İli Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Planı Çalışması Alan Kodu İsim Tablo lere göre Dar Yolların Oranı İlçe Toplam %80nin üstü %61-80 %41-60 %21-40 %0-20 Dar Yollar Uzunluk (km) Oran (%) Kentleşmiş alan(ha) Kentleşmiş alan(ha Kentleşm iş alan(ha) Kentleşm iş alan(ha) Kenttleş miş alan(ha) Uzunlu k (km) Tarihi Yarımada Avrupa: Marmara Sahili Avrupa: Boğaz Avrupa: İç Kısımlar 12 EMINÖNÜ FATİH BEYOĞLU Ara Toplam ZEYTİNBURNU BAKIRKÖY CÜNGÖREN BAHÇELİEVLER AVCILAR Ara Toplam 1, , , , BESİKTAŞ KAĞITANE ŞİŞLİ SARIYER , , Ara Toplam 1, , , , , EYÜP GAZİOSMANPAŞA , BAYRAMPAŞA ESENLER BAĞCILAR KÜÇÜKÇEKMECE 1, , , , Ara Toplam 3, , , , , Avrupa Yakası Toplam/Ortalama 7, , , , , , ADALAR KADIKÖY , MALTEPE , KARTAL , PENDİK , , TUZLA , Asya: Marmara sahili Asya: Boğaz Ara Toplam 3, , , , , , ÜSKÜDAR , BEYKOZ , ÜMRANİYE , Ara Toplam 2, , , , , Asya Yakası Toplam/Ortalama 5, , , , , , BÜYÜKÇEKMECE ÇATALCA NA NA NA 904 SİLİVRİ NA NA NA Ara Toplam NA NA NA Toplam 13, , , , , , Payı (%) Kaynak: JICA Çalışma Ekibi IBB Dışı 10-24

26 Sonuç Raporu Ana Rapor Şekil Dar Yolların Oranı Şekil Dar Yolların Oranı Kısım 10:Hasar Görebilir Kentsel Yapı ve Binaların Güçlendirilmesine Yönelik Alınacak Önlemler 10-25