AKKÖPRÜ SEKİLERİNİN (DALAMAN ÇAYI) GÜNEYBATI ANADOLU JEOMORFOLOJİSİNDEKİ ÖNEMİ*

Transkript

1 AKKÖPRÜ SEKİLERİNİN (DALAMAN ÇAYI) GÜNEYBATI ANADOLU JEOMORFOLOJİSİNDEKİ ÖNEMİ* Yı d. Doç. Dr. Ali Fuat DOĞU ÖZET Güneybatı Anadolu Bölüm ünün en büyük akarsuyu olan Dalaman Çayı, Gölhisar ve Acıpayam ovalan ile Batı Toroslarda açtığı dar ve derin vadisini geçtikten sonra Akdeniz'e dökülür. Dalaman Ç ayının açtığı vadinin nispeten genişlediği Akköprü çevresinde 4 seviyede bulunan sekileri, yörede m orfolojik şekillenme üzerinde etkin olan tektonik hareketlerin karakterini yansıtan özellikler taşımaktadır. Bu 4 sekiden yüksekte olan ilk ikisi m. ve m.lerde yeralır ve üzerlerinde seki dolgusu yoktur m.ler ile m.lerde yeralan alçak sekilerde konglomeralaşmış depolar dikkat çekicidir. Akköprü güneyinde Dalaman Ç ayına kavuşan Çayhisar D eresinde de sekiler vardır. Akköprü alçak sekilerine karşılık gelen Çayhisar sekilerinin en önemli özelliği yerel tektonik hareketleri yansıtmasıdır. GİRİŞ Güneybatı Anadolu'nun Fethiye, Dalaman, Ortaca, Köyceğiz, Gökova, M armaris ve Datça'yı içine alan kıyı kesimi ve bunun gerisinde uzanan dağlık kütle, Mesozoik kalkerler ve serpantinlerin saryajlarla içiçe geçtiği ve faylara bağlı hareketlerden çok etkilenmiş bir alandır. Kalker ve serpantin gibi litolojik özellikleri çok farklı olan kayaçlann üzerinde gelişen yüzey şekilleri tektonik etkilerle * Bu çalışma Ankara Üniversitesi Rektörlüğü, Araştırma Fonu M üdürlüğünün desteklediği kod nolu ve "Dalaman Çayı Vadisinin Orta Bölümünün Jeomorfolojisi" konulu projenin araştırma sonuçlarına dayanmaktadır.

2 162 Dalam an Çayının G üneybatı Anadolu Jeom orfolojisindeki Ö nem i daha da karmaşık bir hale gelmiştir. Faylanmalardan dolayı kısa mesafede basamaklı bir şekilde çeşitli seviyelerde görülen aşınım yüzeyi parçalan yöreye has bir jeom orfolojik karakter oluşturur. Miosen'de başlayan ve günümüze kadar süren tektonik olaylar sonucunda şekillenen Güneybatı Anadolu iki kısma aynlır. Bunlar; kıyı kesimini oluşturan dağlık tepelik alan ve bunun kuzeyinde yer alan yüksek dağlık bölümüdür. Bu iki kesim büyük bir fayla birbirinden ayrılmaktadır, kıyı tarafında kalan kısım çökmüş buna karşılık diğer taraf yükselmiştir. Ancak, morfolojiye belirgin hatlarla yansıyan tektonizm a bu kadar sade değildir. Birbirini kesen diyagonal hatların dikkati çektiği Güneybatı A nadolu da, bu hatların çevrelediği tektonik bloklar her yeni hareketle bağımsız olarak alçalmış veya yükselmiştir. Göktepe'nin (2407 m.) kuzeyinden doğarak, G ölhisar ve A cıpayam ovalannı geçtikten sonra, Batı Toroslar'da dar ve derin vadiler içerisinde akan Dalaman Çayı, 226 km. boyuyla, Güneybatı Anadolu Bölüm ünün en büyük akarsuyudur (Şekil: 1). Dalaman Çayı, yörede "kapız" adı verilen derin ve sarp vadisinden kıyıya yakın bir kesimde, Akköprü ile Ortaca arasında çıkarak, Dalaman Ovası içinde akar ve Akdeniz'e dökülür. Akköprü civannda D alaman Ç ayına katılan ve boyu 20 km. olan Çayhisar Deresi ise Sandıras D ağının (2295 m.) güneyinden doğar. Dalam an Ç ay ın ın yatağı boyunca pek sık rastlanm ayan sekileri, A cıpayam Ovası güneyinde ve Akköprü çevresinde bulunur. Akköprü çevresindeki Dalaman Çayı sekileri, Çayhisar sekileriyle birlikte, vadinin aşağı kesiminin önem li jeom orfolojik birimleridir. Dalaman çayı üzerinde 4 tane baraj yapımı planlanmaktadır. İnceleme alanında A kköprü çevresindeki sekilerin önemli bir kısmı, bunlardan D anbük yakınına yapılacak olan Akköprü barajının sulan altında kalacaktır, çünkü, yapılması düşünülen barajın su kotu 200 m. olacaktır. AKKÖPRÜ ÇEVRESİNİN GENEL JEOLOJİ VE JEOMORFOLOJİSİ İnceleme alanında Paleozoik-Mesozoik kalkerler ile Kretase yaşlı melanj, peridotit ve serpantinler (bu form asyon içerisinde zengin krom yataklan vardır), Tersiyer yaşlı kalkerlerle fliş üzerine itilmiş durumdadır. Bu bindirmenin en üstünde peridotit ve serpantin napı yer alır^bu şaryajlı yapı üzerinde aşınım yüzeyleri oluşmuş ve aynca faylarla da parçalanm ıştır (Foto: 1). Dalam an Çayı vadi-

3 Dalam an Çayının G üneybatı Anadolu Jeom orfolojisindeki Ö nem i 163

4 164 Dalam an Çayının G üneybatı Anadolu Jeom orfolojisindeki Ö nem i sinde, Akköpru nün kuzeydoğusundan başlayarak, 6-7 km boyunca ve Çayhisar Deresi vadisinde ise akarsuyun D alam ana karıştığı kesimden yukarıda, 3-4 km boyunca, yer yer kesintili olm akla birlikte, K uatem er'e ait konglom era ve alüvyonlar bulunur. Foto: 1- Dalam an Çayı'nın yukarı kesimlerine Darıbük civarından bakış. G eride serpantin ve kalkerlerin topografık görünüm farklılığı dikkati çekmekte, bu form asyonların üzerinde ise aylanm ayla basamaklanmış aşınım yüzeyi görülmekte. Fotoğrafta akarsuyun sol tarafında yamaç boyunca Alçak Seki 1 izlenebilmektedir. İnceleme alanında litolojik farklılık topoğrafyaya yansımıştır. Kalkerler üzerinde gelişen sarp topoğrafık hatlara karşılık, melanj, serpantin ve fliş gibi formasyonlar üzerinde yumuşak topoğrafik hatlar dikkati çeker. Ayrıca tektonik etkiler değişik formasyonlarda farklı etkiler yapmıştır. Kalkerler üzerinde dik yamaçlar halinde kendini hissettiren tektonik etkiler, serpantinlerde bu denli belirgin değildir. Buna en iyi örnek Büyükasar Tepe, Sandalbaşı Tepe ve Kocakarayar Dağı boyunca kuzeybatı-güneydoğu uzanışlı fay zonunda gözlenen yam açlardır (Şekil: 2 ve Şekil: 3). Araştırma alanı çevresinde, metreler arasında yer alan Miosen aşınım yüzeyi tektonik etkilerle parçalanarak basamaklı bir görünüm kazanmıştır. Aşınım yüzeyi içerisinde Dalaman Çayı ve kollan tarafından dar ve derin vadiler açılmıştır. Vadinin genişle-

5

6 BOZTEPE DAST

7 AKKÖPRÜ JEOLOJİ ÇEVRESİNİN HARİTASI Alüvyon ( Holosen ) Alüvyon-Konglom era (Pleistosen) Flis (Tersiyer) Kalker (Tersiyer) s s Peridotit - Serpantin (Kretase) Akköprü Melanj ( Kretase ) E3 B r a A 579 Kalker ( Paleozoik - Mesozoik ) Saryaj Fay Akarsu Yükseklik değeri Yerleşme Köprü 1k m E. Ş E K E R C IO G L U 'N O A N ( ) Seki 1: 3 Y A R A R L A N IL A R A K H A Z I R L A N M IŞ T I R.

8 AKKÖPRÜ ÇEVRESİNİN JEOMORFOLOJİ HARİTASI Aşınım yüzeyi W L rtj i f t Yamaç Faylı yam aç m Yüksek seki 1 Yüksek seki 2 Alçak seki 1 Alçak seki 2 cc\j Vadi tabanı S Akarsu 579 Yükseklik değeri Yerleşme V Köprü 1 km A.FUAT OOOU 1953 Sekil-. U

9 Dalam an Çayının G üneybatı Anadolu Jeom orfolojisindeki ö n e m i 165 yen kesimlerinde ise sekiler gelişme imkanı bulmuşlardır (Şekil: 4). Akköprü çevresinde akarsuyun çoğu kesimde dar bir şerit halinde uzanan bugünkü tabanının genişliği yer yer m.yi bulm aktadır. Kil, silt, milden başlayarak çakıl ve iri bloklara kadar değişen boyutlarda m alzem enin oluşturduğu taban dolgusunun kalınlığı, yapılan sondajlara göre, 38 m.ye kadar inmektedir. AKKÖPRÜ ÇEVRESİNDEKİ SEKİLERİN ÖNEMİ Dalaman Ç ayının Miosen yaşlı aşınım yüzeyleri içinde açtığı vadinin aşağı bölüm lerinde, Akköprü yerleşm esi çevresinde, dikkati çeken akarsu sekileri, yörenin tektonik modeli ve jeomorfolojik gelişimi açıklayıcı, önemli bulgular taşımaktadır. Dalaman Ç ayının eski seviyelerini temsil eden bu sekilere vadinin tümü boyunca her yerde rastlamak mümkün değildir. Sekiler Dalaman Çayı'nın çoğu yerde çok derin ve dar olan vadisi içinde oluşm a imkanı bulam a mıştır. Ayrıca Dalaman Çayı'nın bir kolu olan ve Akköprü'nün 3 km kadar güneyinden ona karışan Çayhisar Deresi vadisindeki ilginç akarsu sekileri de dikkati çekm ektedir. Çayhisar boyunda görülen bu sekiler yerel tektonikle deform asyona uğram ışlardır. A k köprü ve Çayhisar sekileri olarak isimlendirilen bu akarsu sekileri aynı akarsu sistem ine ait olm akla birlikte yerel etkilerle farklı özellikler kazanm ışlardır. Dalam an Ç ayının ova içinde yer alan kesiminde ise kıyı bölümündeki çökmenin etkisiyle bu sekilerin ova içindeki uzantıları daha genç akarsu m alzem esiyle örtülm üştür. İnceleme alanını oluşturan Akköprü çevresinde yer alan sekilerin bir kısmı yerel tektonik özellikleri yansıtm aktadır. Bu tip tektonik hareketler kıyıdaki ovalarda da etkili olm uştur, örneğin bu sebeple antik Kaunos şehrine ait bazı bölüm ler sular altında kalmış, buna karşılık bazı bölüm ler orjinal konum larını m uhafaza etm işlerdir. Akköprü çevresindeki sekiler ovadaki gibi alüvyal bir boğulmaya uğram adıkları için tektonik etkileri açıkça gösterm ekte ve kısa m e safede bu farklı hareketleri izlemek mümkün olmaktadır. Akköpıü ve çevresi, Dalam an sekilerinin vadi içinde çok iyi geliştiği ve korunduğu yerlerden birisidir. AKKÖPRÜ SEKİLERİ Adını, yakınında bulunan Selçuklu dönemine ait bir köprüden alan Akköprü yerleşm esi, M uğla'nın K öyceğiz ilçesine bağlı D e mirli köyünün bir mahallesidir. Dalam an Çayı araştırm a alanı içerisinde Akköprü yerleşm esinin 1 km kuzeydoğusunda yer alan tarihi

10 166 Dalam an Çayının Güneybatı Anadolu Jeom orfolojisindeki Ö nem i Akköprü'ye kadar, kalkerler içerisinde açtığı dar ve derin bir vadide akar (Foto: 2). Köprüden itibaren vadinin içerisinde açıldığı yapı değişmekte ve serpantin ile flişler arasında vadi genişlemektedir (Foto: 3). Bu genişleme vadinin bu kesiminde sekilerin oluşması için uygun bir zemin hazırlamıştır. Akarsuyun aşağı kesimlerine doğru tamamen serpantinler içerisinde açılmış olan vadi içinde sekileri hemen hemen kesintisiz bir şekilde izlemek m üm kündür (Foto: 1). Dalaman Çayı, Dikmen Tep>e çevresindeki kalkerler içerisinde yeniden dar ve derin bir vadiye girer ve buradan itibaren seki görülmez. Foto: 2. Tarihi Akköprü, D alam anın kalkerler içerisinde aklığı dar vadisinin çıkışında yer almaktadır. Köprünün bir ayağı Alçak Seki I, diğeri ise Alçak Seki 2 üzerinde oturtulmuştur. Akköprü sekileri, iki grup halinde ve dört ayrı seviyede bulunurlar (Şekil: 4 ve Şekil: 5). Bunlar, "Yüksek Seki 1" ve "Yüksek Seki 2" ile "Alçak Seki 1" ve "Alçak Seki 2" olarak isim lendirilmiştir. Yüksek Seki 1 (SY1), m.lerde, Yüksek Seki 2 (SY2), m.lerde yer alır. Alçak Seki 1 (S A İ), m.lerde, A l çak Seki 2 (SA2) ile m.lerde bulunurlar.

11 Dalam an Çayının G üneybatı Anadolu Jeom orfolojisindeki Ö nem i 167 Foto: 3. Ballıkhaşı mahallesinde Yüksek Seki 1 seviyesinden Akköprü sekilerinin görünüşü. G eride Aklaş-Çallı çevresinde yer alan Yüksek Seki I ve 2 seviyeleri, ön planda akarsuyun sol tarafında alçak sekiler, fotoğrafın alt tarafında ise Gökseki civarındaki yüksek seki 2 görülmektedir. Yüksek Sekiler İnceleme alanı içerisinde sadece Aktaş ile Çaltı ve Gökseki yerleşmeleri çevresinde görülen yüksek sekiler çoğunlukla fliş, melanj ve peridotit üzerinde yer alırlar (Şekil: 5 ve Şekil: 6). Gökseki çevresindeki yüksek sekiler akarsudan nisbi olarak 140 m. (SY2) ve 200 m. (SY1) yükseklikte (Foto: 3), Aktaş, Çaltı çevresinde yer alanlar ise 110 m. (SY2) ve 150 m. (SY1) yükseklikte başlarlar. Litolojik farklılık ve yerel tektonik etkilerle, vadinin iki yam acında farklı seviyelerde görülen bu sekiler üzerinde, akarsuya ait dolgu malzemelerini görmek mümkün değildir, bunlar Dalaman'ın eski dönem lerine ait şekillerdir. Bu iki seki birbirlerine belirgin olmayan bir basamakla bağlanır. Yüksek sekiler gerilerinde yer alan aşınım yüzeylerinden belirgin yam açlarla ayrılırlar. Seki seviyelerinin farklılığında litolojik özellikler etkili olm uştur. Fliş üzerinde yer alan ve Gökseki çevresinde gözlenebilen yük-

12 1K8 Dalam an Çayının G üneybatı Anadolu Jeom orfolojisindeki Ö nem i S E K İ 1 Â T I.. A_.J KOPRU 1 Y Ü K S E K S E K İ 2 # * * A L Ç A K S E K İ 1 l > H VADİ TABANI ALÇAK SEKİ 2 YERLEŞME Sekil : 5

13 Dalam an Çayının Güneybatı Anadolu Jeom orfolojisindeki ö n e m i 169 er LU & o. :0 er < ı/ı X >- < u- LU > :r> cc CL o < L0 ÜJ to- 2 CO- LU _l _l LU z LU O

14 170 Dalam an Ç ayının G üneybatı Anadolu Jeom orfolojisindeki Ö nem i sek sekiler ( m.ler arası) daha yukarıdadır. Melanj ve serpantinler üzerinde gelişmiş olan ve Aktaş-Çaltı çevresinde yer alan sekiler ise daha aşağı seviyededir ( m.ler arası). Bu seviye farklılığında tektoniğin de payı vardır. Bu iki etki sonucunda, D alaman Çayı vadisinin iki yam acında yer alan yüksek sekiler arasında bir asim etri oluşmuştur. Büyükasar tepe güneyi boyunca uzanan fayın etkisiyle meydana gelen yükselme sonucunda, Gökseki çevresinde yer alan sekiler, vadinin diğer yamacında Aktaş ve Çaltı çevresindeki sekilere oranla daha yükseğe çıkmıştır. Gökseki çevresinde m.ler arasında son bulan seki, Aktaş, Çaltı çevresinde ise m.lerde nihayetlenir. Alçak Sekiler Alçak sekiler m.ler (SA İ) ile, m.ler (SA2) arasında bulunurlar. Alçak Seki 1, Dalaman Ç ayından nisbi olarak, m. yüksekte, Alçak Seki 2 ise m. yüksekte yer alır (Şekil 5 ve Şekil: 6, Foto: 4). Foto: 4. Dalaman Çayı'nın Akköprü civarındaki alçak sekilerinin yeni köprüden görünüşü. Kalker ile serpantin çakıl ve bloklarının çoğunlukta olduğu seki malzemesinin çaplan 0.5 mm ile 30 cm. arasında değişmekle bir

15 Dalam an Çayının Güneybatı Anadolu Jeom orfolojisindeki Ö nem i 171 likte depolar içinde çok daha büyük bloklar da dikkati çeker. İyice yuvarlaklaşm ış olan seki malzem esi, Pleistosen'deki yağışlı bir dönem e ait, güçlü bir akışın ürünüdür. Bunlar yer yer kalker çim entoyla konglom eralaşm ıştır (Foto: 5). A lçak Seki 1 dolgusunun kalınlığı 40 metre, Alçak Seki 2 dolgusunun görünen depo kalınlığı ise 10 m. kadardır. Ancak A lçak Seki 2'nin bir kısm ı bugünkü taban seviyesi altında da devam etm ektedir (Şekil: 6). Bu seki dolgusunun alüvyal malzeme tarafından kısmen örtülmesi Holosen'de bu kıyılardaki alüvyal boğulmayla ilgilidir. Ama bu boğulma inceleme alanının daha yüksek olm ası sebebiyle kıyıdaki ovalarda olduğu ölçüde değildir ve bu sebeple tektonik hareketler ile klimatik etkilere bağlı değişiklikler hakkında önem li ipuçlan verebilmektedir. Foto: 5. Kalker çimentoyla konglomeralarmış olan alçak sekilerin Akköprii mahallesi çevresinden görünüşü. Dalaman Ç ayının Akköprü ile Dikmen Tepe arasında kalan kesiminde sürekli olarak izlenebilen bu sekilerden yüksekte olanı (S A İ) kırm ızım sı rengi ile diğerinden (SA2) belirgin olarak ayrılm akla birlekte m alzem e karakterinde büyük oranda benzerlik vardır. Bu sekilerin malzem esi, Köyceğiz ve Dalaman ovalarının etrafında yer alan ve Würm dönemine ait olan, birikinti konilerinin m alzem esi ile, gerek malzem enin cinsi ve boyutları gereklik göste

16 172 Dalam an Çayının Güneybatı Anadolu Jeom orfolojisindeki Ö nem i rir. Bundan dolayı bu sekileri de aynı döneme ait şekiller olarak nitelendirm ek mümkündür. ÇAYHİSAR SEKİLERİ Çayhisar Deresi, Akköprü yerleşm esinin 3 km kadar güneybatısında Dalaman Çayı'na kavuşur. Akarsuyun D alam ana karıştığı kesimden kuzeye doğru vadi içinde iki seviye halinde (Şekil: 4, Foto: 6) 3 km kadar izlenebilen bu sekiler Akköprü'nün alçak sekileriyle aynı yaştadır, ama farklı özellikler taşımaktadır. Foto: 6. Çayhisar vadisi içerisinde yer alan Alçak Seki 1.

17 Dalam an Çayının G üneybatı A nadolu Jeom orfolojisindeki Ö nem i 173 Çayhisar vadisin'de S A l lerin akarsudan nisbi yükseklikleri aşağı kesimlerde iken, yukarılara doğru gidildiğinde m. kadardır. Bu sekilerle Akköprü'nün SA l'lerinin malzemesi aynı karakterdedir. Ancak Çayhisar S A l'leri vadi yam açlarına yam anmış dar ve uzun şeritler halinde kalmışlardır. Çayhisar Vadisi'nde SA2'nin dolgu malzemesi de Akköprü SA2'lerinin malzemesine büyük oranda benzerlik göstermektedir. Ama Çayhisar sekileri daha sağlam bir şekilde çimentolanmıştır (Foto: 7). Serpantin ve kalker bloklarıyla iri çakıllarından oluşan Foto: 7. Ç ayhisar seki dolguları (Alçak Seki 2) sağlam bir kalker çimento ile konglom eralaşmıştır.

18 174 Dalam an Çayının G üneybatı Anadolu Jeom orfolojisindeki Ö nem i seki dolgusu, Çayhisar D eresinin yukarı kesim lerinde katettiği kalkerlerden eriterek getirdiği malzeme sebebiyle sert ve sağlam bir çementoyla birleşmiş durumdadır. Akköprü sekileri ise buna göre daha gevşek bir çimentolaşma özelliği gösterir, çünkü Dalaman Çayı yukarı kesimlerinde daha başka formasyonlar içinindeki kalker eriyiklerin konsantrasyonu daha azdır. Çayhisar Deresi, kaynağından Bezirgân'a kadar yüzeyde akar, ancak buradan itibaren SA2 içerisinde açtığı dar bir yarıntıya girer. Yarıntının en derin kesimleri 6-7 m., genişliği ise 1-2 m.dir (Foto: 8). İncelem e alanında sadece Çayhisar sekilerinde görülen bu durum, Büyükasar Tepe çevresinden başlayarak Çayhisar vadisinde de devam eden fay hatları boyunca, tektonik blokların alçalıp yükselme hareketlerine bağlıdır. Yarıntının derinliği sözkonusu yerel tektonik hareketler sebebiyle değişiklik gösterir. Örneğin Dalaman Çayı çevresinde de yüzeyde akan Çayhisar yukarıya doğru bu sekiye gömülmekte ve yanntı derinleşmekte, ardından derinlik tekrar azalm akta ve yer yer akış seki yüzeyinde sürmektedir, böyle yerlerde seki yüzeyi akarsuyun getirdiği alüvyonlarla örtülüdür. Aynı özellik Bezirgân'a kadar devam eder. Foto: 8. Çayhisar'ın alçak sekileri tektonik etkilerle deform asyona uğramıştır. Bu sebeple Çayhisar, seki dolgusu içerisinde açtığı, dar ve derin bir kanalda akmaktadır.

19 Dalam an Çayının G üneybatı Anadolu Jeom orfolojisindeki Ö nem i 175 SONUÇ Dalaman Çayı, içerisinde aktığı dağlık kesimin yükselmesi sonucunda yatağını derine doğru kazmış ve tektonik aktivitenin hızı oranında kalker içerisinde dar ve derin boğazlar oluşturm uştur. V a dide, litolojik farklılık sebebiyle, Akköprü çevresinde, genişleme meydana gelmiş ve burada çeşitli seviyelerde sekiler oluşmuştur ve bunlar günüm üze kadar korunabilmişlerdir. D alam an Çayı vadisinde, Akköprü çevresinde 4 seviyede görülen sekilerden ilk ikisi (Yüksek Seki 1 ve Yüksek Seki 2) üzerinde seki dolgusu yoktur. Dalaman ve Çayhisar vadilerinde, yer yer sıkı çimentolanmış kalın dolgulara sahip olan alçak sekilerin m alzem e karakteri, bunların çok yağışlı bir dönemin eseri olduklarını göstermektedir. Ayrıca seki m alzem esinin biriktiği dönem de denizin daha alçak bir seviyede olması da akarsuyun akış gücünü etkilemiş bu da malzeme miktarının artışına sebep olmuştur. Araştırma alanında Çayhisar Deresi vadisinde görülen sekilerin yatak boyunca yer yer deform asyona uğramış olm aları yerel tektonik hareketlere bağlıdır, bu şekil değişiklikleri tektonizmanın Holosen'de de sürdüğünü gösterm ektedir. Genç tektonik hareketler Köyceğiz, Dalyan ve D alam an ovalarında da etkili olmuştur. Ancak alüvyal boğulmalar sebebiyle ova yüzeylerinde, arkeolojik veriler dışında, bunlardaki yerel alçalıp yükselmeyi ispatlayacak fazla bulgu yoktur. Ama ovalardaki gibi kalın bir alüvyal boğulm aya uğram adıkları için, G üneybatı A nadolu'nun bu kesimi için tektonik gelişimini, mekanizmasını ve etkilerini sadece Akköprü ve Çayhisar sekileri sayesinde açıklam ak m üm kün olabilm ektedir. YARARLANILAN KAYNAKLAR Ardos, M., (1979) Türkiye Jeomorfolojisinde Neotektonik. İst. Ün. Yay. No: 2621, Coğ. Ens. Yay. No: 113, İstanbul. Ardos, M., (1992) Türkiye'de Kuaterner Jeomorfolojisi. İst. Ün. Ed. Fak. Yay. No: 3737, İstanbul. Brinkmann, R., (1976) G eologyoft urkey. Elsevier Publ. Amsterdam. Colin, H.J., (1962) "Fethiye-Antalya-Kaş-Finike (Güneybatı Anadolu) Bölgesinde Yapılan Jeolojik Etüdler" MTA Dergisi S: 59, s , Ankara.

20 176 Dalam an Çayının G üneybatı Anadolu Jeom orfolojisindeki ö n e m i Darkot, B., Erinç, S., (1954) "Güneybatı Anadolu'da Coğrafi Müşahedeler" tü Coğ. Ens. Der. C: 3, S: 5-6, s , İstanbul. Darkot, B., Tuncel, M., (1978) Ege Bölgesi Coğrafyası. İÜ Coğ. Ens. Yay. No: 99, İstanbul. Doğu, A.F., (1986) Köyceğiz-Dalam an Ovaları ve Çevresinin Jeomorfolojisi. AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. (Basılmamış Doktora Tezi). Doğu, A.F., (1988) "Köyceğiz-Dalaman Çevresindeki Tarihi Yerleşme Alanlarının Jeomorfolojik Birimlerle ilişkisi" AÜ DTCF Dergisi C: 32, S: 1-2, s , Ankara. Erinç, S., (1955) "Gediz ve Küçük M enderes Deltalarının Jeomorfolojisi" 9. M eslek Haftası Tebliğler ve Konferanslar, Türk Coğrafya Kurumu Yayınları Sayı: 2, Coğrafya Meslek Haftaları Serisi: 1, s , İstanbul. Erol, O., (1969) "Anadolu Kıyılarının H olosendeki D eğişm eleri Hakkında Gözlemler" AÜ DTCF Coğ. Araş. Der. S: 2, s , Ankara. Erol, O., (1976) "Quaternary Shoreline Changes on the Anatolian C oast o f the Aegean Sea and R elated Problems" Bull. Soc. Geol. Fran.: XVIII, N: 2, , Paris. Erol, O., (1979) "Türkiye'de Neojen ve Kuaterner Aşınım Dönemleri, Bu Dönemlerin A şınım Yüzeyleriyle Yaşıt (Korelan) Tortullara Göre Belirlenmesi" Jeomorfoloji Der. S: 8, s. 1-40, Ankara. Erol, O., (1983) Türkiye'nin Genç Tektonik ve Jeomorfolojik Gelişimi" Jeomorfoloji Der. S: 11, s. 1-22, Ankara. Erol, O., (1991) G eom orphological Evolution o f the Taurus Mountains, Turkey" Geomorp. N.F. Suppl. 82, p , Berlin. G ökçen, S.L., vd. (199m 0) "Küçük M enderes Delta Kom pleksi ve Gelişim inde A ktif Tektonizma Etkileri" Türkiye Jeoloji Bülteni, C: 33, S: 2, s , Ankara. G raciansky, P. Ch., (1966) "Teke Yarımadası (Likya) Torosları'nın Üst Üste Gelmiş Ünitelerinin Stratigrafisi ve Dinaro-Toroslar'daki Yeri" MTA Dergisi S: 71, s , Ankara. K aadcn, G., Met/., K., (1954) "Datça-Muğla-Dalaman Çayı (SW Anadolu) Ovasındaki Bölgenin Jeolojisi" Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni C: 5, S: 1-2, s , Ankara. K aaden, G., (1959) "Güneybatı Türkiye'de Peridotit Kitleleri İçinde Zuhur Eden Kromitlerin Kompozisyonu ile Tektonik-Magnetik Vaziyetleri Arasındaki M ünasebet Hakkında" MTA Dergisi, S: 52, s. 1-14, Ankara. K ayan, I., (1971) "Gökova ve Çevresinde Fiziki Coğrafya Araştırmaları" AÜ DTCF Coğ. Araş. Der. S: 3-4, s , Ankara. K ayan I., (1979) M uğla-yatağan Çevresinin Jeomorfolojisi. Ankara. (Basılmamış Doçentlik Tezi). Pam ir, H.N., (1974) Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası D enizli Paftası İzahnamesi. MTA Ens. Yayını. Ankara.

21 Dalam an Çayının G üneybatı Anadolu Jeom orfolojisindeki ö n e m i 177 Pons, L.J., Edelm an, C.H., (1963) Köyceğiz-Dalaman Sahası Toprak Etüdü. (Çev. M e sut Ozuygur) Toprak ve Gübre Araştırma Ens. Müd. Toprak Etiidleri Serisi No: 5, Ankara. Sür, Ö., (1980) "Kuatemerdeki Deniz Seviyesi D eğişiklikleri ve Nedenleri" AÜ DTCF Coğr. Araş. der. S: 9, s , Ankara. Şekercioğlu, E., (1989) M uğla-dalaman Çayı Aşağı H avzası Akköprü Barajı ve Ç evresinin Jeotektonik İncelemesi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. (Basılmamış Doktora Tezi). Tuncelj M., G ögm en, K., (1973) "Köyceğiz-Fethiye Yöresinde Bazı Coğrafi Gözlemler" İÜ Coğ. Ens. Der. C: 10, S: 18-19, s , İstanbul. Y ücel, T., (1946) Acıpayam Ovasının Yeryüzü Şekilleri ve Dalam an Çayı-M orfolojik Etüd- Ankara, (Basılmamış Doktora Tezi). Y alçınlar, İ., (1964) "Muğla Bölgesinde Jeomorfolojik Müşahadeler" İÜ Coğ. Ens. Der. C :7, S: 14, s , İstanbul.