BİST NASDAQ PROJESİ FAZ 1 BİLGİLENDİRME TOPLANTISI

Transkript

1 BİST NASDAQ PROJESİ FAZ 1 BİLGİLENDİRME TOPLANTISI 1

2 BÖLÜM 1 SEANS SÜRELERİ 2

3 Seans Süreleri Tüm Güne Yayılan Tek Seans: Bir günde iki seans uygulamasından vazgeçilecektir. Tüm güne yayılan tek bir seans yapılacaktır. Tek Fiyat Yöntemi Seans Saatleri: 3

4 BÖLÜM 2 YENİ İŞLEM KURALLARI 4

5 Yeni İşlem Kuralları Mantıksal Gruplama (Partition) Uygulaması: Alım- satım sistemini iki adet mantıksal gruptan (partition) oluşacaktır. Tüm enstrümanlar bu iki gruba alfabetik olarak dağıtılacaktır. Alfabetik dağılım zaman içinde değişebilcektir. Paylar ve BYF ler için: Grup 1:A-İ & Grup 2: J Z Varantlar / Sertifikalar ise dayanak varlığın işlem gördüğü grupta işlem görecekler. İki Mantıksal Gruplu (Partition) Yapıda Emir iletimi: FIX-OE (Order Entry) ve OUCH kanallarında her iki gruba ayrı ayrı bağlantı kurulması gerekmektedir. Enstrümanların mantıksal grup (partition) bilgisi FIX-RD (Reference Data) kanalındaki Security Definition /Report mesajlarında yer almaktadır. Bir enstrüman hangi grupta ise o gruplardan emir gönderilmekte ve yine bu gruplarda gönderilen Emire cevap verilmektedir. Bir enstrüman sadece ait olduğu grupta işlem görebilmektedir. Baz Fiyat: Önceki kapanış fiyatı Baz Fiyat olarak belirlenecektir. Açılış seanslarında belirlenen fiyatlar baz fiyat olarak Kullanılmayacaktır. Baz Fiyat Yoksa Tek fiyat işlem yönetimi ile işlem görenler için ilk fiyatın oluştuğu emir toplama aşama sonrası baz fiyat hesaplanır. Sürekli işlem yönetimi ile işlem görenler için açılış seansında fiyat oluşmuşsa bu fiyat, oluşmamışsa ilk işlemin fiyatı baz fiyat olacaktır. Rüçhan hakkı kuponlarında işlem gördüğü ilk güne kadar baz fiyat uygulanmayacak ve işlem gördüğü ilk günün kapanış fiyatı ertesi günün baz fiyatı olacaktır. Bir önceki günden baz fiyata sahip bir payda gün içerisinde herhangi bir işlem gerçekleşmemişse bu baz fiyat ertesi günün de baz fiyatı olacaktır. (Mevcut uygulamada olduğu gibi) 5

6 Fiyat Marjı ve Limitleri: Pay ve BYF: %20 // Rüçhan hakkı kuponları: %50 // Varant ve Sertifika: Serbest Marj Fiyat limitleri bulunurken dışarı doğru yapılan yuvarlama işlemi yeni uygulamada içeri doğru yapılacaktır. Kapanış seansında son işlem fiyatı üzerinden %3 uygulanarak hesaplanan fiyat limitleri devam edecektir. Üst fiyat limit bulunurken yukarı adıma yapılan yuvarlama aşağıya, alt fiyat limiti bulunurken aşağı adıma yapılan yuvarlama işlemi yukarıya yapılacaktır. Fiyat Adımı: MEVCUT YAPI Mevcut uygulamada her payın fiyat adımı o payın bir önceki seans ağırlıklı ortalama fiyatından hesaplanan baz fiyat üzerinden belirlenmektedir. Seans başında belirlenen fiyat adımı ilgili seans boyunca fiyat başka bir kademeye geçse bile değişmemektedir. YENİ YAPI Yeni uygulamada ise fiyat adımı baz fiyata bağlı olmaktan çıkacak ve ilgili fiyat kademesinde geçerli olan fiyata göre belirlenecektir. (Bu durum halihazırda serbest marjlı sıralardaki uygulama gibidir) Fiyat adımları iç hane ile binde birler eviyesinde gösterilebilecek. İlk etapta kuruşun yarısı uygulanacak (0,005 gibi) Teorik Eşleşme (Açılış Kapanış Fiyatın Gösterilmesi) Açılış, kapanış ve sürekli işlem içerisinde tekil açılış gibi bölümlerde derinlik bilgileri gösterilmeyecektir. Buna mukabil: Teorik açılış fiyatı, bu fiyattan gerçekleşme olasılı olan işlem miktarı ve varsa kalan emir miktarı toplama aşamalarında sürekli gösterilecektir. Eşleşme zamanının Raslantısal Olarak Başlatılması Mevcut uygulamada emir toplama aşamasının sona erip açılış/kapanış fiyatının belirlenmesi standart bir zamanda olmaktadır. Yeni uygulamada emir toplama süresinin belli bir zaman aralığında raslantısal (random) bir anda kesilmesi ve eşleşmenin başlatılması planlanmaktadır. Bu süre 30 sn. olarak planlanmıştır. 6

7 Açılış Fiyatı Belirleme Yeni Uygulama En fazla işlemi gerçekleştirecek fiyat, açılış fiyatı olarak belirlenir. En fazla işlemi gerçekleştiren birden fazla fiyat seviyesi bulunması halinde bu fiyat seviyelerinde arta kalan (İşlem Görmeyen) miktarı minimize eden fiyat seviyesi açılış fiyatı olarak belirlenir. İlk iki koşulu sağlayan birden fazla fiyat bulunması halinde piyasanın yönüne (alış veya satış tarafının ağırlığına) bakılır ve piyasa alış ağırlıklı ise söz konusu iki fiyattan yüksek olanı, piyasa satış ağırlıklı ise söz konusu iki fiyattan düşük olanı açılış fiyatı olarak belirlenir. Hala tüm koşulları sağlayan birden fazla fiyat seviyesinin olması halinde referans fiyata bakılır. Referans olarak baz fiyat (bir önceki gün kapanış fiyatı) alınır. Limit Emirler Piyasa Emirleri Piyasadan Limite Emirler Kotasyonlar Kalanı İptal Et Emirleri Rezerv Emirler(Başlangıçta kullanılmayacak) AÇILIŞ FİYAT HESAPLAMASINA DAHİL EDİLİR. Küsurat Emirler Hepsi ya da Hiçbiri Emirleri (Başlangıçta Kullanılmayacak) AÇILIŞ FİYAT HESAPLAMASINDA Gösterge Emirler (Birinci Fazda Kullanılmayacak) DİKKATE ALINMAZ. Denge Emirleri Tetiklenmemiş Koşullu Emirler (birinci fazda Kullanılmayacak) 7

8 BÖLÜM 3 YENİ EMİR TÜRLERİ 8

9 YENİ EMİR TÜRLERİ 1-Piyasa Emirleri: Fiyat olmaksızın sadece miktar belirtilere girilen emirlerdir. Karşı taraftaki en iyi fiyatlı emirlerle eşleşerek işleme dönüşürler. Karşı tarafta eşleşecek hiçbir emir yoksa otomatik olarak iptal edilirler. Tek fiyat yönteminde emir toplama aşamasında girilen piyasa emirleri eşleştirme başlayana kadar emir defterlerinde bekletilir, eşleştirme başladığında ise işleme dönüşür. İşleme dönüşmeyen piyasa emirleri sürekli işlem seansına aktarılmaz, iptal edilir. 2-Piyasadan Limite Emirler: Piyasa emirleri gibi fiyatsız olarak girilen emirlerdir. Karşı taraftaki en iyi fiyatlı emirlerle eşleşerek işleme dönüşürler. Ancak işleme dönüşmeyen kısım, gerçekleştiği son işlem fiyatını alarak limit fiyatlı emre dönüşür ve emir defterinde pasife düşer. 3-Dengeleyici Emirler: Açılış&Kapanış&Tek fiyat yöntemi uygulanan seans bölümlerinde, fiyat belirleme sürecinde hesaba katılmayan ancak belirlenen eşleşme fiyatı seviyesinde karşılanmadan kalan emirler ile işlem yapmak üzere girilen emirlerdir. Eşleşme fiyatından kalan emirler bittiğinde veya eşleşme fiyatından kalan emir yoksa birbirleri ile de eşleşebilirler. 4-Koşullu Emirler: Girilen emrin aktif hale gelmesi veya işleme dönüşebilmesi için bazı koşulların tanımlanabildiği emirlerdir. Dört farklı türü vardır Miktar Koşullu Emirler: Hepsi ya da Hiçbiri, İşlem yap ya da iptal et: Belirtilen fiyat seviyesinde emrin içerdiği miktarın tamamı karşılanmıyorsa, işlem görmeyen emirlerdir. Ancak emrin içerdiği miktarın tamamının karşılanması durumunda işleme tabi olurlar Kalanı İptal Et: Belirtilen fiyat seviyesinde emrin içerdiği miktarın gerçekleşmeyen kısmının iptal edildiği emirlerdir. *Birinci aşamada kalanı iptal et koşullu emirler devreye alınacaktır. İkinci Aşama ile birlikte hepsi ya da hiçbiri, işlem yap ya da iptal et türü emirlerin de devreye alınması planlanmaktadır. 9

10 4-2-Fiyat Koşullu Emirler: Bir sermaye piyasası aracının cari fiyatının veya emir defterindeki en iyi alış veya satış fiyatının, koşul olarak belirtilen fiyat eviyesine ulaşması durumunda ilgili veya tanımlanmış bir diğer sermaye piyasası aracının emir defterinde aktif hale gelen veya işleme dönüşen emirlerdir. 4-3-Zaman Koşullu Emirler: Seansın önceden belirlenen bir bölümünde aktif hale gelen veya seansın bir bölümünde geçerli olmak üzere girilen emirlerdir (Örneğin açılışta ve kapanışta geçerli olan emirler). *Daha sonraki bir aşamada devreye alınacaktır. 4-4-Kısmi Görünme Koşullu Emirler: Limit fiyatlı emirler, kısmen görünme koşulu ile girilebilir. Kısmen görünen emirlerde, emir defterinde görülmesi istenen kısmın tamamı işlem gördüğünde gizli bölümden belirlenen miktar kadar kısım açığa çıkar. Açığa çıkan bu kısım, açığa çıktığı anda girilmiş yeni bir emir gibi fiyat ve zaman önceliğine göre emir defterinde yerini alır. Bu süreç emrin tamamı karşılanıp bitinceye, geçerlilik süresi sona erinceye veya emir iptal edilinceye kadar devam eder. *Daha sonraki bir aşamada devreye alınacaktır. 5-Mid-Point Emirler: Normal emir defterinde bekleyen en iyi alış ve en iyi satış emirlerinin aritmetik ortalaması ile hesaplanan fiyattan fiyatlanan emirlerdir. Ayrı ve kapalı bir emir defterinde işlem görür. Normal emir defterine kıyasla daha büyük miktarlı emirlerin kendi ararlarında eşleşme imkanı sağlar. Piyasa katılımcılarına daha düşük işlem maliyeti sunar. Bekleyen en iyi alış/satış fiyatlarından daha iyi fiyatla işlem yapma imkanı sağlar. Normal emir defterine göre fiyat önceliği sağlar. Normal emir defteri ile aynı platform üzerinde ilave bir yatırım yapmadan kapalı bir likidite havuzuna doğrudan erişim imkanı sağlar. Özellikle HFT ile birlikte küçülen sözleşme büyüklükleri nedeniyle büyük tutarla işlem yapmak isteyen yatırımcılara piyasa etkisi yaratmadan işlem yapma imkanı verir. Piyasa etkisinden korunma imkanı verir. Mid-Point Emri Türünün İşleyiş Esasları: Mid-Point Piyasa (MPM) & Mid-Point Limit (MPL). Mid-Point fiyattan işleme dönüşürler ve normal sırada işlem görürler. MPL de limit fiyat seviyesi belirtilirken MPM de belirtilmez. İşlem MPL emirde belirtilen fiyatın MİD-Point fiyatına eşit veya daha iyi olması durumunda gerçekleşir. 10

11 MPL emirler, oluşacak Mid-Point fiyatın verilen limit fiyattan daha kötü olması halinde işleme dönüşmez, emir defterinde yerini alır. Mid-Point emir defterine ilişkin bilgi yayını yapılmaz ve burada emirler sürekli işlem esasıyla işleme tabi tutulur. Emirler Sadece zaman önceliğine göre sıralanır (MPM emirlerinin MPL emirlerine göre fiyat önceliği yoktur). Mid-Point emirler sadece kendi aralarında eşleşir. Mid-Point işlemlerine ait herhangi bir işlem fiyatı bilgisi yayımlanmaz (En yüksek, En düşük, Son İşlem Fiyatı vb.). Toplam işlem miktarı ve toplam işlem hacmi hesaplamalarına dahil edilirler. İlgili payın sırasında alış veya satış tarafında bekleyen bir emrin bulunmaması halinde herhangi bir fiyat aralığı (spread) oluşmayacağından Mid-Point emir girişine veya eşleşmesine izin verilmez. Sadece günlük olarak girilebilirler, tarihli girilemezler. Emirlerde en düşük tutar büyüklüğü aranır, örneğin TL. 6-AOF (TAS) Emri ve İşleyiş Esasları: Aof (Ağırlıklı Ortalama Fiyat) emirleri, piyasa katılımcılarına işlem günü sonunda pay sırasında oluşacak AOF veya AOF +/- Borsa tarafından belirlenecek en düşük veya en yüksek fiyat adımı eviyesinden gün içinde işlem yapma imkanı sağlayan bir emir türüdür. AOF yerine kapanış fiyatından da işlem görme özelliğine sahiptir (Trade at Settlement, TAS). HİSSE.AOF sırasında, kapalı emir defteri ve sürekli işlem esasıyla işlem görür. AOF emrinin sisteme iletilebilmesi için ilgili pay sırasında gün içinde işlem olması gerekir.,emirler sadece günlük emir olarak girilebilir. Sadece seanslık emir girilebilir ve AOF emirler sadece kendi aralarında eşleşebilir. Emirlerde en düşük emir miktarı kuralı uygulanır. Örneğin lot. Gün içerisinde AOF işlemlerine ilişkin toplam işlem miktarı ve hacmi yayımlanmaz. Gün sonunda AOF işlemlerine ilişkin toplam işlem miktarı ve hacmi bilgisi Borsa Bülteninde yayımlanır, tüm piyasa toplam işlem miktarı ve hacim bilgilerine ilave edilir. AOF işlemlerinde oluşacak fiyat, pay ve AOF işlem sıralarında uygulanan fiyat adımı kurallarına tabi değildir. Fiyat adımına göre yuvarlama yapılmaz. Emirler fiyatsız veya Borsa tarafından belirlenecek en düşük veya en yüksek fiyat adımları belirtilerek gönderilir (Örneğin AOF +1 adım). Gün sonu işlem fiyatı pay sırasında oluşan AOF ye söz konusu fiyat adımlarının eklenmesiyle hesaplanır. 11

12 Kaldırılacak Emirler ve Uygulamalar Maksimum Lot Uygulaması Emir girişlerinde maksimum lot uygulamasına son verilecektir. Emir girişlerinde sadece tutar olarak maksimum TL kontrolü yapılacaktır. Başlangıçta bu sınır bir emir ile gerçekleştirilebilecek tutar olarak, şu anda olduğu gibi, 3 milyon TL olacaktır. Özel Emirler Özel emir anlaşmalarının borsa dışında gerçekleştirildiği göz önüne alındığında aracı kurum bünyesinde anlaşma sağlanan alım-satım taleplerinin yeni sistemde yer alan İşlem Raporlama fonksiyonu ile Borsamıza bildirilmesi ve işleme dönüşmesi söz konusu olacaktır. OLFE ve OLDE Mevcut yapıda çok kullanılmamaları nedeniyle Özel Limit Fiyatlı Emir (OLFE) ve Özel Limit Değerli Emir (OLDE) uygulamada kaldırılacaktır. 12

13 BÖLÜM 4 ÖZEL UYGULAMALAR 13

14 ÖZEL UYGULAMALAR 1-İşlem Raporlama: Belirlenen fiyat ve miktar sınırları dahilinde yapılır. Kurum içi veya iki farklı kurum arasında yapılabilir. Seans saatleri içerisinde ve emir defterine iletmeden gerçekleştirilir. Borsa sisteminde gerekli kontrolden geçer. İlgili istatistikler ayrı olarak duyurulur. Tek Taraflı İşlem Raporlama: İşlemin tarafları farklı üyeler Üyelerden biri kendi işlemine ait bilgileri ve karşı tarafın kim olduğunu sisteme iletir. Karşı üye ise kendi bilgilerini girerek gelen işlem raporlamasını eşler. Çift Taraflı İşlem Raporlama: Aynı üye hem alıcı hem satıcı konumunda İşlemin alış ve satış tarafına ait bilgiler girilerek raporlama yapılır. İşlem Raporlama Esasları: Tüm pay ve BYF sıralarında işlem raporlama yapılabilir. Toptan satış işlemleri (TSP) işleme taraf olan ilgili kurumlar adına Borsa kullanıcıları tarafından işlem raporlama yoluyla iletilir. Takası Takasbank ta gerçekleşen toptan satış işlemleri normal sırada (HİSSE.E) takası Takasbank dışında gerçekleşen toptan satış işlemleri ise ayrı bir sırada raporlanır (HİSSE.NSE). Raporlanmak istenilen işleme miktar ve hacim sınırı konulabilir ve işlemin fiyatı farklı sıralarda farklı kriterlere bağlanabilir. İlk aşamada 1 milyon TL üzeri işlem raporlanacak. Tek Fiyat Son İşlem Fiyatı (±) %3 Sürekli İşlem En İyi Alış/Satış Fiyatı (±) 5 adım Kapanıştan işlemler aşamasında (son 2 dk.) son işlem fiyatından raporlama yapılabilir. Sürekli işlem: Fiyat aralığı oluşmaması Tek Fiyat: Gün içinde işlem olmaması Raporlama İlgili sıranın fiyat limitleri dışında kalan bir işlem raporlama fiyatı belirlenemez. 14

15 2-Piyasa Yapıcılık: Bir sırada birden fazla piyasa yapıcı ve farklı kurumlara ait birden fazla kotasyon mümkün. Kotasyon fiyatları ayrı bir fiyat limiti oluşturamaz. Kotasyon fiyatını geçen seviyelerden de(fiyat limitleri dahilinde) işlem yapılabilir. Kotasyon tamamen iptal edilebilir. Sistem tarafından otomatik ilk kotasyon atama ve otomatik kotasyon yenileme fonksiyonları kaldırılıyor. Kotasyon girilmeden de emir girilebilir ve işlem gerçekleşebilir. Sadece kotasyon girişine ve değiştirilmesine izin verilen bir zaman aralığı bulunmaz. Tek fiyat yönteminin uygulandığı bölümlerde de kotasyon girilebilir. (Açılış/Kapanış seansı/tekfiyat) Piyasa Yapıcıların Değerlendirilmesi: Değerlendirmeler minimum kotasyon ve maksimum yayılma aralığı kriterlerine göre yapılır. Miktar ve fiyat kriterlerini Borsanın belirleyeceği oranda sağlayan aracı kurumlar görevli oldukları işlem sıralarında piyasa yapıcı olarak başarılı sayılır. Piyasa yapıcıların başarılı sayılması için, sürekli işlem saatlerinin %90 nında miktar ve fiyat koşullarını sağlayan (geçerli) bir kotasyon bulundurmaları gerekir. İlgili sıradaki fiyatın taban veya tavan olduğu sürelerde (ilgili sıranın tavan fiyattan alıcılı ve satıcısız olması veya taban fiyattan satıcılı ve alıcısız olması hallerinde) piyasa yapıcının geçerli bir kotasyonun olmaması halinde dahi piyasa yapıcı yükümlülüğünü yerine getirmiş sayılır. Piyasa yapıcılar miktar ve yayılma aralığı kriterlerine uymayan bir kotasyon girdiklerinde ya da mevcut kotasyonları değiştirilerek veya bu kotasyonların işlem görmesi sonucunda bu kriterleri karşılayamaz duruma geldiklerinde, sistem tarafından otomatik uyarı mesajlarıyla uyarılır (TW). 3-Devre Kesiciler: Bir sermaye piyasası aracında işlemler sürekli işlem yönetimi ile yürütülürken belirli bir referans değer üzerinden hesaplanan fiyat değişiminin önceden belirlenmiş oranlara ulaşması halinde ilgili sermaye piyasası aracının işlemleri geçici süre ile kesintiye uğrar. Devre kesici uygulamasında referans fiyat o güne ait en son açılış/tek fiyattır. Bu referans fiyata (+/-) %10 marj uygulanarak devre kesici fiyat sınırları bulunur. Oluşan fiyatının bu sınırlara ulaşması ve aşması halinde ilgili sıra tek fiyata alınır. Açılış/Tek fiyat aşamalarında devre kesici uygulaması çalışmaz. Devre kesici emir toplama süresi 5 dk, eşleme süresi ise 2 dk olarak belirlenmiştir. Öğle arası ve kapanış emir toplama aşamalarına 10 dakika kala devre kesicinin tetiklenmesi halinde emir toplama süresi 10 dakikaya çıkar ve sırada eşleşme yapılmadan sıra tkaip eden emir toplama seansına katılır. (12.20 ve den sonra tetiklenen DK ler) 15

16 4-İşlem Kodları: Mevcut sistemde kullanılan işlem kodu (symbol) ve uzantısı (suffix) alanlarında yer alan değerler, yeni sistemde birleştirilerek işlem kodu (symbol) alanında birlikte kullanılacaktır. 16

17 BÖLÜM 5 İŞLEM ÖNCESİ RİSK YÖNETİMİ (PTRM) 17

18 İşlem öncesi Risk Yönetimi (PTRM) Pre-Trade risk Management (PTRM) Borsa ve Üyelerine karşı karşıya oldukları riskler açısından emir ve işlemlere erişim, kontrol ve takip imkanı sağlamaktadır. Uygulama yeni sistemin işlem ve Takas Platformları ile bütünleşmiş şekilde çalışarak borsaya ve üyelerine; İşlem öncesinde ve işlem sırasında risk yönetimi imkanı sağlamaktır. PTRM uygulamasının hedef kullanıcıları ise; Genel olarak gecelik pozisyon taşımayan HFT firmalarından oluşan sponsorlu erişim kullanıcıları ve bu firmalara sponsorluk yapan üyeler, Emir akışının tümünü veya bir kısmını kontrol etmek isteyen genel takas üyeleri ve takas üyesi olmayan üyeler. PTRM Modülü: Sponsor olan üyeye sponsor olduğu müşterisinin erişimini doğrudan kontrol etme ve yönetme imkanı verir. İşlem öncesinde ve işlem sırasında kullanılan kontrolleri şunlardır: Pozisyon risk limitleri (işlem sırasında) Maksimum emir büyüklüğü (işlem öncesi) Kısıtlı enstrümanlar (İşlem öncesi) Emir iletim limiti (İşlem sırasında) Sponsor üyeler ve borsa: Sponsor olunan üyenin erişimini engelleyebilir veya engeli kaldırabilir. Sponsor olunan müşterinin emirlerinde toplu emir iptali yapabilir. Sponsorlu Erişim Modeli: Borsa üyesi bir aracı kurum müşterisinin, ilgili borsaya üyenin kurduğu gibi doğrudan elektronik bağlantı kurarak, aracı kurum adına, kendi hesabına emir iletme ve işlem gerçekleştirme sürecidir. Sponsor katılımcı: bir veya daha fazla müşterisine işlem platformuna doğrudan erişim imkanı sağlayan borsa üyesidir. Sponsorlu Katılımcı: Bir borsa üyesi aracılığıyla işlem platformuna doğrudan erişim sağlayabilen ve yaptığı işlemlerin sorumluluğu sponsor katılımcıda olan üye müşterisidir. Doğrudan piyasa erişiminden farklı olarak, emirler üyenin sistemi kullanılmadan müşteri tarafından, üyenin kodu kullanılarak, doğrudan ilgili borsaya iletilir. Sponsorlu erişim hizmetini alan kullanıcının gönderdiği emirlerin, üye tarafından belirli risk parametreleri kullanılarak risk kontrolünden geçirilmesi esastır. Gönderilen emirler ve yapılan tüm işlemlere ilişkin veriler aynı zamanda sponsorlu erişim hizmeti veren kuruma kopyalama yoluyla gönderilir. 18

19 Sponsorlu Erişim Hizmetinin Yapısı: Sponsorlu erişim müşterilerinin her biri için ayrı bir katılımcı kodu belirlenir. Sponsorlu bir katılımcı sadece bir sponsor üye bağlantılı olabilir. Sponsor olan üyenin ise birden çok sponsorlu katılımcısı olabilir. Sponsor üye sponsorlu katılımcısının emirlerini müşterisi adına iptal edebilir veya inaktif hale getirebilir. İşlem Öncesi Risk Grubu (PTLG) Aynı sponsor katılımcı ya da sponsorlu katılımcı altındaki kullanıcıların gruplandırılmasıyla işlem öncesi risk grupları oluşturulabilmektedir. Bir katılımcı kendisine bağlı farklı risk limitlerinin tanımlandığı birden fazla PTLG ye sahip olabilir. Her bir PTLG için farklılaştırılmış Borsa ve Üye limitleri tanımlanabilmektedir. Bir katılımcı altında yaratılan PTLG ye atanan kullanıcılar başka bir PTLG ye atanamaz. PTRM Parametreleri: 1-Maksimum emir büyüklüğü: Bir işlem öncesi risk grubu için izin verilen bir emrim maksimum miktarı, değeri veya hacmidir. Her bir işlem öncesi risk grubu için enstrüman başına maksimum emir miktarı belirlenebilir. Emir miktarı (Değeri/hacmi) Max. Emir miktarı (değeri/hacmi) ise emir girişine izin verilmez. 2-Emir İletim Oranı Limiti Emir iletim oranı = Yeni Emir/Sn. Örneğin 100 milisaniyede 10 emir sınırı konulabilir. Bunun üzerinde emir gönderilmesi durumunda kullanıcının bağlı olduğu Risk Limit Grubu kilitlenir. İşlem öncesi risk grubu bazında belirlenebilir. İşlem öncesi risk grubu belirlenen limite ulaştığında ve aştığında sistem bu hesaptan gelen emirleri kabul etmez. 3-Pozisyon Risk Limitleri: Gün içerisinde sponsor üyenin limitlerini belirlemesi ve sponsor olduğu müşterisinin hesabındaki fazla pozisyon yükünü engellemesi amacıyla hesaplanır. Belirlenen ölçütlerde PTRM limitlerine erişildiğinde veya bu limitler aşıldığında ilgili risk grubu içindeki kullanıcıların emir girmesi ve işlem yapması engellenir. A Açık Alış Emirleri A B Açık Satış Emirleri B C Alış İşlemleri C D Satış İşlemleri D E Net İşlem E=(C-D) F Toplam Alış F=A+C G Toplam Satış G=B+D H Toplam Net Alış H=C-D+A I Toplam Net Satış I=D-C+B 19

20 Gün içi/ertesi Gün değişiklikleri Risk grubu ekleme/çıkarma ertesi gün Mevcut risk grubuna kullanıcı ekleme/çıkarma ertesi gün Enstrüman bazında limit ekleyip/çıkarma ertesi gün Mevcut limit değişikliği gün içi Bildirim adresi ekleme/çıkarma gün içi İhlal, uyarı ve bildirim eşiği seviyesi değişikliği gün içi Emir iletim oranı limiti değişikliği gün içi Kısıtlı enstrümanlar belirleme gün içi 20

21 BÖLÜM 6 ENSTRÜMAN HİYERARŞİSİ 21

22 Hiyerarşik Enstrüman Yapısı Öncelikle (!) Hiyerarşik Enstrüman yapısı borsa sisteminde kontrol tarafında yapılan adlandırmadır. Bu adlandırma hukuki bir anlam içermez ve bu yapının kullanıcılara yansıması sınırlıdır Borsa Pazar Enstrüman Tipi Enstrüman Sınıfı İşlem Kodu Enstrüman Grubu Dayanak Varlık Yapısal Bazda Piyasa Alt Bölümleri (Pazar- Market): Ana Spot Birincil Resmi Müzayede Temerrüt Küsurat Endeks MSPOT PRMKT OFAUC BUYIN ODDLT INDEX Enstrüman Grupları: PAY RHK BYF ALIM VARANTI (AVRUPA) SATIM VARANTI (AVRUPA) SERTİFİKA (LONG) SERTİFİKA (SHORT) ENDEKS EQT RGT ETF ECW EPW LCR SCR SPX 22

23 Enstrüman Tipleri: Market EQT RGT ETF EC EP LCR SCR SPX /Grup (E) (R ) (F) W W MSPOT PRMKT + OFAUC BUYIN ODDLT + INDEX 23

24 BÖLÜM 7 BÜLTEN 24

25 BÜLTEN Bülten İçeriği: 25

26 Diğer Değişiklikler ve Uygulamalar: Emir Süresi: Bir günden uzun süreli tarihli emirler girilebilecek. Mevcut uygulama Max. 1gün / Yeni Uygulama: 30 takvim günü Tek Fiyat Emir Toplama: Biri açılış olmak üzere 2 sabah, 1 öğle arası, biri kapanış olmak üzere 2 tane de öğleden sonra seansında, toplam 5 tane tek fiyat emir toplama seansı olacaktır. Kotasyon Uygulaması: Mevcut sistemde kotasyonun alış tarafına, satış tarafına ve kotasyonun kendisine ayrı ayrı emir numarası verilmektedir. Yeni sistemde ise kotasyona ayrı bir numara verilmeyecektir. Kuruş Alanı: Kuruş altı hassasiyete (10 bps) fiyat gösterimi mümkün hale gelecektir. Örneğin GARAN.E sırasındaki fiyatlar, 10,050 şeklinde gösterilecektir. Küsurat İşlemleri: Ayrı bir işlem sırasında gerçekleşecek ve küsurat büyüklüğü 0,10 adet olacaktır. Bir adetin altındaki miktarlarla gerçekleştirilecek işlemler aynı paya ait normal emir defterinde oluşan işlem fiyatları ile fiyatlandırılacaktır. Örneğin GARAN.E (Kesir) sırasında gerçekleşen 0,30 adetlik bir işlem GARAN.E sırasında gerçekleşen son işlemin fiyatını alacaktır. Emirlerin Askıya Alınması: Üye temsilcisi emirlerini kendi isteği ile askıya alıp gün içerisinde istediği zaman tekrar aktif hale getirebilir. Gerekli konfigürasyonun yapılması durumunda bağlantının kopması gibi belirli durumlarda, emirler sistem tarafından otomatik olarak askıya alınabilir. Emirlerin askıya alınması sistem açısından iptal edilmesi ile eşdeğerdir. Yalnızca bu emirler temsilci bilgisayarında tutulmakta, istenilirse tekrar gönderilebilmektedir. Yeniden aktif hale getirilen emirler yeni bir emir numarası alır ve emir defterinde yeniden sıralanırlar. Bu imkan FIX te mevcut olmayıp yalnızca temsilci iş istasyonlarında kullanılabilmektedir. Gözaltı Pazarı İşlemleri: Yeni sistemle birlikte gözaltı pazarındaki işlemler gün boyunca yapılabilecektir. 26

27 Hesap Numarası: AFK alanı 3 karakter, hesap numarası alanı 15 karakter olacaktır. Emir girişi sırasında girilecek karakterlerin alfa nümerik olması ve %, - gibi karakterlerin kullanılmaması planlanmaktadır. Marj yayın: Gün başında ve gün sonunda marj yayın dosyaları oluşturulacaktır. Hali hazırda kapanış seansı öncesi ve kapanıştan işlemler seansı öncesi verilen marj dosyaları verilmeyecektir. Ancak gün başında, gün sonunda ve gün içerisinde limitleri değiştiren seans geçişlerinde FIX-RD üzerinden marj yayını yapılacaktır. Ayrıca istenildiği anda marj bilgileri sorgulanabilir. 27

28 BÖLÜM 8 TEMSİLCİ EKRANLARI 28

29 29

30 30

31 31

32 32

33 33

34 ÖRNEKLER 34

35 35

36 36

37 37

38 38

39 39

40 40

41 41

42 42

43 43