PALGAZ DOĞALGAZ ĠÇ TESĠSAT TEKNĠK ġartnamesġ (BĠNALAR ĠÇĠN) (2015)

Transkript

1 PALGAZ DOĞALGAZ ĠÇ TESĠSAT TEKNĠK ġartnamesġ (BĠNALAR ĠÇĠN) (2015) 0

2 İçindekiler Tablosu 1 AMAÇ,KAPSAM,DAYANAK,AÇIKLAMA Amaç Kapsam Dayanak Açıklama ATIF YAPILAN STANDARTLAR VE/VEYA DÖKÜMANLAR TANIMLAR Ġç Tesisat: Dağıtım Ģebekesi: Servis hattı: Bağlantı hattı: Sertifika: Sertifikalı firma: Isıtma: Isıtma Tesisi: Evsel ve Küçük Tüketimli Ticari Tesis: Merkezi Isıtma Tesisi: Doğal Gaz : Brülör: Tam Yanma: Vent Hattı: Alçak Basınçlı Buhar Kazanı: Yüksek Basınçlı Buhar Kazanı: Isı Gücü: Anma Isı Gücü ( Qn ): Anma Isı Gücü Alanı ( An ): Isıtma Yüzeyi ( F ): Atık Gaz: Valf ( Ventil ): Vana: Sayaç: Gaz Teslim Noktası: Gaz Teslim Noktası Regülatörü: Domestik Regülatör : Rakor: Filtre : Test Nipeli: Gaz Kontrol Hattı (Gas Train): Tabii Havalandırma Sistemi: Cebri (Mekanik) Havalandırma Sistemi: Alt Havalandırma: Üst Havalandırma: Üst Isıl Değer: Alt Isıl Değer: Wobbe Sayısı: Gaz Modülü: II. Gaz Ailesi: Bina Bağlantı Hattı : Kolon Hattı: Ana Kesme Vanası (AKV): Tesisat Galerisi: Tesisat ġaftı: Tesisat Kanalı: Toplam Kapasite: Kazan: Boyler: Kat Kaloriferi: Kombi:

3 3.52 ġofben: Soba: Hava Isıtıcısı: Radyant Isıtıcı: A Tipi Cihazlar ( Bacasız Cihazlar ): B Tipi Cihazlar ( Bacalı Cihazlar ): B1 Tipi Cihazlar ( Vantilatörlü Bacalı Cihazlar ): C Tipi Denge Bacalı ( Denge Bacalı Hermetik Cihazlar ): YoğuĢmalı Cihazlar: Ocak: Baca Klapesi: Baca Sensörü ( Atık Gaz AkıĢ Sigortası ): Atık Gaz ÇıkıĢ Borusu ( Duman Kanalı ): Baca: Baca ġapkası: Etkili Baca Yüksekliği: Müstakil ( Bireysel ) Baca: Ortak Baca ( ġönt Baca ): Adi Baca: Hidrolik Çap: Sayaç Bağlantı Hattı: Tüketim Hattı: Ayrım Hattı: Cihaz Bağlantı Hattı: Hat Numarası: Metreküp (m³): Gaz Basıncı: Statik Gaz Basıncı (P st ): Dinamik Gaz Basıncı(P d ): ġebeke Gaz Basıncı: Bağlantı basıncı: Bek Basıncı: Meme Basıncı: GAZ TESLİM NOKTASI Servis Kutusu ve Regülatör Tipleri: MALZEME SEÇİMİ KURALLAR Malzeme ve özellikleri Borular Boru ekleme parçaları Boruların BirleĢtirilmesi Çelik Borular PE Borular : Bakır Borular : Onduleli Paslanmaz Çelikten Bükülebilir Hortum Takımları (BLH) İÇ TESİSAT BORU, TEÇHİZAT VE CİHAZLARIN YERLEŞTİRİLMESİ KURALLARI Ġç Tesisat Hatları Sayaçlar Rotary ve Türbinli Sayaçların Montajı Regülatör ve emniyet tertibatı Tamamı veya bir kısmı ahģap binalarda gaz tesisatı Cihazların Bulunduğu Mahallerin Sadece Tavanı AhĢap Olan Yapılar; Cihazların Bulunduğu Mahallerin Duvarları Lambri ( AhĢap ) Kaplı Yapılar; Onduleli Paslanmaz Çelikten Bükülebilir Hortum Takımları (BLH) Tanımlar Malzeme Destekler Bükülebilme Özelliği ĠĢaretleme BirleĢtirme Yöntemi BLH Tesisat Uygulamalarında Hesap Yöntemi GAZ TÜKETİM CİHAZLARININ BAĞLANTILARI VE YERLEŞTİRME KURALLARI

4 8.1 A tipi (Bacasız) Cihazlar B tipi (Fansız Bacalı) Cihazlar Cihazların Monte Edilemeyeceği Yerler Cihazların Monte Edilecekleri Yerler Ġçin Genel Kurallar C tipi (Denge bacalı) Cihazlar Cihazların Montajının Yapılamayacağı Yerler Cihazların Montajının Yapılacağı Yerler Ġçin Genel Kurallar Atık Gaz Tesisatı YoğuĢmalı Cihazlar Yakma Havasını DıĢ Ortamdan Alan YoğuĢmalı Cihazlar Yakma Havasını Bulunduğu Ortamdan Alan YoğuĢmalı Cihazlar Atık Gaz Tesisatı BirleĢik (Kaskad) Baca Sistemi Havalandırma Tesisatı YoğuĢma Sıvısının Tahliyesi Radyant Tüplü Isıtıcı Sistemleri Elektrik Jeneratörleri Cihazların Monte Edilecekleri Yerler Ġçin Genel Kurallar Elektrik Jeneratör Dairesinde Havalandırma KAZANLAR - MERKEZİ SİSTEM KAZANLARI Brülör Brülör Seçimi Emniyet Tahliye Vanası (Relief valf) Fanlı brülör gaz kontrol hattı ekipmanları Havalandırma Elektrik Tesisatı Kazan Dairelerinde Ġlave Tedbirler Buhar Kazanlı Kazan Daireleri KONUTLARDA VE ISI MERKEZLERİNDE BACALAR Adi Bacalar Ortak (ġönt) Bacalar Müstakil (Ferdi) Bacalar GAZ TESİSLERİNİN İŞLETMEYE ALINMASI VE KONTROLÜ Boru Hatlarının Sızdırmazlık Deneyi Bacaların ve Cihazların Devreye Alınması ve Kontrolü Doğalgaz Yakıcı Cihazların Periyodik Bakımı DOĞAL GAZ TESİSATINDA BORU ÇAPI HESABI Gaz tüketim cihazlarının tüketim değerleri Boru çaplarının hesaplanması Servis kutusu çıkıģ dinamik basıncı 21 mbar olan tesisatların projelendirilmelerinde esas alınacak azami basınç kayıpları; Servis kutusu çıkıģ basıncı 300 mbar olan tesisatların projelendirilmelerinde esas alınacak azami basınç kayıpları; Ġç Tesisat Projelerinde Boru Çapı Tayininde Kullanılan Formüller ve Semboller P 50 mbar ve Q 31 m³/h olan tesisatlar P 50 mbar ve Q > 31 m³/h olan tesisatlar Ġçerisinden 50 mbar üstü basınçlardaki gaz geçen tesisatlarda boru çapı hesabı Doğal gaz tesisatı boru çapı hesabında dikkat edilecek hususlar Doğal gaz tesisatı boru çapı hesabında kullanılan çizelge ve tablolar Çizelge 3 - EĢzaman faktörlerine bağlı debi tablosu Çizelge 4 - AkıĢ hızı ve özgül sürtünme direnç kaybı tablosu(çelik Boru için) Çizelge 5 - Boru ekleme parçaları kayıp değerleri Çizelge 6 - Yerel basınç kayıpları Çizelge 7 - Bakır borular için max. debi ve çapa bağlı olarak akıģ hızı (v) ve özgül sürtünme basınç kaybı (pr/l) tablosu Tablo 11 - Toplam ξ (Sürtünme kayıp) değerleri tespit tablosu Tablo 12 - Boru çapı hesaplama tablosu Çizelge 8 TS EN BLH Hortum Takımları AkıĢ Hızı ve Özgül Sürtünme Direnç Kaybı Tablosu İÇ TESİSATTA GAZ KAÇAĞINA KARŞI ALINACAK TEDBİRLER

5 1 AMAÇ,KAPSAM,DAYANAK,AÇIKLAMA 1.1 Amaç Bu teknik Ģartnamenin amacı, doğalgazın tüketimine yönelik olarak kullanılacak her türlü cihaz, ekipman ve tesislerin ulusal ve/veya uluslararası Standartlara, EPDK yönetmeliklerine uygun olarak can ve mal emniyetini sağlayacak Ģekilde tesis edilmesini belirleyen esasları düzenlemektir. 1.2 Kapsam Bu teknik esaslar, doğal gaz teslim noktasından beslenen ve bina ve/veya arsa içine tesis edilen; Doğal gaz cihazlarına, Bu cihazları besleyen gaz tesisatına, Yanma sonucu meydana gelen atık gazlara ait duman bacası ve kanallarına, ait proje ve detaylarının düzenlenmesi, yerleģtirilmesi ile doğal gaz tesisatı denendikten sonra iģletmeye alınması; iç tesisatta meydana gelmesi muhtemel gaz kaçakları durumunda uyulması gereken kuralları kapsar. 1.3 Dayanak 4646 Sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu uyarınca çıkarılan Doğal Gaz Piyasası Ġç Tesisat Yönetmeliği 7. maddesine göre düzenlenmiģtir. 1.4 Açıklama Bu Teknik Esaslar incelenirken adı geçen bütün standartlar ve mevzuatların güncel hali dikkate alınmalıdır. Bu Ģartname de belirtilmemiģ olan diğer mevzuattan kaynaklanan yükümlülüklere uyulması zorunludur. 2 ATIF YAPILAN STANDARTLAR VE/VEYA DÖKÜMANLAR Bu standarda diğer standart ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiģ ve aģağıda liste halinde verilmiģtir. STANDART NO TARİH AÇIKLAMA 1 TS EN TS EN Gaz yakan merkezi Isıtma kazanları -Anma ısı yükü 70 kw'ı Aşmayan atmosferik brülörlü B11 ve B11BS Tipi Kazanlar Kazanlar - Merkezi Isıtma-Gaz Yakan -Anma Isı Yükü 70 kw'ı Aşmayan C tipi Kazanlar 3 TS EN Gaz Yakan Merkezi Isıtma Kazanları-Anma Isıtma Kazanları-Anma Isı Yükü 70 kw'ı Aşmayan Kombine Kazanlar (Birleşik Isıtma Cihazları 'Kombi") Sıcak Kullanım Suyu Üretimi İçin Belirli Şartlar 4

6 STANDART NO TARİH AÇIKLAMA 4 TS EN TS Gaz yakan merkezî ısıtma kazanları - Anma ısı girdisi 70 kw ı aşmayan yoğuşmalı kazanlar için belirli şartlar Birleşik Isıtma Cihazları "Kombi" Gaz Yakan, Atmosferik Brülörlü-Anma Isı Gücü 70 kw'ı Geçmeyen-Montaj Kuralları 6 TS 615 EN 26/A1 TS 615 EN 26/A2 TS 615 EN 26/A3 TS 615 EN 26+AC TS EN TS EN :2012; TS EN :2013; TS EN Ani su ısıtıcılar(şofbenler)- Gaz yakan, Atmosferik brülörlü Isıtıcılar ( Sobalar ) Gaz Yakan, Müstakil, Konveksiyonlu Yanma Havası ve/veya Yanma Ürünleri Bir Fan Yardımıyla Sevk Edilen Kazanlar, çelik malzemeden ( kaynaklı ) silindirik 9 TS Kazanlar Dökme demirden 10 TS Kazanlar Çelik malzemeden ( Kaynaklı ) 11 TS EN Gaz yakan merkezi ısıtma kazanları anma ısı yükü 70 kw-300kw olan atmosferik B Tipi kazanlar 12 TS TS Kazanlar- Isı Tekniği ve Ekonomisi Açısından Aranacak Özellikler Kazanlar- Anma Isı Gücü ve Verim Deneyleri Esasları 14 TS CR TS CR Su borulu kazanlar ve yardımcı tesisatları 15 TS EN 837-1, TS EN 837-2, TS EN Basınç Ölçerler-Bölüm 1: Burdon Borulu Basınç Ölçerler-Boyutlar, Ölçme, Özellikler ve Deneyler, Bölüm 2: Basınç Ölçerler İçin Seçim ve Montaj Tavsiyeleri, Bölüm 3: Diyaframlı ve Kapsüllü Basınç Ölçerler Boyutlar, Ölçme, Özellikler ve Deneyler 16 TS EN : 2005 (Kısmen); TS :2009 (kısmen) Lifli ısı ve ses yalıtma malzemesi 17 TS Alçak basınçlı buhar üreticilerinde güvenlik kuralları 18 TS EN Basınçlı Cihazlar Terminoloji ve Semboller Basınç, Sıcaklık ve Hacimler 5

7 STANDART NO TARİH AÇIKLAMA 19 TS TS Havalandırma ve iklimlendirme tesislerinin projelendirilmesi kuralları. Mineral Liflerden Isı Yalıtım Malzemesinin Isıtma ve Havalandırma Tesisatına Uygulanması Kuralları 21 TS EN 303-3/A2 TS EN 303-3/AC Kazanlar Cebri Çekiş Brülörlü Kazanlar- Bölüm 1: Terim ve Tarifler Genel Özellikler Deneyler ve İşaretleme Bölüm 3: Merkezi Isıtma Kazanları- Gaz Yakan- Kazan Gövdesi ve Cebri Çekişli Brülörden Meydana Gelen Sistem 22 TS EN : TS EN :2007; TS EN :2007; TS EN :2007; TS EN :2007; TS EN :2007; TS EN :2007; TS EN :2007; TS EN :2007; TS EN :2007; TS EN :2007; TS EN :2007; TS EN :2007; TS EN :2007; TS EN :2007; TSE CR :2007; 24 TS EN : TS EN 676+A TS EN 298 : TS EN 613(geçerli) TS EN 613/A1 Silindirik kazanlar - Bölüm 6: Kazan donanımı için özellikler Su borulu kazanlar ve yardımcı tesisatları Basınçlı donanım - Bölüm 1: Terimler ve tarifler - Basınç, sıcaklık, hacim ve anma boyutları Brülörler - Otomatik üflemeli - Gaz yakıtlar için Gaz brülörleri Fanlı veya Fansız - Gaz yakma tertibatları Otomatik kontrol sistemleri Isıtıcılar- Müstakil- Gaz Yakan- Konveksiyonlu 28 TS EN Isıtıcılar - Gaz yakan - Radyant borulu- Konut dışı kullanımlar için - Tek brülörlü - Tavana asılan - Bölüm 1: Emniyet 29 TS EN (İngilizce metin) Isıtıcılar- Gaz Yakan- Parlak Radyant- Tavana Asılan- Konut Dışı Mahallerde Kullanılan-Bölüm 1: Emniyet Kuralları 30 TS EN 777-1,2,3, Isıtıcı Sistemler- Radyant Tüplü- Gaz Yakan Çok Brülörlü- Tavana Asılan- Konut Dışı Kullanım İçin- Bölüm 1:Sistem D- Emniyet 6

8 STANDART NO TARİH AÇIKLAMA 31 TS EN Radyant Isıtıcılar-Gaz Yakan-Tavana Asılan- Konut Amaçlı Kullanılmayan Binalar için Havalandırma Kuralları 32 TS Bacalar Çelik ( Endüstriyel ) 33 TS EN :2006 (-); TS EN :2006; TS TS TS TS Bacalar - Metal bacalar için kurallar Bölüm 1: Hazır baca bileşenleri; Bacalar - Metal bacalar için kurallar - Bölüm 2: Metal astarlar ve baca bağlantı boruları Bacalar-Konut vb. Bina Bacaları-Ekleme Parçaları Tasarım ve Yapım Kuralları Bacalar Konut vb. binalar için deney bacaları deneyleri için şartlar ve değerlendirme kriterleri Bacalar-Konut ve Benzeri Binalar İçin- Tasarım ve Yapım Kuralları Bacalar Konut vb. binalarda baca temizleme tertibatı yapım kuralları 38 TS EN A1 :2012; Bacalar - Isı ve akışkan dinamiği hesaplama metotları - Bölüm 2: Birden çok ısıtma tertibatına bağlı bacalar 39 TS EN A2 :2012; TS EN ,2 (İngilizce metin) Bacalar - Isı ve akışkan dinamiği hesaplama metotları - bölüm 1: Tek ısıtma tertibatına bağlı bacalar Bacalar - Metal bacalar için kurallar - Bölüm 1: Baca sistemi bileşenleri Bacalar - Metal bacalar için gerekler - Bölüm 2: Metal baca astarları ve baca bağlantı boruları 41 TS EN Bacalar Genel kurallar 42 TS EN 1457/AC :2006; TS EN :2012; TS EN :2012; Bacalar - Kil veya Seramik Baca Elemanları - Özellikler ve Deney Metotları; Bacalar - Duman yolu astarlı kil/seramikten olan bacalar - Bölüm 1:Kuru şartlarda çalışan duman yolu astarlar - Gerekler ve deney yöntemleri; 44 TS EN 1859+A1 :2013; Bacalar: Metal bacalar. Deney metotları 45 TS 11 EN 10242(geçerli) Boru Bağlantı Parçaları- Dökme Demir Temperlenmiş, Diş Açılmış 46 TS 61 1,2, Bağlama Elemanları-Vidalar 47 TS 2649 :2013; Boru bağlantı parçaları - Çelik (Kaynak ağızlı, vida dişli veya flanşlı) 7

9 STANDART NO TARİH AÇIKLAMA 48 TS TS 11 EN Boru ekleme parçaları sökülebilir metal gaz boruları için Boru bağlantı parçaları: Dökme demir, Temperlenmiş, diş açılmış. 50 TS 931 EN Boru bağlantı parçaları çelik vidalı 51 TS EN 88-1, Gaz cihazları için basınç regülatörleri ve birleşik emniyet tertibatları Bölüm 1: Basınç regülatörleri Giriş basıncı 500 mbar a kadar (500 mbar dahil) -Bölüm 2: Basınç regülatörleri - Giriş basıncı 500 mbar dan 5 bar a kadar (5 bar dahil) 52 TS EN 334+A TS Gaz basınç regülatörleri Giriş basıncı 100 bar a kadar olan Reglaj kuralları Doğal gaz bölge regülatörleri için. 54 TS :2009; Gaz regülatörleri - Yanıcı gazlar (doğalgaz ve hava gazı) için - Giriş basıncı 0,02 mpa - 0,4 mpa (0,2 bar - 4 bar) olan 55 TS EN 161 (İngilizce Metin) TS 9809/T TS EN TS EN Otomatik kapama valfleri Gaz brülörleri ve gaz cihazları için Vanalar - Dağıtım vanaları (Boru hatlarında kullanılanlar hariç) - Küresel - Yanıcı gazlar için (Doğal gaz ve sıvılaştırılmış petrol gazı LPG ) - Anma çapı DN 65 ila DN 500 (dâhil) ve anma basıncı PN 25 e eşit veya daha büyük olan Vanalar-Bina Gaz Tesisatı İçin-Elle Kumandalı-Küresel ve Dipten Yataklı Konik Tapalı Vanalar Vana doğrulama sistemleri - Gaz brülörleri ve gaz yakan cihazların otomatik kapama vanaları için 59 TS Filtreler - Dahili Gaz Tesisatlarında Kullanılan 60 TS 5477 EN 12261/T Gaz sayaçları - Türbin tipi sayaçlar 61 TS 5910 EN 1359:1999/A1:2008/T Gaz sayaçları Diyaframlı 62 TS EN Gaz sayaçları Döner yer değiştirmeli gaz sayaçları 63 TS 10670/T Metal Hortum Takımları-Ondüleli-Çelik- Bina içinde Kullanılan-Gaz Yakan Cihazların (0,5 bar dan (0,5 bar dâhil)16 bar a kadar) Emniyetli bağlantısı İçin 8

10 STANDART NO TARİH AÇIKLAMA 64 TS EN :2010; TS TS T TS EN (Direktif:89/106/EEC ) TS TS EN :2011; TS EN :2011; TS ISO 3183 :2012; Hortum takımları - Gaz için - Binalarda kullanılan - Ondüleli bükülebilir - Paslanmaz çelikten - İşletme basıncı 0,5 bar a kadar Kompansatörler - Çelik Körüklü - Gaz Boru Hatları ve Tesisatında Kullanılan Metal olmayan hortum takımları - Gaz yakan cihazların (10 kpa'a kadar) emniyetli bağlantılarında kullanılan - Bağlantı fişli gaz hortumları ve gaz bağlantı armatürleri Metal hortum takımları Ondüleli Çelik Bina içinde kullanılan - Gaz yakan cihazların emniyetli bağlantısı için Gaz yakan ev aletleri için spiral hortumlu bağlantı elemanları Yanıcı akışkanlar için boru hatları - Çelik borular - Teknik teslim şartları - Bölüm 1: Sınıf a özellikli borular Yanıcı akışkanlar için boru hatları - Çelik borular - Teknik teslim şartları - Bölüm 2: Sınıf b özellikli borular 70 TS EN TS EN TS EN :2013; TS EN :2012; Petrol ve doğalgaz sanayileri-boru hattı ile taşıma sistemleri için çelik borular Plâstik boru sistemleri Gaz yakıtların taşınmasında kullanılan - Polietilenden (PE) Plâstik boru sistemleri - Gaz yakıtların taşınmasında kullanılan - Polietilenden (PE) - Bölüm 3: Ekleme parçaları 71 TS ISO 3183 :2012; TS EN Petrol ve doğalgaz sanayileri-boru hattı ile taşıma sistemleri için çelik borular Isıtma sistemleri - Binalar için - Su esaslı ısıtma sistemlerinin tesisi ve işletmeye alınması 73 TS 2164:1983/T Kalorifer tesisatı projelendirme kuralları 9

11 STANDART NO TARİH AÇIKLAMA 74 TS EN :2002; TS EN :2002; TS 5141 EN :2003; TS EN :2001; TS EN :2010; TS EN :2010; TS EN :2007; TS EN :2004; TS EN 10300:2005 :2011; Katodik koruma- Deniz suyunda- Genel prensipler Katodik koruma- Deniz altındaki boru hatları Katodik koruma - Gömülü veya suya daldırılmış metalik yapılar için - Boru hatları için genel prensipler ve uygulama Katodik koruma- Toprağa gömülmüş veya suya daldırılmış çelik boru hatlarının katodik korumayla korozyona karşı korunması- Dış organik kaplamalar- Bantlar ve büzüşebilen malzemeler Çelik borular - Karada ve denizde döşenen boru hatlarında kullanılan - Korozyondan koruma için, sıvı uygulanan epoksi ile iç yüzey kaplaması Çelik borular ve bağlantı parçaları - Karada ve denizde döşenen boru hatlarında kullanılan - Çimento harcı ile iç yüzey kaplaması Kıyıda ve kıyıdan uzaktaki boru hatlarında kullanılan çelik borular ve bağlantı parçaları- Dış yüzeyi iki tabakalı olarak ekstrüzyona tabi tutulan polietilen esaslı kaplamalar Kıyıda ve kıyıdan uzaktaki boru hatlarında kullanılan çelik borular ve bağlantı parçaları- Haricen sıvı epoksi ve değişime uğramış epoksi kaplamalar Kıyı ve açık deniz boru hatları için çelik borular ve bağlantı parçaları-harici kaplamalar için sıcak uygulanan bitümlü malzeme 75 TS Kalorifer tesisatı yerleştirme kuralları. 76 TS EN Çelik borular Korozyona karşı koruma Maden Kömürü katranı epoksi reçinesi ile kaplanması kura 77 TS 5141 EN TS TS TS TS Katodik koruma - Gömülü veya suya daldırılmış metalik yapılar için - Boru hatları için genel prensipler ve uygulama Bina içi tesisatlarda doğal gaz basınç reglaj kuralları ( Giriş bas. max. 25 mbar olan ) Doğal gaz boru hatlarında gaz basıncı reglaj kuralları Doğal gaz bina iç tesisatı projelendirme ve uygunluk kuralları. Doğal gaz boru hattı donanımında kullanılan terimler ve tarifler. 10

12 STANDART NO TARİH AÇIKLAMA 82 TS EN 287-1:2011 :2012; TS TS EN 1057+A TS 8414 EN Kaynakçıların yeterlilik sınavı - Ergitme kaynağı - Bölüm 1: Çelikler Kaynakçı nitelik sınavları: Plastik kaynağı yapan personel. Kaynaklı termoplastik kademeler. Çelik Borular-Korozyona Karşı Korumak İçin Polietilen ile Kaplanması Kuralları Bakır Ve Bakır Alaşımları - Sağlık ve Isıtma Uygulamalarında Su ve Gaz Taşımada Kullanılan Dikişsiz Yuvarlak Bakır Borular Petrol ve doğal gaz sanayileri Boru hattı ile taşıma sistemleri Boru hatlarının kaynak yapılması Yanıcı akışkanlar için boru hatları - Çelik borular - Teknik teslim şartları - Bölüm 1: Sınıf a özellikli borular 86 TS EN :2011; TS EN :2011; TS ISO 3183 :2012; Yanıcı akışkanlar için boru hatları - Çelik borular - Teknik teslim şartları - Bölüm 2: Sınıf b özellikli borular Petrol ve doğal gaz sanayileri - Boru hatları için çelik borular - Teknik teslim şartları - Bölüm 3: Sınıf c özellikli borular 87 TS TS TS TS TS EN 377 TS EN 377/A Contalık malzemeler Elastomerik iç tesisat Gaz armatürlerinde kullanılan AR Contalık levhalar, gaz armatürleri cihazları ve boru hatlarında kullanılan ( max. 100 bar a k Contalık levhalar, lastik, mantar ve asbast esaslı gaz armatürleri ve cihazlarda kullanılan Contalık levhalar, sentetik, elyaf ve grafit esaslı, gaz armatürleri, boru hatlarında kullanılan Yağlayıcılar-Yanıcı Gaz Ortamında Çalışan Gaz Armatürleri ve Kontrol Cihazları İçin (Endüstriyel İşlemlerde Kullanılanlar Hariç) 92 TS EN 751 1,2, Contalık Malzemeler-1 inci, 2 nci ve 3 üncü Aile Gazlarla ve Sıcak Su ile Temas Halinde Olan Vidalı Metalik Bağlantılarda Kullanılan-Bölüm 1:Havasız Ortamda Sertleşen Conta Bileşikleri, Bölüm 2:Sertleşmeyen Conta Bileşikleri, Bölüm 3: Sinterlenmemiş PTFE Şeritler 11

13 STANDART NO TARİH AÇIKLAMA 93 TS Contalık malzemeler Yeraltı gaz boru hattı bağlantı yerlerinin sonradan sızdırmazlığı için kulla 94 TS EN TS TS EN TS ISO TS EN A TS EN TS EN TS EN TS EN :2013; TS EN A1 103 TS EN A TS EN TS EN A TS EN TS EN Köpük meydana getirici malzemeler. Gaz boru hattında kaçak tesbitinde kullanılır. Yanma havası kapama klapeleri, mekanik kumandalı Bu standard, paslanmaz çeliklerin kimyasal bileşimini ve bazı fiziksel özellikleri ile ilgili Gidip gelme hareketli içten yanmalı motorla tahrik edilen alternatif akım jeneratör grupları. Pişirme Cihazları- Gaz Yakan- Endüstriyel Tip Bölüm 1: Güvenlik Kuralları Hortum Takımları-Gaz için-binalarda kullanılan-ondüleli Bükülebilir-Paslanmaz Çelikten-0,5 Bara kadar Kazanlar - Merkezî ısıtma kazanları - Gaz yakan - anma ısı girdisi 300 kw kw olan b tipi kazanlar Gaz yakan merkezî ısıtma kazanları - Anma ısı girdisi 70 kw kw olan yoğuşmalı kazanlar için belirli şartlar Gaz yakan merkezi ısıtma kazanları - Bölüm 2-1: Anma ısı yükü 1000 kw ı aşmayan C tipi, B2 tipi, B3 tipi ve B5 tipi cihazlar Bacalar - Kil/seramik duman yolu astarlı sistem bacalar - Bölüm 1: Kurum tutuşmasına direnç için kurallar ve deney metotları, Bacalar - Kil/seramik duman yolu astarlı sistem bacalar - bölüm 2: Yaş şartlarda uygulanan kurallar ve deney metotları, Bacalar - Kil/seramik duman yolu astarı olan baca sistemleri - Bölüm 3: Hava duman kanalı baca sistemleri için deney yöntemleri ve özellikler Bacalar - Bacaların tasarımı,montajı ve hizmete alınması - Bölüm 1: Oda ile bütünleşik olmayan ısıtma cihazları için bacalar Bacalar - Bacaların tasarımı, montajı ve hizmete alınması - Bölüm 2: Oda ile bütünleşik olan cihazları için bacalar Bacalar - Sistem bacalar- Duman yolu plastik astarlı - Kurallar ve deney metotları 12

14 3 TANIMLAR 3.1 Ġç Tesisat: Basınç düģürme ve ölçüm istasyonu veya servis kutusu çıkıģından itibaren sayaç hariç, boru hattı ve teçhizatı ile tüketim cihazları ile tesisat arasındaki esnek bağlantı elemanını kapsayan tesis. 3.2 Dağıtım Ģebekesi: Bir dağıtım Ģirketinin belirlenmiģ bölgesinde, iģlettiği doğal gaz dağıtım tesislerini ve boru hatlarını ifade eder. Doğal gazın kent giriģindeki ana basınç düģürme ve ölçüm istasyonlarından alınarak gaz teslim noktalarına iletimini sağlayan yeraltı gaz boru hatlarının tümüdür. 3.3 Servis hattı: Dağıtım Ģebekesini abone servis kutusuna veya basınç düģürme ve ölçüm istasyonuna bağlayan boru hattı ve servis kutusu veya basınç düģürme ve ölçüm istasyonu dahil ilgili teçhizatı ifade eder. 3.4 Bağlantı hattı: Ulusal iletim Ģebekesini veya dağıtım Ģebekesini serbest tüketici servis kutusuna veya basınç düģürme ve ölçüm istasyonuna bağlayan boru hattını ve servis kutusu veya basınç düģürme ve ölçüm istasyonu dahil ilgili teçhizatı ifade eder. 3.5 Sertifika: ġehir içi dağıtım Ģebekesine ait servis hatları ve iç tesisat ile ilgili proje, müģavirlik, kontrol, yapım, denetim, servis, bakım, onarım hizmetlerini yapmaya yeterli olduklarını gösteren, dağıtım Ģirketleri ile yetki belgesi sahibi resmi veya özel Ģirketler tarafından düzenlenen ve ilgili dağıtım Ģirketinin belirlenmiģ bölgesinde geçerli olan ve gerçek veya tüzel kiģilere verilen izin belgesidir. 3.6 Sertifikalı firma: EPDK Sertifika Yönetmeliğine göre sertifika almıģ gerçek veya tüzel kiģidir. 3.7 Isıtma: Ġstenen bir mahalli, belirlenen bir sıcaklığa getirmek için katı, sıvı, gaz, kombine vb. gibi yakıtların yakılmasını yönetme iģidir. 3.8 Isıtma Tesisi: Ġstenen ısıtmayı sağlamak maksadı ile yakıtın yakılmasını sağlayan uygun biçim ve boyutta ısı üreticileri ile ısıtılacak mahallerin uygun yerlerine yerleģtirilmiģ ısı yayıcıları ve bunlara ait tesisatlardan oluģan tesislerdir. 3.9 Evsel ve Küçük Tüketimli Ticari Tesis: Gaz teslim noktası çıkıģ basıncının 300 mbarg ve altında, gaz arzı debisinin ise 200 m 3 /h in altında olduğu tesislerdir Merkezi Isıtma Tesisi: Merkezi ısıtma tesisi, bir veya birden çok konutlu bir binanın altında ya da çatı katında veya birden çok binadan meydana gelen bir sitedeki mevcut binalardan birinin altında ya da çatı katında veya sitenin dıģında uygun bir yere müstakil olarak tesis edilen ısıtma tesisleridir Doğal Gaz : Yerden çıkarılan veya çıkarılabilen gaz halindeki doğal hidrokarbonlar ile bu gazların piyasaya sunulmak üzere çeģitli yöntemlerle sıvılaģtırılmıģ, basınçlandırılmıģ veya fiziksel iģlemlere tabi tutulmuģ ( SıvılaĢtırılmıĢ Petrol Gazı hariç ) diğer hallerini ifade eder Brülör: Gazı yakma havası ( oksijen ) ile belirli oranlarda karıģtıran ve ısı ihtiyacına göre gerekli gaz-hava karıģım oranını, alevin biçim ve büyüklüğünü ayarlamak suretiyle issiz ve tam yanmayı ve alevin meydana gelmesini sağlayan; bu amaçla otomatik kumanda, kontrol, ayar, ateģleme ve güvenlik 13

15 tertibatı ile donatılan ve gerektiğinde yakma havasını cebri veya tabii olarak sağlayan elemanları içeren cihazdır Tam Yanma: Doğalgazın, kimyevi bileģimine uygun olarak hesaplanmıģ gerekli miktarda yakma havası ile kimyasal tepkimeye girmesi olayıdır. CH 4 + 2O 2 + 8N 2 CO 2 + 2H 2O + 8N 2 + ENERJİ 3.14 Vent Hattı: Boru hattındaki gazın gerektiğinde tahliyesi için; boru hattına, emniyet kapama vanaları sistemine, basınç tahliye vanalarına, brülör öncesi gaz kontrol hatlarına monte edilen, küresel vana ve borulardan oluģan hattır Alçak Basınçlı Buhar Kazanı: Alçak basınçlı buhar kazanı, izin verilen iģletme üst basıncı ( TS EN 764 ) en çok 0.5 Atü olan TS 377 EN 12953, TS 497, TS EN e göre projelendirilip imal edilen ve TS 2838 e uygun güvenlik tertibatı ile donatılan buhar üreticileridir Yüksek Basınçlı Buhar Kazanı: TS 377 EN da belirtilen ve iģletme üst basıncı 0.5 Atü den yüksek olan buhar üreticileridir Isı Gücü: Isı gücü, su, buhar veya hava gibi bir ısı taģıyıcı akıģkana, bir ısı üreticisi tarafından birim zamanda aktarılan yararlı ısı miktarıdır ( kw, kcal/h ) Anma Isı Gücü ( Q n ): Anma ısı gücü, belirli bir yakıt ( katı, sıvı veya gaz ) için TS 4040 da yer alan Ģartları sağlamak üzere önceden belirtilen ve kararlı durumda, ısı üreticisinden ısı taģıyıcısı akıģkana sürekli olarak aktarılan ısı miktarıdır. ( kw, kcal/h ) Anma Isı Gücü Alanı ( A n ): Anma ısı gücü alanı ( A N ), belirli bir yakıt türü ( katı, sıvı, gaz ) için, ısı üreticisinin kararlı duruma eriģmesinden sonra anma ısı gücünü sürekli olarak veren, bir tarafında ısıtıcı akıģkanın bulunduğu ve diğer tarafını alev ve sıcak yanmıģ gazların yaladığı, imalatçı tarafından ısı üreticisinin ( sıcak su kazanı, buhar kazanı vb. ) etiketinde belirtmiģ olduğu alan olup birimi m 2 dir Isıtma Yüzeyi ( F ): Isıtma yüzeyi, arkasında ısıtılan su vb. akıģkanın bulunduğu ve alevin ve/veya sıcak gazların temas edip ısı geçiģinin sağlandığı ( su borulu kazanlarda bunun tersi ) kazan yüzeylerinin toplamı olup birimi m 2 dir Atık Gaz: Atık gaz, yakıtın yakılması sonucu meydana gelen ve faydalı ısısından yararlanıldıktan sonra atılan gaz halindeki yanma ürünleridir Valf ( Ventil ): Valf, sızdırmazlık ( kapatma ) elemanı, akıģ yönüne karģı hareket ederek sızdırmazlık yüzeyinden uzaklaģmak ( valfın açılması ) veya yaklaģmak ( valfin kapanması ) suretiyle akıģ kesen bir tesisat elemanıdır Vana: AkıĢ kesme tesisat elemanıdır. ( TS EN 331,TS 9809 ) 3.24 Sayaç: MüĢterinin doğal gaz tüketimini ölçen Ölçü ve Ölçü Aletleri Muayene Yönetmeliğine tabi ölçü aletidir. Ġçerisinden geçen gazın hacmini m3/h olarak ölçer. ( TS EN 12480, TS 5910 EN 1359, TS 5477 EN ) 14

16 3.25 Gaz Teslim Noktası: MüĢteriye gaz arzının sağlanacağı,servis Kutusu veya Basınç DüĢürme ve Ölçüm Ġstasyonudur Gaz Teslim Noktası Regülatörü: Ana dağıtım hattındaki basıncın gerek duyulan basınca düģürülmesi amacı ile gaz teslim noktasında tesis edilen cihazlardır Domestik Regülatör : Gaz teslim noktası ile gaz yakan cihazlar arasında bulunan boru hattındaki mevcut basıncın, cihazın gaz yakma basıncından yüksek olduğu durumlarda istenilen basınca düģürülmesi amacı ile tesis edilen regülatörlerdir Rakor: Gaz hattının bir kısmını herhangi bir sebepten dolayı sökmek, tamir etmek vb. iģler için kullanılan uzun diģli boru parçası, manģon ve kontra somundan oluģan bağlantı elemanıdır Filtre : Gaz tesisatındaki yabancı maddelerin sayaç, gaz hattı elemanları veya yakıcı cihazlara geçiģini engellemek amacı ile kullanılan elemandır Test Nipeli: Sızdırmazlık testi, bakım ve ayarlar sırasında yapılacak basınç ölçümlerinde kullanılmak amacı ile doğalgaz boru hattı üzerine konulan elemanlardır Gaz Kontrol Hattı (Gas Train): Doğalgaz yakan cihazların ( Brülör, bek v.b. ) emniyetli ve verimli olarak çalıģmalarını temin etmek maksadıyla tesis edilen sistemlerdir Tabii Havalandırma Sistemi: Yakma havasını bulunduğu ortamdan alan yakıcı cihazların bulunduğu mahallerin havalandırmasının dıģ atmosfere açık bölümden tabii olarak yapılmasını sağlayan sistemdir. (kanal, menfez vb.) 3.33 Cebri (Mekanik) Havalandırma Sistemi: Alt ve üst havalandırmanın, vantilatör, aspiratör gibi mekanik sistemlerle havalandırma kanalları kullanılarak sağlandığı sistemdir Alt Havalandırma: Yakıcı cihaz için gerekli yakma havasını temin etmek için tesis edilen sistemdir Üst Havalandırma: Ortamda bulunabilecek atık ve/veya çiğ gazların dıģ ortama tahliyesi ve yakma havasının alt havalandırma noktasından ortama giriģinin rahat yapılabilmesi için tesis edilen sistemlerdir Üst Isıl Değer: Üst ısıl değeri, belirli bir sıcaklık derecesinde bulunan 1 Nm 3 gazın tam yanma için gerekli minimum hava ile karıģtırılarak herhangi bir ısı kaybı olmadan yakıldığında ve yanma ürünleri baģlangıç derecesine kadar soğutulup karıģımındaki su buharı yoğuģturulduğunda açığa çıkan ısı miktarıdır. ( Sembolü H o, Birimi kcal/nm 3 tür. ) 3.37 Alt Isıl Değer: Alt ısıl değeri, belirli bir sıcaklık derecesinde 1 Nm 3 gazın, tam yanma için gerekli minimum hava ile karıģtırılarak herhangi bir ısı kaybı olmadan yakıldığında ve yanma ürünleri, karıģımdaki su buharı yoğuģturulmadan baģlangıç sıcaklığına kadar soğutulduğunda açığa çıkan ısı miktarıdır. ( Sembolü Hu, birimi kcal/nm 3 tür. ) 15

17 3.38 Wobbe Sayısı: Wobbe sayısı, bir gazın sabit beslenme basıncında yakılması ile açığa çıkan ısı ile ilgili olup aģağıdaki formülle hesaplanır. W = Gazın üst ısıl değeri / ( Gazın bağıl yoğunluğu ) 1/ Gaz Modülü: Bir cihazın wobbe sayısı farklı baģka bir gazla çalıģabilir hale dönüģtürülmesinde, ısı girdi paritesi ve primer hava sürüklenmesinin doğru değerini elde etmek için, cihazın daha önce çalıģtığı gazla aynı olması gereken orandır II. Gaz Ailesi: II. gaz ailesi, standart Ģartlar altında, wobbe sayıları 11,46-16,1 kwh/m 3 arasında olan gazlar olup, doğalgaz bu gaz ailesindendir Bina Bağlantı Hattı : Gaz teslim noktası ile ana kesme vanası arasındaki hattır Kolon Hattı: Ana kesme vanasından müģteri sayacı giriģ vanasına kadar olan tesisat bölümüdür Ana Kesme Vanası (AKV): Bina bağlantı hattı üzerinde tesis edilen ve gerektiğinde gaz akıģının tamamının kesilmesini temin etmek amacı ile kullanılan tesisat elemanıdır Tesisat Galerisi: Bina dıģında, doğal gaz ve/veya diğer tesisat hatlarının geçtiği, havalandırma ve aydınlatması temin edilmiģ istenildiğinde kontrolü, bakım ve onarımı yapılabilen toprak altı tesisat kanallarıdır Tesisat ġaftı: Bina içinde, doğal gaz ve/veya diğer tesisat hatlarının geçtiği, havalandırması temin edilmiģ, binanın her katında bakım, onarım ve kontrol maksatlı ulaģılabilen tesisat kanallarıdır Tesisat Kanalı: Ġçinden bir veya birkaç tesisatın geçirilmesi düģünülerek özel olarak inģa edilmiģ kanallardır Toplam Kapasite: Bir binada bulunan bütün aboneler tarafından eģ zamanlı kullanım dikkate alınarak birim zamanda (bir saatte) aynı anda tüketilebileceği kabul edilen ve bağlantı hattı çapının belirlenmesinde esas alınan toplam(azami) gaz tüketim miktarıdır (m3/h) Kazan: Isınma veya proses amaçlı sıcak su veya su buharı üreten, bazı hallerde kullanım amaçlı sıcak su temin eden cihazlardır Boyler: Kazan ile eģ güdümlü çalıģan veya kendine ait bir yakma sistemi bulunan kullanım amaçlı sıcak su üretim maksatlı cihazlardır Kat Kaloriferi: Anma ısı yükü 70 kw yi aģmayan bireysel veya küçük tüketimli bina merkezi ısıtma sistemlerinde kullanılan yer tipi cihazlardır Kombi: Anma ısı yükü 70 kw yi aģmayan, ısıtma ve kullanım sıcak suyu üretme maksatlı duvar tipi kombine cihazlardır. 16

18 3.52 ġofben: Kullanım sıcak suyu üretme maksatlı cihazlardır Soba: Gaz yakarak elde ettiği ısıyı doğrudan ısıtma yüzeyleri üzerinden ortama veren cihazlardır Hava Isıtıcısı: Isıtma amaçlı sıcak hava üreten cihazlardır Radyant Isıtıcı: Ġnsan boyundan yüksek seviyeden, bulunduğu mekana ısı transferini ıģınım ile yaparak ısıtan cihazlardır A Tipi Cihazlar ( Bacasız Cihazlar ): A tipi cihazlar yanma için gerekli havayı monte edildikleri ortamdan alan, atık gaz tesisatı olmayan, yanma ürünlerini bulundukları ortama veren cihazlardır B Tipi Cihazlar ( Bacalı Cihazlar ): B tipi cihazlar yanma için gerekli olan havayı monte edildikleri ortamdan alan, açık yanma odalı, yanma ürünlerinin uygun bir atık gaz tesisatı ve uygun bir baca vasıtası ile dıģ ortama veren cihazlardır B 1 Tipi Cihazlar ( Vantilatörlü Bacalı Cihazlar ): B 1 Tipi Cihazlar yanma için gerekli olan havayı monte edildikleri ortamdan alan açık yanma odalı, yanma ürünlerini bir vantilatör yardımı ve özel atık gaz elemanları vasıtası ile doğrudan veya atık gaz bağlantı elemanları ve uygun bir baca vasıtası ile dıģ ortama veren, havalandırma ihtiyacı bakımından B tipi cihazlar ile aynı katagoride mütalaa edilen cihazlardır C Tipi Denge Bacalı ( Denge Bacalı Hermetik Cihazlar ): C Tipi denge bacalı cihazlar, yanma için gerekli olan havayı, monte edildikleri ortamdan bağımsız olarak özel hava bağlantısı ile dıģ ortamdan alan, kapalı yanma odalı, yanma ürünlerini özel atık gaz elemanları ile dıģ ortama veren havalandırmaları bulundukları ortamdan bağımsız olan cihazlardır YoğuĢmalı Cihazlar: YoğuĢmalı cihazlar, kullanma ve ısıtma sıcak suyunu ısıtmak için kullandıkları gazın yanma ısısı dıģında atık gazın içindeki su buharını yoğuģturarak, buharın yoğuģma gizli ısısından da yararlanan ve genellikle C tipi denge bacalı olarak imal edilen cihazlardır Ocak: Yemek piģirme ve/veya yemek ısıtma maksatlı açık yanmalı cihazlardır Baca Klapesi: Bacada veya duman kanalında termik veya mekanik olarak çalıģan yatay veya düģey bir eksen etrafında ( menteģe gibi ) dönerek akıģı kesen veya düzenleyen bir tesisat elemanıdır Baca Sensörü ( Atık Gaz AkıĢ Sigortası ): Atık gaz borusuna/kanalına monte edilen ve bacada meydana gelen yığılma ve geri tepme gibi durumlarında gazı kesen emniyet tertibatıdır Atık Gaz ÇıkıĢ Borusu ( Duman Kanalı ): Gaz tüketim cihazı ile baca arasındaki irtibatı sağlayan daire, kare veya dikdörtgen kesitli baca bağlantı kanallarıdır Baca: Gaz tüketim cihazlarında yanma sonucu oluģan atık gazların atmosfere atılmasını sağlayan daire, kare veya dikdörtgen kesitli kanaldır. 17

19 3.66 Baca ġapkası: Bacanın çekiģ etkisini düzenleyen, bacayı harici etkilerden koruyan ve baca çıkıģ ucuna yerleģtirilen Ģapkadır Etkili Baca Yüksekliği: Atık gazın bacaya girdiği yer ile atık gazın bacayı terk ettiği nokta arasındaki yükseklik farkıdır Müstakil ( Bireysel ) Baca: Tek bir birime hizmet vermek üzere inģa edilmiģ, binanın bir katından çatının üstüne kadar çıkan ve diğer katlarla cihaz bağlantısı olmayan bacadır Ortak Baca ( ġönt Baca ): Çatı üstüne çıkan bir ana baca ile cihazın bağlandığı kattan bir kat yukarıda ana baca ile birleģen ve ana bacaya paralel bacalardan oluģan ve birden fazla birime hizmet vermek için inģa edilmiģ bacadır Adi Baca: Birden fazla birime hizmet vermek için inģa edilmiģ, her katta cihazların doğrudan bağlandıkları bacadır Hidrolik Çap: Kanal kesit alanının ( A ), kanal çevre uzunluğuna ( U ) bölümünün 4 katıdır. D h = 4.A/U A : Kanal kesit alanı U : Kanal çevre uzunluğu D h : Hidrolik çap 3.72 Sayaç Bağlantı Hattı: Sayaç giriģ vanası ile sayaç giriģi arasında bulunan esnek bağlantı elemanıdır Tüketim Hattı: Sayaçtan sonra en son ayrım hattına kadar olan tesisat Ayrım Hattı: Tüketim hattı ile cihaz vanası arasındaki tesisat Cihaz Bağlantı Hattı: Cihaz vanası ile cihaz arasındaki esnek bağlantı elemanı Hat Numarası: Doğalgaz tesisatlarının projelendirilmesinde belirli debi,çap ve uzunluktaki tesisat bölümlerine verilen numaradır Metreküp (m³): bar mutlak basınç ve 15 C sıcaklıkta bir metreküp hacim kaplayan doğalgaz miktarıdır Gaz Basıncı: Statik Gaz Basıncı (P st ): Gazın durgun haldeki basıncıdır(bar) Dinamik Gaz Basıncı(P d ): Gazın hareket halindeki basıncı(bar) ġebeke Gaz Basıncı: Gaz teslim noktası vanası çıkıģında ölçülen gaz üst basıncı Bağlantı basıncı: Hareket halindeki gazın, cihazın bağlantı noktasında ölçülen basıncı. 18

20 Bek Basıncı: Bek çalıģırken bekten önce meme çıkıģında ölçülen gazın beke girdiği noktadaki hava karıģımsız basıncı.(bek basıncı bekten önce ölçülür) Meme Basıncı: Hava karıģmıģ bekteki hava karıģımından önceki gazın meme giriģindeki akıģ basıncı.(meme basıncı memeden önce ölçülür) 4 GAZ TESLİM NOKTASI Çelik ve/veya PE ana dağıtım Ģebekesindeki mevcut basıncın ihtiyaç duyulan basınca düģürülmesi için kurulan tesislerdir. Gaz teslim noktası, Servis Kutusu ya da Basınç DüĢürme ve Ölçüm Ġstasyonu Ģeklinde olabilir. Servis kutularının giriģ tarafındaki hat PE olup taģıdığı basınç 1-4 bar dır. Servis kutularının çıkıģ tarafındaki basınç ise 21 mbarg veya 300 mbarg olmak üzere iki ayrı değerde olabilecek Ģekilde tesis edilmektedir. Servis kutusu çıkıģ basıncının hangi değerde olacağı, ihtiyaç duyulan gaz debisi ve gaz basıncı gibi değiģkenlere bağlıdır ve projede firma tarafından öngörülen basınç PALGAZ tarafından onay verilirse tasarlanabilir. ÇıkıĢ debileri ise servis kutusu içinde bulunan basınç düģürme regülatörlerinin tipine ve sayısına göre değiģkenlik gösterir. Servis regülatörlerinin tipi ve sayısı onaylanan projeye göre firmanın yapacağı talep doğrultusunda PALGAZ tarafından belirlenir. Ayrıca servis kutuları tesis edilecekleri mahallin fiziksel Ģartlarına, ( Duvar tipi servis kutusu, yer tipi servis kutusu) ihtiyaç duyulan gaz debisine ve basıncına göre S200, S700, S300, CES 200 v.b. tiplere ayrılır. 4.1 Servis Kutusu ve Regülatör Tipleri: PALGAZ gaz teslim noktasında ihtiyaca göre tesis edilen servis kutuları ve bu servis kutularında kullanılan regülatörlerin tipleri Tablo - 1 de verilmiģtir. Tablo 1 Servis Kutusu ve Regülatör Tipleri Basınç 21 mbar 300 mbar Kutu Tipi S700 CES200 S300 S700 CES200 S300 Regülatör Tipi B25 B50 B25 B50 B100 BCH30 BCH60 BCH30 BCH60 BCH120 DĠVAL512 PALGAZ yukarıda belirtilen servis kutusu ve servis kutusu regülatör tiplerinde değiģiklik yapma hakkına sahiptir. 5 MALZEME SEÇİMİ Ġç tesisatın tasarımı, yapımı, yerleģtirilmesi, kontrolü, iģletmeye alınması ve iģletilmesi ile ilgili olarak TS, EN, ISO, IEC standartlarından herhangi birine, bu standartlarda yoksa, TSE tarafından kabul gören diğer standartlara uyulması zorunludur. Standartlarda değiģiklik olması halinde; değiģiklik getiren standart, uygulanan standardın iptal edilmesi veya yürürlükten kaldırılması halinde ise yeni standart geçerli olur. Ġç tesisatta, standart belgesine sahip olmayan malzeme kullanılamaz. Gaz yakan cihaz seçimlerinde ayrıca gaz yakan cihazlar direktifine uyulması zorunludur. 19

21 6 KURALLAR 6.1 Malzeme ve özellikleri Borular Yer altı gaz boruları Yeraltı (bina dıģında) gaz boru tesisatında kullanılacak çelik borular, TS 6047 EN 10208, polietilen borular ise TS EN 1555 standardına uygun olmalıdır. Çelik borularda, boru çapına göre cidar kalınlıkları Tablo - 2 ye uygun olmalıdır. Tablo 2 Çelik borularda cidar kalınlıkları Çap (mm) DıĢ çap (mm) Cidar kalınlığı (mm) 15 21,3 2, ,9 2, ,7 3, ,4 3, ,3 3, ,3 3, ,0 5, ,9 5, ,3 6, ,0 6, ,3 7, ,1 8, ,0 9, ,0 9, ,0 9, ,0 9,50 Yeraltına yerleģtirilen çelik borular DIN e uygun hazır Polietilen (PE) olmalıdır. Bağlantı yerleri (kaynak yerleri) TS 5139 a uygun sıcak sargı ile kaplanmıģ olmalı ve tüm borular TS 5141 EN standardına uygun katodik koruma ile korozyona karģı koruma altına alınmalıdır. Çelik borular TS standardına uygun olarak tesis edilmelidir. Çelik boruların birbirine eklenmesi kaynak tekniği ile olmalıdır. Hazır PE kaplı borular yeraltına tesis edilmeden önce kaplamada hasar olup olmadığı kontrol edilmelidir. Sıcak PE sargı uygulamasında, uygun kaplama yöntemi kullanılmalı ve önce boru üzerindeki hadde pası, korozyon ürünleri, yağ ve nem tamamen giderilmeli, iģlem esnasında sargı malzemesine hasar verilmemeli, sargıda pot veya boģluk olmamalıdır. PE kaplama, borunun toprak seviyesinden çıktığı yerden en az 60 cm yukarıya kadar devam etmelidir. Yer üstü boruları ise astar boya (antipas ) üzerine sarı renkli (krom sarısı) yağlı boya ile boyanmalıdır.toprakaltına döģenecek doğalgaz hattı için tranģe derinlikleri ġekil1 ve ġekil 2 de verilmiģtir. 20 cm. KAPLAMA 25 cm. TOPRAK 20 cm. MEKANĠK STABĠLĠZE DOLGU MALZEMESĠ IKAZ BANDI 10 cm. IKAZ BANDI 20 cm. SARI KUM 20 cm. SARI KUM D ÇELĠK DOĞAL GAZ BORUSU ( PE KAPLI ) D PE DOĞALGAZ BORUSU 10 cm. SARI KUM 10 cm. SARI KUM 20 cm cm. ġekil 1 Toprakaltı hat detayı(çelik boru) ġekil 2 - Toprakaltı hat detayı(pe boru) 20

22 Kullanılacak olan ikaz bandı en az 20 cm geniģliğinde, sarı renkli zemin üzerinde kırmızı ile 187 DOĞALGAZ ACĠL ibaresi bulunur Ģekilde olmalıdır. Geri dolgu iģlemi esnasında boru altına, boģluk kalmayacak Ģekilde sarı kum ile yastıklama yapılmalıdır. Boruya zarar verebilecek büyüklükte taģ ve moloz yığınları dolgu malzemesi içinde bulunmamalıdır. Çelik borunun aģırı yüke maruz kalabileceği (yol geçiģi, araç geçiģi vb.) durumlarda tranģe derinliği arttırılmalı ve boru üst seviyesinin tranģe üst seviyesine olan mesafesi 80 cm olmalıdır. Bu derinliğin sağlanamayacağı durumlarda PE kaplı çelik kılıf kullanmak Ģartı ile tranģe derinliği en az 60 cm olmalıdır. Kılıf borusunun ve doğalgaz borusunun birbirine temasını önlemek için araya kauçuk veya plastik malzemeden ayırıcılar konmalıdır. Ġlaveten kılıf ve doğalgaz borusu arasına su ve yabancı madde giriģini önlemek için uç kısımları kauçuk nevi bir malzeme ile kapatılmalıdır. Kılıf borusu ve doğalgaz borusunun kılıf içinde kalan kısmı da hazır PE kaplı olmalı ve bağlantı yerleri sıcak PE sargı ile izole edilmelidir (ġekil 3) ġekil 3 - Kılıf borusu ayrıntıları Açıklama 1. PE kaplı doğalgaz borusu 2. Kılıf borusu ile boru arasına kurulan ayırıcı (separatör) 3. PE kaplı kılıf borusu (çelik) 4. Kılıf borusu ile borunun arasını kapama yüksüğü (kauçuk, plastik vb.) 5. Yüksük bileziği (paslanmaz çelik) Toprak altı doğal gaz hattının, tesisat galerisi içerisinden geçirileceği durumlarda; a. Tesisat galerisi, doğal gaz hattının kontrolü yapılabilecek boyut ve biçimde olmalıdır. b. Tesisat galerisinin havalandırılması sağlanmalıdır. c. Tesisat galerisinde kullanılacak doğalgaz borusu hazır PE kaplı olmalıdır. d. Tesisat galerisinde tesis edilen doğal gaz hattı, diğer tesisatların üst seviyesinden ve minimum 15 cm mesafeden geçmelidir. e. Tesisat galerisi aydınlatması ex-proof olmalı, doğal gaz hattından daha düģük seviyede bulunmalıdır. Bina bağlantı hatlarında PE boru kullanılması halinde gaz teslim noktasından sonra toprak altına çekilecek doğalgaz boru hattı TS EN 1555 standardına uygun olmalı ve boruların birleģtirilmesi elektrofüzyon tekniği ile yapılmalıdır. Toprak üstünde kalan PE boru kısmı dıģ darbelere ve etkilere karģı dayanıklı bir muhafaza içine alınmalıdır. PE borunun toprak üstüne çıkması için yapılacak olan dönüģlerde mutlaka uygun fittings kullanılmalıdır. PE boru toprak üstüne çıkacaksa çelik boru içine alınıp ultraviyole ıģınlardan korunmalıdır. Bina bağlantı hattı toprak üstüne çıkmadan doğrudan binaya giriģ yapılacak ise, bina giriģinden en az 1 m önce çelik boruya geçiģ yapılmalı ve çelik boru kısımları katodik korumaya alınmalıdır. Doğalgaz boru hattı güzergâhında tesisat, yakıt depoları, drenaj kanalları, elektrik kabloları, kanalizasyon vb. yerlere Tablo 3 de belirtilen mesafelerden daha yakın olmamalı, mekanik hasar ve aģırı gerilmeye maruz kalmayacak Ģekilde emniyetli yerlerden geçirilmelidir. 21

23 Tablo 3 Doğalgaz hattı ile diğer hatlar arasındaki mesafe PARALEL VEYA DĠKĠNE GEÇĠġ Elektrik Kabloları Kanalizasyon Boruları Agresif AkıĢkan Boruları Oksijen Boruları Metal Borular Sentetik Borular Açık Sistemler (Kanal vb.) Diğer Altyapı Tesisleri ASGARĠ MESAFE ġekil 4 de belirtilmiģtir. Dikine GeçiĢ = 50 cm Paralel GeçiĢ = 100 cm 50 cm 30 cm Dikine GeçiĢ = 50 cm Paralel GeçiĢ = 150 cm 50 cm ġekil 4 Doğal gaz hattı ile elektrik kabloları arasındaki mesafe Boru Tesisatının Korozyona Karşı Korunması Toprak altında kalan çelik boru hatları TS 5141 EN e göre katodik koruma yapılmalıdır. Galvanik anotlarla yapılacak katodik koruma sistemlerinde galvanik anot olarak magnezyum anotlar kullanılacak ve doğal gaz tesisatı ile arasındaki mesafe derinlik 50 cm ve yatayda ise 150 cm olacaktır. Magnezyum anotlar TS 5141 EN e uygun olacaktır. D DN65 ( 2 ) ise katodik izolasyon kaynaklı mafsal veya izolasyon flanşı D > DN65 ( 2 ) ise katodik izolasyon flanşı ve de izolasyon kiti kullanılacaktır. D : BoruÇapı Binalara ait servis hatları ve servis kutularının yerleri, PALGAZ tarafından belirlendikten sonra iç tesisatın bina bağlantı hattı ġekil 5 ve ġekil 6 ya göre yapılır. Bina bağlantı hatlarının yeraltına tesis edilmediği (servis kutusundan yandan çıkıģ yapıldığı)durumlarda katodik koruma uygulaması yapılmaz. ġekil 5 Duvar tipi servis kutusu-bina iç tesisat bağlantısı ve katodik uygulaması 22

24 Kullanılacağı Zeminin Özgül Elektrik Direnci : 4000 ohm.cm ( Max ) olmalıdır. Magnezyum anotların kimyasal özellikleriyse; Elektrod Potansiyeli ( Referans Cu/CuSO 4 elektrod ) : mvolt ( Deniz suyu içinde ) Teorik Akım Kapasitesi : 3.94 amper.saat/kg Anot Verimi : % 50 Çeliğe Karşı Devre Potansiyeli : 650 mvolt PE kaplı borularda ortalama 20 yıl katodik koruma ömrü için uygun anot boyutları, boru çapı ve metrajına göre ( Tablo 4 ) de verilmiştir. Tablo 4 20 yıl katodik koruma ömrü için uygun anot boyutları ANOT BOYUTU BORU ÇAPI 2 lb 3.5 lb 6.5 lb 11 lb 17 lb kg kg kg kg kg DN m 260 m 480 m 760 m 1270 m DN m 190 m 380 m 600 m 1000 m DN m 160 m 300 m 480 m 800 m DN m 130 m 240 m 380 m 640 m DN m 100 m 190 m 290 m 490 m DN m 80 m 150 m 240 m 400 m DN m 70 m 120 m 190 m 320 m DN m 50 m 100 m 155 m 250 m DN m 40 m 80 m 130 m 210 m ġekil 6 - Yer tipi (gömülü) servis kutusu-bina iç tesisat bağlantısı Yer üstü gaz boruları Kullanılacak çelik borular TS 6047 EN 10208, dikiģsiz bakır borular TS 9872 EN 1057 standardına uygun olmalıdır. Doğal gaz tüketim cihazlarıyla boruların birbiriyle bağlanmasında, TS EN 14800,TS 10880, TS 15266, TS standardına uygun esnek borular kullanılmalıdır. Çelik borularda boru çapına göre cidar kalınlıkları Tablo 2 ye uygun olmalıdır. 23

25 6.1.2 Boru ekleme parçaları Yer altına döşenecek boru ekleme elemanları Kaynak ağızlı çelik bağlantı elemanı TS 2649, PE bağlantı elemanı TS EN , flanģlar (kaynak boyunlu) TS ISO ve contalık malzemeler TS EN 751 standardına uygun olmalıdır Yer üstüne döşenecek boru ekleme parçaları Kaynak ağızlı çelik bağlantı elemanı TS 2649, diģli bağlantı elemanı TS 11 EN 10242, flanģlar (kaynak boyunlu) TS ISO , esnek borular ve bağlantı elemanları TS 11394, TS 10880, TS 10878, contalık malzemeler TS EN 751 standardına uygun olmalıdır. Tesisatta kullanılan tüm esnek bağlantı elemanları makaron kaplı olmalıdır. Duvar geçiģlerinde borular, uygun boyuttaki kılıflar içinden geçirilmeli ve koruyucu malzemelerle korozyona karģı yalıtılmalıdır. BaĢkaca belirtilmedikçe, kılıf çapı, boru çapından bir çap büyük olmalıdır. 6.2 Boruların BirleĢtirilmesi Çelik Borular Kaynaklı Birleştirmeler Kaynak yöntemi seçilirken DN 65 e (dahil) kadar elektrik ark veya oksi-asetilen kaynağı, DN 80 dahil üstü çaplar için sadece elektrik ark ve ya argon kaynağı uygulanmalıdır. Çelik borularda kaynaklı birleģtirme yapılmadan önce borularda bükülme, eğilme, korozyon, çentik ve çizikler kontrol edilmelidir. Boru uçları düzeltilmiģ, kaynak ağzı açılmıģ ve kaynak noktasından itibaren 5 cm. lik kısımda iç ve dıģ yüzey temizleme iģlemi yapılmalıdır. Kaynakla birleģtirilecek borularda eksen kaçıklığı olmamalıdır.kaynak noktalarında yetersiz nüfuziyet, yapıģma noksanlığı, soğuk bindirme, yakıp delme hatası, cüruf hataları, gözenek hataları, çatlak hataları, yanma çentiği oluģumu kontrol edilmeli, bu tip kaynaklar düzeltilmelidir. Tesisata gaz verilmesi için yapılacak kontrol esnasında kaynak noktaları PALGAZ tesisat kontrol mühendisi tarafından gözle muayeneye tabi tutulacaktır. Yapılan kontrol sonucunda yukarıda bahsedilen kaynak hatalarının bulunduğu noktaların kaynağı tekrar yapılacaktır. Kontrol neticesinde uygun görülmeyen kaynakların oranının %25 in üzerinde olması halinde PALGAZ tarafından tüm kaynakların yeniden yapılması istenir.bu durumda tesisatçının tesisat yapabilme yetkisi, yeniden eğitimden geçerek baģarılı olduğunu belirtir belgeyi ibraz etmesi durumunda devam eder Dişli ( Vidalı ) Birleştirmeler : Doğalgaz gaz boru bağlantı elemanlarıyla yapılmıģ diģli bağlantılarda standardına uygun plastik esaslı vb. sızdırmazlık malzemeleri kullanılmalıdır. Sayaç bağlantıları, gaz kontrol hatları, basınç düģürme tesislerindeki bağlantılar ve cihaz bağlantılarında; bağlantı diģleri TS 61 e uygun olmalıdır PE Borular : Gaz teslim noktasından sonra toprak altına çekilecek doğalgaz boru hattının PE olması halinde birleģtirme elektrofüzyon tekniği ile yapılacaktır. PE boru toprak üstüne çıkmadan önce metal plastik bağlantı ile çelik boruya bağlanmalıdır. Eğer PE boru toprak üstüne çıkması gerekirse PE boru dıģ darbelere ve etkilere karģı dayanıklı bir muhafaza içine alınmalıdır. Kullanılabilir PE boru çapları 20 mm, 32 mm, 40 mm, 63 mm, 90mm 110 mm ve 125 mm ile sınırlıdır Bakır Borular : Bakır boru kullanımı, sadece bireysel kullanım olacak konutlarda sayaç tan sonraki ( Sayaç sonrasındaki hattın bir kısmının bina dıģ yüzeyinden gittiği durumlar hariç ) doğalgaz hatlarında 24

26 olabilir. Bakır boru tesisatlarında birleģtirme için sert lehim tekniği kullanılmalıdır. Lehimleme iģleminden sonra soğuma gerçekleģene kadar lehim noktası titreģim, darbe ve zorlanmalara maruz kalmamalıdır Onduleli Paslanmaz Çelikten Bükülebilir Hortum Takımları (BLH) Konutlarda sayaç sonrası, azami iģletme basıncı 0,5 bar(dâhil) paslanmaz çelik bükülebilir hortum takımları TS EN Standardı Ģartlarını sağlamak kaydı ile DN15, DN20,DN25 VE DN32 çaplarında uygulanabilir.farklı uygulamalar için PALGAZ ın onayı alınmalıdır. 7 İÇ TESİSAT BORU, TEÇHİZAT VE CİHAZLARIN YERLEŞTİRİLMESİ KURALLARI 7.1 Ġç Tesisat Hatları Genel güvenlik bakımından, konut olarak kullanılacak bir binaya birden fazla bağlantı hattı yapılmamalıdır. Ancak, mecburi durumlarda gaz dağıtım Ģirketinden izin almak Ģartıyla gerekli hallerde birden fazla bağlantı yapılabilir. Bina bağlantı hatları binaya, binanın giriģine yakın, yeterince aydınlatılmıģ, kuru, doğal olarak havalanabilen ve kolayca ulaģılabilen bir yerinden girmelidir. Gaz borusu hasara uğramayacak bir biçimde korunmuģ olmalıdır. Doğalgaz boruları, bina ortak mahali olmayan, kapıcı dairesi, sığınak, yakıt deposu vb. yerlerden geçirilmemelidir. Doğalgaz hattı yangın merdiveninin içinden ve bitiģiğinden geçirilmemelidir. Doğalgaz boruları gaz dağıtım Ģirketi tarafından her zaman kolayca görülebilecek, kontrol edilebilecek ve gerektiğinde kolayca müdahale edilebilecek yerlerden geçirilmelidir. Bağlantı hattı kapasitenin yeterli olduğu durumlarda ve zorunluluk durumlarında (bina giriģlerinin yakın olması, kot farkı, merdivenli sokak giriģleri vb.) Palgaz ın onayı alınarak aynı gaz teslim noktasından birden çok binaya bağlantı yapılabilir. Gaz teslim noktası iģletme emniyetini ve binanın fiziki konumunu dikkate alarak mülkiyet problemi olmayan ortak alanlardan geçirilerek tesis edilmelidir. Gaz boruları kapalı hacim içinden geçirilmemelidir. Ancak tesisat Ģaftı içinden geçirildiğinde bu Ģaft tam olarak havalanabilecek biçim ve boyutta olmalı. ġaft içinden geçen borular PE kaplı olmalıdır. Doğalgaz hattının kontrolü rahatlıkla yapılabilir durumda olmalıdır. Tesisat Ģaftından geçen hatlar kelepçe ile tespit edilmeli.tesisat Ģaftı her katta ulaģılabilir, emniyetli ve rahat bir Ģekilde müdahale edilebilecek Ģekilde olmalıdır.ġaft kapakları kilitli olmamalıdır.diğer tesisatlar ile arasındaki mesafe Tablo 3 ye uygun olmalıdır. Doğalgaz bina bağlantı hattı üzerinde yukarıda belirtilen Ģartlara uygun olan bir mahale (bina ana giriģ kapısına mümkün olduğunca yakın) rahatça ulaģılabilecek 1,90 2,10 m yükseklikte, hasar görmeyecek bir noktaya tüm tesisatın gaz akıģını gerektiğinde kesip açma iģlevini yerine getirecek TS 9809 veya TS EN 331 standardına uygun Ana kapama vanası konulmalıdır. Ana kapama vanası bina dıģında bir noktaya konulacak ise havalandırılmıģ bir kutu içine alınmalıdır. Ana kapama vanası ile bina giriģ sahanlığı arasındaki mesafe 15m ve daha fazla ise giriģ sahanlığına ikinci bir kapama vanası konulmalıdır. Bina bağlantı hattı bina içinde birden fazla kolona ayrılacak ise her bir kolon için ayrıca bir Kolon kapatma vanası tesis edilmelidir. 25

27 Ana kapama ve kolon kapatma vanaları tesisata rakorlu bağlantı ile bağlanmalı ve vananın çapı hattın çapı ile aynı olacak Ģekilde monte edilmelidir.dn 65 ve üzeri çaplardaki Ana kapama vanası ve kolon kapatma vanaları, flanģlı ve tam geçiģli küresel vana olmalıdır. Doğalgaz hatlarının, duvar ve döģemelerden geçiģlerinde koruyucu kılıf borusu kullanılmalıdır. Duvar ve döģeme geçiģlerinde gaz borusu ve koruyucu borunun eģ merkezli olmasına özen gösterilmelidir. Koruyucu borunun iç çapı, gaz borusunun dıģ çapından en az 20 mm daha büyük olmalıdır. Koruyucu boru bina dıģ duvarı içine sıkı ve tam sızdırmaz bir biçimde yerleģtirilmeli ve duvarın her iki yüzünden dıģarıya doğru en az 10 mm taģmalıdır. Koruyucu boru ile gaz borusu arasında kalan boģluk duvarın her iki tarafından zamanla katılaģıp çatlamayacak, sızdırmaz, dayanıklı plastik esaslı malzemeler doldurularak tam sızdırmaz hâle getirilmelidir. Koruyucu boru içinde kalan gaz borusunda ek yeri bulunmamalıdır (ġekil 7). ġekil 7 - Doğalgaz hatlarının, duvar ve döģemelerden geçiģlerinde koruyucu kılıf borusu uygulaması Ġç tesisat ekipmanları ile telefon, elektrik hatları, sıcak, kızgın akıģkan vb. boruları arasında en az 15 cm lik bir açıklık olmalıdır Volt üzerindeki elektrik hatları için bu mesafe en az 30 cm olmalıdır. Yüksek gerilim havai hatları ile doğalgaz tesisatı arasındaki mesafe en az 10 m olmalıdır. Doğalgaz boruları kendi amacı dıģında (elektrik ve yıldırımdan korunma tesislerinin topraklanması vb. için ) kullanılmamalıdır. Doğalgaz borularının duvarlara tespitinde; DN 50 ve altındaki çaplarda plastik veya çelik dübelli kelepçeler, DN 65 ve üstü çaplarda çelik dübelli kelepçeler veya konsol kullanılmalıdır. Kelepçeler yapı elemanlarına tespit edilmelidir. Boru çaplarına göre kelepçe mesafeleri Tablo 5 e uygun olmalıdır. Tablo 5 Boru çapına göre kelepçe mesafeleri ve tipleri BORU ÇAPI YATAY DÜġEY KELEPÇE TĠPĠ 2,0 m. 2.5 m. Plastik veya çelik dübelli, 1 2,5 m. 3,0 m. Plastik veya çelik dübelli 1 µ 2,7 m. 3,0 m. Plastik veya çelik dübelli 1, 2 3,0 m. 3,5 m. Plastik veya çelik dübelli 2, 3, 4 3,0 m. 3,5 m. Çelik dübelli 6 5,5 m. 7,5 m. Çelik dübelli 8 6,0 m. 8,5 m. Çelik dübelli Gaz teslim noktası ile sayaç giriģ vanası arasındaki tesisatlar da ve merkezi sistem tesisatları ile üretim amaçlı ticari yerlere ait tesisatların sayaçtan sonraki kısımlarında DN 25 ve üstü çaplarda TS 8414 EN e uygun kaynaklı birleģtirme uygulaması yapılmalıdır.kolon 26

28 hattındaki tadilatlar yine kaynaklı birleģtime yöntemi ile yapılmalıdır.olmayan katlar için ileriye dönük ağız bırakılmayacaktır. Kaynak iģlemi TS EN e göre sertifika almıģ veya MYK belgeli kaynakçılar tarafından yapılmalıdır. Toprak kayması veya oturması muhtemel yerlere yerleģtirilecek bina bağlantı hatları ile iç tesisat hatları arasında ek gerilmelerin oluģmasını önlemek amacıyla, bina bağlantı hattı ile ana kapama vanası arasında oluģabilecek gaz kaçağına karģı, TS e uygun esnek bir bağlantı yapılmalıdır. Temel ve zeminin özellikleri nedeniyle binanın dilatasyonla ayrılmıģ iki kısmı arasında veya bitiģik iki ayrı bina arasında farklı oturma olabileceğinden, buralardaki iç tesisat boruları bu olaydan etkilenmeyecek Ģekilde TS e uygun esnek bağlantı elemanı ile bağlanmalıdır. B Binası A Binası B Binası A Binası Doğal gaz borusu Esnek bağlantı elemanı Esnek bağlantı elemanı Doğal gaz borusu ġekil 8 ġekil 9 ġekil 8 ve 9 Esnek bağlantı elemanı ( dilatasyonlu hat geçiģlerinde ) yerleģimi ve boyutları Tablo 6 Ondüleli, kaynak ağızlı esnek bağlantı elemanı ( TS 10878/6 ) ANMA ÇAPI(mm) L1(mm) L2(mm) d1(mm) , , , , , , , , ,3 27

29 Tesisatlar, gaz verme iģlemi tamamlandıktan sonra antipas üzeri sarı renkli yağlı boya ile boyanmalı ve rutubetli yerlere döģenen iç tesisat boruları, korozyona karģı tam korunmuģ olmalıdır. Vidalı bağlantılarda vida diģinin tipi TS 61 e uygun olmalı ve yapılan bağlantılarda doğal gazın etkilemeyeceği sızdırmazlık malzemeleri kullanılmalıdır (TS EN 751 ). Çelik boruların bükümü iç çaplar daraltılmayacak ve boruda Ģekil bozukluğu olmayacak Ģekilde soğuk Ģekil verme yöntemi (toprak altı hatlar hariç) ile yapılabilir, kontrolünde yaģanan zorluk nedeniyle 90 o lik bükümlerden kaçınılmalıdır. Gaz tesisatı Elektrik Tesislerinde Topraklamalar yönetmeliği ne göre topraklaması yapılan binanın elektrik tesisatının topraklama hattı ile irtibatlandırılmalıdır. Bunun sağlanamadığı durumlarda; topraklama bina ihtiyacına göre bakır ve galvaniz çubuk elektrotlar veya bakır ve galvaniz levhalarla yapılmalıdır. Elektrotlar veya levhalar toprak içinde düģey olarak bütünüyle yerleģtirilmeli ve en az 16 mm² çok telli (örgülü) bakır kablo ve iletken pabuç kullanılarak veya kaynak ile doğalgaz tesisatına (izolasyon mafsalı varsa toprakaltı çıkıģında mafsal sonrasına toprakaltı giriģinde mafsal öncesine) irtibatlandırılmalıdır. Bina kolon hatlarının havalandırılması için gazın toplanması muhtemel olan yerler (bina üst kat sahanlığı) dıģ ortamla doğrudan veya kanal kullanılarak irtibatlandırılmalı (150cm²), havalandırmanın mümkün olmadığı durumlarda gaz alarm cihazı kullanılmalıdır. Bireysel tüketim branģmanları sayaç konulacak yere kadar çekilmelidir. Gaz kullanmayan ticari mahaller için yeterli debiyi sağlayacak çapta en az bir vana bırakılmalıdır. Binanın ortak kullanımı için bir merdiven sahanlığı olmayan veya merdiven sahanlığının doğalgaz hattının geçmesine uygun olmadığı durumlarda, doğalgaz hatları bina dıģ cephesinden çekilebilir. Bu gibi durumlarda doğalgaz hatları özel mülkiyetlerden geçirilmemelidir. Tesisat boruları, bina taģıyıcı sütunları ( kolonlar ) veya bağlayıcı kiriģleri delinerek geçirilmemelidir. Basınç düģürme iģlemi gereken ticari mahallerde, cihaz çalıģma basınçları göz önünde bulundurulmalıdır. Regülatör giriģ basıncının, cihaz azami dayanım basıncının 1,2 katından büyük olması durumunda kullanılan regülatör ani kapatmalı olmalıdır. Ticari tüketim için yapılan tesisatlarda (bürolar dahil), solenoid vana ve gaz alarm cihazı bulundurulmak zorundadır. Sayaçlar bağlı olmaksızın, iç tesisatın tamamı basınçlı hava uygulanarak yabancı maddelerden arındırılmalıdır. Sıva altına doğalgaz tesisat borusu döģenmemelidir. Ġç tesisat borularının duvar içindeki kanallara döģenmesi durumunda kanalların üstleri sadece havalandırmaya uygun kapaklarla örtülmeli ve tesisat boruları korozyona karģı korunmalıdır. Kanal duvarlarında sızdırmazlık sağlanmıģ olmalıdır (ġekil 10). 28

30 ġekil 10 - Sıva üstü kanal içi boru kelepçesi Açma-kapama elemanı olarak tam sızdırmaz olan ve anma çapı 50 mm ye kadar (50 mm dahil) TS EN 331 standardına uygun küresel, anma çapı 50 mm den büyük çaplarda TS 9809 standardına uygun flanģlı ve tam geçiģli vanalar kullanılmalıdır. Ġç tesisatta sayaç sonrasında TS EN standardına uygun esnek bağlantı standarda uygun olarak ve bu teknik esaslarda belirtilen kurallara göre tesis edilebilir. Birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde bulunan otel ve motel gibi konaklama tesisleri, toplanma amaçlı binalar, sağlık, eğitim, ticaret ve sanayi binaları ile tüm konut binalarının ana giriģinde, sarsıntı olduğunda gaz akıģını kesen tertibat bulundurulması zorunludur. 7.2 Sayaçlar Tesisatta TS 5910 EN 1359, TS 5477 EN ve TS EN standardına uygun sayaçlar kullanılmalıdır. Her dairenin sayacı kendi giriģine veya en yakın yerine konulmalıdır. Ayrıca sayaç sonrası kullanılan fleksin gerilimsiz bağlanması ve ömrünün uzun olması için sayaç branģmanlarının konumu aģağıya doğru dik Ģekilde bırakılmalıdır Körüklü sayaç montaj detayı 1 Doğal gaz vanası 2 Sayaç fleksi 3 Doğal gaz sayacı 4 Sayaç çıkış rakoru 5 Manşon 6 Test nipelli dirsek 7 Doğal gaz kelepçesi 8 Doğal gaz borusu ġekil 11 - Sayaç Bağlantısı Detayı Sayaç bağlantıları, sayacın takılmasında ön gerilme oluģturmayacak ve değiģik tip sayaçların aynı yere bağlanabilmesine imkân verecek biçimde ve boyutta düzenlenmelidir. Kullanım basıncı 21 mbar üzeri olan ticari mahallerde sayaç Domestik regülatörden önce konulmalıdır. 29

31 Sayaç sökülmeden önce statik elektrikten korunmak için sayacın giriģ ve çıkıģ boruları arasına bir tel iletken ile köprüleme yapılmalıdır. Vanalar, sayaçların giriģ bağlantı boruları üzerine, kolaylıkla ulaģabilecek Ģekilde yerleģtirilmiģ olmalıdır. Anılan bu vana, sonradan sayaç tarafında bulunan bağlantısı, kolayca sökülüp takılabilir yapı ve özellikte olmalıdır. Kolon tesisatının Ģafttan geçtiği durumlarda, sayaçlar müdahale edilebilecek Ģekilde madde 7.1 e uygun Ģekilde Ģaft içine konabilir. Her sayaçtan önce bir kapama vanası bulunmalıdır. Cihazların veya sayaçların bağlantılarında küresel rakorlar uygun sızdırmazlık malzemesi ile birlikte kullanılmalıdır. Bu malzemeler zehirli, asitli ve sağlığa zarar verici olmamalıdır.vana kolları rahat bir Ģekilde açılıp kapanacak Ģekilde dizayn edilmelidir.vana kollarında eğme, bükme yapılmamalıdır. Sayaçların bulunduğu yerin yakınına elektrik anahtarı, elektrik sayacı, priz, buat ve elektrikle çalıģan zil, alet ve cihazlar yerleģtirilmemelidir. Sayaç bağlantı boruları, duman bacaları üzerinden geçmemelidir. Sayaçlar, ilgili görevlilerin kolayca girip muayene edebilecekleri kilitsiz ve göstergeleri kolaylıkla okuyabilecekleri, ayrıca arıza veya tehlike durumunda görevlilerin gazı rahatça kesip açabilecekleri Ģekilde aydınlık, havalandırılabilen rutubetsiz ve donmaya karģı korunan yerlere yerleģtirilmelidir. Sayaçlar, tutuģmaya elveriģli maddelerin bulunduğu yerlere yerleģtirilmemelidir. Sayaçlar, binalarda toplu olarak ve bir konut içine konulmamalıdır. Ancak, abonelere ait sayaçların konut içine konması mecburiyeti bulunduğunda gaz dağıtım Ģirketinin onayı alınmalıdır. Sayaçlar; soba, fırın yanlarına, odalara, banyolara, tuvaletlere, mutfaklara, davlumbaz içerisine, içinde yatılan yerlere ve dükkan vitrinleri altına vb. yerlere konulmamalıdır. Abonelere ait sayaçlar, gaz dağıtım Ģirketinin onayını almak Ģartıyla, toplu bir yere konulduğunda mecbur kalınmadıkça, bir aboneye ait tesisat boruları baģkasına ait bir mahalden geçirilmemelidir. Doğal gaz tesisatında; TS 5910 EN 1359 a uygun körüklü tip, TS EN 12480, TS 5477 EN standardına uygun rotary veya türbin tip sayaçlar kullanılmalıdır. Tesisat üzerine takılacak cihaz seçilirken, her cihazın asgari tüketim debileri sayaçların asgari okuma debisinden az olmamalıdır. Sayacın kalibrasyon sertifikasındaki asgari okuma değeri, kullanılacak cihazın yada cihazlardan birinin asgari tüketim debisinden büyük olmamalıdır. Tablo 7 Tesisatta kullanılacak sayaç tipleri Sayaç Qmax (m³/h) Sayaç tipi sınıfı Körüklü G4 6 Körüklü Tip G6 10 Körüklü Tip G10 16 Körüklü veya Rotary G16 25 Körüklü veya Rotary G25 40 Rotary veya Türbin G40 65 Rotary veya Türbin G Rotary veya Türbin G Rotary veya Türbin G Rotary veya Türbin G Rotary veya Türbin G Rotary veya Türbin G Rotary veya Türbin G Rotary veya Türbin G Rotary veya Türbin G Rotary veya Türbin G Rotary veya Türbin G

32 D Rotary ve Türbinli Sayaçların Montajı Ġmalatçı katalog ve talimatlarına gore TS EN 377 standardına uygun yağlanabilecek ve bakımı yapılabilecek Ģekilde dengesine ve eğimine dikkat edilerek yerleģtirilmelidir. Sayaç ömrünün verimli olması, doğru ölçme yapması ve arıza nedenlerinin baģında gelen doğalgaz kirliliğindeki etkiyi en aza indirmek için sayaç giriģine TS standardına uygun gözenek açıklığı 50 µm olan filtre kullanılmalıdır. Türbinli tip sayaçlarda sayaç giriģ ve çıkıģında 5D mesafesinde bağlantı elemanı kullanılmamalıdır (ġekil 13). Rotary sayaç hemen öncesinde konik filtre olmalı.konik filtre yerleģtirilirken yönünün sayaç çarklarının dönüģünü etkilemeyecek Ģekilde boruya doğru olmasına dikkat edilmelidir.(ġekil 12) Açıklama 1 Küresel vana 2 Filtre 3 FlanĢ ve Konik Filtre 4 Sayaç 5 Test nipeli ġekil 12 - Rotary sayaçlara ait bağlantı detayı Gaz akış yönü 1 2 min. 5 D 3 min. 5 D Açıklama 1 Küresel vana 2 Filtre 3 Türbinmetre ġekil 13 - Türbinli sayaçlara ait bağlantı detayı 1 - Küresel vana 2 - Filtre 3 - Sayaç (Türbinmetre ) Montaj sırasında sızdırmazlığı sağlamak amacıyla iki flanģ arasına yerleģtirilen klingirik contaya macun, silikon vb. sürülmemelidir. Yüksek hız ve ani basınç, rotorların ayarını bozarak sayaca zarar vereceğinden sayaç devreye alınırken yavaģça basınçlandırılmalıdır. 7.3 Regülatör ve emniyet tertibatı ġebeke gaz basıncının, çalıģma basıncından büyük olduğu durumlarda, TS EN 334, TS EN 88, TS standardlarına uygun bir regülatör ve emniyet tertibatı kullanılmalıdır. Gaz basınç regülatörleri için gaz tahliye borusu yerleģtirilmesi zarureti hasıl olduğunda, bu borular, en az DN 15 olmalı ve boģaltma ağızları, can ve mal güvenliğini tam olarak sağlayacak Ģekilde dıģarıya (atmosfere) verilmelidir. Gaz tahliye boruları, korozyona karģı korunmalıdır. Tahliye borusunun uç ağızları, ateģleme sisteminden yeterli derecede ve trafik zemininden en az 2,5 metre yükseklikte bulunmalıdır. Tahliye borusu çıkıģ ağzı, tıkanmalara karģı sık dokunmuģ olmayan, yeterli kalınlıkta ve korozyona karģı dayanıklı telden yapılmıģ elekle kapatılmalıdır. 31

33 ġekil 14 Regülatör Bağlantısı 7.4 Tamamı veya bir kısmı ahģap binalarda gaz tesisatı Tamamı veya bir kısmı ahģap olan binalar ile lambri kaplı mahallere tesisat yapılabilmesi için aģağıda belirtilen emniyet tedbirlerine uyulmalıdır. - Binaya döģenecek doğalgaz tesisatı tamamen yangın istinat duvarı üzerinden gitmelidir. - Doğalgaz sayacı ve kullanılan doğalgaz cihazları yangın istinat duvarı üzerine monte edilmelidir. - Doğalgaz cihazı olan her mahale bir gaz alarm cihazı takılıp bu alarm cihazları bina dıģına takılacak selenoid vana ile irtibatlandırılmalıdır. - Doğalgaz servis kutusu binaya bitiģik olmamalı bitiģik ise uzaklaģtırılması sağlanmalıdır. - Tesisatta ocak kullanılacak ise ahģap kısımların ocaktan etkilenmemesi için, ocak ile ahģap kısımlar arasındaki mesafe en az 1m olmalıdır.yangına karģı özel tedbirler alınmak sureti ile bu mesafe kısaltılabilir. Bu Ģartların sağlandığı durumlarda ocak ve hermetik cihaz kullanılabilir Cihazların Bulunduğu Mahallerin Sadece Tavanı AhĢap Olan Yapılar; Bacalı cihazların baca bağlantısı ahģap tavana en az 50 cm. uzaktan yapılmalıdır. Tesisatta ocak kullanılacak ise ahģap kısımların ocaktan etkilenmemesi için, ocak ile ahģap kısımlar arasındaki mesafe en az 1m olmalı. Yangına karģı özel tedbirler alınmak sureti ile bu mesafe kısaltılabilir. Bu Ģartların sağlandığı durumlarda tüm cihazlar kullanılabilir Cihazların Bulunduğu Mahallerin Duvarları Lambri ( AhĢap ) Kaplı Yapılar; Lambri üzerine tesis edilen kelepçelerin dübelleri beton duvar içinde olmalı ve rijitliği sağlanmalıdır. Doğal gaz yakan cihazların baca bağlantılarının lambri kaplamayı ısı yönünden etkilememesi için, baca bağlantısı ile lambri kaplama arasındaki mesafe en az 50 cm. olmalıdır. Bu Ģartların sağlandığı durumlarda tüm cihazlar kullanılabilir. 7.5 Onduleli Paslanmaz Çelikten Bükülebilir Hortum Takımları (BLH) Onduleli paslanmaz çelik bükülebilir hortum takımları, onaylanmıģ diğer gaz boru tesisatı ile birlikte bu teknik esaslarda belirtilen kurallar çerçevesinde kullanılabilir Tanımlar Bükülebilir Hortumlar(BLH): Ġmalatçı tarafından imalat sırasında boru Ģeklinde dıģ bilezik ile korunan, el ile sınırlı sayıda kolay bir Ģekilde bükülebilen ondüleli hortumlar BLH Takımı: Takımın tasarım ve performans sorumluluğuna sahip imalatçı tarafından sağlanan veya belirtilen ilgili bileģenleri ile birlikte bükülebilir hortumlardır. 32

34 Bükme Yarıçapı: Bükülebilir hortumların merkez hattından itibaren ölçülen yarıçap BLH Bağlantı Elemanı: Kaynak, sert lehimleme, lehimleme veya yapıģtırma gibi diğer birleģtirme metotları dıģında, conta ile veya contasız olarak sızdırmazlığın elde edildiği mekanik bağlantı metotlarının kullanıldığı kendine özgü bağlantı Uç Bağlantı Elemanı: Bükülebilir hortumları harici bir bileģene birleģtirmek için kullanılan BLH bağlantı elemanı Bağlantı: Bükülebilir hortumun iki parçasını birleģtirmek için kullanılan BLH bağlantı elemanı T Bağlantı Elemanı: Bükülebilir hortumunların üç parçasını birleģtirmek için kullanılan BLH bağlantı elemanı Manifold: Bükülebilir hortumların dört veya daha fazla parçasını birleģtirmek için tasarımlanan BLH bağlantı elemanı Conta: BLH bağlantı elemanı içerisinde sızdırmazlık sağlamak amacıyla kullanılan herhangi bir parça Yüksük: Bükülebilir hortumlar ile BLH bağlantı elemanı arasındaki bağlantıyı korozyon veya mekanik hasarlardan korumak amacıyla kullanılan boru Ģeklinde dıģ bilezik BLH Desteği: Bina yapısına BLH takımının monte edilmesi için kullanılan eleman Beyan Debisi: Standard referans Ģartlarda, belirtilen basınç düģüģündeki debi Aile: Bir mamulünün deney sonuçları, bütün bir grubun karakteristiklerini temsil eden ve bir imalatçı tarafından üretilen mamul grubu Gaz: EN 437 de tanımlanan 1., 2. ve 3. aile gazlar Malzeme Hortum takımları ve bağlantı elemanları (destekler, kanallar) 96/603/EEC ye (4 Ekim 1996) uygun olarak, BLH bağlantı elemanları, A1 yangına katkıda bulunmaz özellikte olmalıdır. BLH takımının imalatı için malzeme; kaynak, soğuk Ģekil verme gibi imalat iģlemleri için uygunlukları esas alınarak ve kullanılacakları Ģartlara göre Tablo 9 dan seçilmelidir. Bakır alaģımları, EN ve/veya EN ten seçilmeli ve en az % 57 bakır ihtiva etmeli ayrıca % 3,5 tan fazla kurģun içermemelidir. BLH takımının imalatında normalizasyon tavlama yöntemi kullanılacaktır. BLH borularda TS EN standardın Ģartlarını sağlamak kaydıyla; anma çapına göre minimum et kalınlıkları Tablo 8 de verildiği gibi olmalıdır. BLH takım bileģenleri, elektriksel olarak iletken olmalıdır. 33

35 Bakır alaģımlı bağlantı elemanlarının tamamı ve bileģenleri, gerilme korozyonuna karģı dirençli olmalıdır. Contalar veya sızdırmazlık elamanları, BLH takımında kullanıldığında ve gaza maruz kaldığında, ilgili Avrupa standardlarından seçilmelidir (EN 549, EN 682, EN 751-1, EN ve EN 751-3). Tablo 8 Anma Çapına Göre Cidar Kalınlıkları Anma çapı (mm.) Cidar Kalınlığı (mm.) DN 15 0,2 DN 20 0,2 DN 25 0,25 DN 32 0,25 Tablo 9 BileĢenlere göre malzemeler BLH Takım BileĢenleri Malzeme Bükülebilir hortumlar EN : , , , , e göre paslanmaz çelik Kılıf Sentetik malzeme Emniyet amacı bakımından, kılıfın hakim rengi sarı olmalıdır, örneğin, RAL 1004, 1016, 1018 BLH bağlantı elemanları EN e göre paslanmaz çelik, EN ve EN e göre bakır alaģımları BLH manifoldu EN e göre paslanmaz çelik, EN ve EN e göre bakır alaģımları T Bağlantı elemanı EN 10242, Tip W , Tip W , B veya B ya göre TemperlenmiĢ dökme demir Destekler Hortum kelepçesi: Korozyona dayanıklı metal malzeme, elektrik yalıtımı sağlayan plastik veya kauçuk malzeme ile kaplı olmalı. Fittings kelepçesi: Galvaniz kaplı saç ve içleri kauçuk, plastik olmalı Kanal Darbelere karģı koruyucu kanal Bağlantı noktalarında kılıf üstü kanal açık kalacaktır Destekler Ġmalatçı, temin edilen takım için doğru destek tasarımını verecek yerleģtirme talimatlarını vermelidir. Talimatlar, desteklerin sistem yükünü taģımak için tasarımlandıkları süreden daha az olmayan bir süredeki yangın durumunda, sistemin bütünlüğünü muhafaza edecek Ģekilde, yapıdaki destek bağlantılarının tasarımı ihtiyacını da vurgulamalıdır. Destekler, yangın durumunda asgari 30 dakika süreyle sistem yükünü taģıyacak Ģekilde tasarımlanmalıdır.destek elemanlarının uygulama yöntemi Tablo 10 da verilen Ģekilde yapılmalıdır. Tüm vana ve fittingsler bağlantı rakorlarından kelepçe ile sabitlenecektir.(ġekil 15 ve ġekil 16) 34

36 Tablo 10 Destek Elemanlarının Uygulama Yöntemi Destek Elemanları Hortum kelepçesi Fittings kelepçesi Dikey kanal ve kanal kapağı Yatay kanal ve kanal kapağı Uygulama Yöntemi 75 cm aralıklarla Vana ve fittings uygulamalarında Dikey hattın tamamında Yatay hat yüksekliği H < 2,10m ise ġekil 15 Te Parçası kelepçe bağlantısı ġekil 16 Vana kelepçe bağlantısı Bükülebilme Özelliği BLH boruların bükümü, iç çaplar daraltılmayacak ve boruda deformasyon olmayacak Ģekilde,ortalama bükülebilme yarıçaplarına göre ve maksimum 90 yi geçmemek Ģartıyla imalatçı montaj kurallarına uygun olarak yapılmalıdır. Ortalama bükülebilme yarıçapları, TS EN standardı bükülme performansı deneyi ile her bir anma çapı için üretici montaj kılavuzunda belirtildiği Ģekilde yapılmalıdır ĠĢaretleme BLH hortumlar 1 m aralıklarla bükülebilir hortumların üzerinde iģaretlenmelidir. Ġmalâtçının adı veya ticari iģareti (veya ambalaj üzerinde) Bu standarda atıf (TS EN 15266), Anma boyutu DN, Azami çalıģma basıncı, mbar, DOĞAL GAZ ACĠL 187 ibaresi Esnek bağlantı koruyucu kılıf ve kanal üzerine lazerle veya mürekkep baskı yöntemiyle yazılmıģ olacaktır. Ġzlenebilirliğin tanıtımı, BLH Bağlantı Elemanları BLH bağlantı elemanları üzerinde kalıcı olarak sabitlenmeli veya iģaretlenmelidir, Ġmalatçının adı veya ticari iģareti (veya ambalaj üzerinde) Anma boyutu (DN) 35

37 7.5.6 BirleĢtirme Yöntemi Boruların iç ve dıģ yüzeyi temiz, herhangi bir yüzeyden arınmıģ gaz tesisatlarında kullanıma uygun olmalıdır. Borular yırtık, kırık ve ezilmiģ olmamalıdır. Gaz boruları topraklama olarak kullanılamayacaktır. Fittingsler çatlak, ezik olmamalı ve gözeneklerden arınmıģ olmalıdır. Çapaklardan arınmıģ ve temiz iģlenmiģ olmalıdır. Ondüleli paslanmaz çelik bükülebilir hortum takımları tesisatlarda hız 6 m/s yi geçmeyecek. Kaynak, sert lehimleme, lehimleme veya yapıģtırma gibi diğer birleģtirme metotları dıģında, conta ile veya contasız olarak tam sızdırmazlığın elde edildiği mekanik bağlantı metotlarının kullanımı ile yapılacaktır. Sayaç montajında giriģ sayaç fleksi ve çıkıģ TS EN BLH hortumları ile yapılmaktadır.(ġekil 17) ġekil 17 BLH Hortum Uygulamasında Sayaç Bağlantısı Sıva altına doğal gaz tesisat borusu döģenmemelidir. BLH hortum mesafesi, bina iç sahanlıklarında azami 1 m olmalıdır ve koruyucu kanal ile kapatılacaktır. Müstakil tip uygulamalarda bu Ģart aranmayacaktır ve bina dıģ sahanlıklarında tesisatın tamamı koruyucu kanal ile kapatılacaktır.bina dıģında h 2,10 m olmalıdır. Doğal gaz hatlarının, duvar ve döģemelerden geçiģlerinde koruyucu kılıf borusu kullanılmalıdır. Yeni boru tesisatına, mevcut tesisatın değiģtirilmesinde veya mevcut BLH tesisatın geniģletilmesinde uygulanır. Ondüleli paslanmaz çelik bükülebilir hortum takımları, onaylanmıģ diğer gaz boru tesisatı (çelik, bakır) ile birlikte kullanılmamalıdır. Servis kutusu ve gaz yakıcı cihaz montajında kullanılamaz. BLH hortumlarında çap düģmesi Te ayrımlarında yapılmalıdır. BLH hortumları döģenirken hortum üzerindeki yazıların (Üretici firma adı, standart vb.) okunabilecek Ģekilde önde olmasına dikkat edilmelidir. Farklı uygulamalarda PALGAZ ın onayı alınmalıdır BLH Tesisat Uygulamalarında Hesap Yöntemi TS EN Sertifikalı Ġmalatçı, her bir DN anma boyutu için azami basınç düģmesini beyan etmelidir. Boru çaplarının hesaplaması TS 7363 standardındaki yöntemlere göre yapılacak olup, akıģ hızı ve özgül sürtünme direnç kayıp değerleri, TSE DENEY ve KALĠBRASYON MERKEZĠ BAġKANLIĞI tarafından gerçekleģtirilen ve tarihli muayene ve deney raporu referans alınarak oluģturulan Çizelge 8 den alınacaktır. 36