EĞİTİM FAKÜLTELERİ GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ BÖLÜMLERİ NDE BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM EĞİTİMİNE NE OLDU?

Transkript

1 EĞİTİM FAKÜLTELERİ GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ BÖLÜMLERİ NDE BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM EĞİTİMİNE NE OLDU? WHAT HAPPENED THE ART EDUCATION SUPPORTED BY COMPUTER AIDED DESIGN IN THE FACULTY OF EDUCATION ART EDUCATION DEPARTMENT? Özet: Bilgisayarda kullanılan grafik tabanlı yazılımların gelişim göstermesi ve yaygınlaşmasıyla; grafik, canlandırma, endüstriyel tasarım, fotoğraf, resim, heykel v.b sanat eğitimi alanlarında giderek artan oranda geleneksel araçların yerini almaya başlamıştır. Bu kaçınılmaz gelişmenin sonucunda sanat eğitiminde en önemli araçlardan biri haline gelen bilgisayarda, amaca uygun yazılımların öğretilmesi kaçınılmaz olmuştur. YÖK ve MEB işbirliği ile 1998 de hazırlanan Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları yayınında yer alan Resim Öğretmenliği Lisans Programında öğrencinin, sadece 2.sınıfın birinci döneminde iki, ikinci döneminde bir seçmeli ders almasına olanak vermekteydi. Güz ve bahar yarıyılında seçmeli olarak açılabilen Bilgisayar destekli grafik tasarım dersinin zamansal ve içerik olarak yetersiz olduğu, bu dersin 3. ve 4. sınflarda da içeriklerinin zenginleştirilerek açılması gerektiği konusunda hem bildirilerde hem de makalelerde önerilerde bulunmuştuk. Bu önerilerimizin hiç dikkate alınmadığı 2006 da Eğitim Fakültelerinin Ders programlarında yapılan değişikliklerde; bu dersleri açmamıza olanak veren seçmeli derslerin kaldırılması ile ortaya çıkmıştır. Anahtar Sözcükler: Bilgisayar, bilgisayar destekli grafik tasarım, tasarım ABSTRACT: As a result of upswing and also becoming widespread of computer aided graphic design, the computers have been started to take place of the traditional methods and materials which have been used in education field of graphic, animation, design, photograph, sculpture, art etc. Due to this inevitable development, teaching appropriate software for the computers which are the most important material that used in art education become necessary. The publication in which The Faculty of Education undergraduate programme for training teacher which is prepared by in cooperation between YÖK and MEB in 1998 leads that the students can only take 2 unrestricted courses in second year spring or fall term. The insufficient content and time limiting of these computer aided graphic courses which can be opened both terms were underlined not only in our declaration but also articles. Additionally, in these declarations and articles, we suggested that the content of these courses should be enriched and these courses should be opened not only for second year students but also third and fourth year students. But, as a result of the changes that were applied on the course programme of the faculty of education, we faced with that our suggestions were not taken in consideration, indeed these unrestricted courses were removed from the programme. Keywords: Computer, computer aided graphic design, design, GİRİŞ: Tüm Dünya da giderek yaygınlaşan internet ve çokluortam (multimedia) teknolojilerinin e-öğrenme pazarında giderek artan oranda önem kazanması sürecinde, ülkemizde de bu konuda yoğun çalışmalar olduğu gözlenmektedir. Bu konuda Anadolu Üniversitesi ve Sakarya Üniversitesi başı çekmektedir. Çoklu ortam teknolojisinin öğretiminde yazılım, içerik ve yapısal tasarımın yanısıra görsel

2 tasarımların önemide gittikçe daha çok anlaşılmaktadır. Görsel olarak hedef kitlenin beklentilerine yanıt veremiyen etkileşimli sayfalar içerik olarak ne kadar iyi olurlarsa olsun amaçlarına ulaşamamaktadırlar. İşte burda Güzel Sanatlar Fakülteleri ve Eğitim Fakülteleri nin ilgili lisans programları devreye girmektedir. Güzel Sanatlar Fakülteleri nin ilgili bölümleri, grafik, iletişim tasarımı v.s, günün koşullarına göre kendi ders programlarını oluşturabilmektedirler. Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümleri Resim-İş Öğretmenliği programlarının ise böyle bir olanağı yoktur. YÖK ve MEB işbirliği ile 1998 de hazırlanan Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları (6) yayınında yer alan Resim Öğretmenliği Lisans Programında öğrencinin, sadece 2.sınıfın birinci döneminde iki, ikinci döneminde bir seçmeli ders almasına olanak vermekteydi. Mevcut ders programında zorunlu olarak konulan Bilgisayar (Temel Bilgi Teknolojisi, 2+2) dersinin içeriği ise; temel klavye becerileri, kelime işlem, grafik tablolar, veri tabanı programları ile calışma, ilköğretim eğitim programları çerçevesinde basit programlamadan oluşmaktaydı. Danışmanlığını yürüttüğüm tez çalışmasında; akademik kariyer değişkenine göre Bilgisayar Dersinin saat, içerik ve içeriğinin uygulanabilme düzeyine ilişkin görüşlerin dağılımı bulgularına dayalı olarak; Bilgisayar Dersinin saat, içerik ve uygulanabilme düzeyleri öğretim elemenlarının çoğunluğunca yeterli bulunduğu saptanmıştır. (Kavuran, 2002, s ) Ancak olumlu gibi görünen bu tespit, Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatalar Eğitimi Bölümleri Resim-İş Öğretmenliği programında Anasanat ve Yardımcı sanat derslerinde - ağırlıklı olarak Grafik Tasarımı I, II, III, IV, V, VI dersleri içeriğinde yer alan bilgisayar destekli tasarım ve animasyon çalışmaları nı gerçekleştirebilmede saat, içerik ve uygulanabilme düzeyi açısından yetersizdir. (3) Kavuran ın tezinde sadece Bilgisayar (Temel Bilgi Teknolojisi, 2+2) dersi değil Resim-İş öğretmenliğinin tüm dersleri ele alınmıştı. Yine aynı tez incelendiğinde; Türkiye bazında 21 üniversitenin, eğitim fakültesi G.S.E. Bölümü öğretim elamanlarına uygulanan anket sonucunu gösteren bu tablodan

3 anlaşılacağı üzere, ana sanat atölye derslerinin gerek saat gerekse uygulanabilme düzeyi olarak yetersiz olduğu konusunda, çoğu öğretim elemanın bir görüş birliği içinde olduğu saptanmıştır. Tamer Kavuran ın adı geçen tezi incelendiğinde, diğer uygulamalı atölye derslerinde de benzer bulgular saptanmıştır. (2) Bu tesbitlerden anlaşılacağı üzere; anasanat atölye dersleri kendi içeriklerini yerine getirmede yetersizdir. Şu anda 2. ve 3. sınıfta haftada 6 saat, 4. sınıfta ise haftada 8 saat olarak yürütülen anasanat atölye derslerinin haftada 12 saat olarak yürütülmesi gerektiği 13.Ulusal Eğitim bilimleri Kurultayı nda sunulan bildiride önerilmiştir. (2) Bu nedenle var olan programın verdiği olanaklar çerçevesinde, en azından bu alanda deneyimli kadrolara sahip ilgili programlarda Bilgisayar Destekli Grafik Tasarımı (3-0-3) dersi ancak ikinci sınıfta güz ve bahar yarıyılında seçmeli olarak açılabilmekteydi. Anasanat Atölye olarak Grafik Tasarımı ve Endüstriyel Tasarımı dersini seçen öğrenciler; güz döneminde vektörel* tabanlı bir yazılım, bahar döneminde ise piksel** tabanlı bir yazılım öğrenmekteydiler. Günümüzde sürekli olarak gelişen yazılım dünyasını izlemekte ve çoklu ortamda kullanılan yazılımlarının hepsini ders olarak ele alma olanağının mümkün olmadığı düşünülebilir. Yinede öğrencilerin iki dönem seçmeli olarak aldıkları bilgisayar destekli grafik tasarımı dersleri içerik ve uygulanabilme düzeyi açısından yetersizliklerine rağmen öğrencilerin anasanat ve seçmeli sanat atölye derslerinde (özellikle Grafik Tasarımı, Endüstriyel Tasarımı) gerçekleştirdikleri tasarım çalışmalarında yoğun bir şekilde öğrendikleri yazılımlardan (vektörel ve piksel tabanlı) yararlandıkları görülebilir. Özellikle bilgisayar destekli tasarım ve grafik tasarım kapsamında düşünüldüğünde, bu dersi başarıyla alan öğrencilerin bölümleri ve fakülteleri ön plana çıkmakta, yeni istihdam(öğretmenlik dışı) alanlarında rahatlıkla görev alabilmektedirler. Örnek verilecek olursa; dersin amaçlarını iyi kavrayan öğrenciler: Ajanslarda, yayınevlerinde, TV, gazete ve radyolarda, eğitim CD si hazırlayan şirketlerde... grafik tasarımcı olarak da çalışabilmektedirler. Atama hakkını elde eden öğretmen adayları ise, kurumlarının görsel ve eğitsel kimliğine önemli katkılar sağlamaktadırlar. Branşları haricindeki derslere eğitim sunumları hazırlayabilirler, okulun web sitesini oluşturabilirler, dergi ve gazete kurabilirler ve hatta okulun afiş, davetiye, broşürlerini vb. rahatlıkla hazırlayabilirler. (2)

4 Seçmeli derslerin ikinci, üçüncü ve dördüncü sınıflarda da olması, öğrencilerin seçtiği anasanat atölye derslerine destek olacak, ilgi alanlarını geliştirebilecek şekilde çeşitlendirilmesi konusunda genel bir görüş olarak ortaya çıkmaktadır. Yapılan uygulamalar bu konularda yaptırılan tezlerin verilen bildirilerin, bizzat uygulamayı yaptıran öğretim elemanlarının dikkate alınmadığı izlenimini vermektedir. 21 Temmuz 2006 tarihli YÖK Genel Kurulu nda alınan kararla öğretim yılından itibaren uygulamanın başlatılması istenmiştir. Programlar üzerinde yapılan değişiklikler için, Mart 2006 tarihleri arasında Eğitim Fakülteleri Program çalıştayı düzenlendiği, taslak programlar görüşleri alınmak üzere eğitim fakültelerinin dekanlıklarına gönderildiği, paydaşları geniş tutulmaya çalışıldığı iddia edilmişsede, bunun uygulamada gerçekleşemediği, sıkışık takvimde yeterince tartışılamadığı ve bir çok öğretim üyesinin yeni programı bir anda karşısında bulduğu söylenebilir. Öğretmen yetiştirme programlarında başlıca yenilikler başlığı altındaki c maddesinde seçmeli ders olanağı arttırılmaktadır denilmektedir, ama şablon program hazırlandığında; seçmeli ders-dersler için programda yer ayrılmadığı görülmektedir (6). Bu kararla, ders programlarında değişikliklere gidilmiş ve önceki programda yer alan ama yetersiz olduğu vurgulanan seçmeli dersler kaldırılmış bulunmaktadır. Bunun sonucunda da 1998 den beri seçmeli olarak yürütülen, Güzel Sanatlar Eğitimi bölümü Resim-İş öğetmenliğinde okuyan öğrencilerin anasanat atölye derslerinde günün ve geleceğin şartları içinde başarısına büyük katkıda bulunan Bilgisayar Destekli Grafik Tasarımı derside tamamen ortadan kalkmış oldu. Programın uygulanan son halinde Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Resim Öğretmenliği Lisans Programında zorunlu olarak okutulan belirli bir sayıdaki kuramsal derslerin programdaki öğretim elemanlarının durumuna göre değiştirilebilmesine olanak verilmiş olması soruna bir çözüm getirmekten uzaktır. Alınan bu kararlar akademik ve fiziki yapılanmasını büyük ölçüde tamamlamış ilgili kurumların görüşü alınmadan yapılmaktadır. Bu kararlar, ilgili konularda araştırma yapan veya yaptıran akademisyenlerin de kafasını karıştırmaktadır. Bu tür tezler niçin yaptırılır?

5 Neden bu konuda bildiri verilir? Makale yazılır? Eğer yapılan bu çalışmalar hiç sorgulanmayacaksa, göz önüne alınmayacaksa kısacası yok sayılacaksa bu neyin çabasıdır? Gibi soruları bu alanda çalışan akademisyenlerden çok kararları alan akademisyenlerin kendi kendilerine sorması gerekir. Sonuç ve Öneriler Mevcut programda öğrencilerin ilgi alanlarını dahada geliştirebilecek ve anasanat atölye derslerini destekleyecek seçmeli ders olanakları yoktur. Öğrencilerin öğrenebilecekleri bilgisayar yazılımları sınırlıdır. Öğrencilerin büyük bir çoğunluğu; web tasarımı ve etkileşimli yazılımlar, çoklu ortam yazılımları, canlandırma ve 3 Boyutlu (C4d, 3ds max, Maya, Autocat... gibi) yazılımlarla ile ilgili bir eğitim alamamaktadır. Pek azı da kendi olanakları çerçevesinde piyasa ortamındaki kurslardan veya diğer ortamlardan (arkadaş, kitap, internet) bilgi edinmeye çalışmaktadır. Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları yayınında yer alan Resim Öğretmenliği Lisans Programı, bir an önce ele alınarak öğrencinin isteklerine yanıt verebilecek seçmeli derslerin ikinci, üçüncü ve dördüncü sınıfta açılabilmelerini sağlayacak daha esnek bir program olarak hayata geçirilmelidir. Öğrencilerin almaları gereken ortak temel dersler ve seçmeli-zorunlu dersler olan anasanat atölyesi derslerinin dışında; hem aldıklarıı anasanat ve seçmeli sanat derslerini daha verimli yürütebilmelerine olanak tanıyan, hem de aldıkları temel bilgilerinin üstüne istekleri doğrultusunda seçtikleri derslerle daha donanımlı olabilmelerini sağlayan seçmeli dersler açılmalıdır. Dersin önem ve amaçları düşünüldüğünde, tüm ana sanat atölye öğrencilerine; zorunlu iki dönem (2.sınıf) olarak programa alınmalı, içeriği de bütün disiplinleri karşılayacak şekilde düzenlenmelidir. Böylece bilgisayarın, amaçlar doğrultusunda hızlı, etkili ve verimli kullanımı sağlanacaktır. 3. ve 4. sınıflarda ise öğrencilerin ilgi alanlarına göre: web tasarımı (html, asp, php, flash...), 2 ve 3 boyutlu canlandırma (cinema 4D, 3ds Max, maya,...), etkileşimli eğitim ve ders CD si tasarımları(flash, director), kitap resimlemeleri(illüstrasyon) gibi derslerin açılması olumlu sonuçlar doğuracaktır. (2)

6 Bu yapıldığı takdirde Bilgisayar Destekli Tasarım adı altında 6 dönem boyunca açılacak seçmeli derslerle öğrencilerin yazılım bilgileri ile donanmış olarak mezun olabilmeleri sağlanabilecektir. Kaynaklar 1 Kavuran, Tamer, Türkiye de Eğitim Fakülteleri resim-iş öğretmenliği programlarının uygulanılmasında karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri, Yayınlanmamış Doktora tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, Türker, İbrahim Halil - Kaptan, Ata Yakup, Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümleri nde bilgisayar destekli tasarım eğitimine yönelik içerik ve öneriler, XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı,6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya. 3 Türker, İbrahim Halil, Bilgisayar destekli grafik tasarımı dersinin gerekliliği, IV. Uluslararasi Eğitim Teknolojileri Sempozyumu Egitek 2004, Sakarya Üniversitesi, Sakarya. 4 Türker, İbrahim Halil, Bilgisayar destekli drafik tasarım dersi yöntem önerisi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi dergisi, Samsun. 5 T.C. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Mart Eğitim Fakültesi öğretmen yetiştirme lisans programları. Ankara. Syf T.C. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, resim-iş öğretmenliği lisans programı ve ders içerikleri; YÖK Genel kurulu Kararı; tarih, B.30.0.EÖB sayılı yazı.