KAVALALI MEHMET ALİ PAŞA KÜLLİYESİ

Transkript

1 KAVALALI MEHMET ALİ PAŞA KÜLLİYESİ BAKİ SARISAKAL

2 KAVALALI MEHMET ALİ PAŞA KÜLLİYESİ Kavala 6.Th. Poulidou sokağında bulunan Kavalalı Mehmet Ali Paşa Kulliyesi, Mehmed Ali Paşa tarafından, doğduğu şehir olan Kavala ya ( ) tarihleri arasında yaptırılan Külliye; Medrese-i Hayriye isimli bir medrese, mektep, cami, kütüphane, köşk ve imaretten oluşmaktadır. Kavalalı Mehmet Ali Paşa Mektebi: Kavalalı Mehmet Ali Paşa Mektebi Orta Kapısı

3 Kavalalı Mehmet Ali Paşa Mektebi Kapısı Kavala 17 Eylül 2012 Kavalalı Mehmet Ali Paşa Mektebinin Kitabesi Mektebin Kitabesi: Daver-i cem-azamet hazreti Sultan Mahmud Devlet ü ömri mezid ola cihanda Ya Râb Gazi el-hac Mehmed Ali Paşa kulu kim Hidmet-i ilme idüb sıdkla hasr-ı matlab Yapdı bir mekteb-i zîba Kavala beldesine İtdi etfâle müheyya kereminden müeddeb

4 El açub rahle gibi hayr duaya sıbyan Okusunlar sebak-ı ilm ü hüner dersi edeb Yüsr ile şerh ola sadr-ı ilm-i ikbâli Yazıyla rayeti iclâline fensab fergab Elifden yaye varınca bi-hisâb ebced Misline darb eyle bin kerre de mahsulü heb Aşr-ı ma şar olub hasıl-ı ikbâlinden Devlet ü ömride bu cümleden olsun madrıb Rif atâ başla elifden okuyub tarihin Maksem-i ilm ü edeb oldu bu rânâ mekteb Sene 1236 H. / 1820 M. Anlamı: Ulu hükümdar Hazreti Sultan Mahmud un Dünyada devletinin ömrü uzun olsun Ya Rabbim Gazi Hacı Mehmed Ali Paşa kulu ki İlme hizmet edip sadakatle vakfetti. Edep ve cömertliğiyle çocuklar için Kavala da güzel bir okul yapdı. Çocuklar rahle gibi el açıp hayır dua (yapsınlar.) İlim, sanat ve edep dersi okusunlar. İlmin başı ve sonu gönlündeki kolaylıkla açıklansın. (Öğrendiklerini kolaylıkla öğretebilsinler) Devleti ömrü çoğalsın Ey Rifat elifden okuyup tarihe başla Bu güzel okul ilim ve edep dağıtılacak yer oldu. İmareti Hayriyye Dairesi: Yoksullara yiyecek dağıtılmak üzere kurulmuş hayır evidir. İmaret kapısının üzerindeki yazı bugün yerinde yoktur. Kavalalı Mehmet Ali Paşa İmarethanesi İmareti Hayriyye Dairesi

5 Kavalalı Mehmet Ali Paşa Külliyesi

6 Kavalalalı Mehmet Ali Paşa Külliyesinin avlusu Th Poulidou Sokağı üzerine ikinci Medresesi'nin eski giriş kapısı 1934 yılında yıkılmıştır. Kavalalalı Mehmet Ali Paşa Külliyesi Medresesi Girişi

7 Kavalalı Mehmet Ali Paşa Medresesi: Kavalalı Mehmet Ali Paşa Medresesi Giriş Kapısı Kavalalı Mehmet Ali Paşa Medresesi Giriş Kapısı Kitabesi

8 Medresenin kitabesi giriş kapısı üzerinde yer almaktadır. Kitabenin Okunuşu: Mahmud şiyem hazret-i şahinşeh-i devrân Der-bânı olur ise sezâdır hele Dârâ Heb saye-i adlinde cihan olmada mamur Dil-sîr oluyor nîmet-i lutfi ile dünya Asrında bütün hayra sülûk etmede alem Ezcümleki el-hac Mehmed Ali Paşa Mamure-i Mısır olmuşdu zulümla virân Vali olalı eyledi imar serâpâ Mazyaf-ı zemandır o veliyün-niamın heb İhsanına seyir oldu umum üzre beraya Bir medrese yapdı sıla-i rahm içün evvel Oldu Kavala çünki ûlûm ehline yâver Taliblere bir rûz kılub kasd-ı ziyafet Bir beyt-i imaret dahî kıldı yeni inşaa Dervâzesi amed şûd âlâmı niamından Bişşükr tedimün niamı itmede imâ Mihr ü meh iki fodlası dersem yeri vardır Etmiş güğe bu mukassem erzakdan ita Kıl zat-ı kerimin anın iclâli ile Ya Rab Mamure-i devletle saadet ile ibka Daim ola ikbâl ile oldukça bu alem Bâkî ola durdukça bu ne kubbe-i minâ Tarihini yazdıkda emini kulu Rıfat Etti iki tarih bu bir beyt ile imlâ Anlamı: Zamanın methedilmiş padişahlarının padişahı olan II. Mahmud Han Dârâ gibi padişahlar (onun) kapıcısı olsa ona layıktır. Dünya onun adaletiyle bayındır olmuştur. Dünya onun gönülleri dolduran nimetlerinin lutfuyla doymuş olur. Onun asrında alem hayır yolunu takip etmekte, Bilhassa (bu iyilikleri yapanların en başında) Mehmed Ali Paşa gelmektedir. Bayındırlık içinde bulunan Mısır bir zamanlar zulümle viran olmuştu. Vali olalı baştan başa imar etti. Zamanın nimet vereni ve misafirperveridir. (Onun) hayır işlerini insanlar seyreder oldular. Sıla-i rahm için doğduğu yere bir medrese yaptı. Alimlere Kavala yardımcı oldu. Medreseye gelen öğrencilere yemek yemeleri için büyük bir

9 yemekhane yaptı ki, o yemekhanenin pencereleri dahi o nimetleri almak isteyenlerle dolup boşalmaktaydı. (Daha önce yapılan ziyafetleri ne şükredenler gibi) bu nimetlere şükrün devam etmesini dilemekte. Ay ve güneş yenilecek iki somundu dersem yeri vardır. Gök deki ay ve güneş (onun dağıttığı nimetlerden) rızkını almıştır. Kerem sahibi olan bu zatın cömertliğini daha da çoğalt Ya Rabbim. Dünya devam ettikçe bu ziyafetler saadetle olsun. Bu alem oldukça daim olsun. Bu mavi gökyüzü durdukça onun bu hayrı devam etsin. Onun sadık kulu Rıfat (bu yapılan binaya) bir beyitte iki tarih düşürdü. Kavalalı Mehmet Ali Paşa Medresesi Kavala

10 Medresenin kitabesi giriş kapısı üzerinde yer almaktadır. Kavalalı Mehmet Ali Paşa Medresesi Kitabesi Kitabenin Okunuşu: Şehinşah-ı cihan Mahmud Han kim adlî, mimarı Yeniden köhne dehri eyledi ma mur-i ser-tâ-pâ Umuma bendegânı hayr-u birre itmede ikdâm Beri ez cümle işte vali-i Mısır kerem ferma Kavala kâl asın imara masruf eyleyüb azmin Mukaddem eylemişdi ehl-i ilme medrese inşa Duyub tullâb-ı ilmin izdiham u rağbet temin Yine himmet idüb bir dahi yapdı medrese â la Şeri at ilmini kesb eyledikce taliban ya Rab Ola bânisinin ikbal ü ömri gün begün vâlâ Olunsun Rasimâ tâk-ı der-i valâsına tahrir Dü tarih dil-ârâ eyledim bir beyitde imlâ Yine Hak yoluna mebzul idüb gencîne-i cuduni Güzel bir medrese yapdı Ali Paşa-yı dâd ârâ Sene 1236 H. / 1820 M. Anlamı: Bu köhne dünyayı baştan ayağa yeniden ma mur eyleyen mimar, Adli (sıfatlı) cihan padişahı Mahmud Han. Onun yardımcıları herkese hayır ve yardım etmeye çalışmakta. Bunlardan biri de kerem ve emir sahibi olan, Mısır valisidir. Kavala kalesini bütün azmiyle imara çalıştı. Bunlardan evvel de ilim sahipleri için medrese yaptırmıştı. Ya Rabbi, şeriat ilmini talebeler öğrendikçe bu medreseyi yaptıran Mehmed Ali Paşa nın ömrü gün begün uzasın ve yükselsin. Ey Rasim, cömertlik hazinesini Hak yolunda dağıtarak, adalet ve Cömertliğiyle süsleyen ve bunun için güzel bir medrese yapan Ali Paşa nın Medresesi nin kapısının üzerine yazılması için bir beyitte İki tarih yazdım.

11 Kavalalı Mehmet Ali Paşa Medresesi - Kavala 17 Eylül 2012 Medrese-i Hayriyye: Medrese-i Hayriyye Giriş Kapısı- Kavala 17 Eylül 2012

12 Medrese-i Hayriyye Giriş Kapısı Kitabesi Kitabenin Okunuşu: Vezir-i Mekki beyt-i Hüdâ Sultan Mahmud Han Ali Paşa-yı gâzi vali-i Mısır ol cihân ârâ Anın nam-ı şerefbahşî Muhammed le Ali dir kim Huruf-ı ismini tazimle hamem ider imâ Felek mümkün müdür anın gibi Rüstem şiyem bulsun Ki şânı dini avn-i Hakla tekmîl eyledi zîrâ Havâric-i gafilan mülk-i hicâzı gâret itdikde Bu dine etti bir hidmet ki mislin görmemiş dünya Medine Mekke çirkâb-ı Revâfız içre kalmışken Bihamdillah yed-i pakiyle tathir eyledi Mevlâ Bina-i bâb-ı İslâmın birr-i ma kud iken zahîr Açub Hak Fatih-i Mekke Medine eyledi hâlâ Anın maksudu her dem nahv hayra sarf-ı himmeddir Nola âlem duâ-yı devletinde olsa ser-tâ-pâ Ki şimdi bir mualla medrese yapdı ki zatında Kalem evsaf-ı hüsniyyatın anın idemez imlâ Derûnunda kütübhâne ve mekteb ile dershâne Nice hücarat-ı şahane şerefle kıldı nev inşa Bu nev hayratı yapdı mevlîd-i pâki olan şehre Ki tâ mahşer dua-i hayr ile nâmı ola ibkâ Nola ziri felekde misli nâyâb olsa alemde Ki oldu tab -ı banisi gibi mümtaz-ı müstesnâ Sezadır saye-i sakfı Hümayâ aşiyan olsa Anın her revzeninde bir mübarek bât olur peyda Anın her hücresi bir kenzi kimya-yı saadettir Ki erbeb-ı ûlûm anınla daim olmada ihyâ Bu dâr-ı ilm-i bîhemtâ yapıldı bi bedel Hak ka Anın bânisine Mevlâ ide ecri cezil i ta Didi yümnile kâlâ ya anın tarih-i bünyadın Bu râna kenz-ilmi nev bina kıldı Ali Pâşa Sene 1233 H./ 1817 M.

13 Anlamı: Allah ın evi olan Mekke nin veziri Sultan Mahmud Han. Cihanın süsü olan Mısır ın valisi Kavalalı Gazi Mehmed Ali Paşa oldu. Ona şeref veren isimler Hz. Muhammed ile Hz. Ali olduğu için kaleminden dökülen harfler onlara işaret eder. Feleğin onun (Ali Paşa) gibi Rüstem huylu birini bulması mümkün müdür? Dinin şanını zira Hakkın yardımıyla tamamladı. (Hakikatden habersiz) Havariciler Hicazı yaptı da, Bu dine bir hizmet ettiki misli dünyada görülmemiş. Medine ve Mekke Rafıziler in içinde kalmışken, Allah a hamd olsun ki Mevla (Ali Paşa nın ) temiz eliyle orayı (Rafızilerden ) temizledi. Allah, Mekke ve Medine nin selam kapısını açarak onu (Mehmed Ali Paşa) Mekke ve Medine Fatihi eyledi. Herkes bu güzel işinden dolayı onu hayırla yad etmelidir. Şimdi yüksek bir medrese yaptı ki, o medresenin güzel vasıfları kalemle tarif edilemez. İçinde kütüphane, okul ile dershane ayrıca şahane yeni odalar yaptırdı. Bu güzel hayratı doğduğu şehre (Kavala) yaptı. Kıyamete kadar onun hayratının namı hayır dua ile bâki kalsın. Ne olur mümtaz ve müstesna Mehmed Ali Paşa gibi, bu bina gökyüzünün katları altında benzersiz olsa. O şahane binanın sancağına Hüma kuşu yuva yapsa layıktır. (Hüma kuşu kanatlarını açıp kapadıkça) bu binanın her penceresinde bir mübarek rüzgar peyda olsun. Onun her odası bir kimyayı saadet hazinesidir ki, o kimyayı saadet ilim sahiplerine daima hayat vermektedir. Bu benzersiz ilim yuvasının herhangi bir bedelle yapılması mümkün değildir. Çünkü onu yaptıran Mevla o kadar hayırlar ihsan etmiştir ki, kimse ona benzeyemez. Kâlâ uğurlu sözlerle onun yapımına tarih düşürdü. Ali Paşa bu güzel ilim yuvasını yeni bina yaptı sonundan itibaren Kavalalı Mehmet Ali Paşa Külliyesine Rum mübadiller yerleştirilmeye başlandı yılında, komşu sokakta bulunan evler yıkılarak Külliye genişletilmiştir. Mehmet Ali Paşa Külliyesinin, 1971 yılında Cami ve medrese kısmı ev olarak kullanılıyordu. Külliyenin diğer odaları ise depo olarak kullanılmaktayken 2001 yılında, Kavala Mehmet Ali Paşa Kulliyesi bir işletmeciye 50 yıllığına kiralanarak restore edilmiş ve dönemin atmosferini yansıtan lüks ve zarif bir otele dönüştürülmüştür. Bugün temiz ve bakımlı bir durumdadır. Medrese-i Hayriyye nin avlu bölümüne büyük bir havuz yaptırılmıştır.