T.C. İZMİR 4. İDARE MAHKEMESİ ESAS NO: 2012/1713 KARAR NO: 2014/981

Transkript

1 DAVACI: İZSU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ VEKİLİ: AV. NURAY KURU İZSU Genel Müdürlüğü Hukuk Müşavirliği Cumhuriyet Bulv. No:16 Konak DAVALI: ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ANKARA HUKUK MÜŞAVİRİ: BAYRAM KESKİN-Aynı Yerde- MÜDAHİL(DAVALI): TÜPRAG METALMADENCİLİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. (Davalı) VEKİLLERİ: AV. ŞEYDA ATAMAN İran Caddesi Turan Emeksiz Sokak No:1 - Gaziosmanpaşa ÇankayaANKARA AV. NİLGÜN MELİK Utku Mah. Çimentepe Cad. No:145 Kevser Hanım Apt. MANİSA DAVANIN ÖZETİ: İzmir İli, Menderes İlçesi, Efemçukuru Köyü sınırlarında faaliyet gösteren Tüprag Metal Madencilik San. Tic. A.Ş.'ye tarihine kadar geçerli olmak üzere davalı idare tarafından verilen Çevre İzin ve Lisans Belgesinin; Tüprag Metal Madencilik San. Tic. A.Ş.'nin Çamlı Baraj Havzası uzun mesafeli koruma alanında yer aldığı, Çamlık Baraj yapımı İzmir BüyükşehirBelediyesi stratejik planında yer almasına rağmen Çevre ve Orman Bakanlığı tarihli yazısında DSİ Genel Müdürlüğünün "Gördes ve Çağlayan Barajlarının İzmir kentine verilmesi nedeniyle Çamlı Barajının İzmir için içme suyu sistemi içinde önceliği ve aciliyetibulunmadığı, yapımına bu aşamada gerek olmadığı" görüşünü gerekçe göstererek yapımı planlanan Çamlı Barajı ve Malzeme Ocakları projesinin uygun olmadığını belirterek dosyayı iade ettiği, bu işlemin iptali için İzmir 2. İdare Mahkemesinde esas ile dava açıldığı ve sayılı ilamı ile ÇED olumsuz kararının iptal edildiği, altın madenine ilişkin ÇED olumlu kararının iptali istemiyle açılan davanın reddedildiği, ölçekli Çevre Düzeni Planı'na karşı açılan davada ise Danıştay Altıncı Dairesinin sayılı kararı ile yürütmenin durdurulmasına karar verildiği, deneme izninin iptali istemiyle İzmir 1. İdare Mahkemesinin esasına kayden açılan davanın derdest olduğu, İzmir halkının içme suyunu korumak için zorlu bir mücadeleye girildiği, Çamlı Barajı Su Havzasında yapılacak olan madencilik faaliyetleri konusunda görüş alınması gereken kurumun idareleri olduğu, madencilik faaliyeti ile doğal bitki örtüsünün ve yer altı sularının etkileneceği iddialarıyla iptali istenilmektedir. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞININ SAVUNMASININ ÖZETİ: Davanın süresinde açılmadığı, davacı idarenin dava açmada menfaatinin bulunmadığı, Tüprag Metal Madencilik San. Tic. A.Ş.'ye tarihinde ÇED

2 olumlu kararı verildiği, Çevre İzni ve Lisans Belgesi'nin koruma statüsü mevzuatla belirlenmiş alanlar, işletmede ilgili mevzuatta yer alan esas ve hükümlerin sağlanıp sağlanmadığı ve ÇED Yönetmeliği kapsamında alınmış izinler dikkate alınarak gerekli incelemeler yapılarak verildiği, madenin yer altı suyu tablasının altında bulunduğu, cevher alındıktan sonra yapılacak dolgunun da yer altı suyu tablasının altında kalacağı, bu nedenle yer altı suyu ve yer üstü sularının kirlenme tehlikesi olmadığının söz konusu çalışmalarda belirlendiği, baraj yapılacak su kaynağı ile ilgili olarak, su kaynaklarının planlanması yetkisine sahip DSİ Genel Müdürlüğünden görüş ve onay alınması gerektiği, Çamlı Barajı'nın DSİ Genel Müdürlüğünce yatırım programından çıkarıldığı, davanın reddi gerektiği savunulmuştur. MÜDAHİL SAVUNMASININ ÖZETİ: Davacı tarafından dile getirilen Efemçukuru Altın Madeni İşletmesi'nin kanunların ve diğer yasal düzenlemelerin çerçevesinde çevreyi kirletme riski taşımadığı, çevre ve insan sağlığına duyarlı bir işletme olduğu gerekçesiyle kabul görmediği ve açılan davaların reddedildiği, izin işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı, davanın reddi gerektiği savunulmuştur. TÜRKMİLLETİADINA Karar veren İzmir 4. İdare Mahkemesince gereği görüşüldü: Davalı idarenin usule yönelik itirazları yerinde görülmeyerek işin esasına geçildi. Dava; İzmir İli, Menderes İlçesi, Efemçukuru Köyü sınırlarında faaliyet gösteren Tüprag Metal Madencilik San. Tic. A.Ş.'ye tarihine kadar geçerli olmak üzere davalı idare tarafından verilen Çevre İzin ve Lisans Belgesinin iptali istemiyle açılmıştır. Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik'in 3.maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinde, çevre izin ve lisans belgesi, bu Yönetmelik kapsamında verilecek çevre izin ve çevre lisanslarını kapsayan tek bir belgeyi ifade eder şeklinde tanımlanmış, 8. maddesinde; "(1) EK-1 ve EK-2 listelerinde yer alan işletmelerin, geçici faaliyet belgesinin alınmasından itibaren en geç altı ay içerisinde çevre izin veya çevre izin ve lisansının e-başvuru sürecini tamamlamaları zorunludur. Başvuru sürecinin tamamlanması aşamasında, EK-3C de belirtilen bilgi, belge ve raporlar sunulur. Bu süre içinde başvuru tamamlanmaz ise geçici faaliyet belgesi iptal edilir. (2) e-başvuru sürecinin tamamlanmasından sonra, başvuru yetkili merci tarafından seksen gün içerisinde incelenir. Söz konusu e-başvuru dosyasında herhangi bir bilgi, belge ve raporun eksik olmaması ve başvurunun uygun bulunması halinde yetkili merci tarafından, çevre izin veya çevre izin ve lisans belgesi düzenlenerek işletmeciye verilir. (3) Söz konusu e-başvuru dosyasında herhangi bir bilgi, belge ve raporun eksik olması halinde, yetkili merci eksiklikleri işletmeciye ve hizmet satın alımı yoluyla işlemlerin gerçekleştirilmesi durumunda yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firmasına bildirir. Bildirim

3 tarihinden itibaren eksikliklerin seksen gün içinde tamamlanarak yetkili mercie gönderilmesi zorunludur. Eksikliklerin giderilmesi durumunda yetkili merci tarafından çevre izin veya çevre izin ve lisans belgesi düzenlenerek işletmeciye verilir. (4) (Değişik:RG ) Geçici faaliyet belgesi iptal edilen veya geçici faaliyet belgesinin süresi içerisinde çevre izni veya çevre izin ve lisansını alamayan işletmeler; bir defaya mahsus olmak üzere, başvuruda bulunulan her bir çevre izin veveya lisans konusu için 16 ncı madde uyarınca belirlenen belge bedeli kadar ödeme yaparak tekrar müracaatta bulunur. Bu işletmeler için izin süreci yeniden başlatılır ve işletme kendi adına yeni geçici faaliyet belgesi düzenlenene kadar faaliyette bulunamaz. Bu süre sonunda da çevre izni veya çevre izin ve lisansını alamayan işletmeler üç ay süresince tekrar müracaatta bulunamaz. Geçici faaliyet belgesi veya çevre izin veya çevre izin ve lisansı belgesi olmaksızın faaliyette bulunan işletmeler hakkında 2872 sayılı Çevre Kanununun ilgili maddeleri uyarınca idari yaptırımlar uygulanır. (5) Geçici faaliyet belgesinin süresi dolan, geçici faaliyet belgesi iptal edilen veveya faaliyeti durdurulan işletmeler; EK-1 listesinde yer alıyor ise Bakanlık tarafından işletmenin bulunduğu yerdeki İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne, EK-2 listesinde yer alıyor ise İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından Bakanlığa bildirilir. (6) Geçici faaliyet belgesi verilmesi, çevre izin veveya çevre izin ve lisans başvurusunun değerlendirilmesi ve belge düzenlenmesi aşamalarında yetkili merci tarafından işletmenin kurumsal elektronik posta adresine yapılan bildirimler işletmeye tebliğ edilmiş kabul edilir. Bildirimler işletmenin çevre yönetim birimi, istihdam edilen çevre görevlisi ya da hizmet satın alınması durumunda Bakanlıkça yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firmalarına da gönderilir." hükmüne yer verilmiştir. İZSU Genel Müdürlüğü tarafından Çevre ve Orman Bakanlığınca Tüprag Metal Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.'ye verilen tarihli ÇED olumlu kararının iptaliistemiyle İzmir 4. İdare Mahkemesinin esas kaydına kayden açılan davada yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan bilirkişi raporu içeriğinde,çed raporunun, ÇED Yönetmeliğinde belirtilen formata göre hazırlandığı, ÇED raporunun gerçekleştirilmesi düşünülen bir faaliyet için uygulama kararı verilmeden önce çevre faktörleri ile mevcut kullanımlara, projenin inşaat ve uygulama aşamalarında oluşabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin, bölge halkı, ilgili kurum ve kuruluşların da katkıları ile araştırılması, saptanması değerlendirilmesi ve olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi için uygulayıcılara çevreyi koruma ve doğal kaynakların kullanımı amaçları doğrultusunda doğru ve uygun karar verebilmeleri için ışık tutan bir araç olduğu, söz konusu ÇED raporunda Efemçukuru Altın Madeni işletmesi faaliyeti ile ilgili yapılacak çevresel etki değerlendirilmesi çalışmalarının sonuçlarının açıklandığı, maden faaliyetinin, maden hazırlık çalışmaları, cevherin çıkarılması, ön işletme çalışmaları, maden ekipman ve hizmetlerin satın alınması, cevher zenginleştirme tesislerinin kurulması, diğer binaların inşaası ve ekipman teminini, ekonomik olmayan kaya ve diğer atıkların bertaraf edilmesi, kuru atık depolama tesisi, enerji ve su temini sahanın hazırlanması, genel ve idari binaların kurulmasını kapsadığı, Efemçukuru Altın Madeni projesinde, yeraltı madeni, kırma, öğütme, konsantrayyen, yüzdürmeflatasyon ve yoğunlaşma üniteleri atık susuzlaştırma tesisi ve

4 kuru atık depo alanı, ekonomik olmayan kaya alanı idari ve teknik tesislerin bulunduğu, zenginleştirme çalışmalarında yıllık ton kuru atık üretileceği, projenin 10 yıllık işletme sürecinde yaklaşık 2.2 milyon ton kuru atık oluşacağı ve bunun yarısının macun dolgu tesislerinde yeniden işlenerek yeraltı dolgusu olarak kullanılacağı, geriye kalan bölümünün ise yerüstünde kuru olarak depolanacağı, bu uygulama ile flotasyon atıklarının işlenip geri döndürülerek dışarıdan dolgu malzemesi getirtilmesi yerine yeraltı dolgusu olarak kullanılacağı, çıkan atıkların yeniden kullanılarak bertaraf edileceği, böylece daha az atık bırakıldığından çevreye zararın en aza indirilmiş olacağı, kalan atıkların konvansiyonel olarak sulu atık barajı yerine kuru olarak depolanması ve daha sonra da doğaya geri kazandırılacak olmasının hem sızıntı riskini ortadan kaldırdığı, hem de doğada daha az bir alanda kullanılmasını gerektirdiğinden çevresel açıdan olumlu olduğu, böylece maden işletilmesinin her aşamasında ve işletme faaliyeti tamamlandıktan sonra çevreye, özellikle suya ve toprağa olabilecek etkilerin bertaraf edildiği, sahada siyanür liçi uygulaması yapılmayacağı, ÇED raporunda öngörülen tedbirler ile gerek su, gerekse toprağın kirlenmesi önleneceği gibi tesisin görsel olarak da bir düzensizlik yaratmasının engelleneceği, projede su ihtiyacının çoğunlukla madenden toplanan sular ile ekonomik olmayan kaya ve kuru atık depoları gibi faaliyet alanlarından oluşan yüzey akışından kaynaklanacağının belirtildiği, inşaat aşamasında septik tanklarda toplanan evsel atıksuların daha sonra belediye tarafından alınacağının belirtildiği, projede su, sıvı atık ve katı atık yönteminin yeterli şekilde incelendiği ve düzenlendiğinin belirtildiği, proje alanında sürekli kullanılabilir su kaynaklarının bulunmaması ve düşük akış hızları, yüzey sularının sulama ve evsel su kaynağı olarak kullanılma olasılığını sınırladığı, faaliyet alanında, orman, mera, fundalık bağ ve bahçe şeklinde arazi kullanımlarının olduğu, ÇED raporunda fauna ve floranın korunmasının, uzman kişilerce hazırlanan raporla dikkate alındığı, inşaat ve işletme sırasındaki olası toz ve gaz emisyonlarının hesaplandığı, bunların Endüstriyel Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde verilen limit değerlerinin altında olduğu, proje boyunca ortalama iklim koşullarında protez suyu ihtiyacının karşılanması için ek su kaynaklarına ihtiyaç olmayacağı, kuşaklama kanalları yardımıyla çalışma alanı ile temas ettirilmeyen temiz suların Kokavpınarı Deresine yönlendirileceği, böylece kuşaklama kanallarının yapımı sayesinde, madenin işletme faaliyetinin her aşamasında ve sonrasında çevreye (sulara, toprağa, bitkilere, insanlara) herhangi bir zarar vermeyeceği, sahada yeraltı ocağı ile maden üretimi yapılacağından doğaya geri kazandırma işlemlerinin nisbeten daha kolay olacağı, Efemçukuru Altın Madeninde ülkemizde henüz uygulanmayan ya da çok az yerde uygulandığı bilinen en son madencilik ve çevre teknolojilerinin uygulanacağı, kuru atık depolama teknolojisi ile flotasyon atıklarının ve macun dolgu teknolojisi ile atıklarının herhangi bir akma riski olmadan saklanmasına ve yeniden kullanımına, tabanı kil enjeksiyon ve sentetik astarlarla yalıtılmış kaya hafriyat depo alanıyla yeraltı sularının dökümü yapılan kayalarla irtibatının kesilmesinin sağlandığı, projenin floristic kısmını gerçekleştiren bilim adamlarının belirttiği gibi 15 endemik türden 13'ünü barındıran REF-FLO 1 alanının etrafının çevrilmek suretiyle koruma altına alınmasının şart olduğu, projede çalışacak personel içerisinde endemic bitkileri tanıyan ve tohum toplamada ehil kişilerin şimdiden belirtilmesi ve bu işlemin başlamasının gerekli görüldüğü, kuru atık depo alanı, kaya döküm sahası

5 ve diğer kullanılan alanların tamamının doğaya geri kazandırma planlarının oldukça yeterli olduğu, Efemçukuru Altın Madeni için hazırlanan ÇED raporunun yeterli olduğu, inşaat, işletme ve kapanma aşamalarında oluşabilecek etkileri irdelediği ve bu etkileri bertaraf için gerekli tedbirleri önerdiği, idari işlemin yapıldığı tarihteki ilgili mevzuat kapsamında öngörülen tedbirlerin tamamını aldığı, ÇED raporunda AKD ve AMD konusunda tüm tedbirlerin alındığı, fayda maliyet analizi sonuçlarından elde edilen verilere göre projenin yerel ve ülke bazında kamu yararı oluşturduğu, dava konusu ÇED raporu ile madenin işletilmesinin her aşaması ve işletme faaliyetinin sona ermesinden sonra da çevreye (canlılara, havaya, suya ve toprağa) zarar vermeden gerçekleşmesi veya zararın en aza indirilmesi konusunda en son teknolojilerin ve ulusal ve uluslararası standartların gerektirdiği tüm tedbirlerin alındığının belirtildiği, gün ve K: sayılı karar ile ÇED olumlu kararında yasa ve yönetmelik hükümlerine aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verildiği, anılan kararın Danıştay Altıncı Dairesinin gün ve E: , K: sayılı kararı ile onandığı, karar düzeltme isteminin de Danıştay Ondördüncü Dairesinin gün ve E: , K: sayılı kararı ile reddedildiği, anlaşılmaktadır. Aynı istemle, farklı gerçek ve tüzel kişiler tarafından açılan davalarda ise İzmir 4. İdare Mahkemesinin gün ve E: , K: kararı, gün ve E: , K: sayılı kararı ile davaların reddine karar verilmiştir. Müdahil Şirket'e 10 yıl süreli altın ve gümüş madeni işletme ruhsatı verilmesine ilişkin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının günlü ve sayılı işleminin iptali istemiyle açılan dava sonucunda İzmir 4. İdare Mahkemesinin gün ve E: , K: sayılı kararı ile yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda, "...karar vermeye esas alınabilecek nitelikte bulunan bilirkişi raporundaki tespit ve değerlendirmeler ile dosyadaki bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, İzmir İli, Menderes İlçesi, Efemçukuru Köyü sınırları içerisinde Tüprag Metal Madencilik Ltd.Şti'ne altın ve gümüş madeni işletme ruhsatı verilmesine ilişkin dava konusu işlemde çevre ve tarımsal açıdan, yer altı ve yer üstü sularının kirlenmesi yönünden ve madencilik yönünden herhangi bir sakınca bulunmadığı sonucuna varılmış olup, bu durum karşısında, dava konusu işlemde mevzuata aykırılık..." görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Dava dosyasının incelenmesinden; Tüprag Metal Madencilik San. Tic. A.Ş.'ye tarihli ÇED olumlu kararı ve günlü ve sayılı 10 yıl süreli altın ve gümüş madeni işletme ruhsatı verilmesinden sonra, yukarıda belirtilen yargısal süreç sonunda dava konusu edilen geçerlilik süresi tarihleri olan gün ve 219 sayılı Çevre İzin ve Lisans Belgesi'nin verildiği anlaşılmıştır. Davacı idare tarafından, İzmir İli, Güzelbahçe İlçesi, Çamlı Köyü civarında, İZSU Genel Müdürlüğü tarafından yapımı planlanan Çamlı Barajı ve Malzeme Ocakları Projesinin uygun görülmediğine ilişkin Çevre ve Orman Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi ve Planlama Genel Müdürlüğünün tarih ve sayılıişleminin iptali istemiyle açılan davada, İzmir 2. İdare Mahkemesinin gün ve E: , K: sayılı kararı ile iptal edildiği

6 belirtilmiş ise de Çamlı Barajı'nın DSİ Genel Müdürlüğü'nün uzun vadeli programında yer almadığı, DSİ Genel Müdürlüğü 2. Bölge Müdürlüğünün gün ve sayılı yazısında dile getirilmiştir. Belirtilen bu durum itibarıyla, Tüprag Metal Madencilik San. Tic. A.Ş.'ye verilen ÇED olumlu kararına ve maden işletme iznine karşı açılan davaların reddedildiği dikkate alındığında, İzmir İli, Menderes İlçesi, Efemçukuru Köyü civarında faaliyet gösteren altın ve gümüş madeninin işletilmesinde çevre ve tarımsal açıdan, yer altı ve yer üstü sularının kirlenmesi yönünden ve madencilik yönünden herhangi bir sakınca bulunmadığı, çevreye, özellikle suya ve toprağa olabilecek etkilerin bertaraf edildiği anlaşılmakta olup dosya kapsamı bir bütün olarak değerlendirildiğinde, Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik düzenlemelerine uygun olarak verildiği sonuç ve kanaatine varılan gün ve 219 sayılı Çevre İzin ve Lisans Belgesi'nde hukuka aykırılık görülmemiştir. Açıklanan nedenlerle, davanın reddine, aşağıda dökümü yapılan 256,10.TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına, 659 sayılı KHK ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca 750,00.TLvekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı Çevre ve Şehircilik Bakanlığına verilmesine, müdahil tarafından yapılan 21,15.TL başvurma harcı, 9,90.TL vekalet harcı ve 40,00.TL posta giderinden oluşan toplam 71,05.TL'nin davacıdan alınarak müdahile verilmesine, artan posta ücretinin kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine, kararın tebliğini izleyen günden itibaren 30 gün içerisinde Danıştay nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere tarihinde oybirliğiyle karar verildi. BAŞKAN MÜRTEZA GÜLER Üye ZAFER SERKAN KOÇ Üye ABDULLAH ECER YARGILAMA GİDERİ Başvurma Harcı: 21,15.TL Karar Harcı: 21,15.TL YD Harcı: 34,80.TL Vekalet Harcı: 3,30.TL

7 YD İtiraz Harcı: 66,10.TL Posta Gideri: 109,60.TL TOPLAM 256,10.TL ZSK