SAVUNMA SANAYİDE TEMİZ ÜRETİM KONSEPTİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "SAVUNMA SANAYİDE TEMİZ ÜRETİM KONSEPTİ"

Osman Erim
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 SAVUNMA SANAYİDE TEMİZ ÜRETİM KONSEPTİ Dr. Didem KÖKDEN ARGE ve Teknoloji Dairesi Başkanlığı Teknik Uzman 07 EKİM ULUSAL VERİMLİLİK KONGRESİ

2 TAKDİM SIRASI 1. Giriş 2. Temiz Üretim Konsepti 3. Kirli Sahalarda Tespit/Temizleme Yöntemleri 4. Değerlendirme/Sonuç

3 GİRİŞ Savunma sanayii; yüksek teknolojiye dayanan hassas üretim teknikleri, özel kalite standartları, yetişmiş insangücü, büyük ölçüde ARGE faaliyetleri ve yatırım, tek alıcıya ve sınırlı ihtiyaca dayalı üretim, üretimde sürekliliğin sağlanması için dış pazara açılım, güvenlik ve gizlilik gerektirmesi nedenleriyle diğer sanayii kollarından ayrılmaktadır.

4 GİRİŞ Savunma Sanayiide çevre konsepti önemsenen bir husustur. Endüstriyel gelişmeler ile birlikte 1900 lerden bu yana hızla artan insan nüfusu da doğal çevreyi baskısı ve etkisi altına almıştır. Bu durum ile baş edebilme adına çevre yasaları, yönetmelikler yönergeler hazırlama ve uygulama gibi birçok çalışma yapılmaktadır.

5 GİRİŞ Baskı/Tehdit Altındaki Çevresel Parametreler Biyoçeşitlilik Hava Su Toprak Sıcaklık Deniz suyu seviyesi Doğal gıda kaynakları Sonuçlar Azalma Hava kirliliği/ Ozon tabakası deformasyonu Su kirliliği Toprak kirliliği/ Erozyon/ Çölleşme Global ısınma/ İklim değişikliği Azalma Hızlı bir azalma

6 GİRİŞ Yaşam kalitemizin yükseltilerek sürdürülebilmesi için tüm üretim sektörlerinde olması gerektiği gibi savunma sektöründe de çevre etkileri minimuma indirgenmiş, tedariğin erken safhalarında da geçerliliği uygulanabilirliği olan tasarımdan imhaya kadarki tüm ömür devri boyunca uygulanacak sistematik bir yapıya ihtiyaç vardır. Savunma sanayide çevre dostu bir sistemin uygulanması maliyet etkinliğe giden bir yoldur. Hali hazırda başta NATO ülkeleri olmak üzere, bir çok ülke savunma sanayide temiz üretim konusunda çalışmalar yapmakta olup yakın dönemde de uluslar arası platformda standartlaştırma çalışmalarına başlanması beklenmektedir.

7 MÜHİMMAT KAYNAKLI ÇEVRE KİRLİLİK FAKTÖRLERİ (1) Komponent (% ağırlık) Metal aksam 70 Patlayıcı (H.B) 11 Yakıt 16 Piroteknik 2.8 Metal Aksam Demir/Çelik 7 Kurşun 12 Prinç 9 Aluminyum 3 Patlayıcı TNT 90 RDX 5 Büyük kalibre mühimmattaki yaklaşık değer (1000 kg)

8 MÜHİMMAT KAYNAKLI ÇEVRE KİRLİLİK FAKTÖRLERİ Komponent (% ağırlık) Tetril 3 PETN 2 Yakıt NC 70 NG 15 Difenilamin 1 Dinitrotoluen 10 Potasyumsülfat 1 Dibütilftalat 3 Piroteknik Çinkooksit 35 Baryumnitrat 5 Komponent Strontiumnitrat 3 Aluminyum 11 Kurşun 1 Hekzakloroetan 35 (% ağırlık) Büyük kalibre mühimmattaki yaklaşık değer (1000 kg) (1) The Environmental Effects of Open Burn / Open Detonation: A Literature ReviewDstl/CR26117 Dstl Porton Down, 31st March 2008

9 TEMİZ ÜRETİM KONSEPTİ

10 TEMİZ ÜRETİM KONSEPTİ Savunma Sanayiide kullanılan her çeşit malzeme ve ekipmanın tasarım ve/veya tedarik aşamasından başlamak kaydı ile tasarımından imhaya kadar tüm ömür devri boyunca emniyet ve çevre yönetim disiplinini uygulayacağını garanti eder. Bu her çeşit bakım/onarım ve işletme aşamalarını da kapsar.

11 TEMİZ ÜRETİM KONSEPTİ Life Cycle Assessment (LCA)

12 TEMİZ ÜRETİM KONSEPTİ Konsept Değerlendirme Prototip Üretim Kullanım İmha Kullanıcı istekleri dokümanında çevresel istekler konusunda anlaşma Tasarım ve tedarik opsiyonlarının karşılaştırılmasına yönelik temel çevre etkisi değerlendirmesi Tasarımı sonlandırma işlemleri Belirlenmiş amaç ve hedeflerle uyumunun garanti edileceği üretimin yapılması Kazaların kaydedilmesi Önlemlerin belirlenmesi İmha planına uygun olarak imhanın gerçekleşmesi ÇEVRESEL AKTİVİTELER Temel çevre durumu raporu Çevre Komitesinin oluşturulması Her bir tasarım, satınalma opsiyonu için revize edilmiş çevre durum raporu Taslak çevre hedefleri ve amaçları Taslak Çevre Yönetim Planı Sonraki aşamalar için çevre sel hedeflerin ortaya konulması Revize çevre durum raporu Taslak işletim kontrol prosedürleri Revize çevre durum raporu Revize işletim kontrol prosedürleri Revize çevre durum raporu İşletim kontrol prosedürlerinin güncellenmesi Taslak imha planı da dikkate alınarak çevre yönetim planının revize edilmesi Revize çevre durum raporu Final imha planı ÇEVRESEL ÇIKTILAR

13 POTANSİYEL KİRLİ SAHALAR 1. Endüstri Bölgeleri/Sahaları 2. Taşıma Bakım-Depolama Alanları 3. İmha Alanları 4. Test ve Atış Sahaları 5. Muhabere Alanları (Suriye, Irak, Afganistan vb)

14 POTANSİYEL KİRLİ SAHALAR

15 KİRLİ SAHALARDA TESPİT YÖNTEMLERİ 1. UXO (Unexploded Ordnance) i. Magnatometre ii. iii. Elektromagnetik indüksiyon (Metal Dedektör) Yeraltı radar sistemi (Ground Penetrating Radar,GPR). Araştırılmakta olan yöntemler; Elektrooptik teknikler (infrared, buhar tespiti, sismik teknikler, nükleer fizik ve termal nötron aktivasyon (TNA) analizi. 2. PATLAYICI Sensörler Katı faz extraksiyonu (solid phase extarction (SPE) Hızlı kalorimetrik test kitleri GC-TID Sistemi (Termoiyonik iyonizasyon dedektörü GC) GC-SAW (akustik dalga dedektörlü GC) IMS (iyon mobilite spektroskopisi)

16 KİRLİ SAHALARDA TESPİT YÖNTEMLERİ 3. AĞIR METAL Elektrokimyasal ve biyo-sensörler XRF (X-ray flourescence) tekniği Luminescence metodu

17 KİRLİ SAHALARDA TESPİT YÖNTEMLERİ Bulgaristan (1) Atış Alanlarında Toprak ve Bitki Örtüsünde Ağır Metal Kirliliğinin Tespiti 1. Ağır Metal Kirliliği Tespiti - Co - Ni - Zn - Cu - Pb - Cd - Cr Perklorat Kullanılan Metod: UV-VIS Spektroskopik Metod (1) 32. NATO AVT Paneli sunumu, AVT-197

18 ÖRNEK ALMA METODU

19 TOPRAK VE BİTKİDEKİ AĞIR METAL TESPİTİ

20 TOPRAK VE BİTKİDEKİ AĞIR METAL TESPİTİ

21 KİRLİ SAHALARDA TESPİT YÖNTEMLERİ Norveç (2) Toprak Analizi Su Analizi Biyolojik Analiz (2) 32. NATO AVT Paneli sunumu, AVT-197

22 KİRLİ SAHALARDA TESPİT YÖNTEMLERİ Tüm extraktlar LC/MS ile analiz edilmiştir. TNT, HMX, RDX, NG, PETN, Tetryl, 2,6-DNT, 2,4-DNT, 2A-DNT, 4A- DNT, DNB ve TNB analizi yapılmıştır. Numune Ayırma Tespit RDX TNT TNT TNT NG NG RDX TNT LC UV-dedektörü Kütle Spektrometresi

23 Tespit Değerleri, TNT 50 μg/kg toprak numunesi 0.1 μg/l su numunesi 5 μg/kg biyolojik numune VWD1 A, Wavelength=220 nm(nykolonne\0804_ d) mau HMX RDX TNB DNB TNT NG Tetryl ,6-DNT ,4-DNT A-DNT 2A-DNT PETN min

24 KİRLİ SAHALARI TEMİZLEME YÖNTEMLERİ Projenin Adı: MKE-Bilkent Ünv. SANTEZ Projesi, 2013 Topraktaki TNT nin Biyodegredasyon Yolu ile İmhası Projenin Amacı: Sağlığa zararlı etkileri bulunan TNT kimyasal maddesinin miktarının ve kanserojen etkilerinin ölçüm yönteminin standart hale getirilmesi ve toprağa karışmış atık TNT nin biyolojik yollarla yokedilip zararsız hale getirilmesi yönteminin geliştirilmesidir.

25 BİYOREMEDİASYON Biyolojik Temizleme

26 BIOSLURRY Büyük tanklar yada yapay göletler kullanarak toprak, mikroorganizma, dolgu maddesi ve gıda maddelerinin karıştırılması ve reaksiyon sonrasında TNT nin yok edilmesi, Kontrol edilebilir (ph, sıcaklık, gıda) TNT nin geri dönüşümsüz olarak toprak matriksine bağlanması

27 KOMPOST TNT li kontaminasyon, katkı maddeleri ve mikroorganizmalarla karıştırılır Sıcaklık, nem, ph, oksijen, katkı maddesinin cinsi ve oranı, eklenen mikroorganizmaların cinsi ve oranı gibi kontrol edilmesi gereken değişkenler vardır Bu değişkenlere göre TNT nin yok edilmesi 2-3 haftadan 6 aya kadar sürebilir

29 KOMPOST TNT, diamino-nitro-toluene indirgendikten sonra topraktaki humik asit ya da benzeri topraksal maddelere geri dönüşümsüz olarak bağlanmaktadır (humuslaşma).

30 HEDEF Atık TNT nin biyolojik yollarla yok edilmesi Topraktaki TNT nin hem patlayıcı hem sağlığa zararlı özelliklerinden arındırılması Yok edilme sonrasında ekonomik değeri olan bir ürün elde edilmesi TNT kontaminasyonu olan Kırmızı Su ların temizliği Uzun vadede patlayıcıların sebep olduğu çevre kirliliğinin temizlenmesinde de kullanılabilecek yöntemlerin geliştirilmesi

31 SONUÇ Orta vadede NATO ülkelerinin savunma sanayi ürünleri için temiz üretim ve temiz ürün yaklaşımını standartlaştırması beklenmektedir. Bu yönde yoğun çalışmalar ulusal ve uluslararası seviyede yürütülmektedir. Savunma sanayi güvenlik ve gizlilik gerektirmesi nedeni ile diğer sanayii kollarından ayrılmaktadır bu sebeple yapılmakta olan çalışmaların detaylarının sunulması uygun görülmemekte olup sunuda bu konuda farkındalık yaratmak amaçlanmıştır.

32 ARZ EDERİM

Benzer belgeler

ÖLÇÜM VE /VEYA ANALİZ İLE İLGİLİ; Kapsam Parametre Metot adı Metot Numarası

ÖLÇÜM VE /VEYA ANALİZ İLE İLGİLİ; Kapsam Parametre Metot adı Metot Numarası EK LİSTE-1/8 SO 2 Elektrokimyasal Hücre Metodu TS ISO 7935 Emisyon (1) CO CO 2 Elektrokimyasal Hücre Metodu İnfrared Metodu Elektrokimyasal Hücre Metodu İnfrared Metodu TS ISO 12039 TS ISO 12039 O 2 Elektrokimyasal