Otolarengoloji. Ani flitme Kayb nda Risk Faktörleri. Girifl. Türk. Arflivi

Transkript

1 TKBBV 2003 Kabul tarihi / Accepted: Mart / March 26, 2003 Türk Otolarengoloji Turkish Archives of Otolaryngology Arflivi Ani flitme Kayb nda Risk Faktörleri E. nci, A. Mamak, H. Cans z, E. Güçlü, M.G. Güvenç, A. Banitahmaseb, S. Y lmaz Risk Factors in Sudden Hearing Loss Objectives: To investigate the role of smoking, hypertension, diabetes mellitus and hypercholestrolemia as risk factors in the development of sudden hearing loss. Materials and Methods: 39 male (54.2%) and 33 female (45.8%) totally 72 patients with a mean age of ± years were compared with the Turkish population about the rates of smoking, hypertension, diabetes mellitus and hypercholesterolemia. Results: 24 male (61.5%) and 8 females (24.2%) were smokers. 4 male (10.3%) and 4 females (12.1%) had hypertension. 1 male (2.6%) and 2 females (4.1%) were diabetic. 4 (4.2%) of all cases had hypercholesterolemia. These risk factor rates from our study were not statistically different from the rates of the Turkish population (p> 0.05). Conclusion: We concluded that smoking, hypertension, diabetes mellitus and hypercholesterolemia are no risk factors for the development of sudden hearing loss. Key Words: Sudden hearing loss, risk factor. Özet Amaç: Sigara içme al flkanl, hipertansiyon, diabetes mellitus ve hiperkolesteroleminin ani iflitme kayb nda bir risk faktörü olup olmad araflt r ld. Gereç ve Yöntem: Ani iflitme kayb tan s ile y llar aras nda tedavi edilen 39 u (%54.2) erkek, 33 ü (%45.8) kad n toplam 72 hastan n ortalama yafl 36.94±15.24 olarak tespit edildi. Olgular n sigara içme al flkanl, hipertansiyon, diabetes mellitus ve hiperkolesterolemi oranlar Türk toplumundaki oranlar ile karfl laflt r ld. Bulgular: 24 erkek (%61.5) ve 8 kad n (%24.2) hastada sigara içme al flkanl, 4 erkek (%10.3) ve 4 (%12.1) kad n hastada hipertansiyon, 1 erkek (2.6) ve 2 kad n (%4.1) hastada diabetes mellitus, 4 (%4.2) hastada hiperkolesterolemi tespit edildi. Çal flmam zdaki risk faktörleri oranlar Türk toplumundaki oranlarla karfl laflt r ld nda aralar nda istatistiksel olarak anlaml fark bulunamad (p>0.05). Sonuç: Bu bulgular neticesinde ani iflitme kayb nda sigara içme al flkanl, hipertansiyon, diabetes mellitus ve hiperkolesteroleminin risk oluflturmad sonucuna var ld. Anahtar Sözcükler: Ani iflitme kayb, risk faktörü. Turk Arch Otolaryngol, 2003; 41(3): Türk Otolarengoloji Arflivi, 2003; 41(3): Dr. Ender nci, Dr. Ayd n Mamak, Dr. Harun Cans z, Dr. Ender Güçlü, Dr. M. Güven Güvenç, Dr. Amin Banitahmaseb, Dr. Süleyman Y lmaz stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T p Fakültesi Kulak Burun Bo az ve Bafl Boyun Cerrahisi Anabilim Dal Girifl Ani iflitme kayb (A K), 3 günden daha k sa süre içerisinde, birbirini takip eden en az 3 konuflma frekans nda 30 db ve üzerinde tespit edilen nörosensorial iflitme kayb olarak tan mlan r. 1 A K insidans y lda yaklafl k 5-20/ olarak bildirilmekle beraber kendili inden düzelme gösterdi i ve 151

2 nci E ve ark. bu tip hastalar n sa l k merkezlerine baflvurmad gözönüne al n rsa gerçek insidans düflünüldü ünden daha yüksektir. 2 Daha çok genç ve orta yafllarda s k karfl lafl lmas na ra men her yafl grubunda görülmektedir. Cinsiyet ay r m göstermez iken %90 olguda tek taraf tutmaktad r. ç kula n kanlanmas n n tehlikeli do as vard r 3 ve koklea beslenmesi kolayl kla kesintiye u rayabilir. Koklean n iskemiye tolerans düflüktür. Endokoklear potansiyel dakika süren koklear anokside eski halini alabiliyor iken 30 dakika y geçen anoksik durumda irreversibl olarak potansiyel kaybolur. 4 Buerger hastal, aterosklerozis, intrakranial anevrizma, orak hücreli anemi krizleri, makroglobulinemi, polisitemia vera, kardiopulmoner by-pass cerrahisinde tam ya da parsiyel vasküler oklüzyona ba l ani iflitme kayb olgular bildirilmektedir. 5 Gussen ani iflitme kay pl hipertansiyon, konjestif kalp yetmezli i ve böbrek yetmezli i hastalar nda yapt histopatolojik çal flmalarda; stria vaskülariste ciddi dejenerasyon, korti organ nda tam harabiyet ve ilerleyen dönemde fibrozis ve ossifikasyon gibi kokleada vasküler dejenaratif de ifliklikleri tan mlamaktad r. 6 A K da günümüzdeki en popüler görüfl etyolojik faktörün neden oldu u koklear kan ak m azalmas d r. A K da hastal n vasküler patoloji zemininde geliflti i düflünülmektedir. 7 Jaffe ve Maassab, 8 viral patojenin kan ak m n etkileyerek ani iflitme kayb yapt n belirtmifllerdir. flitme kayb n n ani olarak geliflmesi, sistemik vasküler hastal klarla beraber olmas ve histopatolojik bulgular vasküler hipotezi desteklemektedir. A K n n, vasküler bozukluktan kaynakland düflünülerek bir tak m kardiovasküler hastal klarla ayn riskleri (hipertansiyon, diabetes mellitus, hiperkolesterolemi, sigara içme al flkanl, vücut a rl ) içerebilece i düflünülmüfltür. Çal flmam zda ani iflitme kayb nedeni ile tedavi edilen olgularda risk faktörleri olarak (anamnez ve laboratuar tetkiklere dayanarak); hipertansiyon, diabetes mellitus (DM), hiperkolesterolemi, sigara kullan m araflt r ld ve Türk toplumundaki de erler ile karfl laflt r ld. 9 Gereç ve Yöntem stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T p Fakültesi Kulak Burun Bo az Ana Bilim Dal ve özel bir hiperbarik oksijen tedavi merkezi nde y llar aras nda ani iflitme kayb tan s ile tedavi edilen 72 olgu incelemeye al nd. Olgular n 39 u (%54.2) erkek, 33 ü (%45.8) kad n olup, ortalama yafl 36.94±15.24 tespit edildi. Risk faktörleri olarak; hipertansiyon, diabetes mellitus, hiperkolesterolemi, sigara kullan m araflt - r ld. Sistemik genel muayene ile rutin KBB, otonörolojik muayeneleri yap ld. Tüm hastalara tam kan say m, sedimentasyon, CRP, PT, aptt, kanama ve p ht laflma zaman, kan lipidleri, tiroid fonksiyon testleri, RF, ANA, açl k kan flekeri tetkikleri yap ld. Ayr ca serolojik olarak Hepatit B-C, H V ve sifiliz araflt r ld. Sigara al flkanl sorgulan rken, hiç içmeyenler ve eski içiciler "sigara içmeyenler" grubuna, aktif sigara kullananlar "halen içiciler" grubuna dahil edildi. Türk toplumu ile hasta grubumuzun yafl ve cinsiyet da l m istatistiksel olarak karfl laflt r ld. Daha sonra Türk toplumundaki erkek ve kad nlar n hiperkolesterolemi, hipertansiyon, DM, sigara al flkanl oranlar ile hasta grubundaki erkek ve kad nlar n hiperkolesterolemi, hipertansiyon, DM, sigara al flkanl oranlar istatistiksel olarak Binomial test ile karfl laflt r larak de erlendirildi. Bulgular H V, HBV, HCV ve sifiliz serolojik incelemesinde hiçbir hastam zda pozitif sonuç al nmad. Türk toplumu ile hasta grubumuzun yafl ve cinsiyet da - l m istatistiksel olarak karfl laflt r larak aralar nda anlaml fark olmad saptand (p>0.05). Yirmidördü erkek (%61.5), 8 i bayan (%24.2) olmak üzere 32 hastada sigara içme al flkanl tespit edildi. Türk toplumunda, erkeklerde %53.4 ve kad nlarda %20.9 olan sigara içme al flkanl oranlar, çal flmam zdaki oranlarla istatistiksel olarak karfl laflt r ld nda aralar nda anlaml fark bulunamad (p>0.05) (fiekil 1). 152 Türk Otolarengoloji Arflivi / Turkish Archives of Otolaryngology, Cilt / Volume 41, Say / Number 3, 2003

3 Ani flitme Kayb nda Risk Faktörleri %70 % % %40 %30 % % %0 (HT) (HT) (Sigara) (Sigara) (DM) (DM) Türk toplumu Olgular fiekil 1. Türk toplumu ile çal flmam zdaki erkek ve kad nlar n hipertansiyon, sigara içme al flkanl ve diabetes mellitus oranlar n n karfl laflt r lmas. HT: Hipertansiyon, DM: Diabetes mellitus. Dördü erkek (%10.3), 4 ü bayan (%12.1) olmak üzere halen antihipertansif tedavi alan 8 hasta tespit edildi. Türk toplumunda, erkeklerde %11, bayanlarda %16 olan hipertansiyon oranlar çal flmam zdaki oranlarla istatistiksel olarak karfl laflt r ld - nda aralar nda anlaml fark bulunamad (p>0.05) (fiekil 1). kisi kad n (%4.1), 1 i erkek (%2.7) olmak üzere toplam 3 hasta da diabetes mellitusu olup halen antidiabetik tedavi almakta idi. Türk toplumunda; er- %7 %6 %5 %4 %3 %2 %1 %0 6.8 Türk toplumu 5.5 Olgular fiekil 2. Türk toplumu ile çal flmam zdaki hiperkolesterolemi oranlar karfl laflt r lmas. Türk Otolarengoloji Arflivi / Turkish Archives of Otolaryngology, Cilt / Volume 41, Say / Number 3,

4 nci E ve ark. keklerde %2.8, kad nlarda %4.2 olan DM oranlar çal flmam zdaki oranlarla istatistiksel olarak karfl laflt r ld nda aralar nda anlaml fark bulunamad (p>0.05) (fiekil 1). Çal flmam zda toplam 4 hastan n (%5.5) hiperkolesterolemisi mevcut idi. Toplumdaki %6.8 hiperkolesterolemi s kl ile karfl laflt r ld nda iki grup aras nda anlaml fark bulunamad (p>0.05) (fiekil 2). Tart flma Ani iflitme kayb, etyopatogenezi ve tedavisinin halen tart flmal oldu u acil otolojik bir hastal kt r. 10 Tek bir etyolojik faktörün neden olmad birçok faktörün etyopatogenezde rol ald düflünülmektedir. Fakat birçok olguda belirgin bir sebep bulunamamaktad r. Dikkatli bir hikaye ile %10-15 olguda etyolojik neden ortaya konabilir. 11 En çok kabul edilen 4 etyolojik faktör olarak viral enfeksiyonlar, vasküler yetersizlik, koklear membran düzensizlikleri ve otoimmunite gösterilmekle beraber koklean n dolafl m bozukluklar n n ani iflitme kayb yapabilece i ise hemen hemen tüm otörler taraf ndan kabul edilmektedir. 12 Plasse de kardiopulmoner bypass cerrahisi sonras 1:1000 (7/7000) hastada A K geliflti ini bildirmifltir. Hiçbir hastada vertigo oluflmad için koklear arter veya onun dallar n n t kan kl sonucu olufltu unu düflünmüfltür. Hesse ve Hesch, 14 nörosensorial iflitme kayb olan hastalarla kardiyovasküler hastalar n vücut a rl, hiperlipidemi, sigara ve hipertansiyon gibi ayn risk faktörlerine sahip olduklar n bildirmifllerdir. Ancak ani iflitme kayb ile bu risk faktörleri aras nda anlaml iliflki kurumazken, sadece hiperkolesterolemi ve diabetes mellitusun A K dan ziyade progresif iflitme kayb na neden olabilece i bildirilmifltir. Suckfull ve ark., 15 hiperlipidemi ve hipotansiyon hastalar n n daha fliddetli iflitme kayb na sahip oldu- unu belirtirken, trombozis, embolizm ve hipertansiyonlu hastalarda daha kötü iyileflme oldu unu, sigara içenlerde, DM ve allerjiklerde herhangi bir etkisinin olmad n bildirmifltir. Preyer ve ark. ise, hiperkolesterolemi, hipertansiyon, DM, sigara kullan m ve vücut a rl n n risk faktörü olarak kabul edilemeyece ini bildirmifltir. 16 Çal flmam zda, hem Hesse ve Hesch hem de Preyer ve ark. ile uyumlu olacak flekilde olgular m z ile Türk toplumunun hipertansiyon, diabetes mellitus, hiperkolesterolemi ve sigara içme al flkanl oranlar aras nda fark bulunamad. Japonya da yap lan vaka kontrol çal flmas nda Japon diyetinin önemli antiaterosklerotik ve antitrombotik özelli e sahip oldu u bildirilmifltir. 17 Ayr ca yo un ya asidi içeren bat diyetinin, platelet agragasyonunu ve faktör 7 koagülasyon aktivitesini art rmak suretiyle potansiyel olarak koagülasyonu art rmak suretiyle A K riskini art rabilece i düflünülmektedir. 18 Baz çal flmalarda sigaran n koroner hasar ve sirkülasyon bozuklu u yaparak, her ne kadar A K için tek neden olmasa da sirkülasyonu s n rlamakta en önemli faktör oldu unu savunulmaktad r. Sigaran n bu etkiye, içerisinde 40 karsinojenik madde olmas - na ra men ihtiva etti i nikotinin prostaglandin sentezini önleyerek neden olabilece i düflünülmektedir. 19 Dumanla birlikte inhale edilen karbonmonoksitin k smen hemoglobini bloke etmesi yüzünden vücudun oksijen gereksinimini art rmaktad r. 17 Kobaylarda yap lan çal flmalarda gürültü ve nikotine maruz b rak lan hayvanlarda, tek bafl na gürültüye maruz b rak lanlara k yasla anlaml olarak daha fazla iflitme kayb geliflti i bildirilmifltir. 17 Fakat daha önce yapt m z bir çal flmada 66 hastan n sigara al flkanl klar sorgulan p, Türk toplumundaki oranlarla karfl laflt r ld nda anlaml bir fark olmad gözlenmifltir. 20 Her ne kadar iskemi, belli baz durumlarda ani iflitme kayb sebebi olsa da kan tlar vakalar n ço- unda iskeminin sorumlu olmad n düflündürmektedir. Epidemiyolojik olarak hastalar n ço unda kardiyovasküler risk faktörleri bulunmamaktad r. Deneysel çal flmalarda iskemiye en hassas olan yap n n ganglion hücreleri oldu u gösterilmifltir, oysa korti organ, stria vaskülaris ve tektoriyal membran n ani iflitme kayb olgular nda bask n olarak etkilenen yap lar olduklar görülmektedir. 21 Koklear kan ak m n n en distal ucu beslenmesi en zay f olan bölgedir. Dolay s yla oklüzyona en 154 Türk Otolarengoloji Arflivi / Turkish Archives of Otolaryngology, Cilt / Volume 41, Say / Number 3, 2003

5 Ani flitme Kayb nda Risk Faktörleri hassas k sm koklea apeksidir. Buna ba l olarak e er vasküler patoloji ani iflitme kayb nda majör etyolojik faktör olsayd, en s k ve a r olarak düflük frekanslar n etkilenmesi ve düflük frekanslar tutan ani iflitme kay plar nda prognozun kötü olmas beklenirdi. Halbuki iflitme kayb n n düflük frekanslar tutmas (ç kan odiogram e risi) iyi prognostik faktör olarak gösterilmektedir. 22 Çal flmam zdaki bulgular, ani iflitme kayb nda vasküler etyolojinin tek neden olamayaca n savunan yay nlar desteklemektedir. Türk toplumunun güncel kardiyovasküler risk faktörlerinin saptanmas ve daha genifl hasta gruplar n n incelenmesiyle daha sa l kl sonuçlar almak mümkün olacakt r. Sonuç Ani iflitme kayb n n nedeninin koklea perfüzyonundaki bozukluk oldu u düflünülse de, kardiyovasküler risk faktörü olarak gösterilen sigara içme al flkanl, diabetes mellitus, hipertansiyon ve hiperkolesterolemide, ani iflitme kayb aç s ndan artm fl bir risk bulunmamaktad r. Kaynaklar 1. Lamm K, Lamm C, Arnold W. Effect of isobaric oxygen versus hyperbaric oxygen on the normal and noise-damaged hypoxic and ischemic guinea pig inner ear. Adv Otorhinolaryngol 1998; 54: Shikowitz MJ. Sudden sensorineural hearing loss. Med Clin North Am 1991; 75: Byl FM. Sudden hearing loss: eight years experience and suggested prognostic table. Laryngoscope 1984; 94: Matsuoka A, Shitara T, Okamoto M, Sano H. Transient deafness with iopamidol following angiography. Acta Otolaryngol (Stockh) Suppl 1994: 514: Wilson WR, Gulya AJ. Sudden sensorineural hearing loss. In: Cummings CW, editor. Otolaryngology - head and neck surgery. 2nd ed. St. Louis: Mosby Year Book; p Snow JB, Telian SA. Sudden deafness. In: Paparella MM, Shumrick DA, editors. Otolaryngology. Vol 2. 3rd ed. Philadelphia: Saunders Comp.; p Nakashima T, Fukuta S, Yanagita N. Hyperbaric oxygen therapy for sudden deafness. Adv Otorhinolaryngol 1998; 54: Jaffe BF, Maassab HF. Sudden deafness associated with adenovirus infection. N Engl J Med 1967; 276: Onat A, Sansoy V, Soydan, Tokgözo lu L, Adalet K. Türk eriflkinlerinde kalp sa l, risk profili ve kalp hastal (TEKHARF). Ed: Onat A. 2. ed. stanbul: Orhan Matbaac l k; Miller JM, Laurikainen EA, Grenman RA, Suonpaa J, Bredberg G. Epinephrine-induced changes in human cochlear blood flow. Am J Otol 1994; 15: Hoffman G, Bohmer D, Desloovere C. Hyperbaric oxygenation as a treatment for sudden deafness and acute tinnitus. Proceeding of XIth International Congress on Hyperbaric Medicine. China; p Kallien J, Laurikainen E, Laipala P, Grenman R. Sudden deafness: a comparison of anticoagulant therapy and carbogen inhalation therapy. Ann Otol Rhinol Laryngol 1997; 106: Harris I. Sudden hearing loss: membrane rupture. Am J Otol 1984; 5: Hesse G, Hesch RD. Bewertung von Risikofaktoren bei verschiedenen Formen der Innenohrschwerhörigkeit. HNO 1986; 34: Suckfüll M, Zacharias S, Mees K. Exploratory analysis of risk factors of acute inner ear dysfunctions. Laryngorhinootologie 1999; 78: Preyer S, Schmidt K, Wallroth L, Matthias R. Prospektive Studie zum kardiovaskularen Risiko von Hörsturzpatienten. HNO 1992; 40: Nakamura M, Whitlock G, Aoki N, et al. Japanese and Western diet and risk of idiopathic sudden deafness: a case-control study using pooled controls. Int J Epidemiol 2001; 30: Matschke RG. Smoking habits in patients with sudden hearing loss. Preliminary results. Acta Otolaryngol (Stockh) Suppl 1990; 476: Alster P, Brandt R, Koul BL, Nowak J, Sonnenfeld T. Effect of nicotine on prostacyclin formation in human endocardium in vitro. Gen Pharmacol 1986; 17: nci E, Güçlü E, Eriflir F, Mamak A, Altu T. Ani iflitme kayb nda sigara al flkanl. Turk Arch Otolaryngol 2002; 40: Nomura Y, Hiraide F. Sudden deafness. A histopathological study. J Laryngol Otol 1976; 90: Menotti A, Kromhout D, Blackburn H, Fidanza F, Buzina R, Nissinen A. Food intake patterns and 25-year mortality from coronary heart disease: cross-cultural correlations in the Seven Countries Study. The Seven Countries Study Research Group. Eur J Epidemiol 1999; 15: letiflim Adresi: Dr. Ender nci stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T p Fakültesi, KBB ve Bafl Boyun Cerrahisi Anabilim Dal Kocamustafapafla- STANBUL Tel: (0212) / e-posta: enderinci@hotmail.com Türk Otolarengoloji Arflivi / Turkish Archives of Otolaryngology, Cilt / Volume 41, Say / Number 3,