SPOR YÖNETİMİNDE LİDERLİK ÖZELLİK VE BECERİ ALGILARI (Celal Bayar Üniversitesi Örneği)

Transkript

1 SPOR YÖNETİMİNDE LİDERLİK ÖZELLİK VE BECERİ ALGILARI (Celal Bayar Ünirsitesi Örneği) Özge YAVAŞ *, Özgür TEZ *, Kevser YILMAZ*, Dr. Pınar GÜZEL * * Celal Bayar Ünirsitesi Beden Eğitimi Spor Yüksekokulu, Manisa, TÜRKİYE ozgeyavas@hotmail.com.tr, ozgurtez@hotmail.com.tr, k.yilmaz92@gmail.com, pnrguzel@yahoo.com ÖZET Bu çalışmanın amacı Spor Yöneticiliği Bölümü öğrenci, mezun öğretim elemanlarının liderlik ile ilgili algılarının ortaya konulup, mevcut durumun tespit edilmesidir. Araştırmada; nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması yöntemi kullanılmıştır. Araştırma örneklemini Celal Bayar Ünirsitesi Beden Eğitimi Spor Yüksekokulu Spor Yöneticiliği Bölümü nde görev yapan 5 öğretim elemanı, Spor Yöneticiliği Bölümü nden mezun 5 kişi öğrenimine devam eden 10 öğrenci oluşturmaktadır. Veri toplama yöntemi olarak ise görüşme yaklaşımı kullanılmış görüşmeler, görüşme formu kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Veri analizleri betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Katılımcılar ile yapılan yüz yüze görüşmeler sonucunda katılımcıların liderlik algıları, liderlik özellik becerilerinin kazandırılmasına ilişkin bulgular temalandırılarak ortaya konulmuştur. Ayrıca katılımcıların liderlik özellik becerilerinin Beden Eğitimi Spor Yüksekokulu nun diğer bölümlere göre farkındalıklarının yüksek olduğu bu bölümde eğitim almanın kariyer basamaklarına katkı sağladığına dair sonuçlar tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Akademisyen, Liderlik, Öğrenci, Spor Yöneticiliği Bölümü GİRİŞ Yönetim açısından önemli bir olgu olan liderlik, örgüt içerisinde yer alan her yöneticinin taşıması gereken bir özellik halini almaktadır. Bilginin sürekli yenilendiği bir toplum içerisinde insanların değişime ayak uydurabilmek için yönetme yönetilmeye ihtiyaç duyması yönetim kavramı ile birlikte liderlik kavramının yaşamımızın bir parçası haline gelmesini zorunlu kılmıştır (Atar Özbek, 09:51). Örgütlerin temel yapı taşını oluşturan yöneticilik; kişilerin kendi uğraşları sonucu çözülemeyecek türdeki işlerin çözümü için bir kişi ya grup tarafından çalışanların faaliyetlerinin belirlenip koordinasyonunun sağlanma süreci olarak tanımlanırken (Şirin, 08:15), Eren (10), liderliği insanların faaliyetlerini etkilemek amaçlı bir güç olarak tanımlamaktadır. Bir yönetim örgütü içerisinde yer alan yöneticilerin, mantıksal yönlerinin ön planda olup; hayal gücü yaratıcılığa ilişkin liderlik özelliklerinin etkisiz olması (Gökçe, Çam Yazıcılar, 08:6), örgütlerde başarının yakalanabilmesi açısından lider-yönetici kavramının bir bütün olarak düşünülüp, bu iki kavrama ilişkin özelliklerin örgütte başarının sağlanması açısından bir anahtar görevini yerine getirebileceği düşünülmektedir. Sosyal bilimler alanında birçok araştırmaya konu olan liderlik kavramının öğretilebilir olupolmadığı uzun süre tartışılmış günümüzde de hala tartışılmaya açık bir araştırma konusu olmaya devam etmektedir (Atar, v.d., 09:52). Cox Hoor (03), bu konuda hiç kimsenin lider olarak dünyaya gelmediğini; doğum sırasında doğumu gerçekleştiren kişinin: Gözünüz aydın! Nurtopu gibi bir lideriniz oldu! demediği gibi hiçbir gazetede de: Dün hastanede üç kilo dört yüz gram ağırlığında bir lider dünyaya geldi! yazan haber

2 görülmemiştir diyerek liderlik özelliklerinin doğuştan gelmediğini, deneyimler yoluyla kazanılabileceğini ileri sürmüştür (Ogurlu, 12:46). Cox Hoor (03) ün liderlik özellikleri ile ilgili ortaya attığı düşünceye karşıt birçok yazar liderlik özelliklerinin eğitim yoluyla geliştirilemeyeceğini savunurken; bazı yazarlar tarafından sadece tutum davranışa yönelik özelliklerin eğitim yoluyla geliştirilebileceği ileri sürülmüştür (Gökçe, v.d., 08:6). Beden Eğitimi Spor Yüksek Okulu (BESYO) Spor Yöneticiliği Bölümü (SYB) ndeki ders müfredatı kapsamındaki spor yönetimi, liderlik derslerinin teorik ağırlıklı olup, daha fazla mesleki anlamda uygulamaya dönük olmaması (Gökçe, v.d., 08:13), değişime ayak uydurabilecek yönetici profilinin yetersiz kalmasına, bu bakımdan sürekli değişim gelişim içerisindeki toplumda yer alan yöneticilere liderlik özellik becerilerinin eğitim yoluyla kazandırılarak; değişime ayak uydurabilecek bir lider-yönetici profilinin ortaya çıkmasına ihtiyaç vardır. Bu noktadan hareketle çalışmada değişimin katalizörü olarak nitelendirilebilecek spor ile iç içe olan sosyo-kültürel yapısı yüksek bireylerin yer aldığı Beden Eğitimi Spor Yüksek Okulu Spor Yöneticiliği Bölümü öğrencilerine liderlik eğitiminin rilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Çalışmada BESYO Spor Yöneticiliği Bölümü öğrenci, mezun öğretim elemanlarının liderlik ile ilgili algıları ortaya konulmaya çalışılmıştır. YÖNTEM Araştırmada BESYO Spor Yöneticiliği Bölümü öğrenci, mezun öğretim elemanlarının liderlik ile ilgili algıları ile mevcut durumun tespit edilmesi amacıyla nitel araştırma tekniklerinden durum çalışması yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın amacını ortaya koyabilmek için; Celal Bayar Ünirsitesi BESYO Spor Yöneticiliği Bölümünde görev yapan 5 öğretim elemanı, SYB nden mezun 5 kişi öğrenimine halen devam eden 10 öğrenci olmak üzere kişi araştırmanın örneklemini oluşturulmuştur. Katılımcı profili oluşturulurken halen spor yöneticiliği bölümünde öğrenim gören öğrenciler için amaçlı örnekleme yöntemi içerisinde yer alan ölçüt örnekleme yöntemi baz alınarak katılımcıların resmi kayıtlardaki genel not dökümanları incelenmiş, listede yer alan en başarılı 5 er kişi örnekleme dahil edilmiştir. Araştırmada ri toplama yöntemi olarak, görüşme yaklaşımı bu yaklaşımda görüşme formu yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada, rilerin anlaşılır bir biçimde çözümlenmesinde ise nitel analiz yöntemlerinden betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada görüşme yapılan öğretim elemanları A; mezun M öğrenciler Ö şeklinde kodlanmıştır. BULGULAR Katılımcıların Spor Yöneticisinde bulunması gereken liderlik özellikleri ne ilişkin ana alt temalar Tablo 1 de sunulmuştur. Buna göre katılımcıların liderlik özellikleri ile ilgili rdikleri cevaplar demokratik, iletişim, empati, kriz risk yönetimi, karizmatik şeklinde belirtilmiş katılımcıların karizmatik alt temasında yoğunlaştığı tespit edilmiştir.

3 Görüşme Sonucu Ortaya Çıkan Kodlar Katılımcılar Spor Yöneticisi Liderlik Özellikleri ilişikisi Demokratikleşme İletişim kurabilme Mesleki özellikler Diğer özellikleri liderlik Demokratik Iletişim Empati Kriz yönetimi Risk yönetimi A1, A2, A4, M1, M5, Ö1, Ö9 A1, A3, A5, M1, Ö3, Ö5, Ö8, Ö10 A1, A2, A3, A5, M1, M4, Ö2, Ö4, Ö5, Ö7, Ö10 Karizmatik A1, A2, A3, A4, A5, M1, M3, M4, M4, Ö1, Ö2, Ö3, Ö4, Ö5, Ö6, Ö7, Ö8, Ö9, Ö10 Tablo 1: Katılımcıların Spor Yöneticisi Liderlik Arasındaki İlişkisine Ait Bulgular Katılımcıların; liderlik özellik becerilerinin kazanılması geliştirilmesine katkı sağladığı düşünülen temalar Tablo 2 de rilmiştir. Buna göre katılımcı görüşleri incelendiğinde teorik dersler araştırma projelerinde yoğunlaştıkları belirlenmiştir. Teorik dersler kapsamında Liderlik, Spor Yönetimi Organizasyon, İletişim Becerileri, Spor yönetimi, İnsan Kaynakları, İşletme Yönetimi, araştırma projeleri kapsamında ise akademik çalışmalar toplumsal projeler olarak tespit edilmiştir. Spor Yöneticiliği Bölümü Eğitimleri Liderlik Özellik Becerileri İlişkisi Görüşme Sonucu Ortaya Çıkan Kodlar Liderlik Özellikleri Becerileri Algısı Katılımcılar Teorik dersler A2, A3, A4, M1,M3, M4, M5, Ö2, Ö3, Ö4, Ö5, Ö6,Ö7, Ö8, Ö9, Ö10 Uygulama dersleri Araştırma projeleri A2, M5, Ö7 A1, A3, A4, A5, M3, M4, Ö9 Alan çalışması, vb. eğitimler M2 Tablo 2: Liderlik Özellikleri Becerilerinin Kazanılmasında Spor Yöneticiliği Bölümü Eğitimlerinin Katkısına İlişkin Bulgular Katılımcıların Spor Yöneticiliği Bölümü öğrencisi/mezunu olarak Beden Eğitimi Spor Yüksekokulunun diğer bölümlerine nazaran liderlik özellik becerileri farkındalıklarına

4 ilişkin sonuçlar Şekil 1 de sunulmuştur. Buna göre katılımcıların %85 (Et) nin kendilerini diğer bölüm öğrencilerinden ayrı tuttukları farkındalıklarının yüksek olduğu, %15 (Hayır) lik bir diliminin ise böyle bir ayrımın yapılamayacağını, fırsatlar rildiği takdirde her bölümün aynı olacağı görüşünde oldukları tespit edilmiştir. Şekil 1: SYB Öğrencilerinin Liderlik Özellik Ve Becerileri Farkındalığının Katılımcılara Göre Dağılımı Katılımcıların alınan lisans eğitimi ile kariyer ilişkisine yönelik bulgular tablo 3 de sunulmuştur. Buna göre katılımcılar alınan eğitimin kariyer basamaklarına katkı sağlayıp sağlamayacağı konusunda olumlu, olumsuz nötr cevaplar rmişlerdir. Buna göre olumlu görüş bildiren katılımcılar eğitim süresince edinilen liderlik bilgi becerilerinin; beraber iş yönetebilme, iletişim, sorumluluklarını gerçekleştirebilme, özgün, girişimcilik ruhu, zaman yönetimi, pozitif transfer, yenilikçi, problem çözebilme, karşılıklı gün gibi birtakım kazanımlar sağlayacağını belirtilirken; olumsuz görüş bildiren katılımcılar lisans eğitimi ile kazandırılacak bir bilginin olmadığı, bu 4 yıllık sürenin liderlik bilgi becerilerinin bireye kazandırılmasında yetersiz olduğunu belirtmişlerdir. Katılımcıların Görüşleri Görüşme Sonucu Ortaya Çıkan Kodlar Olumlu Lisans Eğitimi Kariyer İlişkisi İletişim Takım Ruhu Mesleki Donanım Zaman Yönetimi Kriz Risk Yönetimi Olumsuz Ö6 Nötr A4 A1, A2, A3, A5, M1, M2, M3, M4, M5, Ö1, Ö2, Ö3, Ö4, Ö5, Ö7, Ö8, Ö9, Ö10 Tablo 4: SYB Lisans Eğitimi Kariyer İlişkisi TARTIŞMA VE SONUÇ Araştırmadan elde edilen bulgular doğrultusunda katılımcıların liderlik algılarının faklılaştığı tespit edilmiştir. Bu farklılaşmanın katılımcıların sınıf düzeylerinden, alınan ders

5 içeriklerinden, bulundukları konumlardan kaynaklandığı bunların da kişilerin liderlik özellik becerilerini kazanmasında kazanılan becerilerin kullanılmasında etken olduğu belirlenmiştir. Lisans eğitiminin başlangıcında olan katılımcılar müfredat kapsamında yer alan yönetim liderlik ağırlıklı dersleri henüz görmemiş olmaları onları liderlik bilgi becerilerini kullanabilme bakımından diğer katılımcı profillerine göre yetersiz kılmaktadır. Lisans eğitimini tamamlama aşamasında olan katılımcılar, eğitim-öğretim süresince elde etmiş oldukları bilgiler bakımından lisans eğitiminin başlangıcında olan katılımcı profiline nazaran daha donanımlıdır. Mezun katılımcı profili değerlendirildiğinde; eğitim esnasında elde ettiği bilgileri çalışma hayatına entegre edebilme yönünden öğrenci profiline oranla daha yeterli oldukları tespit edilmiştir. Öğretim elemanı profiline bakıldığında ise; gerek çalışma süreleri, gerek kurum içi kurum dışı liderlik bilgi becerilerini öğrencilere aktarabilme bu bilgi becerileri bireysel kariyer basamaklarında uygulama alanlarına sahip oldukları belirlenmiştir. Sonuç olarak tüm katılımcı profilleri incelendiğinde öğretim elemanlarının diğer katılımcı profillerine nazaran liderlik özellik becerileri yönündeki liderlik algılarının daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak katılımcıların liderlik özellikleri ile ilgili algıları belirlenmiş bu özellikleri ne ölçüde beceriye dönüştürebildikleri, lisans eğitimi süresi içerisinde liderlik özellik becerilerinin kazandırılabilmesine etki edebilecek unsurlar saptanmaya çalışılmıştır. Bu araştırmadan elde edilen bulgular ışığında spor yöneticiliği bölümü müfredat programı gözden geçirilerek yurtiçi yurtdışı kurumlarınca akreditasyonu sağlanan öğrencilerin liderlik özellik becerilerinin kazanılmasına yardımcı olabilecek teorik uygulama derslerinin, kurs seminerlerin eğitim programında yer alması lider-yönetici yetiştirilmesi açısından yararlı olacağı düşünülmüştür. KAYNAKÇA 1. Atar, E. Özbek O. (09) Beden Eğitimi Spor Yüksek Okulu Öğrencilerinin Liderlik Davranışları. Spormetre Beden Eğitimi Spor Bilimleri Dergisi, (VII:2), S Eren, E. Örgütsel Davranış Yönetim Psikolojisi. Beta Basım. 3. Gökçe, Z., Çam İ. Ve Yazıcılar, İ. (08). Spor Yöneticilerinin Liderlik Boyutlarının Karşılaştırılması (Ege Bölgesi Örneği). Spor Yönetimi Bilgi Teknolojileri Dergisi, (1), S: Ogurlu, Ü. (12) Liderlik Becerileri Geliştirme Programının Üstün Zekalı Olan Olmayan Öğrencilerin Liderlik Becerilerine Etkisi. Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Ünirsitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 5. Şirin, E.F. (08) Beden Eğitimi Spor Yüksek Okulu Yöneticilerinin Liderlik Stilleri Çatışma Yönetimi Stratejilerinin İncelenmesi. Doktora Tezi, Ankara: Gazi Ünirsitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. 6. Yıldırım A. Şimşek H. (13). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.