BISTECH VİOP AŞAMASI BİLGİLENDİRME TOPLANTISI 14 OCAK 2016

Transkript

1 BISTECH VİOP AŞAMASI BİLGİLENDİRME TOPLANTISI 14 OCAK 2016

2 BISTECH Proje Kapsamı Borsa İstanbul İşlem Sistemi İşlem Öncesi Risk Sistemi Veri Yayın sistemi Gözetim Sistemi Endeks Hesaplama Veri Ambarı Takasbank Takas Sistemi (Clearing) Mutabakat Sistemi (Settlement) İşlem Sonrası Risk Yönetim Sistemi : Genium INET Trading : Genium INET Trade Guard : Genium Market Info (GMI) : SMARTS Integrity : ICS-II : DWH : Genium INET Clearing : X-Stream CSD : Genium Risk Manager

3 BISTECH Projesi Fazları FAZ 1 (CANLIYA ALINDI) Pay Piyasası

4 BISTECH Projesi Fazları FAZ 1 (CANLIYA ALINDI) Pay Piyasası

5 BISTECH Proje Paydaşları

6 BISTECH Projesi Fazları FAZ 1 (CANLIYA ALINDI) Pay Piyasası Nasdaq tan adapte edilen ürünler İşlem Sistemi Veri Yayın Sistemi Gözetim Sistemi İşlem Öncesi Risk Yönetim Sistemi Operasyonel Veri Tabanı Takas Sistemi Mutabakat Sistemi İşlem Sonrası Risk Yönetim Sistem BİST / Takasbank entegrasyon ürün/projeleri FAZ 2 Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası Borçlanma Araçları Piyasası Kıymetli Madenler ve Elmas Piyasası

7 BISTECH VİOP Proje Takvimi

8 BISTECH VİOP Kilometre Taşları

9 Bilgilendirme Kanalları Web Sayfası API soruları: FIX Protocol : fix.bistechdestek@borsaistanbul.com OUCH Protocol : ouch.bistechdestek@borsaistanbul.com ITCH Protocol : itch.bistechdestek@borsaistanbul.com TIP Protocol : tip.bistechdestek@borsaistanbul.com

10 14/01/2016

11 İçerik o Giriş o Genel Piyasa İşleyişi o İşlem Esaslarına Dair Yenilikler o Emir Öncesi Risk Yönetimi Yeni Yapı o Mevzuat/Veri Yayınına Dair Yenilikler o Raporlamalara Dair Yenilikler

12 2015 Yılı Toplam İşlem Miktarı Sözleşme Türü İşlem Miktarı (adet) 2014 İşlem Miktarı (adet) 2015 Değişim ( ) Endeks Vadeli % Endeks Opsiyon % Pay Vadeli % Pay Opsiyon % Döviz Vadeli % Döviz Opsiyon % Kıymetli Madenler Vadeli BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı -8% Toplam %

13 Yıllık İşlem Hacmi Gelişmeleri 2015 yılında gerçekleşen işlem hacmi 2014 yılına göre %32 artış göstererek 575 milyar TL olmuştur yılında Piyasamız toplam işlem hacmi 2013 yılına göre %5 artarak 436 milyar TL olarak gerçekleşti. İşlem Hacmi (milyar TL) ,8 -%8 %3 403,9 416,6 %5 435,7 %32 575,

14 Proje Planı Borsa İstanbul A.Ş. ile NASDAQ OMX Group arasında 20 Ocak 2014 tarihinde imzalanan stratejik işbirliği anlaşması çerçevesinde Borsa İstanbul bünyesindeki mevcut alım satım sistemi ve sistemle bütünleşik çalışan diğer uygulamaların ve bu bağlamda teknolojik altyapının yenilenmesi çalışmaları devam etmektedir. İlk aşama olarak: 30 Kasım 2015 tarihinde Faz 1 kapsamında Pay Piyasası geçişi tamamlanmıştır. Faz 2 kapsamında yer alan VİOP için ise planlanan geçiş tarihi: Kasım 2016 dır.

15 Enstrüman Hiyerarşisi Borsa (Borsa İstanbul-BI) Pazar (Örn: VİOP Endeks Türev Pazarı) Enstrüman Grubu (Örn: Vadeli İşlem Sözleşmeleri) Enstrüman Tipi (Örn: Endeks Vadeli İşlem Sözleşmeleri) Dayanak Varlık (Örn: BIST 30 Endeks) Enstrüman Sınıfı (Örn: BIST30 Endeks Vadeli İşlem Sözleşmeleri) İşlem Gören Sözleşmeler (Örn: F_XU , F_XU )

16 Partition Yapısı Alım-Satım sistemi iki adet mantıksal gruptan (partition) oluşacaktır. Dayanak varlık bazında sözleşmeler bu gruplara ayrılacaktır. Partition 1 Partition 2 AKBNK, EREGL, GARAN ve ISCTR Diğer Dayanak Varlıklar **Yeni dayanak varlıklar açıldıkça bu dağılımda güncelleme olacaktır. Bir sözleşme hangi grupta ise o gruplardan emir gönderilmekte ve yine bu gruplardan gönderilen emire cevap verilmektedir. FIX-OE (OrderEntry) ve OUCH kanallarında her iki gruba ayrı ayrı bağlantı kurulması gerekmektedir. Enstrümanların mantıksal grup (partition) bilgisi FIX-RD (ReferenceData) kanalındaki SecurityDefinition/Report mesajlarında yer almaktadır.

17 Pazar Yapısı Mevcut sistemde vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri için Ana Pazar-Özel Emirler Pazarı ve Özel Emir İlan Pazarı şeklinde tasarlanan hiyerarşi BISTTECH ile birlikte «Türev Pazar» altında konumlandırılacaktır. Vadeli İşlem Ana Pazar Vadeli İşlem Özel Emir İlan Pazarı Vadeli İşlem Özel Emirler Pazarı TÜREV PAZAR Opsiyon Ana Pazar Opsiyon Özel Emir İlan Pazarı Opsiyon Özel Emirler Pazarı

18 Pazar Yapısı

19 Sözleşme İsimlendirme Standartlarında Değişiklikler Sözleşme isimlerinin sonunda yer alan S0 kaldırılmıştır. Döviz dayanak varlıkları uluslararası standartlara uygun yeniden isimlendirilmiş TRYUSD USDTRY ve TRYEUR EURTRY olarak değiştirilmiştir.

20 Kullanıcılar ve Yetkiler o Mevcut sistemde yer alan «Yönetici Temsilci» ve «Temsilci» kullanıcı uygulamasına devam edilmesi planlanmaktadır. o API bağlantı kanalı kullanılmayacağı için API kullanıcıları sistemden silinecektir. o FIX kullanıcıları «emir girişi» ve «referans data» FIX kullanıcıları olarak ikiye ayrılacaktır. Ayrıca «drop copy» FIX kullanıcısı da mevcuttur. o Kullanıcılar piyasalar bazında ayrıştırılacak ve VİOP kullanıcıları isimlerinin sonuna _D belirtecini alacaklardır: AD_SOYAD_D o Farklı sözleşmelerin farklı partition larda yer alması nedeni ile mevcut FIX emir girişi kullanıcıları iki partitiona erişecek şekilde çiftleneceklerdir.

21 o o o o o o o o İşlem Sonrası Seans (After Hours) Esnek Sözleşmeler (Flexible Derivatives) Haftalık / Günlük Sözleşmeler Strateji Sözleşmeleri Yeni Emir Tipleri Özel Emirler Piyasa Yapıcılık Programı Özsermaye Halleri Uygulamaları

22 After Hours-24 Saat Nasdaq geçişi sonrası mevcut seans saatlerine ek olarak «Akşam Seansı» ve «Sabah Seansı» olmak üzere iki adet «After Hours» seansı düzenlenmesi planlanmaktadır. Bu ek seanslar ile birlikte günde 20 saat işlem yapma imkanı doğacaktır. İlk etapta After Hours uygulamasının Endeks Türev Pazarı Döviz Türev Pazarı Kıymetli Maden Türev Pazarı ile başlaması düşünülmektedir. After Hours sözleşmeleri için tanımlanacak yeni seanslar: Seans Öncesi: VIOP_SS_ONCESI ve VIOP_AS_ONCESI Sürekli Müzayede: VIOP_SS_SUREKLI_MZYD ve VIOP_AS_SUREKLI_MZYD Seans Sonu: VIOP_SS_SONU ve VIOP_AS_SONU

23 After Hours Genel Özellikler After-hours da girilen emirlerde, emir girişinde off-hours seçeneği seçilmelidir: Aynı şekilde normal seanslarda girilen «Tarihli» ve «İptale Kadar Geçerli» emirlerde emir girişinde off-hours seçeneği seçilmezse bu emirler inaktif edilerek after hours seanslarına aktarılmayacaktır. Söz konusu emirler zaman öncelikleri korunarak normal seansta tekrar aktif hale geleceklerdir. After Hours seanslarında sözleşmeler için farklı fiyat limitleri uygulanabilecektir. (Düşünülen oranlar normal seanstaki limitlerin yarısının kullanılması) After Hours seanslarında BISTECH Piyasa Üye Bilgilendirme Yapıcı üyeler için Toplantısı farklı yükümlülükler belirlenebilecektir.

24 After Hours Genel Özellikler AH seanslarında gerçekleşen işlemler gün sonu ve vade sonu uzlaşma fiyatı hesaplamalarına katılmayacaktır. Dolayısıyla normal seans başlangıcında bir önceki günün normal seansı kapanış fiyatları esas alınacaktır. Son işlem gününe gelmiş olan sözleşmeler Akşam Seansında işlem görmeyecektir. Fakat kullanıcılar bu sözleşmeleri Akşam Seansı süresince inaktif olarak görmeye devam edecektir. İstisnai olan yarım günlerde Akşam Seansı uygulanmayacaktır. Bu doğrultuda, mevcut işleyişe benzer şekilde yarım günü takip edecek ilk iş gününde After Hours Sabah Seansı ile işlemler başlayacaktır.

25 Kullanıcılar Tarafından Oluşturulan Sözleşmeler (Flexible Derivatives) Normal seans süresince kullanıcılar pay, endeks ve döviz opsiyon sözleşmeleri için vade tarihini ve kullanım fiyatını belirli kısıtlar altında değiştirerek sistemde olmayan opsiyon sözleşmelerini anlık olarak oluşturabilecek ve risk değerlerinin güncellenmesi sonrasında (yaklaşık 10 dk sonrası) işlem yapabilecektir. Vade tarihi 2 sene ileriye taşınabilirken, Kullanım Fiyatları pay ve endeks opsiyonları için sistemde aktif olarak bulunan en düşük standart kullanım fiyatının %75 aşağısında en yüksek standart kullanım fiyatının %100 yukarısında; döviz opsiyonları için ise sistemde aktif olarak bulunan en düşük standart kullanım fiyatının %50 aşağısında en yüksek standart kullanım fiyatının %50 yukarısında oluşturulacak limitler içerisinde oluşturulabilmektedir. Oluşturulan sözleşmeler için isimlendirme TM_O_USDTRYKE041215C3200 şeklinde olacaktır. After-Hours seansları süresince kullanıcılar sözleşme oluşturamayacaklardır.

26 Kullanıcılar Tarafından Oluşturulan Sözleşmeler (Flexible Derivatives) Vade Tarihi Kullanım Fiyatı

27 Standart Strateji Sözleşmeleri (Roll-Over) Özellikle vade sonu periyodunda sıklıkla uygulanan pozisyon taşıma işlemleri göz önünde bulundurularak standart strateji sözleşmeleri tasarlanmıştır. Bu sözleşmeler sistemde aktif olarak işlem gören yakın vadenin bir bacakta satılması ve bir sonraki vadenin diğer bacakta alınması ile oluşturulmuştır. Yakın vadede uzun pozisyonu olan yatırımcı standart strateji sözleşmesine alış emri göndererek kısa pozisyonu olan yatırımcı ise satış emri göndererek pozisyonunu bir sonraki vadeye taşıyabilecektir. Strateji sözleşmelerine emirler iki vade arasındaki spread dikkate alınarak girilmektedir. (Uzak Vade Fiyatı Yakın Vade Fiyatı) Roll-over sözleşmeler ilk BISTECH etapta aylık Üye Bilgilendirme Toplantısı Endeks, USDTRY ve Dolar/Ons Vadeli İşlem Sözleşmeleri için sistemde tanımlanacaktır.

28 Standart Strateji Sözleşmeleri (Roll-Over Combinations) Standart Strateji Sözleşmelerin isimlendirmesi F_XU030M2-M1, F_USDTRYM2-M1 ve F_XAUUSDM2-M1 şeklinde olacaktır. Roll-over sözleşmelerin işlem istatistikleri her zaman yakın vade/uzak vade bacaklarına dağıtılacaktır. Roll-over sözleşmelerine gönderilen spread in yakın vade-uzak vadedeki bacaklarda yakalanması durumunda işlemler otomatik olarak iki ayrı bacakta gerçekleşecektir. Bacaklarda spread yakalanamazsa işlem strateji sözleşmesinin kendisinde de gerçekleşebilecek bu durumda sistemdeki algoritma tarafından yakın vade-uzak vade için otomatik fiyatlar üretilecektir.

29 Kullanıcı Tarafından Oluşturulan Strateji Sözleşmeleri (Tailor-Made Combinations) Sistemde sürekli olarak bulunacak standart strateji sözleşmelerin yanında opsiyon stratejilerinin tek bir emir altında gönderilmesine imkan sağlayacak strateji sözleşmeleri kullanıcılar tarafından da normal seans süresince oluşturulabilecektir. En fazla 4 bacağa sahip olabilecek bu sözleşmeler için spread mantığında tek bir emir fiyatı girilecek ve girilen spreadin bacaklarda yakalanması veya strateji emrini karşılayacak başka bir strateji emrin bulunması halinde bacaklardaki işlemler otomatik olarak gerçekleşecektir. Kullanıcılar stratejilerini oluştururken aşağıdaki kısıtlara tabi olacaktır: Strateji sözleşmesi oluşturulabilecek pazarlar: Endeks, Pay, Döviz ve Kıymetli Maden Pazarları (XAUTRY dayanak varlığı hariç) Farklı pazarlardan veya aynı pazarda da olsa farklı dayanak varlıklara sahip enstrümanlar herhangi bir strateji sözleşmesi içinde birleştirilememektedir. Bu durumun tek istisnası aynı partition daki pay sözleşmelerinin farklı dayanak varlıklara sahip olsalar da strateji sözleşmesine konu olabilmeleridir. Kullanıcı tarafından oluşturulan strateji sözleşmeleri aynı günün gecesinde sistemden silinmekte ve ertesi güne taşınmamaktadır.

30 Kullanıcı Tarafından Oluşturulan Strateji Sözleşmeleri (Tailor-Made Combinations) Kullanıcı tarafından oluşturulacak Strateji Sözleşmelerin isimlendirmesi bacaklarda kullanılacak dayanak varlığa göre TMC_Dayanak Varlık1_Dayanak Varlık2_ şeklindedir. Stratejinin bacaklarda hangi enstrümanlar kullanılarak oluşturulduğu ayrıca belirtilecektir.

31 Piyasa Yapıcılık Sistemi 1. Kotasyon İsteği (Directed Quote Request) Piyasa yapıcılardan sözleşmeler için alış ve/veya satış fiyatları talep edilebilecektir. 2. Sürekli Piyasa Yapıcılık Gelir paylaşımlı piyasa yapıcılık programına benzer bir yapı o Maksimum Spread o Minimum Emir Büyüklüğü o Piyasada Bulunma Oranı After Hours seanslarında piyasa yapıcılık şartları normal seanstan farklılaştırılacaktır.

32 Özsermaye Hali Uygulamaları Dayanak varlıklarda özsermaye hali olduğunda mevcut durumdaki uygulama devam edecektir. Özetle; Standart olmayan ve yeni fiyatla açılmış standart sözleşmeler işleme açılacaktır. Açık pozisyon olmayan sözleşmeler için standart olmayan sözleşme işleme açılmayacaktır. Standart olmayan sözleşmelerin kodunda «N» harfi yer alacak olup, standart sözleşmelerde «S» harfi yer almayacaktır.

33 Emir Girişi Emir özelliklerini belirtmek için emir girişi aşamasında; Emrin Tipi Emrin Geçerliliği Varsa zaman koşulu belirtilecektir. Emir Tipi Emir Geçerliliği Zaman Koşulu Limit Piyasa Piyasadan Limite Günlük Gerçekleşmezse İptal Et Kalanı İptal Et İptal Edilene BISTECH Üye Bilgilendirme Kadar Geçerli Toplantısı Tarihli Seans Koşullu Kapanış Emirleri

34 Yeni Emir Tipleri o o o o o Bağlı Emirler (Biri Diğerini İptal Eder) Kapanış Emirleri Şarta Bağlı (mevcuta göre geliştirildi.) Seans Koşullu Emirler Özel İlan Pazarı Emirleri (değişiklik)

35 Yeni Emir Tipleri o Bağlı Emirler (Biri Diğerini İptal Eder) Miktarları aynı olmak üzere 4 bacağa kadar alış/satış emri girilebilir. Emirlerden birinin parçalı eşleşmesi durumunda diğer emirlerde o oranda azaltılacaktır. Herhangi bir neden ile bağlı emirlerden bir tanesinin iptal olması durumunda bütün emirler iptal edilmektedir. Sadece Limit emir olarak ve Günlük, Gerçekleşmezse iptal et veya Kalanı iptal et emir geçerliliğine sahip olarak girilebilirler. Bağlı emirlere girilecek sözleşmelerin aynı partitionda işlem görmeleri gerekmektedir. Bağlı emirler FIX üzerinden girilememektedir.

36 Yeni Emir Tipleri o Kapanış Emirleri Seans içerisinde gönderilip gün sonu uzlaşma fiyatları ilanı ile aktif hale gelen ve bu fiyat üzerinden önce sözleşmedeki karşı tarafta yer alan kapanış emirleri ile, daha sonra açıkta kalan miktar var ise koşulu sağlayan seans emirleri ile eşleşen emirlerdir. Kapanış emirleri «Kalanı İptal Et, Piyasa emri» olarak gönderilmelidir.

37 Yeni Emir Tipleri o Şarta Bağlı Emirler Emir girişinde aktivasyon fiyatının sözleşmedeki alış/satış ve son fiyat ile ilişkisi sonucu aktif hale gelmek üzere sisteme gönderilen emirlerdir. Mevcuttan farklı olarak emir girişinde son işlem fiyatı aktivasyon koşulunu sağlıyorsa, emir anında aktif hale gelmektedir. Ayrıca şart koşulu farklı bir sözleşmeye bağlanabilmektedir. En iyi alış Aktivs. En iyi alış Aktivs. En iyi satış Aktivs. En iyi satış Aktivs. Son fiyat Aktivs. Son fiyat Aktivs.

38 Yeni Emir Tipleri o Seans Koşullu Emirler Emir girişinde, belirtilen seans sonuna kadar geçerli olmak üzere sisteme gönderilen emirlerdir.

39 Yeni Emir Tipleri o Özel Emir İlanı Mevcut Pazar yapısı kaldırılacağı için özel emir ilanları normal emir girişi ile yapılacaktır. Özel emirler ile aynı kurallara bağlı olarak, tek tarafı belli özel emirler bu emir girişi ile piyasaya ilan edilip ayrı bir pencereden izlenebilecektir. Özel emir ilanları FIX üzerinden girilememektedir.

40 Özel Emirler Mevcut özel emir işleyişi yerine işlem raporlama (trade reporting) özelliği gelecektir. o Tek Taraflı İşlem Raporlama İşlemin tarafları farklı üyelerdir Üyelerden biri kendi işlemine ait bilgileri ve karşı üye kodunu sisteme iletir. o Çift Taraflı İşlem Raporlama İşlemin tarafları aynı üyedir Üye işleme ait bilgileri (fiyat, hesap, miktar vb) sisteme iletir. Karşı üye kendi bilgilerini girerek gelen işlem raporlamasını tamamlar. Herhangi bir teyite gerek kalmaksızın işlem gerçekleşir. Mevcut özel emir uygulamasından farklı olarak, emir özellikleri aynı olmak koşullu ile bir üye alış özel emri, karşı taraf satış özel emri girdiğinde otomatik olarak eşleşme özelliği mevcuttur. *Borsa onayı ve sözleşme bazında özellikleri vb konulara ilişkin iş kuralları daha sonra duyurulacaktır.

41 Özel Emirler Emri gönderen üye için emrin yönü «OUT (Giden)» olurken, emri kabul edecek üye için «IN (Gelen)» olacaktır. Emri gönderen üye emri BISTECH sadece iptal Üye edebilir, Bilgilendirme karşı üye Toplantısı ise sadece kabul edebilir. Mevcuttan farklı olarak kabul edilmemiş özel emirler üzerinden düzeltme yapılamayacaktır.

42 Yeni Uygulamalar o Emirlerin Askıya Alınması (Order Inactivation) Üye temsilcisi emirlerini kendi isteği ile askıya alıp gün içerisinde istediği zaman tekrar aktif hale getirebilir. (Local Inactivation) Bu imkan FIX aracılığı ile yapılamayıp yalnızca kullanıcı ekranlarında kullanılabilmektedir. Gerekli konfigürasyonun yapılması durumunda bağlantının kopması gibi belirli durumlarda, emirler sistem tarafından otomatik olarak askıya alınabilir. (Central Inactivation) Emirlerin askıya alınması sistem açısından iptal edilmesi ile eşdeğerdir. Yalnızca bu emirler temsilci bilgisayarında tutulmakta, istenilirse tekrar gönderilebilmektedir. Yeniden aktif hâle getirilen BISTECH emirler Üye yeni Bilgilendirme bir emir numarası Toplantısı alır ve emir defterinde yeniden sıralanırlar.

43 Yeni Uygulamalar o Emirlerin Askıya Alınması (Order Inactivation) Bunun yanı sıra emir girişinde inaktif seçeneği seçilerek sisteme inaktif emir gönderilebilir. Bu emirler sisteme gönderilmedikleri için herhangi bir emir numarası almazlar ve derinlik ekranlarında yer almazlar. Order Book da inactive olarak bekleyen emirlerin inaktif oldukları ayrı bir kolonda belirtilir ve üzerlerine gelince aktive etme özelliği aktif hale gelir.

44 Yeni Uygulamalar o o o o o o o o o Toplu emir iptali FIX kullanıcısı ile özel emir (işlem raporu) girebilme Opsiyon kullanım fiyatlarının teorik fiyatlar baz alınarak belirlenmesi ve vadelere göre farklılaşması Fiyat Limitleri: Sözleşmede belirlenen alt limitten düşük Alış Emirleri üst limitten yüksek Satış Emirleri sisteme gönderilebilecek fakat bu fiyatlardan işlem gerçekleşmeyecektir. Emir değişikliğinde aynı emir numarası ile takip olanağı İki adet Emirler ekranı: -Aktif emirler için: «Order Book» -Bütün emir geçmişi için: «Order History» Kullanıcı ekranlarında filtreleme zorunluğu olmaksızın tüm sözleşmelerin işlemlerinin tek ekrandan görülebilmesi Derinlik olmayan sözleşmeler için uzlaşma fiyatları spot piyasaya göre daha sık değerlendirilip uzlaşma fiyatı BISTECH değişikliği Üye Bilgilendirme yapılması Toplantısı Zaman önceliği kaybetmek üzere bekleyen emirlerin miktarlarının ve geçerlilik sürelerinin arttırılabilmesi.

45 Kaldırılacak Bazı Uygulamalar Mevcut özel emir uygulaması TW ekranlarından yapılan hatalı işlem düzeltmesi uygulaması Riskli hesap uygulaması Limit emirlerin piyasa emrine çevrilebilmesi

46 İşlem Öncesi Risk Yönetimi (PTRM) o İşlem Öncesi Risk Yönetimi; İşlem ve takas platformları ile bütünleşmiş bir uygulama kullanılarak yapılır. Pre-trade (emir öncesi) ve At-trade (emir sonrası) olmak üzere farklı iki aşamada kontrollere imkan verir. Borsa ve üyelere işlemlerin yanı sıra emirlerden kaynaklanan riski takip ve kontrol olanağı sağlar. o İşlem Öncesi Risk Yönetimi uygulamasının hedef kullanıcıları: Borsa ve Takasbank Sponsorlu Erişim (Sponsored BISTECH Üye Access) Bilgilendirme kullanıcılarına Toplantısı sponsorluk yapan üyeler Pozisyonların yanı sıra emir akışını kontrol etmek isteyen takas üyeleri

47 İşlem Öncesi Risk Yönetimi Risk Kontrolleri o Risk grubu kontrolleri o Pozisyon limiti kontrolleri o Teminat kontrolleri o Kullanıcı ve hesabın yetkisine ilişkin kontroller

48 Kullanıcı Gateway Emir Değerleme RXP Emir Öncesi Risk Kontrolleri Emir Defteri İşlem Öncesi Risk Yönetimi Genel Yapı Yanıt Eşleştirme Motoru Takas Sistemi Teminat Hesap Yapısı Yeni Emir Pozisyonlar RX At-Trade Risk Kontrolleri Bulunması Gereken Teminat Hesaplaması RTM Takas Batch leri Teminat Hesabı

49 Risk Grubu Kontrolleri Üyenin kullanıcılarının gruplandırılmasıyla risk grupları oluşturulur. Bir kullanıcı birden fazla risk grubuna atanamaz. Bir üye farklı risk limitleriyle oluşturulmuş birden çok risk grubuna sahip olabilir. Her risk grubu için farklı Borsa ve üye limitleri tanımlanabilir. Risk gruplarına ait risk limitleri ve risk hesaplama yöntemi enstrüman sınıfı & tipi seviyesinde belirlenebilir. Belirlenen limitlerin aşılması durumunda ilgili risk grubu engellenir. o Risk grubu kontrolleri: Maksimum emir büyüklüğü Emir/sn limiti Pozisyon risk limitleri o Risk hesaplama yöntemleri: Adet (sözleşme adedi) Miktar (sözleşme adedi*sözleşme büyüklüğü) Hacim (sözleşme adedi* sözleşme büyüklüğü* fiyat*döviz kuru)

50 Risk Grubu Kontrolleri Pozisyon Risk Limitleri Her bir risk grubu için enstrüman sınıfı & tipi seviyesinde farklı limitlerin belirlenmesi mümkündür. a b c d Bekleyen Alım Emirleri Bekleyen Satım Emirleri Alım İşlemleri Satım İşlemleri e Net İşlemler e = c-d f Toplam Alım f = a+c g Toplam Satım g = b+d h Toplam Net Alım h = c-d+a ı Toplam Net Satım ı = d-c+b

51 Pozisyon Limiti Kontrolleri Mevcut durumdaki pozisyon limiti kontrollerinin uygulanması planlanmaktadır. Gün başındaki pozisyonlara göre limitler belirlenir ve gün boyunca kullanılır. Gün içerisinde limit aşımında ilgili yatırımcı için bir kısıtlama uygulanmaz. Gün başındaki kontrollerde limit aşıldıysa, ilgili yatırımcı sadece pozisyon azaltıcı emir girebilir. Piyasa bazında da pozisyon limiti kontrolleri yapılır. Gün başındaki kontrollerde limit aşıldıysa sadece pozisyon azaltıcı emirler girilebilir. Limit aşımına yakın olunduğunda ve limit aşıldığında bilgilendirme leri gönderilir.

52 Teminat Kontrolleri - I Emir giriş/düzeltme/iptal anında, ilgili emir de dikkate alınarak, hesap bazında teminat yeterliliği kontrolü yapılır. Teminat yeterliliği, PTRM tarafından hesaplanan bulunması gereken teminat değeri ile takas sisteminden gelen kullanılabilir teminat değeri bilgisinin karşılaştırılmasıyla kontrol edilir. Teminat yeterliliğini sağlayan emirler sisteme kabul edilir, yetersiz teminatı olan hesaplara ait emirler reddedilir. Pozisyon kapatıcı emirler daima kabul edilir. PTRM, bulunması gereken teminat değerini mevcut işlemleri, bekleyen emirleri ve bu emirlerin gerçekleşmesi halindeki en kötü durum senaryosunu dikkate alarak hesaplar. PTRM tarafından hesaplanan bulunması gereken teminat değerinin takas sisteminden gelen kullanılabilir teminat değerinden BISTECH yüksek Üye Bilgilendirme olması halinde Toplantısı hesap riskli duruma düşer. Riskli durumda olan bir hesap yalnızca pozisyon kapatıcı emir gönderebilir. Riskli durumda olan hesapların bekleyen emirlerinin iptal edilmesi de konfigürasyon ile mümkündür.

53 Teminat Kontrolleri - II PTRM, risk hesaplamalarını yaparken gün başında ve gün içinde takas sisteminden aldığı bilgileri kullanır. Hesap yapısı, gün başı pozisyonları ve risk hesaplamalarına baz oluşturan parametreler gibi bilgiler PTRM tarafından gün başında; kullanılabilir teminat bilgisi ise gün içinde gerçek zamanlı olarak takas sisteminden alınır. PTRM, gün içinde takas sisteminin gerçek zamanlı risk hesabı yapan bileşeni olan RTM ile bütünleşmiş çalışır. Bir işlem gerçekleştikten sonra, hesabın son pozisyon bilgisi ve gün içinde yeni fiyatlara göre güncellenmiş parametreler dikkate alınarak RTM tarafından bulunması gereken teminat ve kullanılabilir teminat hesaplanır. Kullanılabilir teminatın güncel değeri ve bu değer hesaplanırken dikkate alınan ilgili güne ait işlem bilgileri RTM tarafından BISTECH PTRM e Üye gönderilir. Bilgilendirme Toplantısı RTM den gelen güncellemenin ardından, PTRM teminat yeterliliği kontrolünde güncel kullanılabilir teminat değeri bilgisini kullanır ve bulunması gereken teminat değerini hesaplarken RTM hesabına dahil edilmiş işlemlere ilişkin bir hesaplama yapmaz.

54 Teminat Kontrolleri - III PTRM, bulunması gereken teminat değerini hesaplarken ürün gruplarını esas alır. Aynı dayanak varlığa sahip ya da dayanak varlık fiyat hareketleri yakın olan sözleşmeler aynı grupta yer alır. Bir ürün grubunun bulunması gereken teminat değerine katkısı hesaplanırken bu grup altındaki sözleşmeler arasındaki netleştirme hesaplamaları yapılır ve her ürün grubu için uzun ve kısa taraftaki riskler ayrı ayrı incelenerek en kötü durum senaryosu oluşturulur. Bir hesabın pozisyon ve emir bulunan tüm ürün gruplarının teminata katkısı toplanarak ilgili hesap için bulunması gereken teminat değeri hesaplanır.

55 Kullanıcı ve Hesabın Yetkisine İlişkin Kontroller o Emir girişinde PTRM tarafından bazı kontroller yapılır; Kullanıcı ve sözleşme kontrolü o Kullanıcı sadece yetkisi olduğu sözleşmelerde emir gönderebilir. Hesap no kontrolü o Hesap no girilmeden veya var olmayan bir hesap numarasından emir gönderilemez. Hesap no ve sözleşme kontrolü o Her hesap no, yetkili olduğu sözleşmelerde emir girebilir. Kullanıcı ve hesap no kontrolü o Kullanıcı kendisine atanmış hesaplar ile emir gönderebilir.

56 Olası Mevzuat Değişiklikleri PTRM ile ilgili iş kuralları mevzuat içerisinde yer alacak. Fiziki teslimat süresi T+3 ten T+2 ye çekilecek. Partitioning mevzuat içerisinde yer alacak. Alt ve üst fiyat limit hesaplama yöntemi değişecek. Özsermaye hallerinde düzeltme katsayısındaki virgülden sonraki hane sayısı değişecek. Baz yük elektrik sözleşmelerinde vade ayına girilince sözleşmeler işleme kapanacak. FIX ten özel emir gönderimi söz konusu olabilecek. Hesap atama işlemleri Clearing BISTECH Office de Üye Bilgilendirme yapılacak. Toplantısı

57 Takasbank a Devredilen İşler o Hatalı işlem düzeltme: Takas ekranlarında yer alan «rectify trade» uygulaması aracılığı ile üyeler mevcutta kullanıcı ekranlarından gerçekleştirdikleri hatalı işlem düzeltmelerini yapabileceklerdir. o İşlem iptali: Mevcutta Borsa tarafından çeşitli koşulların sağlanması halinde üye başvuruları sonucu değerlendirilen ve gerçekleştirilen işlem iptalleri Takasbank ın sorumluluğuna geçecektir. o Özel emirlerde borsa onayı: Sözleşme özelliklerinde özel emirler için onay aranması halinde, bu onaylar Takasbank kontrolünde verilecektir.

58 Veri Yayın Değişiklikleri Açık pozisyon sayısı ve açık pozisyon sayısındaki değişim gün içerisinde yayınlanmayacak. Gün başı ve gün sonunda açık pozisyon sayıları yayınlanacaktır. İşlem istatistikleri ve emir defteri mesajları için kapsamına göre farklı yayın mesajları üretilecektir. Market segment kodlarına göre toplulaştırılmış hacim verileri sağlanacaktır. Normal seansın ve AHT seansının işlem istatistikleri için ayrı ayrı yayın mesajlarının üretilmesi planlanmaktadır. Geçici uzlaşma fiyatlarının yayınlaması amacıyla ayrı bir yayın mesajı üretilecektir.

59 Raporlar ile İlgili Yenilikler Raporlar kapsamında mevcut durumun devam ettirilmesi planlanmaktadır. Normal seans ve After Hours seansları için ayrı raporlar yayınlanacaktır. Emir ve işlem defterleri üyelere gönderilmeye ve web sitesinden şifreli olarak yayınlanmaya devam edecektir. Bülten, Aylık/Günlük Üye Bazında İşlem Hacimleri, Gün Sonu Pozisyon Dosyası gibi raporlar yayınlanmaya devam edilecektir. «Mevcut Sözleşmeler» dosyası şu anki uygulamadan farklı olarak FIX üzerinden alınacaktır.

60 Teşekkürler!

61 Bilgilendirme Kanalları Web Sayfası API soruları: FIX Protocol : fix.bistechdestek@borsaistanbul.com OUCH Protocol : ouch.bistechdestek@borsaistanbul.com ITCH Protocol : itch.bistechdestek@borsaistanbul.com TIP Protocol : tip.bistechdestek@borsaistanbul.com

62