Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit malat Sanayilerinde

Transkript

1 AVRUPA KOM SYONU Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit malat Sanayilerinde Mevcut En yi Teknikler Referans Doküman May s 2010

2 bu doküman a a da listelenen ve yeniden gözden geçirilmesi gereken dokümanlardan biridir: Mevcut En yi Teknikler Referans Doküman Büyük Yakma Tesisleri Madeni Ya ve Gaz Rafinerileri Demir ve Çelik Üretimi Demir çeren Metaller leme Sanayi Demird Metal Sanayileri Demir ve Döküm Sanayi Metal ve Plastiklerin Yüzey lemleri Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit malat Sanayileri Cam malat Sanayi Seramik malat Sanayi Büyük Hacimli Organik Kimya Sanayi Organik nce Kimyasal Maddeler malat Polimer Üretimi Klor Alkali malat Sanayi Büyük Hacimli norganik Kimyasallar Amonyak, Asit ve Gübre Sanayileri Büyük Hacimli norganik Kimyasallar Toprak Sanayi ve Di erleri Özel norganik Kimyasallar Üretimi Kimya Sektöründe Genel At k Su ve At k Gaz Ar t m/yönetim Sistemleri At k Ar tma Sanayileri At k Yakma Madencilik Faaliyetlerinde Maden At klar ve At k-kayaç Yönetimi Ka t Hamuru ve Ka t Sanayi Tekstil Sanayi Post ve Deri Tabaklama Mezbaha ve Hayvan Yan Ürünleri Sanayi Yiyecek, çecek ve Süt Sanayileri Yo un Kümes Hayvan ve Domuz Yeti tiricili i Organik Solventlerin Kullan m ile Yap lan Yüzey lemleri Endüstriyel So utma Sistemleri Depolama Emisyonlar Enerji Verimlili i Referans Doküman... zleme Genel lkeleri Ekonomi ve Çapraz Medya Etkileri Kod LCP REF I&S FMP NFM SF STM CLM GLS CER LVOC OFC POL CAK LVIC-AAF LVIC-S SIC CWW WT WI MTWR PP TXT TAN SA FDM IRPP STS ICS EFS ENE MON ECM Taslak ve nihai dokümanlar n elektronik versiyonlar genel kullan ma aç k olup adresinden indirilebilir.

3 Ç MENTO, K REÇ VE MAGNEZYUM OKS T MALAT SANAY LER NDE MEVCUT EN Y TEKN KLER REFERANS DOKÜMANI YÖNET C ÖZET G R Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit malat Sanayileri ba l kl BAT (Mevcut En yi Teknikler) Referans Doküman (BREF), 2008/1/EC say l Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifinin (IPPC Direktifi) 17(2)nci Maddesi kapsam nda gerçekle tirilen bilgi al veri ini yans tmaktad r. Bu Yönetici Özetinde ana bulgular tan mlanmakta ve ba l ca BAT sonuçlar ve ilgili tüketim ve emisyon seviyelerinin özeti verilmektedir. Yönetici Özeti, i bu doküman n amaçlar n, nas l kullan lmas gerekti ini ve yasal ko ullar aç klayan Önsöz ile ba lant l olarak okunmal d r. Bu Yönetici Özeti, ba ms z bir doküman olarak da okunabilir ve anla labilir, ancak, özet niteli i ta d ndan, tüm belgenin ortaya koydu u karma k bilgileri içermemektedir. Bu nedenle Yönetici Özeti, BAT karar verme sürecinde bir araç olarak bu doküman n tamam n n yerini alamaz. DOKÜMANIN KAPSAMI bu dokümanda 2008/1/EC say l Direktif Ek I Bölüm 3.1de belirtilen ve a a da yer alan endüstriyel faaliyetler ele al nmaktad r; '3.1. Döner f r nlarda çimento klinkeri üretimi yapan ve kapasitesi 500 ton/günün üzerinde olan tesisler ile Döner f r nlarda kireç üretimi yapan ve kapasitesi 50 ton/günün üzerinde olan veya di er f r nlarda kireç üretimi yapan ve kapasitesi 50 ton/günün üzerinde olan tesisler.' bu doküman çimento ve kireç sanayine ilave olarak kuru proses yöntemi ile magnezyum oksit üretimini de kapsamaktad r. bu BREF doküman biri çimento sanayi, di eri kireç sanayi ve öbürü de madenden ç kart lan do al manyezit (magnezyum karbonat MgCO 3 ) bazl kuru proses kullan lmak suretiyle magnezyum oksit üretimi olmak üzere üç bölümden olu maktad r. BREFlerin yaz lmas na yönelik genel özet ve rehber uyar nca bu üç bölümün her birinde yedi k s m bulunmaktad r. bu belge, yukar da belirtilen üç endüstriyel faaliyetin temel üretim faaliyetlerine ilaveten emisyon veya kirlilik üzerinde etkisi olabilecek ili kili faaliyetleri de kapsamaktad r. Bu nedenle, i bu doküman ham maddelerin haz rlanmas ndan bitmi ürünlerin sevkiyat na kadar olan faaliyetleri içermektedir. Baz faaliyetler, örne in, çimento klinkeri üretimi için ta ocakç l /madencilik ve aft f r nlar ana faaliyet konusu ile do rudan ili kili görülmedikleri için kapsama dahil edilmemi lerdir. Ç MENTO SANAY Temel Çevresel Konular Çimento, binalarda ve in aat mühendisli i yap lar nda kullan lan temel bir malzemedir. Avrupa Birli inde çimento üretimi 2006 y l nda 267,5 milyon ton ile dünya üretiminin yakla k % 10,5ine e it oranda gerçekle mi tir y l nda Avrupa Birli inde çimento klinkeri ve mamul çimento üreten ve toplam 377 f r na sahip olan 268 tesis bulunmaktayd. Ayr ca bunlar n d nda 90 ö ütme tesisi (çimento de irmeni) ile de irmeni olmayan iki klinker tesisi vard. Tipik bir f r n n kapasitesi yakla k 3000 ton klinker/gündür. Klinker pi irme i lemi, çimento üretimi için temel çevre sorunlar olan enerji kullan m ve havaya yap lan emisyonlar aç s ndan sürecin en önemli bölümünü te kil etmektedir. Belirli üretim proseslerine ba l olarak çimento fabrikalar hava ve kara (at k) emisyonlar na neden olurlar. Baz belirli nadir durumlarda su emisyonlar da olu abilir. Ayr ca çevre gürültü ve kokulardan da etkilenebilir. Havaya verilen en önemli kirletici maddeler toz, azot oksit ve kükürt dioksittir. Havaya verilenler aras nda karbon oksitleri, poliklorlu dibenzo-p-dioksinler ve dibenzofuranlar, toplam organik karbon, metaller, hidrojen klorür ve hidrojen florür de bulunmaktad r. Hava kirlili inin I

4 türü ve miktar, örne in; girdiler (hammaddeler ve kullan lan yak t) ve uygulanan prosesin türü gibi de i ik parametrelere ba l d r. 1 ton klinker üretmek için ABde genel olarak tüketilen hammadde miktar ortalama 1,52 tondur. Aradaki fark n ço u kalsinasyon reaksiyonu (CaCO 3 CaO + CO 2 ) s ras nda havaya yap lan karbondioksit emisyonlar eklinde süreç içinde kaybedilir. Uygulanan prosesler ve teknikler Hammaddeler madenden ç kart ld ktan, k r ld ktan, ö ütüldükten ve homojenize edildikten sonra çimento üretiminin birinci ad m kalsiyum karbonat n kalsinasyonu sonucunda elde edilen kalsiyum oksitin silis, alümin ve demir oksit ile yüksek s cakl kta reaksiyona girerek klinkeri olu turmas d r. Daha sonra klinker çimento üretmek için alç ve di er bile enlerle birlikte ö ütülür veya de irmenden geçirilir. Kireçta, marn veya tebe ir gibi do al olarak olu an kireçli tortular kalsiyum karbonat n kayna n olu turur. Silis, demir oksit ve alümin çe itli cevherlerde ve minerallerde bulunur. Çe itli türdeki at klar k smen do al hammaddelerin yerini alacak ekilde kullan labilir. Çimento sanayi enerji yo un bir sanayi olup, enerji genelde üretim maliyetlerinin (yat r m maliyetleri hariç ancak elektrik maliyetleri dahil) yakla k %40 n olu turur. Proses için gerekli termal enerji talebini kar lamak için çe itli konvansiyonel fosil ve at k yak tlar kullan labilir y l nda en çok kullan lan yak tlar petrol koku, kömür ve de i ik at k türleri ile bunlar izleyen linyit ve di er kat yak tlar, fuel oil ve do al gaz olmu tur. Temel olarak, klinker pi irme prosesinin kendine has özellikleri at klar n hammadde ve/veya yak t olarak kullan lmas n mümkün k lmaktad r. Klinker, ya veya kuru uzun f r n sisteminin, yar -ya veya yar -kuru zgaral ön- s t c l (Lepol) f r n sisteminin, kuru süspansiyonlu ön s t c l f r n sisteminin veya ön s t c l /ön kalsinasyonlu f r n sisteminin bir parças n olu turabilecek olan bir döner f r nda pi irilir y l nda Avrupada çimento üretiminin yakla k %90 kuru proses f r nlar ndan, %7,5lik bölümü yar -kuru ve yar -ya proses f r nlar ndan elde edilmi olup, Avrupa üretiminin geriye kalan yakla k %2,5lik bölümü ya proses f r nlar ndan elde edilmi tir. Yar -kuru ve yar -ya proses f r nlar nda oldu u gibi Avrupada faaliyet göstermekte olan ya proses f r nlar n n yenilendikleri zaman genelde kuru proses f r n sistemlerine dönü türülmeleri beklenmektedir. K REÇ SANAY Temel Çevresel Konular Kireç geni bir ürün yelpazesinde, örne in çelik ar tma i lemi s ras nda eritken olarak, bina ve in aatlarda ba lay c madde olarak ve su ar tma i lemi s ras nda yabanc maddeleri çökeltmek için kullan l r. Kireç ayr ca endüstriyel s v at klar n ve baca gazlar n n asidik bile enlerinin nötralizasyonu için yo un ekilde kullan l r y l nda ticari ve te ebbüslerin kendi iç ihtiyaçlar na yönelik üretim de dahil olmak üzere toplam 28 milyon tonu bulan ve dünya toplam kireç üretiminin %20sini olu turan toplam Avrupa üretimi içinde Avrupa üretim piyasas yakla k 25 milyon ton kireci temsil etmi tir y l nda AB-27de kireç üreten yakla k 211 tesis (te ebbüslerin kendi iç ihtiyaçlar na yönelik kireç üretimi hariç) varken 2006 y l nda ticari kireç üreten ve 551 adedi (veya yakla k %90 ) aft f r n olan toplam 597 f r n bulunmaktayd. aft tipi f r nlar için tipik f r n kapasitesi günlük 50 ila 500 ton aras nda de i mektedir. Kireç üretiminde genel olarak bir ton sat a haz r sönmemi kireç üretimi için 1,4 ila 2,2 ton aras nda kireçta kullan lmaktad r. Tüketim, ürün türüne, kireçta n n safl na, kalsinasyon derecesine ve at k ürünlerin miktar na ba l d r. Bakiye miktar n ço u proses s ras nda havaya yap lan karbon dioksit emisyonlar yoluyla kaybedilir. Kireç sanayi büyük ölçüde enerji yo un bir sanayi olup enerji giderleri toplam üretim maliyetinin %60 na varan bölümünü olu turur. F r nlar gaz yak tlar (örne in; do al gaz, kok f r n gaz ), kat yak tlar (örne in; kömür, kok/ta kömürü) ve s v yak tlar (örne in; a r/hafif fuel oil) ile ate lenebilir. Ayr ca, ya, plastik, ka t, hayvan yemi, tala gibi de i ik türde at klar da yak t olarak kullan l r. II

5 Kireç üretimi ile ili kilendirilen temel çevre sorunlar hava kirlili i ve enerji kullan m d r. Emisyonlar n ana kayna olan kireç pi irme prosesi enerjinin en fazla kullan ld prosestir. Kireç söndürme ve ö ütme eklindeki ikincil prosesler de önemli rol oynayabilirler. Belirli üretim prosesine ba l olarak kireç tesisleri hava, su ve kara (at k olarak) emisyonlar na neden olurlar.ayr ca, çevre gürültüden ve kokulardan etkilenebilir. Havaya sal nan ba l ca kirletici maddeler toz, azot oksitler, kükürt dioksit ve karbon monoksittir. Kullan lan ham maddelere ve yak tlara ba l olarak poliklorlu dibenzo-p-dioksinler, poliklorlu dibenzofuranlar, toplam organik karbon, metaller, hidrojen klorür ve hidrojen florür de bu kapsama dahil olabilir. Uygulanan prosesler ve teknikler Kireç terimi sönmemi ve sönmü kireci içerir ve kireç ürünleri terimi ile e anlaml d r. Sönmemi kireç veya pi mi kireç kalsiyum oksittir (CaO). Sönmü kireç a rl kl olarak kalsiyum hidroksitten (Ca (OH) 2 ) olu ur ve sönmü kireç (kuru kalsiyum hidroksit tozu), kireç sütü ve kireç macunu (suda da lm kalsiyum hidroksit parçac klar ) içerir. Kireç yapma i lemi, karbon dioksitin serbest b rak lmas ve olu an oksitin elde edilmesi amac yla kalsiyum ve/veya magnezyum karbonatlar n yak lmas ndan olu ur (CaCO 3 > CaO + CO 2 ). F r ndan ç kan kalsiyum oksit ürünü depolanmak üzere siloya aktar lmadan önce genel olarak ufalan r, ö ütülür ve/veya elenir. Pi mi kireç, sönmemi kireç olarak kullan lmak üzere silodan nihai tüketiciye teslim edilir veya sönmü kireç üretimi için su ile kar t r lmak üzere bir hidratlama tesisine aktar l r. MAGNEZYUM OKS T ÜRET M (KURU PROSES YÖNTEM YLE) Temel Çevre Sorunlar Magnezyum oksit (MgO/magnezya) en önemli endüstriyel magnezyum bile enidir ve ba l ca çelik ve refrakter sanayiinde ve bunun yan s ra di er birçok sanayi sektöründe kullan l r. Tam pi irilmi magnezya (DBM), kostik kalsine magnezya (CCM) ve fused magnezya (FM) gibi de i ik magnezyum oksit türleri kuru proses yöntemi kullan lmak suretiyle üretilir. Dünya manyezit üretimi 2003 y l nda 12,5 milyon ton olmu tur. AB-27de çimento üretimi 2003 y l nda yakla k 2,3 milyon ton ile dünya üretiminin % 18,4üne e it oranda gerçekle mi tir y l nda dünya MgO üretimi kuru proses yöntemi kullan lmak suretiyle yakla k 5,8 milyon ton olarak gerçekle mi tir. Mevcut bilgilere göre 2008 y l nda AB-27de 14 adet tesisi kullanmak suretiyle magnezyum oksit üreten (kuru proses yöntemiyle) sadece dokuz üretici vard. Tek bir tesiste sekiz adet f r n çal t ran bir üretici d nda tesis ba na dü en f r n say s bir ila üç aras ndad r. MgO ve özellikle DBM çok yüksek s cakl klarda üretildi i için MgO üretiminde enerji tüketimi yo undur. MgO üretimi için enerji talebi 6 ila 12 GJ/t aras nda de i ir ve farkl etkenler taraf ndan belirlenir y l nda yak t olarak do al gaz, petrol koku ve fuel oil kullan lm t r. Magnezyum oksit üretimi ile ili kilendirilen temel çevre sorunlar hava kirlili i ve enerji kullan m d r. Emisyonlar n ana kayna olan pi irme prosesi enerjinin en fazla kullan ld prosestir. Belirli MgO üretim proseslerine ba l olarak tesisler hava, su ve kara (at k olarak) emisyonlar na neden olurlar Ayr ca, çevre gürültüden ve kokulardan etkilenebilir. Havaya sal nan ba l ca kirletici maddeler toz, azot oksitler, kükürt dioksit ve karbon oksitleridir (CO, CO 2 ). Uygulanan prosesler ve teknikler Ham manyezit madenden ç kart l r, k r l r, ö ütülür veya de irmenden geçirilir ve pi irilmeden önce elenir. Madenden ç kart lan manyezitin %98den fazlas çe itli magnezya ürünlerinin üretimi için kullan l r. Manyezit deasidifikasyonunun kimyasal reaksiyonu endotermik olup yüksek pi irme s cakl na ba l d r. Magnezyum oksidin de i ik türleri olan CCM, DBM ve/veya FM üretimi için çe itli pi irme proseslerine ve pi irme kademelerine ihtiyaç vard r. Çok hazneli f r nlar, aft f r nlar veya döner sinterleme f r nlar gibi çe itli f r n türleri kullan lmaktad r. Fused magnezya üretimi için özel elektrikli ark f r nlar kullan lmaktad r. III

6 Ç MENTO, K REÇ VE MAGNEZYUM OKS T SANAY BAT (Mevcut En yi Tekniklerin) tespiti için gözönüne al nmas gereken teknikler CIPPC (Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol) Direktifinin çimento, kireç ve magnezyum oksit sanayilerinde uygulanabilmesi için önemli hususlar, havaya yap lan emisyonlar n azalt lmas, enerji ve hammaddenin verimli bir biçimde kullan lmas, proses kay plar n n/at klar n n minimizasyonu, geri kazan m ve geri dönü türülmesi ile etkin çevre ve enerji yönetim sistemleridir. Yukar da belirtilen hususlar, çimento, kireç veya magnezyum oksit sektörlerinde uygulanabilirlikleri gözönüne al nmak suretiyle prosese entegre edilmi olan çe itli önlemler/teknikler ve boru sonu teknikleri yoluyla ele al nm t r. Bu belgede yer alan önlemler/teknikler, yüksek seviyede çevre koruma sa layaca veya bu yönde katk da bulunabilece i dü ünülen önlemler/tekniklerdir. Bu ba lamda, kirlilik önleme ve koruma amac yla dikkate al nmak üzere çimento sanayi için yakla k 36 teknik (Bölüm 1.4), kireç sanayi için yakla k 24 teknik (Bölüm 2.4) kuru proses yöntemi kullanan magnezyum sanayi için yakla k 16 teknik (Bölüm 3.4).sunulmu tur. Mevcut En yi Teknikler BAT (Mevcut En yi Teknikler) bölümleri (Bölüm 1.5, 2.5 ve 3.5), esasen Bölüm 1.4, 2.4 veya 3.4te yer alan bilgilere dayal olarak, mevcut en iyi teknikler tan m n (IPPC Direktifi Madde 2(12)) ve IPPC Direktifi Ek IVte belirtilen görü leri gözönünde bulundurmak suretiyle çimento, kireç veya magnezyum oksit sanayileri için genel anlamda BAT olan teknikleri tan mlamaktad r. Ayr ca BAT bölümlerinde BAT kullan m ile ili kilendirilen tüketim ve emisyon de erleri önerileri de verilmi tir. Önsöz bölümünde tan mland üzere, BAT bölümlerinde emisyon s n r de erleri önerilmemi tir. IPPC direktifi kapsam ndaki tesisler için BATa dayal olarak izinde belirtilecek emisyon de erleri yetkili makam taraf ndan tespit edilecektir. bu dokümanda yer alan BAT sonuçlar n n Yönetici Özetinde sadece özet olarak sunulmu oldu u gözönünde bulundurulmal d r. lgili BAT sonuçlar n n tümünü görmek için bu doküman n 1.5, 2.5 ve 3.5 numaral Bölümlerine bak n z. Ayr ca at klar n beraber yak lmas s ras nda At k Yakma Direktifi (WID) gereksinimlerinin kar lanmas gerekti i genel olarak ak lda tutulmal d r [59, Avrupa Birli i, 2000]. Çevre Yönetimi (Bölüm 1.5.1, BAT 1) Genel birincil önlemler/teknikler (Bölüm 1.5.2, BAT 2, 3, 4) Proses seçimi (Bölüm , BAT 5) Enerji Tüketimi (Bölüm , BAT 6, 7, 8, 9) Çimento Sanayi için BAT (Mevcut En yi Teknikler) Özeti Bölüm 1.5.1, BAT 1de listelenen özellikleri yerel ko ullara uygun ekilde içeren bir Çevre Yönetim Sistemi (EMS) uygulanmas ve buna ba l kal nmas Bölüm 1.5.2, BAT 2 a, bde listelenen önlemlerin/tekniklerin uygulanmas suretiyle tüm f r n emisyonlar ve enerji kullan m aç s ndan yararl olan proses parametre ayar noktalar na mümkün oldu u kadar yak n çal arak düzgün ve istikrarl bir f r n prosesi elde edilmesi emisyonlar n önlenmesi ve/ veya azalt lmas için f r na giren tüm maddelerin dikkatlice seçilmesi ve kontrol edilmesi (Bölüm 1.5.2, BAT 3) Bölüm BAT 4 a-ede listelenen proses parametrelerinin ve emisyonlar n n düzenli olarak izlenmesi ve ölçümlenmesi. yeni tesisler ve mevcut tesislerde yap lacak büyük çapl iyile tirmeler için çok kademeli ön s tma ve ön hesaplamal kuru proses f r n kullan lmas. Düzenli ve optimum i letme ko ullar nda ilgili BAT s denge de eri klinker için MJ/tondur (Bölüm , BAT 5 Bölüm , BAT 6 a fde listelenen önlemlerin/tekniklerin birlikte uygulanmas suretiyle termal enerji tüketiminin azalt lmas /minimize edilmesi. Çimentonun ve çimento ürünlerinin klinker içeri ini azaltmay dü ünmek suretiyle birincil enerji tüketiminin azalt lmas (Bölüm , BAT 7) Ekonomik aç dan uygulanabilir oldu u takdirde, enerji mevzuat planlar nda mümkünse faydal s cakl k talebine dayal kojenerasyon/kombine s ve elektrik santrallar n dü ünmek suretiyle birincil enerji tüketiminin azalt lmas (Bölüm , BAT 8) Bölüm BAT 9 a, bde listelenen önlemlerin/tekniklerin birlikte veya tek ba lar na uygulanmas suretiyle elektrik enerjisi tüketiminin minimize edilmesi. IV

7 At k kalite kontrolu (Bölüm , BAT 10 a - c ) F r na at k beslenmesi (Bölüm , BAT 11 a - f) Tehlikeli at k maddelerin kullan m için güvenlik yönetimi (Bölüm , BAT 12) Yay lm Toz Emisyonlar (Bölüm , BAT 13 a, b) Tozlu i lemlerden kaynaklanan yönlendirilmi toz emisyonlar (Bölüm , BAT 14) F r n ate leme i lemlerinden kaynaklanan toz emisyonlar (Bölüm , BAT 15) So utma ve ö ütme i lemlerinden kaynaklanan toz emisyonlar (Bölüm , BAT 16) Çimento sanayi için BAT (Mevcut En yi Teknikler) özeti at klar n özelliklerini garanti alt na almak ve çimento f r n nda hammadde ve/veya yak t olarak kullan lacak at klar Bölüm , BAT 10 a 1.-IIIte listelenen parametreler/kriterler aç s ndan analiz etmek için kalite güvence sistemlerinin uygulanmas çimento f r n nda hammadde ve/veya yak t olarak kullan lacak herhangi bir at n klor, ilgili metaller (örne in, kadmiyum, c va, talyum) kükürt, toplam halojen içeri i gibi ilgili parametrelerinin miktar n n kontrol edilmesi. (Bölüm , BAT 10 b) her at k yükü için kalite güvence sistemlerinin uygulanmas (Bölüm , BAT 10 c ) F r n tasar m na ve f r n çal mas na ba l olarak s cakl k ve al koyma süresi aç s ndan uygun f r n besleme noktalar n n kullan lmas (Bölüm , BAT 11 a) Kalsinasyon bölgesine gelmeden önce uçucu hale gelebilecek olan organik bile enler içeren at k maddelerin f r n sisteminin yeterli derecede yüksek s cakl kl bölgelerine beslenmesi (Bölüm , BAT 11 b) at klar n beraber yak lmas sonucunda olu acak gaz n en kötü artlarda bile kontrollü ve homojen bir ekilde 2 saniye için 850 C s cakl a yükseltilece i ekilde çal lmas. (Bölüm , BAT 11 c). içinde %1den fazla halojenli organik maddeler bulunan ve klor olarak ifade edilen tehlikeli maddelerin beraber yak lmas halinde s cakl n 1100 Cye yükseltilmesi. (Bölüm , BAT 11 d) at klar n devaml olarak ve sabit bir ekilde beslenmesi (Bölüm , BAT 11 e) BAT 11 a-dde belirtildi i ekilde çal maya ba lama ve/veya çal may durdurma gibi uygun s cakl klara ve al koyma sürelerine ula man n mümkün olmad i lemler s ras nda at klar n beraber yak m n n durdurulmas (Bölüm , BAT 11 f ) Tehlikeli at k maddelerin elleçlenmesi, örne in, depolanmas ve/veya beslenmesi için elleçlenecek at n etiketlenmesi, muayenesi, örne inin al nmas ve test edilmesi amac yla at n kayna na ve türüne göre örne in riske dayal yakla m kullanmak suretiyle güvenlik yönetiminin uygulanmas (Bölüm , BAT 12) Bölüm BAT 13 a, bde (tozlu i lemler ve dökme malzeme depolama alanlar için önlemler/teknikler) listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek ba lar na uygulamak suretiyle yay lm toz emisyonlar n n minimize edilmesi/önlenmesi Bu kaynaklar n özellikle filtrelerinin performans n ele alan bir bak m yönetim sisteminin uygulanmas. Bu yönetim sistemini dikkate alarak, BAT, tozlu i lemlerden kaynaklanan yönlendirilmi toz emisyonlar n n bir filtre vas tas yla kuru egzoz gaz temizli i uygulamak suretiyle örnekleme süresi boyunca ortalama olarak (en az yar m saat boyunca spot ölçümle) 10 mg/nm 3 ten (BAT-AEL) daha a a indirilmesidir. Küçük kaynaklar için (< Nm 3 /h) öncelikli bir yakla m n dikkate al nmas bir filtre vas tas yla kuru egzoz gaz temizli i uygulamak suretiyle f r n ate leme i lemlerinden kaynaklanan baca gazlar n n yol açt toz (partikül madde) emisyonlar n n azalt lmas. BAT-AEL ( lgili Emisyon Seviyesi ) günlük ortalama de eri <10-20 mg/nm3dür. Torbal filtreler veya yeni veya yenilenmi ESPler (Elektrostatik Çökelticiler) uyguland nda daha dü ük seviyeler elde edilir bir filtre vas tas yla egzoz gaz temizli i uygulamak suretiyle so utma ve ö ütme i lemlerinden kaynaklanan baca gazlar n n yol açt toz (partikül madde) emisyonlar n n azalt lmas. Günlük ortalama de er veya örnekleme süresi boyunca ortalama de er olarak (en az yar m saat boyunca spot ölçümle) BAT-AEL <10-20 mg/nm3tür. Torbal filtreler veya yeni veya yenilenmi ESPler (Elektrostatik Çökelticiler) uyguland nda daha dü ük seviyeler elde edilir V

8 NO x emisyonlar (Bölüm , BAT 17, 18) SO x emisyonlar (Bölüm , BAT 19, 20) Ani CO yükselmelerinin azalt lmas (Bölüm , Bat 21) Toplam organik karbon emisyonlar (Bölüm , BAT 22) Hidrojen klorür (HC1) ve hidrojen florür (HF) emisyonlar (Bölüm , BAT 23, 24) PCDD/F emisyonlar (Bölüm 1.5.7, BAT 25) Metal emisyonlar (Bölüm 1.5.8, BAT 26) Çimento sanayi için BAT (Mevcut En yi Teknikler) özeti Bölüm BAT 17 a-dde listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek ba lar na uygulamak suretiyle f r n ate leme i lemlerinden kaynaklanan baca gazlar n n yol açt NO x emisyonlar n n azalt lmas. (di er bir deyi le, birincil önlemler/teknikler ve/veya kademeli yanma (konvansiyonel veya at k yak tlar), ve ayn zamanda çimento sanayinde uygun katalizör ve proses geli imine tabi olmak kayd yla, bir ön kalsinatör ile birlikte ve optimize edilmi yak t kar m, SNCR (Seçici Katalitik Olmayan Azalt m), SCR (Seçici Katalitik Azalt m) kullanmak suretiyle). A a da belirtilen NO x emisyon seviyeleri BAT-AELlerdir (Bölüm , BAT 17): F r n Türü Birim BAT-AEL (günlük ortalama de er) Ön Is t c l F r nlar mg/nm 3 2) 3) < Lepol ve uzun döner f r nlar mg/nm ) 1) Ba lang ç seviyelerine ve tepkimeye girmemi amonya a ba l olarak 2) Birincil önlemlerden/tekniklerden sonra ba lang çtaki NO x seviyesinin>1000 mg/nm 3 olmas durumunda BAT- AEL 500 mg/nmdür. 3) Mevcut f r n sistemi tasar m, at k dahil yak t kar m özellikleri, hammaddelerin yanabilirli i de er aral içinde yer alma yetene ini etkileyebilir. Uygun ko ullara sahip f r nlarda 350 mg/nm 3 alt ndaki seviyeler elde edilir. Dü ük de er olan 200 mg/ Nm 3 sadece 3 tesisin ayl k ortalamas olarak bildirilmi tir (kolay yanan kar m kullan larak) SNCR (Seçici Katalitik Olmayan Azalt m) uygulayarak (Bölüm , BAT 18)), o o Bölüm , BAT 18 a ve bde listelenen önlemlerin/tekniklerin uygulanmas baca gazlar ndan tepkimeye girmemi NH 3 emisyonlar n n mümkün oldu u kadar dü ük ancak günlük ortalama de er olarak 30 mg/nm 3 ün alt nda tutulmas. NO x azaltma etkinli i ile tepkimeye girmemi NH 3 emisyonu aras ndaki korelasyon gözönüne al nmal d r. Ba lang çtaki NO x seviyesi ile NO x azaltma etkinli ine ba l olarak, tepkimeye girmemi NH 3 50 mg/nm 3 kadar yüksek olabilir. Lepol ve uzun döner f r nlar için seviye daha da yüksek olabilir (Bölüm , BAT 18 c) Bölüm BAT 19 a (absorban ilave etme) ve bde (sulu y kay c ) listelenen önlemlerin /tekniklerin birini uygulamak suretiyle SO x emisyonlar n n dü ük tutulmas veya f r n ate leme ve/veya ön s tma- ön kalsinasyon i lemlerinden kaynaklanan baca gazlar n n yol açt SO x emisyonlar n n azalt lmas. A a da belirtilen SO x emisyon seviyeleri BAT-AELlerdir. (Bölüm , BAT 19): Parametre Birim BAT-AEL 1) (günlük ortalama de er) SO 2 olarak belirtilen SO x mg/nm 3 <50-<400 1) De er aral nda ham maddelerin kükürt içeri i gözönüne al nm t r Bölüm te tan mland ekilde f r n için SO 2 azaltma görevini yapan ham ö ütme prosesinin (kuru proses için) optimize edilmesi (Bölüm , BAT 20) ESP veya hibrid filtreleri uygularken Bölüm BAT 21 a - cde listelenen önlemleri/teknikleri birlikte uygulamak suretiyle ani CO yükselmelerinin say s n n minimize edilmesi ve toplam sürelerinin y ll k olarak 30 dakikan n alt nda tutulmas. uçucu organik bile en içeri i yüksek olan ham maddeleri, ham madde besleme sistemi ile f r n sistemine beslemekten kaç nmak suretiyle f r n ate leme i lemlerinden kaynaklanan baca gazlar n n yol açt TOC (Toplam Organik Karbon) emisyonlar n n dü ük tutulmas. Bölüm BAT 23 a ve bde listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek ba lar na uygulamak suretiyle HCL emisyonlar n n günlük ortalama de er olarak veya örnekleme süresi boyunca ortalama de er olarak (en az yar m saat boyunca spot ölçümlerle) 10 mg/nm 3 ün (BAT- AEL) alt nda tutulmas. Bölüm BAT 24 a, bde listelenen birincil önlemleri/teknikleri birlikte veya tek ba lar na uygulamak suretiyle HF olarak belirtilen HF emisyonlar n n günlük ortalama de er olarak veya örnekleme süresi boyunca ortalama de er olarak (en az yar m saat boyunca spot ölçümlerle) 1 mg/nm 3 ün (BAT-AEL) alt nda tutulmas. Bölüm BAT 25 a-fde listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek ba lar na uygulamak suretiyle PCDD/F emisyonlar n n önlenmesi veya f r n ate leme i lemlerinden kaynaklanan baca gazlar n n yol açt PCDD/F emisyonlar n n dü ük tutulmas. BAT-AELler örnekleme süresi boyunca ortalama de er olarak (6-8 saat) < ng PCDD/F 1-TEQ/Nm 3 dür Bölüm BAT 26 a - cde listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek ba lar na uygulamak suretiyle f r n ate leme i lemlerinden kaynaklanan baca gazlar n n yol açt metal emisyonlar n n minimize edilmesi. Metallerin a a da belirtilen emisyon seviyeleri BAT-AELlerdir: Metaller Birim BAT-AEL (örnekleme süresi boyunca ortalama de er (en az yar m saat boyunca spot ölçümlerle)) g mg/nm 3 <0.05 2) (Cd, Tl) mg/nm 3 <0.05 1) (As, Sb, Pb, Cr, Co, Cu, Mn, Ni, V) mg/nm 3 <0.5 1) 1) Dü ük seviyeler rapor edilmi tir, bak n z Bölüm , ve ) Dü ük seviyeler rapor edilmi tir (bak n z Bölüm , ve 1.4.7) mg/nm 3 üzerideki de erler incelenmelidir mg/nm 3 e yak n olan de erler için Bölüm , ve 1.4.7de tan mlananlar gibi ilave önlemlerin/tekniklerin uygulanmas n n gerekli oldu u gözönüne al nmal d r. VI

9 Proses kay plar / at klar (Bölüm 1.5.9, BAT 27) Gürültü ( Bölüm , BAT 28) Çevre Yönetimi (Bölüm 2.5.1, BAT 29) Genel birincil önlemler/teknikler (Bölüm 2.5.2, BAT 30, 31, 32) Enerji Tüketimi (Bölüm 2.5.3, BAT 33, 34) Çimento sanayi için BAT (Mevcut En yi Teknikler) özeti toplanan partikül maddelerin proseste uygun olan yerlerde tekrar kullan lmas veya mümkün oldu unda bu tozlar n di er ticari ürünlerde kullan lmas. Bölüm BAT 28 a - hde listelenen önlemleri/teknikleri birlikte uygulamak suretiyle çimento üretim prosesindeki gürültü emisyonlar n n azalt lmas /minimize edilmesi. Kireç sanayi için BAT (Mevcut En yi Teknikler) özeti Bölüm 2.5.1, BAT 29da listelenen özellikleri yerel ko ullara uygun ekilde içeren bir Çevre Yönetim Sisteminin (EMS) uygulanmas ve buna ba l kal nmas. Bölüm 2.5.2, BAT 30 a, bde listelenen önlemleri/teknikleri uygulamak suretiyle tüm f r n emisyonlar ve enerji kullan m aç s ndan yararl olan proses parametre ayar noktalar na mümkün oldu u kadar yak n çal mak suretiyle düzgün ve istikrarl bir f r n prosesi elde edilmesi. emisyonlar önlemek ve/ veya azaltmak için f r na giren tüm maddelerin dikkatlice seçilmesi ve kontrol edilmesi (Bölüm BAT 31). Bölüm BAT 32 a-dde listelenen proses parametrelerinin ve emisyonlar n düzenli olarak izlenmesi ve ölçümlenmesi. Bölüm BAT 33 a cde listelenen önlemleri/teknikleri bir arada uygulamak suretiyle termal enerji tüketiminin azalt lmas /minimize edilmesi. A a da belirtilen termal enerji tüketim seviyeleri BAT ile ili kilidir (Bölüm 2.5.3, BAT 33): F r n Türü Termal enerji tüketimi 1 ) GJ/t Uzun döner f r nlar (LRK) Ön s t c l döner f r nlar (PRK) Paralel ak l rejeneratif f r nlar (PFRK) Halka aft f r nlar (ASK) Kar k besle eli aft f r nlar (MFSK) Di er f r nlar (OK) } Enerji tüketimi ürün tipine, ürün kalitesine, proses ko ullar na ve ham maddelere ba l d r Kireçta Tüketimi (Bölüm 2.5.4, BAT 35) Yak tlar n seçimi (Bölüm 2.5.5, BAT 36) At k kalite kontrolu (Bölüm , BAT 37 a, b) F r na at k beslenmesi (Bölüm , BAT 38 a - e) Tehlikeli at k maddelerin kullan m için güvenlik yönetimi (Bölüm , BAT 39) Yay lm Toz Emisyonlar (Bölüm , BAT 40) Bölüm BAT 34 a -cde listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek ba lar na uygulamak suretiyle elektrik enerjisi tüketiminin minimize edilmesi. (Bölüm 2.5.3, BAT 34) Bölüm 2.5.4, BAT 35 a, bde listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek ba lar na uygulamak suretiyle kireçta tüketiminin minimize edilmesi. emisyonlar önlemek/azaltmak için kükürt (özellikle döner f r nlar için), azot ve klor içeri i dü ük olan yak tlar n seçilmesi örne inde oldu u gibi f r na giren yak tlar n dikkatli bir ekilde seçilmesi ve kontrol edilmesi at klar n özelliklerini garanti alt na almak ve bir alç f r n nda yak t olarak kullan lacak at klar Bölüm , BAT 37 a 1. - a 111de listelenen parametreler/kriterler aç s ndan analiz etmek için kalite güvence sistemlerinin uygulanmas. kireç f r n nda yak t olarak kullan lacak herhangi bir at n toplam halojen içeri i, ilgili metaller (örne in, toplam krom, kur un, kadmiyum, c va, talyum) ve kükürt gibi ilgili parametrelerinin miktar n n kontrol edilmesi. F r n tasar m na ve f r n çal mas na ba l olarak uygun at klar beslemek için uygun brülörlerin kullan lmas (Bölüm , BAT 38 a) at klar n beraber yak lmas sonucunda olu acak gaz n en kötü artlarda bile kontrollü ve homojen bir ekilde 2 saniye için 850 C s cakl a yükseltilece i ekilde çal lmas.(bölüm , BAT 38 b). içinde %1den fazla halojenli organik maddeler bulunan ve klor olarak ifade edilen tehlikeli maddelerin beraber yak lmas halinde s cakl n 1100 Cye yükseltilmesi (Bölüm , BAT 38 c) at klar n devaml olarak ve sabit bir ekilde beslenmesi (Bölüm , BAT 38 d) BAT 38 b - cde belirtildi i ekilde çal maya ba lama ve/veya çal may durdurma gibi uygun s cakl klara ve al koyma sürelerine ula man n mümkün olmad i lemler s ras nda at klar n beraber yak m n n durdurulmas (Bölüm , BAT 38 e) Tehlikeli at k maddelerin elleçlenmesi, örne in, depolanmas ve/veya beslenmesi için güvenlik yönetiminin uygulanmas (Bak n z Bölüm 2.4.4) (Bölüm , BAT 39 ) Bölüm BAT 40 a, bde listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek ba lar na uygulamak suretiyle yay lm toz emisyonlar n n minimize edilmesi/önlenmesi. VII

10 Tozlu i lemlerden kaynaklanan yönlendirilmi toz emisyonlar (Bölüm , BAT 41) F r n ate leme i lemlerinden kaynaklanan toz emisyonlar (Bölüm , BAT 42) Gaz halindeki bile iklerin azalt lmas için genel birincil önlemler/teknikler (Bölüm , BAT 43) NO x emisyonlar (Bölüm , BAT 44, 45) SO x emisyonlar (Bölüm , BAT 46) CO emisyonlar (BAT 47 in Bölüm ) Ani CO yükselmelerinin azalt lmas (Bölüm , BAT 48) Kireç sanayi için BAT (Mevcut En yi Teknikler) özeti Bu kaynaklar n özellikle filtrelerinin performans n ele alan bir bak m yönetim sisteminin uygulanmas. Bu yönetim sistemini dikkate alarak, BAT, tozlu i lemlerden kaynaklanan yönlendirilmi toz emisyonlar n torbal filtreler uygulamak suretiyle örnekleme süresi boyunca ortalama olarak (en az yar m saat boyunca spot ölçümle) 10 mg/nm 3 ten (BAT-AEL) daha a a ya veya sulu y kay c lar uygulamak suretiyle örnekleme süresi boyunca ortalama olarak (en az yar m saat boyunca spot ölçümle) < mg/nm 3 e (BAT-AEL) indirmektir. Sulu y kay c lar esas olarak kireç söndürme tesislerinde kullan l r. Küçük kaynaklar için (< Nm 3 /h) öncelikli bir yakla m n dikkate al nmas n n gerekli oldu u not edilmelidir bir filtre vas tas yla kuru egzoz gaz temizli i uygulamak suretiyle f r n ate leme i lemlerinden kaynaklanan baca gazlar n n yol açt toz (partikül madde) emisyonlar n n azalt lmas. Torbal filtre uyguland takdirde BAT-AEL günlük ortalama de eri 10 mg/nm3ten daha dü ük olacakt r. ESPler veya di er filtreler uyguland takdirde BAT-AEL günlük ortalama de eri 20 mg/nm3ten daha dü ük olacakt r. Toz direncinin yüksek oldu u istisnai durumlarda BAT-AEL günlük ortalama de eri 30 mg/nm 3 e kadar ula an daha yüksek de erlerde olabilir Bölüm , BAT 43 a - cde listelenen birincil önlemleri/teknikleri birlikte veya tek ba lar na uygulamak suretiyle f r n ate leme i lemlerinden kaynaklanan baca gazlar n n yol açt gaz halindeki bile iklerin (örne in; NO X, SO x, HC1, CO, TOC/VOC, metaller) emisyonlar n n azalt lmas. Bölüm BAT 44 a, bde listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek ba lar na uygulamak suretiyle f r n ate leme i lemlerinden kaynaklanan baca gazlar n n yol açt NO x emisyonlar n n azalt lmas. A a da belirtilen NO x emisyon seviyeleri BAT-AELlerdir F r n Türü Birim BAT-AEL (N0 2 olarak belirtilen günlük ortalama de er) PFRK, ASK, MFSK, OSK mg/nm 3 1) 3) 100-<350 LRK, PRK mg/nm 3 1) 2) <200-<500 1) Yüksek de er aral klar dolime ve tam pi irilmi kireç üretimi ile ilgilidir. 2 ) Tam pi irilmi kireç üreten afta sahip LRK ve PRK için üst seviye 800 mg/nm 3 e kadard r. 3) Yukar da a) Ida belirtilen birincil önlemler yetersiz oldu u ve NO x emisyonlar n 350 mg/nm 3 e indirecek ikincil önlemlerin mevcut olmad zamanlarda, üst seviye özellikle tam pi irilmi kireç için 500 mg/nm 3 dür. SNCR uygulanabilir oldu unda, o Bölüm BAT 45 a, bde listelenen önlemlerin/tekniklerin uygulanmas o baca gazlar ndan tepkimeye girmemi NH 3 emisyonlar n n mümkün oldu u kadar dü ük ancak günlük ortalama de er olarak 30 mg/nm 3 ün alt nda tutulmas. NO x azaltma etkinli i ile tepkimeye girmemi NH 3 emisyonu aras ndaki korelasyon gözönüne al nmal d r. (bak n z Bölüm , ekil 2.50)(Bölüm BAT 45 c). 1) Bu BAT_AEL bir kireç tesisinden (dört f r nl ) elde edilen deneyimler ile ilgilidir Bölüm BAT 46 a- cde listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek ba lar na uygulamak suretiyle f r n ate leme i lemlerinden kaynaklanan baca gazlar n n yol açt SO x emisyonlar n n azalt lmas. A a da belirtilen SO x emisyon seviyeleri BAT-AELlerdir: F r n Türü Birim BAT-AEL 1) (SO 2 olarak belirtilen günlük ortalama SO x de eri ) PFRK, ASK, MFSK, OSK, mg/nm <50 <200 PRK LRK mg/nm 3 <50 - <400 1} Seviye, ba lang çta egzoz gaz içindeki SOx seviyesine ve kullan lan azaltma önlemine/tekni ine ba l d r Bölüm , BAT 47 a, bde listelenen birincil önlemleri/teknikleri birlikte veya tek ba lar na uygulamak suretiyle CO emisyonlar n n azalt lmas. A a da belirtilen CO emisyon seviyeleri BAT- AELlerdir F r n Türü Birim BAT-AEL 1) (günlük ortalama de er) PFRK, OSK, LRK, PRK mg/nm 3 < 00 1) Kullan lan hammaddelere ve örne in hidrolik kireç gibi üretilen kirecin türüne ba l olarak seviye daha yüksek olabilir. Elektrostatik çökelticileri (ESPler) kullan rken Bölüm BAT 48 a - cde listelenen önlemleri/teknikleri birlikte uygulamak suretiyle ani CO yükselmelerinin tekrarlama s kl n n minimize edilmesi VIII