GIDA GÜVENLİĞİ ve TARIMSAL ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

Transkript

1 QUECHERS EKSTRAKSİYON METODUNU MODİFİYE EDEREK SULARDA POLİSİKLİK AROMATİK HİDROKARBONLARIN BELİRLENMESİ İÇİN ÇEVRE DOSTU BİR ANALİZ YÖNTEMİ GELİŞTİRİLMESİ VE VALİDASYONU GIDA GÜVENLİĞİ ve TARIMSAL ARAŞTIRMALAR MERKEZİ Bülent Şık, Timur Tongur, Taner Erkaymaz, Hanife Aydan Yatmaz

2 POLİSİKLİK AROMATİK HİDROKARBONLARIN KAYNAKLARI Polisiklik Aromatik Hidrokarbonlar (PAH) sularda bulunması muhtemel kirletici maddeler arasında en çok önem arz edenlerden biridir. PAH lar çevresel bir kontaminant olarak hava, su, toprak gibi pek çok doğal ortamda bulunan, kararlı ve dirençli kimyasal yapıya ve yüksek bir toksisiteye sahiptir (1,2). Polisiklik aromatik hidrokarbon bileşikleri fosil yakıtların dökülmesi ve yanması, evsel-endüstriyel atıklar, enerji, madencilik ve imalat sektöründeki faaliyetler başta olmak üzere çok çeşitli nedenlerle açığa çıkarak sucul ortamlara bulaşabilmektedir (1,2,3). Doğada 500 ün üzerinde PAH bileşiği tespit edilmiştir. Ancak kanserojen ve toksik etkisinin daha fazla olduğu düşünülen 16 PAH bileşiği öncelikli kirleticiler arasında kabul edilmiştir (2,3).

3 POLİSİKLİK AROMATİK HİDROKARBONLARIN ANALİZ YÖNTEMLERİ PAH lar çok düşük konsantrasyonlarda dahi toksik, karsinojenik ve mutajenik bir etkiye sahiptir (4). Bu özellikleri nedeniyle PAH ların gıda, su ve çevresel ortamlarda düzenli izleme çalışmaları ile kalıntılarının araştırılması bir gerekliliktir. PAH analizlerinde örnek hazırlama aşamasında sıvı sıvı ekstraksiyonu (5), katı faz ekstraksiyonu (6), soğuk fiber katı faz mikroekstraksiyonu (1). Stir-Bar Sorptiv Ekstraksiyonu (7) ve Quechers (8) gibi çeşitli ekstraksiyon yöntemleri kullanılmaktadır. Gaz kromatografisi kütle spektrometresi, ile GCMSMS teknikleri PAH analizlerinde en çok kullanılan analitik tekniklerin başında gelmektedir (1, 9,10). Literatürde sıvı kromatografisi esaslı çeşitli yöntemler de bulunmaktadır (11,12,13).

4 POLİSİKLİK AROMATİK HİDROKARBONLARIN ANALİZ YÖNTEMLERİ Gaz Kromatografisi Kütle Spektrometresi çeşitli çevresel kirleticilerin kalitatif ve kantitatif olarak tespitinde rutin olarak kullanılan bir sistemdir. Bu çalışmada Quechers ekstraksiyon yöntemi üzerinde bazı değişiklikler yapılarak EPA tarafından sularda kontrol edilmesi gerektiği bildirilen 16 adet Polisiklik Aromatik Hidrokarbon un Gaz Kromatografisi Kütle spektrometresi cihazı ile belirlenmesi için bir yöntem geliştirilmiştir. Metot validasyon çalışması ile metodun doğruluk, kesinlik, doğrusallık, tespit ve ölçüm limiti gibi önemli performans ölçütleri de belirlenmiştir.

5 POLİSİKLİK AROMATİK HİDROKARBONLARIN ANALİZİ: GEREÇ-YÖNTEM Çalışmada ele alınan PAH lar sırasıyla; napthelene, acenaphthylene, acenaphthene, fluorene, phenanthrene, anthracene, fluoranthene, pyrene, benzo[a]anthracene, chrysene, benzo[b]fluoranthene, benzo[k]fluoranthene, benzo[a]pyrene, indeno(1,2,3-cd)pyrene, dibenz[ah]anthracene, benzo[ghi]perylene Yüksek saflıkta ( >%98) temin edilen toz standartlardan metanol içinde 1000 mg/l konsantrasyonda olmak üzere tek tek ana stok standart çözeltileri hazırlanmıştır. Bu ana stok standartlar kullanılarak 5 mg/l seviyesinde ana stok karışım hazırlanmıştır. Bu karışım standart çözeltisinden kalibrasyon ve geri kazanım çalışmaları yapılmıştır.

6 POLİSİKLİK AROMATİK HİDROKARBONLARIN ANALİZİ: GEREÇ-YÖNTEM Sularda PAH analizi için, QuEChERS yöntemi temel alınarak bir metot geliştirildi ve numune ön hazırlık işlemleri bu metot ile yapılarak ekstraksiyon gerçekleştirildi. GC-MS cihazı ile analizler yapıldı. Ekstraksiyon solventi olarak asetonitril kullanıldı ve yapılan ekstraksiyonun kalitesi iç (internal) standart olarak Antrasen D10 kullanılarak kontrol edildi.

7 POLİSİKLİK AROMATİK HİDROKARBONLARIN ANALİZİ: GEREÇ-YÖNTEM Kalibrasyon grafiği 6 farklı konsantrasyon noktasında çalışılmıştır. 6 farklı konsantrasyonda matriks uyumlu kalibrasyon çözeltisi hazırlamakta kullanılmak üzere 50 ml ultra saf su 250 ml lik teflon kapaklı sızdırmaz erlene tartılmış ve örneğe uygulanan tüm işlem basamakları aynı şekilde uygulanmıştır. Çalışma süresi boyunca yöntemin güvenilirliği test etmek için Kalite Kontrol çalışması yapılmıştır. Kalite kontrol çalışmasında örnek olarak kullanılmak üzere; 50 ml ultra saf su 250 ml lik teflon kapaklı erlene tartılmış ve üzerine 20 µl PAH standart çalışma çözeltisi (5 mg/l) otomatik pipet ile eklenmiştir. Bu şekilde ekleme yapılmış örnek teorik olarak her bir PAH analitinden 2 ng/g içerir.

8 POLİSİKLİK AROMATİK HİDROKARBONLARIN ANALİZİ: GEREÇ-YÖNTEM 250 ml lik teflon kapaklı sızdırmaz erlene 50 g örnek tartılır. Kör örnek çalışması için ise 50 ml ultra saf su 250 ml lik teflon kapaklı sızdırmaz erlene tartılmıştır. Örnek tartılmış olan her bir 250 ml lik erlene 10 ml % 1 glacial Asetik asit içeren asetonitril solventi eklendi. Analizi yapılacak örneğe, kör örneğe ve kalite kontrol örneğine 100 µl internal standart (ISTD) (5 mg/l) çözeltisi otomatik pipetle eklendi. Örnek teorik olarak 10 ng/g ISTD içerir. Matriks uyumlu kalibrasyon standartlarında kullanılacak kör örneklere ISTD çözeltisi eklenmemiştir.

9 POLİSİKLİK AROMATİK HİDROKARBONLARIN ANALİZİ: GEREÇ-YÖNTEM Her bir erlene 20 g susuz MgSO4 ve 1,0 g susuz NaAc (Sodyum asetat) eklenir ve erlenin kapağı sıkıca kapatılır. Ekstraksiyon sıcaklığının C ye yükselmesi beklenen bir olaydır. Erlenler 3 dk boyunca buz banyosu içerisinde tutularak çalkalandı ve böylece sıcaklık kontrol altına alındı. Sızdırma olmaması için erlenin kapağı sıkıca kapatıldı. Solventin tüm numune ile etkileşmesini sağlamak için çalkalama sırasında kristal haldeki kümeleşmenin etkili bir şekilde parçalandığı kontrol edildi.

10 POLİSİKLİK AROMATİK HİDROKARBONLARIN ANALİZİ: GEREÇ-YÖNTEM Numune içeren erlenler 10 dk bekletildi ve organik faz ile su fazının ayrışması sağlandıktan sonra üstte kalan organik fazın tamamı alınacak şekilde 50 ml lik falkon tüplere aktarma yapıldı. Tüpler soğutmalı santrifüj cihazına yerleştirildi ve 10 dakika süreyle 3000 rpm de santrifüj edildi. Santrifüjleme işlemi bittikten sonra 4 ml MeCN ektraktı (üst faz) dikkatlice otomatik pipet yardımıyla içerisinde 400 mg PSA (her 1 ml ekstrakt için 100 mg) ve 1200 mg susuz MgSO4 (her 1 ml ekstrakt için 300 mg) içeren bir başka 15 ml lik kapaklı falkon santrifüj tüpüne aktarıldı. Santrifüj tüplerinin kapağı sıkıca kapatıldı ve 60 saniye süreyle el ile karıştırıldı (veya vortex ile) ve daha sonra 4000 rpm de 5 dakika hızda santrifüj edildi. Santrifüj sonrası elde edilen ekstraksiyon çözeltisinden GC MS cihazına enjeksiyon yapılmak üzere 1000 µl alınarak autosampler viallerine aktarıldı.

11 Gereç-Yöntem-GCMS Fırın Programı GC MS Cihazında PAH ları ayırmak için kullanılan fırın programı ve çalışma koşullarına ilişkin bilgiler aşağıda Tablo 1 ve Şekil 1 de sunulmuştur.

12 Kolonda kromatografik ayırımı gerçekleştirilen PAH ların kütle spektrometresi dedektöründe uygun iyonlar seçilerek tespiti yapılmıştır. GC-MS cihazında her bir PAH analitine ait alıkonma zamanları, analitlerin belirlenmesinde kullanılan kuantifikasyon ve doğrulama iyonları ile ilgili bilgiler Tablo 2 de gösterilmiştir. Gereç ve Yöntem Sıra No Tablo 2. PAH ların alıkonulma süreleri (RT), kuantifikasyon ve doğrulama iyonları RT PAHs Kuantifikasyon İyonu Doğrulama İyonları 1 3,12 napthelene , ,73 acenaphthylene , ,99 acenaphthene , ,80 fluorene , ,29 phenanthrene , ,36 anthracene D , ,40 anthracene , ,43 fluoranthene , ,75 pyrene , ,45 benzo[a]anthracene , ,50 chrysene , ,21 benzo[b]fluoranthene , ,25 benzo[k]fluoranthene , ,64 benzo[a]pyrene , ,95 indeno(1,2,3-cd)pyrene , ,99 dibenz[ah]anthracene , ,27 benzo[ghi]perylene , 277

13 Gereç ve Yöntem Tablo 1 ve Tablo 2 de belirtilen çalışma koşulları altında ve 50 ppb standart karışımı çözeltisinin enjeksiyonu ile elde edilen total iyon kromatogramı ve her bir PAH analitine ait alıkonma zamanlarına ilişkin bilgiler ise Şekil 2 de sunulmuştur. RT: RT: RT: 9.75 RT: 9.43 RT: Time (min) Şekil 2. Total İyon Kromatogramı Napthelene (1), Acenaphthylene (2), Acenaphthene (3), Fluorene (4), Phenanthrene (5), Anthracene (6), Anthracene D10 (7) Fluoranthene (8), Pyrene (9), Benzo[a]anthracene (10), Chrysene (11), Benzo[b]fluoranthene (12), Benzo[k]fluoranthene (13), Benzo[a]pyrene (14), Indeno(1,2,3-cd)pyrene (15), Dibenz[ah]anthracene (16), Benzo[ghi]perylene (17) RT: RT: RT: RT: NL: 2.02E7 TIC MS 50ppb_std

14 BULGULAR Yapılan çalışmalar sonucunda 16 adet PAH analitinin belirlenmesi için analiz süresi 18 dakika olan bir metot geliştirilmiştir. Ekstraksiyon yöntemi olarak gıdalarda pestisit başta olmak üzere çeşitli kimyasal maddelerin ekstraksiyonunda kullanılan bir yöntem olan Quechers ekstraksiyon yöntemi kullanılmış (14, 15, 16); ancak bu metot sulardan PAH ekstraksiyonunu gerçekleştirmek için modifiye edilmiştir. Gıdalarda kullanılan Quechers metodunda numune analiz için 10 gr olarak tartılır ve 10 ml asetonitril ile 15 gr olarak tartıldı ise 15 ml asetonitril ile ekstrakte edilir. Genel olarak ekstraksiyon basamağı aşamasında konsantrasyon değişimi gerçekleştirilmez. Modifiye ettiğimiz metot ile 50 gr su numunesi, 10 ml asetonitril ile ekstrakte edilerek orijinal yönteme kıyasla daha yüksek miktarda örneğin daha az miktarda solvent ile ekstraksiyonunun sağlanması suretiyle sularda oldukça düşük konsantrasyonlarda bulunan PAH ların olabildiğince yüksek oranda ekstrakte edilebilmeleri amaçlanmıştır. Yapılan denemeler sonucunda analizi yapılan PAH lar için LOQ seviyeleri 2 ng/g seviyesinin altına kadar çekilebilmiştir.

15 BULGULAR Gıdalarda kullanılan Quechers metodu ile yapılan çalışmalarda, genellikle ekstraksiyon aşamasında ortamda bulunan su miktarı maksimum 12 ml dir. Bu miktarda suyu organik faz olan asetonitrilden uzaklaştırmak için yaklaşık 6 gr susuz Magnezyum Sülfat yeterlidir. Magnezyum Sülfat kristal yapısına su alabilen bir tuzdur ve genellikle kurutma işlemlerinde kullanılır. Aynı zamanda suda çözünebilen ve organik fazda neredeyse hiç çözünmeyen özelliği sayesinde organik ve sulu fazların birbirlerinden kolayca ayrışmalarına imkân verir. Analizde kullanılan su miktarının fazlalığı nedeniyle ekstraksiyon solventi olan asetonitrilin su fazından ayrıştırılması basamağında 20 gr susuz Magnezyum Sülfat kullanmanın uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

16 BULGULAR Susuz Magnezyum Sülfatın kristal yapısına su alması ekzotermik bir olaydır ve ortama ısı verir. Ekstraksiyon basamağında sıcaklığın aşırı yükselmesinin bazı PAH ların ortamdan uzaklaşmasına ve tespit edilememelerine yol açacağı düşünülerek ekstraksiyon soğuk koşullarda gerçekleştirilmiştir. Orjinal Quechers metodu ile yapılan çalışmalarda, su miktarının az olması nedeniyle ekstraksiyon sıcaklığı 40 0 C yi geçmez ve bu nedenle herhangi bir soğutma işlemine gerek yoktur. Ancak geliştirilen metotta su miktarının 50 gr olması ve kullanılan magnezyum sülfatın da 20 gr olması nedeniyle açığa çıkacak ısıyı kontrol altına almak için ekstraksiyon sıcaklığı buz banyosu kullanılarak kontrol altına alınmıştır.

17 METOT VALİDASYONU Geliştirilen analiz yönteminin performans ölçütlerini belirlemek amacıyla metot validasyon çalışması yapılmıştır. Bu kapsamda doğrusallık, geri kazanım, tekrarlanabilirlik ve tekrarüretilebilirlik çalışmaları yapılmıştır. Doğrusallık çalışmasında matriks uyumlu kalibrasyon eğrisi hazırlanmış ve 0, 2, 5, 10, 25 ve 50 ng/g aralığında çalışılmıştır. Çalışmadaki tüm PAH lar için doğrusallık (r 2 ) 0.99 değerinden yüksek bulunmuştur. Tespit limiti (LOD) ve ölçüm limiti (LOQ) çalışması her bir PAH standartının 2 ng/g konsantrasyonda olduğu su örneği ile 10 adet geri kazanım çalışması yapılarak belirlenmiştir. Bu çalışmadan elde edilen standart sapma değeri 3 ile çarpılarak LOD, 9 ile çarpılarak LOQ değerleri her bir analit için hesaplanmıştır. Doğrusallık, LOD, LOQ ve geri kazanım oranı değerleri ile ilgili bulgular Tablo 3 de sunulmuştur.

18 Doğrusallık, LOD-LOQ ve Geri Kazanım Oranı Değerleri Tablo 3. PAH lara ait R 2, LOD, LOQ ve geri kazanım oranı değerleri (2 ng/g) Ortalama Sonuç (2 ng/g) SD LOD (ng/g) LOQ (ng/g) % Geri Kazanım R 2 napthelene 1,19 0,20 0,61 2,02 59,51 0,9981 acenaphthylene 1,60 0,19 0,57 1,91 80,08 0,9981 acenaphthene 1,80 0,19 0,58 1,94 90,20 0,9984 fluorene 1,90 0,16 0,47 1,56 94,80 0,9966 phenanthrene 1,60 0,18 0,54 1,80 79,93 0,9994 anthracene 1,58 0,18 0,54 1,81 78,98 0,9994 fluoranthene 1,67 0,19 0,58 1,92 83,29 0,9995 pyrene 2,10 0,15 0,44 1,46 105,01 0,9994 benzo[a]anthracene 1,62 0,13 0,40 1,33 80,97 0,9967 chrysene 1,86 0,11 0,34 1,14 92,88 0,9975 benzo[b]fluoranthene 1,51 0,16 0,47 1,55 75,61 0,9962 benzo[k]fluoranthene 1,52 0,18 0,55 1,83 76,06 0,9960 benzo[a]pyrene 1,92 0,08 0,23 0,78 95,99 0,9960 indeno(1,2,3-cd)pyrene 1,71 0,13 0,39 1,30 85,69 0,9974 dibenz[ah]anthracene 1,77 0,05 0,16 0,55 88,64 0,9953 benzo[ghi]perylene 1,62 0,18 0,54 1,79 81,11 0,9991

19 Tekrarlanabilirlik ve Tekrar üretilebilirlik İki farklı konsantrasyonda, 2 farklı analist ile ve 5 tekrarlı olarak geri kazanım, tekrarlanabilirlik ve tekrarüretilebilirlik çalışmaları yapılmıştır. 2 farklı konsantrasyonda yapılan çalışma sonuçlarını içine alan % geri kazanım ve genel bağıl standart sapma oranları (%RSDpool) hesaplanmıştır. Geri kazanım ve tekrarlanabilirlik çalışmaları aynı günde, tekrarüretilebilirlik çalışması ise iki farklı günde yapılmıştır. Geri kazanım ve %RSDpool a ait değerler Tablo 4 de gösterilmiştir

20 Tekrarlanabilirlik Çalışmaları Tablo 4. Analist 1 için Tekrarlanabilirlik ve Genel %RSDpool Değerleri Ortalama Geri Kazanım Analist 1 (2,5 ng/g) Ortalama Geri Kazanım Analist 1 (10 ng/g) Analist 1 %RSD (2,5 ng/g) Analist 1 %RSD (10 ng/g) Analist 1 %RSDpool napthelene 1,51 5,91 6,69 8,08 7,42 acenaphthylene 1,90 9,22 5,80 7,59 6,76 acenaphthene 1,90 9,55 5,62 3,31 4,61 fluorene 1,93 10,40 5,58 4,74 5,18 phenanthrene 1,98 10,42 8,71 5,30 7,21 anthracene 1,95 10,46 7,50 5,07 6,40 fluoranthene 2,10 10,05 7,31 4,77 6,17 pyrene 1,98 8,75 7,89 7,66 7,78 benzo[a]anthracene 2,11 9,13 13,27 8,20 11,03 chrysene 1,86 8,47 6,39 7,74 7,10 benzo[b]fluoranthene 1,96 9,33 7,28 8,71 8,03 benzo[k]fluoranthene 2,06 9,75 4,87 10,28 8,04 benzo[a]pyrene 1,86 8,74 2,08 7,21 5,31 indeno(1,2,3-cd)pyrene 2,08 9,63 8,91 8,15 8,54 dibenz[ah]anthracene 2,03 9,27 5,80 7,05 6,46 benzo[ghi]perylene 2,14 9,54 8,54 5,,80 7,30

21 Tekrarlanabilirlik Çalışmaları Tablo 5. Analist 2 için Tekrarlanabilirlik ve Genel %RSDpool Değerleri Ortalama Geri Kazanım Analist 2 (2,5 ng/g) Ortalama Geri Kazanım Analist 2 (10 ng/g) Analist 2 %RSD (2,5 ng/g) Analist 2 %RSD (10 ng/g) Analist 2 %RSDpool napthelene 1,62 6,21 13,27 8,20 11,03 acenaphthylene 1,86 8,79 9,46 12,95 11,34 acenaphthene 1,83 8,64 6,19 4,81 5,54 fluorene 1,94 9,60 4,98 3,35 4,24 phenanthrene 1,90 9,61 7,08 6,34 6,72 anthracene 1,97 9,77 6,00 9,02 7,66 fluoranthene 2,11 9,41 6,79 8,71 7,81 pyrene 2,09 9,20 3,55 6,39 5,17 benzo[a]anthracene 2,03 9,41 12,45 6,88 10,06 chrysene 1,89 8,85 4,70 5,76 5,26 benzo[b]fluoranthene 1,98 9,03 5,94 6,37 6,16 benzo[k]fluoranthene 2,00 9,98 6,94 8,46 7,74 benzo[a]pyrene 1,82 8,67 4,73 4,19 4,47 indeno(1,2,3-cd)pyrene 2,03 9,36 12,42 8,39 10,60 dibenz[ah]anthracene 2,03 9,24 6,50 3,92 5,37 benzo[ghi]perylene 2,11 9,67 11,46 11,66 11,56

22 Tekrar üretilebilirlik Çalışmaları Tablo 6. Tekrar üretilebilirlik Çalışması Sonuçları Ortalama Geri Kazanım Analist 1 (2,5 ng/g) Ortalama Geri Kazanım Analist 2 (2,5 ng/g) Ortalama Geri Kazanım Analist 1 (10 ng/g) Ortalama Geri Kazanım Analist 2 (10 ng/g) Ortalama % Geri Kazanım % RSDpool napthelene 1,51 1,62 5,91 6,21 61,60 9,36 acenaphthylene 1,90 1,86 9,22 8,79 82,69 10,49 acenaphthene 1,90 1,83 9,55 8,64 82,81 11,08 fluorene 1,93 1,94 10,40 9,60 88,74 12,49 phenanthrene 1,98 1,90 10,42 9,61 88,88 13,16 anthracene 1,95 1,97 10,46 9,77 89,82 13,25 fluoranthene 2,10 2,11 10,05 9,41 90,74 8,78 pyrene 1,98 2,09 8,75 9,20 85,60 7,10 benzo[a]anthracene 2,11 2,03 9,13 9,41 87,77 9,83 chrysene 1,86 1,89 8,47 8,85 80,70 8,04 benzo[b]fluoranthene 1,96 1,98 9,33 9,03 85,29 8,84 benzo[k]fluoranthene 2,06 2,00 9,75 9,98 89,90 11,21 benzo[a]pyrene 1,86 1,82 8,74 8,67 80,31 8,25 indeno(1,2,3-cd)pyrene 2,08 2,03 9,63 9,36 88,57 10,17 dibenz[ah]anthracene 2,03 2,03 9,27 9,24 86,86 7,52 benzo[ghi]perylene 2,14 2,11 9,54 9,67 90,54 9,15

23 Tekrarlanabilirlik ve Tekrarüretilebilirlik Çalışması Sonuçlar Analistlerin elde ettiği sonuçlardan Genel %RSDpool hesaplaması yapılmış ve elde edilen sonuçların AOAC (17) tarafından önerilen metot validasyon kriterlerine uygun olduğu belirlenmiştir. 2 ayrı analist ile iki farklı günde yapılan tekrarüretilebilirlik çalışmasından elde edilen sonuçların da AOAC (17) tarafından önerilen metot validasyon kriterlerine uygun olduğu belirlenmiştir.

24 Sonuç Sularda araştırılması önem arzeden 16 adet PAH için 18 dakika içinde sonuç veren analiz süresi kısa, doğruluk ve kesinlik değeri yüksek bir metot geliştirilmiştir. Metodun performans ölçütlerini belirlemek için yapılan validasyon çalışması sonuçları AOAC (17) dokümanındaki metot validasyonu kabul kriterlerine göre değerlendirilmiştir. İlgili dokümanda 10 µg/kg seviyesinde ortalama % geri kazanım aralığında, tekrarlanabilirlik %RSD sinin 21 den, tekrarüretilebilirlik %RSD sinin 32 den küçük olması gerektiği belirtilmiştir. Validasyon çalışması sonucunda 16 adet PAH için elde edilen değerler yukarıda belirtilen kriterlere bütünüyle uymaktadır. Quechers ekstraksiyon yöntemi kullanılan solvent miktarının azlığı ve örnek temizleme işlem basamaklarının az miktarda kimyasal kullanılmasına dayalı olması nedeniyle çevre dostu yöntem olarak kabul edilmektedir. Geliştirilen analiz yöntemi, Quechers yönteminde yapılan bazı değişikliklerle sularda PAH analizi yapmayı mümkün kılmaktadır.

25 TEŞEKKÜRLER

26 Kaynaklar 1. H. C. Menezes and Friends; A sensitive GC/MS method using cold fiber SPME to determine polycyclic aromatichydrocarbons in spring water. Microchemical Journal 110; A.K.M. Kabzinski, J. Cyran, R. Juszczak, Determination of Polycyclic Aromatic Hydrocarbons in Water (Including Drinking Water) of Lodz, Polish Journal of Enviromental Studies Vol. 11, No. 6, Sami Barrek and Friends; Multi-residue analysis and ultra-trace quantification of 36 priority substances from the European Water Framework Directive by GC MS and LC-FLD-MS/MS in surface waters. Talanta 79, T.R. Crompton Determination of Organic Compounds in Natural and Treated Waters. Taylor & Francis Group, 929 p. 5. E. Węgrzyn, S. Grześkiewicz, W. Popławska, and B. K. Głód, Modified Analytical Method for Polycyclic Aromatıc Hydrocarbons, Using Sec For Sample Preparation And RP-HPLC with Fluorescence Detection. Application To Different Food Samples. ACTA Chromatographica, No. 17, José Ricardo Lima Bispo, Sandro Navickiene, Haroldo Silveira Dórea; Method Validation for SPE Applied to Determination of PAH in Petroliferous Industry Effluent Water. American Journal of Analytical Chemistry, 2, M.S. Garcia-Falcón; B. C. Grande; J. Simal-Gándara, Stirring Bar Sorptive Extraction in The Determination of PAHs in Drinking Waters. Water Research A. Sadowska-Rociek, M. Surma and E. Cieślik, Comparison of Different Modifications on Quechers Sample Preparation Method for PAHs Determination in Black, Green, Red And White Tea. Environ Sci Pollut Res Int. 21(2): So-Young Jung, Ju-Sung Park, Min-Su Chang, Mi-Sun Kim, Sang-Mi Lee, Jung-Hun Kim, and Young-Zoo Chae; A Simple Method for the Determination of Polycyclic Aromatic Hydrocarbons (PAH) in Edible Oil Employing Solid Phase Extraction (SPE) Cartridge Purification. Food Sci. Biotechnol. 22(S): M. Bates, P. Bruno, M. Caputi, M. Caselli, G. de Gennaro, M. Tutino, Analysis of Polycyclic Aromatic Hydrocarbons (PAHs) in Airborn Particles by Direct Sample Introduction Thermal Desorption GC MS. Atmospheric Environment 42; S. J. Moja and F Mtunzi; Application Of Solid Phase Extraction (SPE) Method İn Determining Polycyclic Aromatic Hydrocarbons (Pahs) İn River Water Samples. Journal of Environmental Chemistry and Ecotoxicology, Vol. 5(11), C. Becouze, L. Wiest, R. Baudot, J.L. Bertrand-Krajewski, C. Cren-Olivé; Optimisation of pressurised liquid extraction for the ultratrace quantification of 20 priority substances from the European Water Framework Directive in atmospheric particles by GC MS and LC FLD MS/MS. Analytica Chimica Acta 693, B. Ramsauer and Friends; A Liquid Chromatography/Tandem Mass Spectrometry (LC-MS/MS) Method For The Determination of Phenolic Polycyclic Aromatic Hydrocarbons (OH-PAH) in Urine of Non-Smokers And Smokers. Anal Bioanal Chem 399: A.Wilkowska, M. Biziuk; Determination of pesticide residues in food matrices using the QuEChERS methodology. Food Chemistry 125, A.Sadowska-Rociek, M. Surma, E. Cieślik; Comparison of different modifications on QuEChERS sample preparation method for PAHs determination in black, green, red and white tea. Environ Sci Pollut Res. 21, A. Angioni, L. Porcu, M. Secci, P. Addis; QuEChERS Method for the Determination of PAH Compounds in Sardinia Sea Urchin (Paracentrotus lividus) Roe, Using Gas Chromatography ITMS-MS Analysis. Food Anal. Methods 5, AOAC Official Methods of Analysis; Guidelines for Standard Method Performance Requirements.