T.C. KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KAMU HUKUKU ANABİLİM DALI ZİNCİRLEME SUÇ. Hazırlayan. Danışman

Transkript

1 T.C. KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KAMU HUKUKU ANABİLİM DALI ZİNCİRLEME SUÇ Hazırlayan Ömer AYDOĞDU Danışman Prof. Dr. Mustafa ÖZEN Nisan 2018 ANKARA

2 KISALTMALAR a.g.e. AYM CD ETCK RG TCK YCGK adı geçen eser - Anayasa Mahkemesi - Ceza Dairesi - Eski Türk Ceza Kanunu - Resmî Gazete - Türk Ceza Kanunu - Yargıtay Ceza Genel Kurulu ii

3 İÇİNDEKİLER GİRİŞ... 1 A. GENEL BİLGİLER... 2 B. ŞARTLARI BİRDEN ÇOK SUÇUN BULUNMASI SUÇLARIN HER BİRİNİN AYNI SUÇU OLUŞTURMASI AYNI SUÇUN BİRDEN ÇOK DEFA AYNI KİŞİYE KARŞI İŞLENMESİ BİR SUÇ İŞLEME KARARININ İCRASI KAPSAMINDA HAREKET... 9 C. AYNI NEV İDEN FİKRÎ İÇTİMA (TCK M. 43/2) D. ZİNRCİRLEME SUÇ KAPSAMI DIŞINDA BIRAKILAN SUÇLAR (TCK M. 43/3) E. MÜEYYİDE F. BAZI ÖZEL DURUMLAR ŞİKÂYETE TABİ OLAN SUÇLAR UZLAŞMA KAPSAMINDA OLAN SUÇLAR ZAMANAŞIMININ HESAPLANMASI KABAHATLER SONUÇ KAYNAKÇA iii

4 GİRİŞ Zincirleme suç 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu nun 5 inci bölümünde suçların içtimaı genel başlığı altında düzenlenmiştir. Yeni Ceza Kanunumuzda zincirleme suçun uygulama alanı daraltılırken, aynı nev iden fikri içtima da zincirleme suç kavramı içerisinde değerlendirilerek kavramın uygulama alanı başka bir şekilde genişletilmiştir. Zincirleme suçun uygulama alanının oldukça daraltılmış olması bu müessesenin önemsiz olduğu anlamına gelmemekte, aksine; ceza genel hükümlerinin tüm ceza hükmü içeren diğer kanunlar için geçerli kılınması sebebiyle birkaç istisna hariç özel ve genel ceza yasalarında düzenlenen tüm suçlar açısından uygulanma imkanına sahip bir müessese konumuna gelmektedir. Çalışmanın ilk kısmında zincirleme suça ilişkin genel bilgilerine yer verilirken devamında şartlarından bahsedilmiş, sonrasında zincirleme suçun cezai müeyyidesi üzerine durulmuştur. Bazı bölümlerde örnek Yargıtay kararlarına yer verilerek konunun somutlaştırılması sağlanmaya çalışılmıştır. 1

5 ZİNCİRLEME SUÇ A. GENEL BİLGİLER Kelime anlamı olarak zincirleme; Birbirini izleyen, art arda gelen, müteselsil, teselsül anlamında kullanılmaktadır. 1 Bu kavramdan hareketle zincirleme suç kavramının birbirini takip eden, art arda gelen suçları ifade ettiğini söyleyebiliriz. Her neticenin ayrı bir suç teşkil etmesinin ve failin kaç netice meydana getirmişse, o kadar suç işlemiş sayılarak, her birinden dolayı ayrı ve bağımsız cezalara çarptırılmasının istisnalarından biri zincirleme (müteselsil-kesintili) suçtur. 2 Pozitivist hukukçular zincirleme suçun gerekliliğine inanmamaktadır. Cezalardaki katılığı yumuşatmak için düşünülüp bulunan bu kurum onlara göre, yararsız ve hatta zararlıdır. Suç işleme kararının ısrarla devam ettirilmesi fail lehine değil aleyhine değerlendirilmesi gereken bir olgudur. 3 Zincirleme suç Türk Ceza Kanunu nda Birinci Kitap İkinci Kısım Beşinci Bölümünde suçların içtimaı alanında 43 üncü maddede kendisine yer bulmuştur. 765 sayılı ETCK de zincirleme suç kavramı yerine müteselsil suç kavramı kullanılmaktaydı. Öncelikle Türk Ceza Kanunu nun 43 üncü maddesinin metnine göz atacak olursak, düzenleme şu şekildedir: 1 Türk Dil Kurumu Resmî Web Sitesi 2 Hakan Hakeri, Ceza Hukuku Genel Hükümler Temel Bilgiler, Astana Yayınları, 2016, s Türkan Yalçın Sancar, Timuçin Köprülü, Ceza Hukuku Genel Hükümler Uygulamalı Çalışmaları, Savaş Yayınevi, Eylül 2016, s.418 2

6 Madde 43- (1) Bir suç işleme kararının icrası kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesi durumunda, bir cezaya hükmedilir. Ancak bu ceza, dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılır. Bir suçun temel şekli ile daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekilleri, aynı suç sayılır. (Ek cümle: 29/06/ S.K./6.mad) Mağduru belli bir kişi olmayan suçlarda da bu fıkra hükmü uygulanır. (2) Aynı suçun birden fazla kişiye karşı tek bir fiille işlenmesi durumunda da birinci fıkra hükmü uygulanır. (3) Kasten öldürme, kasten yaralama, işkence,... ve yağma suçlarında bu madde hükümleri uygulanmaz. Konu ile ilgili olarak gerekçede; müteselsil suç yerine zincirleme suç kavramı benimsenmiştir. Zincirleme suç hâlinde aynı suçun birden fazla işlenmesi olması söz konusudur. Ancak, bu suçlar aynı suç işleme kararı kapsamında işlenmektedirler, yani bu suçlar arasında sübjektif bir bağ bulunmaktadır. Bu nedenle kişiye karşı işlenen suçların her birinden dolayı ayrı ayrı değil bir ceza verilmekte ve fakat cezanın miktarı artırılmaktadır açıklaması mevcuttur. 4 TCK nin zincirleme suça ilişkin düzenleme bakımından Eski Türk Ceza Kanunu ndan farkları şu şekilde sayılabilir: 5 1- ETCK de zincirleme suç hükümlerinin uygulanabilmesi için mağdurun aynı olması zorunlu değildi. TCK m.43/1 e göre zincirleme suçun temel oluşum şeklinde mağdurun aynı olması koşulu getirilmiştir. Ancak, TCK 43/1-2 nci cümle ve 43/2 de bu koşula istisna getirilmiştir. 2- ETCK de zincirleme suç hükümlerinin uygulanacağı suçlar konusunda sınırlamaya yer verilmemişti. Ancak öğreti ve uygulamada kişilere karşı işlenen suçlarda zincirleme suç hükümlerinin uygulanamayacağı kabul edilmekteydi. TCK 4 Timur Demirbaş, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayınevi, Ankara, Mustafa Özen, Ceza Hukuku Genel Hükümler Dersleri, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017, s

7 m.43/3 te zincirleme suç hükümlerinin uygulanamayacağı suçlar tahdidi olarak sayılmıştır. Zincirleme suç bağımsız bir suç değildir ve cezaların içtimaı ile ilgili kurallara bir istisna teşkil etmektedir. Zincirleme suçu oluşturan her bir suç, kanunda özel bir düzenleme olmadıkça, genel kurallara göre işlem görecektir. Zincirleme suç şeklinde bir gerçeklik yoktur. Suç işleme kararı hiçbir şekilde zincirleme suçta yer alan suçları, zincirleme suçun bir parçası, bir safhası haline getirmez. Sonuç olarak, zincirleme suç bir faraziyedir. Sadece kanunda belirtilen hallerde farazi birlik teşkil eder, kanunda hüküm bulunmayan hallerde her suç bağımsızlığını korur. Bir suç, af, zamanaşımı gibi nedenlerle ortadan kalksa da diğer suçların varlığını etkilemez. 6 Zincirleme suçta, aynı suçun, aynı mağdura karşı, aynı suç işleme kararı ile işlenmesi söz konusu olduğundan, zincirleme suç hükmü ancak kasten işlenen suçlar için uygulanabilir. Taksirli suçlar bakımından zincirleme suç hükümleri uygulanamaz. 7 Zincirleme suçta tek suç mu, yoksa birden fazla suç mu bulunduğu konusunda çeşitli görüşler vardır. Tek suç görüşüne göre; zincirleme suçta tek suç vardır. Aynı suç işleme kararının bulunması ve aynı yasa hükmünün ihlâl edilmesi suçun tekliğini gösterir. Çok suç görüşüne göre ise; zincirleme suçun tekliği bir varsayımdır. Aslında ortada birbirinden fazla bağımsız birden fazla suç vardır, bunlar ceza yönünden tek suç sayılmaktadır. Amaç, cezaların toplanması suretiyle ağır bir cezanın ortaya çıkmasının önüne geçmektir. Ceza dışında suçlar birbirinden bağımsız değildir. 8 6 Türkan Yalçın Sancar, Timuçin Köprülü, Ceza Hukuku Genel Hükümler Uygulama Çalışmaları, Savaş Yayınevi, Ankara, Eylül 2016, s Fatih Birtek, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, Ekim 2016, s Nur Centel, Hamide Çafer, Özlem Çakmut, Türk Ceza Hukukuna Giriş, Beta Yayınları, İstanbul, 2016, s

8 Zincirleme suç hükümlerinin uygulandığı hallerde TCK m. 66 daki düzenlemeye göre zamanaşımı son suçun işlendiği gün başlar. Ayrıca bu halde davaya bakma yetkisi de son suçun işlendiği yer mahkemesinindir (CMK m.12/2) 9 B. ŞARTLARI 1. BİRDEN ÇOK SUÇUN BULUNMASI Zincirleme suçtan söz edilebilmesi için, öncelikle, ortada birden fazla suçun bulunması gerekir. Bu suçlar icraî ve ihmali nitelikte olabilir. Başlı başına suç teşkil etmeyen davranışlar ve tek bir suçu oluşturan davranışlar, birden fazla olsa bile, zincirleme suçu oluşturmazlar. Örneğin; hırsızlık amacıyla bir kimsenin evine girerek birden çok tabloyu almak durumunda olduğu gibi. Burada her bir tablonun alınışı aynı amaca yönelik olduğundan ve birbirini anlık aralıklarla izlediğinden tek hareket sayılır ve dolayısıyla tek suç söz konusu olur. 10 Bir başka örnekte ise, bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle hırsızlık suçunda, bir kimsenin hesabına girerek birden fazla kez hesaptan başka bir hesaba havale yapılmasında da tek suç vardır. Zincirleme suçta hareket ve sonucun birbirinden ayrılması söz konusu olabilir. Fakat, aynı suç işleme kararı kapsamında fail bu suçu birden fazla kez işlemektedir. Bir suçun işlenmesi nedeniyle zincirleme şeklindeki fiiller aynı zamanda meydana getirilebileceği gibi değişik zamanlarda da gerçekleştirilebilir. Aynı zamanda vuku bulursa fiil sadece bir suçu, değişik zamanlarda işlenirse zincirleme olarak bu suç gerçekleştirilmiş olur. Suçun işlendiği yerin aynı olması da gerekmez. Her suç için 9 M. Emin Artuk, Ahmet Gökcen, A. Caner Yenidünya, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, Ankara, 2016, s Nevzat Toroslu, Haluk Toroslu, Ceza Hukuku Genel Kısım, Savaş Yayınevi, Ankara, Ocak 2016, s.352 5

9 aynı araçların kullanılmış olması da şart değildir. Hareket de aynı şekilde yapılmayabilir. Kanun koyucu işlenen suçlar arasında bir zaman şartı belirtmemiştir, zaman aralığı uzun ya da kısa olabilir. 11 Suçun gerçekleşmesi için, suçun icrasına yönelik hareketlerin tekrar edilmesinin zorunlu olduğu hâllerde, birden fazla suç değil, bir suç meydana gelir ve zincirleme suç hükümleri de uygulanmaz. Bu çeşit suçlarda tipik hareketlerin bütünü hukuken bir fiil olarak kabul edilir. Yargıtay kararları bu istikâmettedir. Cinsel taciz suçunda, failin kısa aralıklarla şikâyetçiye telefon edip seni seviyorum, benim olacaksın demesi sırnaşıkça hareketlerdir ve zincirleme suç hükmü uygulanarak failin cezası artırılmaz, tek bir suç kabul edilir (Y. 4.CD, 26/01/1995, 9211/324). Yine seçimlik hareketli suçlarda, suçun kanunî tanımında öngörülen seçimlik hareketlerden bir tanesinin yapılması ile suç oluşur. Bu hareketlerden birden fazlasının yapılması ile suç sayısında bir artış olmayacağı gibi suçu zincirleme suç haline getirmez. Örnek olarak; banka ve kredi kurumlarının kötüye kullanılması suçunun yer aldığı TCK nın 245/2.maddesine göre, başkalarına ait hesaplarla ilişkilendirerek banka ve kredi kartı üreten, satan, devreden, satın alan ve kabul eden cezalandırılır., bu halde bir kimse başkasının banka hesabıyla ilişkilendirerek bir kredi kartını üretip hem de bu kartı diğer bir kişiye devretse, bu fiil sadece bir suçu oluşturacak, zincirleme suç söz konusu olmayacaktır. 12 Suçların bir kısmının veya tümünün iştirak hâlinde işlenmesi zincirleme suçun varlığını etkilemez. Önemli olan diğer koşulların gerçekleşmesidir Ali Hacıfazlıoğlu, Teori ve Uygulamada Suçların İçtimaı, Bilge Yayınevi, Ankara, 2014, s Hacıfazlıoğlu, a.g.e., Centel, Zafer, Tamkoç, a.g.e., s.523 6

10 2. SUÇLARIN HER BİRİNİN AYNI SUÇU OLUŞTURMASI Bu şartta aynı suçtan maksat suçun yalnızca basit şekli değildir, kanun metnine göre suçun daha az veya daha çok cezayı gerektiren nitelikli halleri de aynı suç sayılacaktır. Bunun yanı sıra bir suçun teşebbüs de kalmış hali de aynı suç kapsamında değerlendirilecektir. 14 Kanunî düzenleme bu şekilde olmakla birlikte Yargıtay ın farklı yönde kararları da vardır: Resmî belgede sahtecilik suçu ile özel belgede sahtecilik suçlarının 5237 Sayılı TCK nın farklı maddelerinde düzenlenmeleri sebebiyle sanıkların gerçek içtima kuralları uyarınca cezalandırılması gerektiği ileri sürülebilir ise de, belgede sahtecilik suçlarında korunan hukuki yararın kamu güveni olması, unsurlarının tamamen benzer olarak düzenlenmesi de göz önüne alındığında, resmi belgede sahtecilik suçu ile özel belgede sahtecilik suçlarının aynı suç olduğunun kabulü gerekmektedir. Sanıkların aynı suç işleme kararıyla, etkin bir işbölümü, fikir ve eylem birliği içinde gazeteye iş ilanı vermek suretiyle mağdurların kimlik bilgilerine ulaşarak, bu bilgilerle fotoğraf dışında aslına uygun nüfus cüzdanları düzenleyip, üzerine kendi fotoğraflarını yapıştırarak resmi belgede sahtecilik suçunu işledikleri, bu nüfus cüzdanlarıyla daha önceden cep telefonu başvurusu ile onaylanmış olan kredileri almak için katılan bankanın şubelerine başvuruda bulunup, mağdurlar adına olmakla birlikte içeriği itibariyle sahte kredi sözleşmesi düzenlenmesini sağlayıp, bu sözleşmeleri mağdurlara atfen imzalayarak özel belgede sahtecilik suçunu işledikleri, sanıkların böylece aynı suç işleme kararıyla, aynı mağdura karşı aynı suçu değişik zamanlarda işlediklerinin ve bir bütün halinde zincirleme şekilde resmi belgede sahtecilik suçundan cezalandırılmaları gerektiği kabulünde zorunluluk bulunmaktadır. 15 Zincirleme suç yönünden bulunması zorunlu olan aynı suç işlenmesinden amaç, kanunun aynı hükmünün ihlâli değildir. Çünkü Türk Ceza Kanunu nda aynı maddede birbirinden bağımsız suçlar da bulunmaktadır. Söz gelimi failin bir kimsenin bilişim sistemini bozması (m.244/1), daha sonra bilişim sistemini kullanarak haksız yarar elde etmesi (m. 244/2) durumlarında bu suçlar bir suç işleme kararı kapsamında 14 Toroslu, a.g.e., s Artuk, Gökcen, Yenidünya, a.g.e., s. 702 (YCGK, 05/06/2012, 2011/15-491, 2012/219) 7

11 işlense bile zincirleme suç hükümleri uygulanmayacaktır. Zira her iki suçun koruduğu hak veya hukukî yarar aynı değildir. 16 Aynı suçun varlığı için, bu suçların aynı kanun içerisinde yer alması da gerekmez. Aynı suçlar değişik kanunlarda bulunsa bile, suçun koruduğu menfaat aynı olduğu takdirde, bu suçlar aynı suçu oluşturacaktır. TCK nın 204 üncü maddesinde düzenlenen sahtecilik suçu ile 1632 Sayılı Askeri Ceza Kanunu nda düzenlenen sahtecilik suçu zincirleme şekilde işlendiğinde, aynı suç kabul edilecektir. Yine TCK nın 247 nci maddesinde tanımlanan zimmet suçu ile 5411 Sayılı Bankacılık Kanun unun 160 ncı maddesinde düzenlenen bankacılık zimmeti de aynı suç kabul edilecektir. 17 Bir suçu gerçekleştiren fiilin zincirleme şeklinde işlenmesi sürecinde kanun koyucu bunun hukukî niteliğini değiştirerek farklı bir suç oluşturduğu şeklinde düzenleme yapsa dahi, bu suç zincirleme suç kapsamında değerlendirilebilecektir. 18 İŞLENMESİ 3. AYNI SUÇUN BİRDEN ÇOK DEFA AYNI KİŞİYE KARŞI Zincirleme suçta mağduru belli bir kişi olmayan suçlar dışında, bir kişiye karşı aynı suçun birden çok defa işlenmesi gerekir. Kanun hükmündeki bir kişiye karşı sözü ile mağdurun aynı kişi olması açıkça belirtilmektedir. Gerekçe kısmında Bir suçun aynı suç işleme kararı kapsamında olsa da değişik kişilere karşı birden fazla işlenmesi halinde zincirleme suç hükümleri uygulanmaz. Buna göre örneğin; otoparkta bulunan otomobillerin camlarını kırarak radyo teyplerinin çalınması durumunda her bir kişiye ait otomobildeki hırsızlık, bağımsız bir suç olma özelliğini korur Hacıfazlıoğlu, a.g.e., s Hacıfazlıoğlu, a.g.e., s Hacıfazlıoğlu, a.g.e., s Hacıfazlıoğlu, a.g.e., s.116 8

12 Toplumu oluşturan herkesin mağdur olduğu suçlarda da zincirlime suç kuralları uygulanacaktır. Sonradan 43 üncü maddenin 1 inci fıkrasına eklenen cümleyle, mağduru belli bir kişi olmayan suçlarda da bu fıkra hükmü uygulanır düzenlemesiyle bu husus açıkça ifade edilmiştir. Failin bir suç işleme kararıyla parada sahtecilik (TCK m.197) veya çevrenin kasten kirletilmesi (TCK m. 181) veya zimmet (TCK m. 247) fiillerini işlemesi durumunda 43 üncü maddenin 1 inci fıkrası gereğince sorumluluğu yoluna gidilecektir. Ancak bunun için işlenen suçun doğrudan doğruya belli bir kişinin veya kişilerin mağduriyetine sebep olunmaması gerekmektedir. Bu gibi suçlarda zincirleme suç hükümleri uygulanmak, gerçek içtima hükümleri uygulanır. Örneğin, hileli davranışlarla çeşitli kişilerden para alarak menfaat temin eden mahkeme görevlilerinin eylemleri TCK nın 250/2 nci maddesindeki düzenlenen ikna suretiyle irtikap suçunu oluşturacak ve belli kişiler mağdur edildiği için gerçek içtima hükümleri uygulanacaktır. Rüşvet suçlarında ise alan veya veren taraf suçun mağduru olmadığından aynı kişilerin yaptığı fiillerde Yargıtay tarafından zincirleme suç kuralları uygulanmaktadır. 20 HAREKET 4. BİR SUÇ İŞLEME KARARININ İCRASI KAPSAMINDA Bir suç işleme kararından anlaşılan; failin kanunun aynı hükmünü birden fazla ihlâl etmek hususundaki genel planı, niyeti dir. Diğer bir anlatımla, bir suç işleme kararından aynı suçun birden fazla işlenmesi hususunda önceden kurulan plan, genel bir niyet anlaşılmalıdır. Fail, önceden böyle bir plan yapmış, bunu bir defada gerçekleştireceği yerde kısımlara bölmeyi ve o suretle icra etmeyi daha uygun görmüş olabilir. İşte bu plana göre hareket etmiş olduğu için birden fazla olan kısımlar tek bir müteselsil suç meydana getirir. 21 Bir suç işleme kararı, zincirleme suçu oluşturan suçların aynı kast ile işlenmeleri gerektiğini ifade etmez, zincirleme suçu oluşturan suçların her biri ayrı bir 20 Berrin Akbulut, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, Ankara, 2016, s Artuk, Gökcen, Yenidünya, a.g.e., s.704 9

13 kasıt ile işlenir. Burada aynı ve tek olması gereken husus bu müstakil kasıtları birleştirici bir rol oynayan ve kasttan farklı olan suç işleme kararıdır. Bir suç işleme kararından maksat, belirli bir hedefe ulaşmak için aynı mahiyette olan bir kısım suç fiillerini işlemek konusunda genel bir karardır. TCK nin 43 üncü maddesinin 1 inci fıkrasına göre zincirleme suçtan söz edebilmek için aynı suç işleme kararıyla işlenen suçların pasif süjesinin aynı kişi olması gerekmektedir. Ancak aynı maddenin 2 nci fıkrasındaki düzenlemeye göre aynı suçun birden fazla kişiye karşı tek bir fiille işlenmesi halinde de zincirleme suç hükümlerinin uygulanacağını belirtmektedir. 22 Suçlar arasına ceza soruşturması ve kovuşturması girmiş olması, tek başına suç işleme kararında birliğin bulunmadığını göstermez. Ancak, suçlar arasına hüküm girmişse, hükümden sonra işlenen suçların yeni bir suç işleme kararı ile işlendiği söylenmelidir. Hükmün kesinleşmesi zorunlu değildir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasından sonraki işlenen suçların, yeni bir suç işleme kararı üzerine işlendiği kabul edilmelidir. 23 Yargıtay bir kararında, iddianame ile hukukî kesinti oluştuktan sonra ikinci kez işlenen hırsızlık suçunun ayrı bir suç teşkil ettiği sonucuna varmıştır. 24 Suçların farklı zamanlarda işlenmesi, suç işleme kararında birlik koşulu bakımından önem taşıyabilir. Bu durumda, işlenen suçlar arasında zaman aralığının azlığı suç işleme kararında birliğin bulunduğu, zaman aralığının uzunluğu böyle bir birliğin bulunmamasına karine oluşturabilir. Ancak, zaman aralığının uzunluğu veya kısalığı kesin bir ölçü değildir, her somut olaya göre belirlenmelidir. Yargıtay Ceza Genel Kurulu cinsel saldırı suçları ile ilgili verdiği iki kararından birinde, suçlar arasında bir aylık sürenin bulunduğu durumda, aynı suç işleme kararının varlığını kabul etmeyip fırsattan istifade ölçütünü kullanmış, iki suç arasında bir yıl olan başka bir olayda, suçların suç işleme kararı kapsamında kaldığını kabul etmiştir. Fırsattan istifade ölçütüne gelince, suç işleme kararında birlik olmadığı durumlarda fırsattan 22 Toroslu, a.g.e., s Özen, a.g.e., s Artuk, Gökcen, Yenidünya, a.g.e., s.701 (11. CD. 16/01/2014, 2012/12178 E, 2014/783 K. 10

14 istifade suç işlenmesi söz konusu olur. Bu durumda gerçek içtima hükümleri uygulanmalıdır. 25 Bir suç işleme kararının failin hareketleri arasında bulunması gereken sübjektif bağlantı olarak anlaşılması gerekir. Dolayısıyla, failin her hareketinin önceki hareketlerinin devamı olarak gözükmesi ve böylece failin tüm hareketleri arasında tek bir sübjektif bağlantının bulunması, bir suç işleme kararının varlığı ile sonuçlanır. Bu şekilde, sübjektif şart önceden kurulan bir plana dayanılarak işlenen fiillerin yanı sıra, fiillerin devamına sonradan karar verilmesi halinde de gerçekleşebilir. 26 Aynı suç işleme kararı nın bulunup bulunmadığının belirlenmesinde gündelik hayat tecrübelerine dayanan hâkim, suçların işleniş şekillerindeki benzerlik, suçların işlenme zamanları ve yerleri arasındaki ilişki, suçların işlenmesine hükümden sonra devam edilip edilmediği gibi yardımcı kriterlerden de yararlanabilir. 27 Konuya ilişkin bir içtihat (YCGK, 04/02/ /7) : Sanığın el atmada bulunduğu köy tüzel kişiliğine ait meralar köyün değişik mevkilerinde yer almaktadır. Bu meralara yönelik el atmalar da ayrı ayrı tarihlerde vuku bulmuştur. Bu belirlemeye göre, müteselsil suçun doğası gereği bünyesinde olması gereken birden fazla suçun aynı suç işleme kararı ile gerçekleştirildiği söylenemez. Sanık değişik mevkilerdeki meralara aynı tarihlerde el atma suretiyle aynı suç işleme kararı altında değil, yenilenen suç işleme kararları altında suçları işlemiştir. Bu hale göre sanığın eylemleri üç ayrı suçu oluşturmaktadır. Eğer sanık aynı mevkideki değişik parsellerde bulunan köy meralarına, aynı tarihte el atmada bulunmuş olsa idi, müteselsil suç olacağından ETCK nın 80 inci maddesi ile uygulama yapılabilmesi söz konusu olacaktı. Sanığın üç ayrı mevkideki meralara, 25 Özen, a.g.e., s Demirbaş, a.g.e., s Kayıhan İçel, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Beta Basım Yayım, İstanbul, 2016, s

15 değişik tarihlerde el atmada bulunması ETCK nın 71 inci maddesindeki maddi içtima kurallarının uygulanmasını gerektirir. 28 C. AYNI NEV İDEN FİKRÎ İÇTİMA (TCK M. 43/2) Bir hareket ile birden çok mağdurun hakkının ihlâl edilmesi durumu TCK m.43/2 de düzenlenmiştir ve bu duruma doktrinde aynı nev iden fikrî içtima adı verilmektedir. TCK nın 43 üncü maddesinin 1 inci fıkrasında suçlarında farklı zamanlarda işlenmesi aranmışken, 2 nci fıkrasında aynı zamanda işlenmesi halinde de zincirleme suçun oluşacağı belirtilmiştir. Bu hâliyle 2 nci fıkra 1 inci fıkraya istisna oluşturmaktadır. TCK 43/2 maddesindeki hükmün uygulanabilmesi için ortada tek bir fiil ve bu fiil ile aynı suç işlenmelidir. Ne var ki, bu tek fiil ile işlenen aynı suçun mağduru birden fazla olmalıdır. Bu durum daha çok hakaret suçlarında söz konusu olabilir. 29 TCK m. 43/2 de yer alan düzenlemedeki fiil kelimesi hareket şeklinde anlaşılmalıdır. Çünkü, bu tür suçlar daha çok hareket suçlarında karşımıza çıkmaktadır. 30 Bu hükmün uygulama koşulları şunlardır: Aynı suçun tek bir fiille işlenmesi, Aynı suç işleme kararı, 28 Sedat Bakıcı, 5237 Sayılı Yasa Kapsamında Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, Ankara, 2008, s Hakeri, a.g.e., s Özen, a.g.e., s

16 Birden fazla mağdurun bulunması. 31 Konuyla İlgili Bir İçtihat (YCGK 05/03/ /19666 E 2012/4939K) : 32 Yerel Mahkemece verilen hükümler temyiz edilmekle, başvurunun ve kararının niteliği ile suç tarihine göre dosya görüşüldü: Temyiz isteğinin reddi nedenleri bulunmadığından işin esasına geçildi. Vicdani kanının oluştuğu duruşma sürecini yansıtan tutanaklar belgeler ve gerekçe içeriğine göre yapılan incelemede başkaca nedenler yerinde görülmemiştir. Ancak; Sanık Süleyman ın katılanlara yönelik gerçekleştirdiği hakaret ve tehdit eylemlerini bir fiille işlediğinin anlaşılması karşısında TCK nın 43/2 nci maddesinin uygulama olanağı tartışılmadan aynı kanunun 106/1 ve 125/1 maddeleri uyarınca katılan sayısınca ayrı ayrı mahkûmiyet kararları verilmesi, Tüm sanıklar için yargılama sürecindeki şahsi durumları ve sabıkasızlığı nazara alınarak yeniden suç işlemeyecekleri kanaatine varılarak hükmolunan cezanın ertelendiğinin anlaşılması, tehdit, hakaret, yaralama suçlarında giderilmesi gereken ölçülebilir, belirlenebilir (somut) maddi bir zarar oluşmaması, manevi zararın ise hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının uygulanmasına engel teşkil etmemesi karşısında şikayetçilerin zararlarının karşılanmamış olması biçimindeki yetersiz gerekçeyle anılan madde hükmünün uygulanmaması, Kanuna aykırı sanıklar Süleyman, Osman ve Metin in temyiz nedenleri yerinde görüldüğünden tebliğnameye aykırı olarak HÜKÜMLERİN BOZULMASINA, yargılamanın bozma öncesi aşamadan başlayarak sürdürülüp sonuçlandırılmak üzere dosyanın esas/hüküm mahkemesine gönderilmesine 31 Veli Özer Özbek vd., Ceza Genel Hukuku, Seçkin Yayınları, Buca, Ekim 2015, s Hacıfazlıoğlu, a.g.e., s

17 KARŞI OY: TCK nın 43/2 nci maddesinde; aynı nev iden fikri içtima kuralı kabul edilmiş ve cezalandırma bakımından aynı maddenin birinci fıkrasındaki zincirleme suç hükümlerine tabi kılınmıştır. Bu hüküm uyarınca, birden fazla kişiye karşı bir fiille suç işlendiği hallerde; aslında birden fazla hareket/fiil ve suç bulunmasına karşın cezalandırma bakımından gerçek içtima kuralına istisna getirilmiş, bir suç gibi karar verilmesi, ancak cezanın artırılması gerektiği kabul edilmiştir. TCK 43/2 nci maddesinin uygulanabilmesi için fiilin tek olması zorunludur. Fiilin tek olması için hareketin; doğal veya hukukî anlamda tek olması gerekmektedir. Hakaret ve tehdit suçlarında bir kişiye birden fazla söz veya davranışın art arda tekrarı şeklinde suçun işlenmesinde hareketlerin tümü tipe uygun tek hareketi meydana getirdiğinden, hukuken bir fiilin varlığı kabul edilir. Buna karşın birden fazla kişiye karşı aynı suçun bir fiille işlenebilmesi için, öncelikle doğal ya da hukukî anlamda hareketin tekliği aranmalıdır. Hareketin tekliği ise, tüm mağdurlara yönelik olarak aynı anda icra edilen bir hareket veya hareketler serisi şeklinde gerçekleşmelidir. İncelen dosyada sanık Süleyman ın her bir mağdura karşı ayrı hareketlerle ve farklı zamanlarda icra ettiği tehdit ve hakaret eylemlerinin bir fiil olarak kabul edilmesi olanaklı bulunmadığından TCK nın 43/2 nci maddesinin uygulanma olanağının tartışılması gerektiğine ilişkin sayın çoğunluğun görüşüne katılmıyorum. Karara ilişkin başka bir üyede benzer sebeplerle karşı oy kullanmıştır. Somut olay, karardan anlaşıldığı kadarıyla farklı zamanlarda farklı kişilere karşı hakaret ve tehdit eylemleri gerçekleştirilmesine ilişkindir. TCK 43/2 nci maddenin uygulanması ancak bir fiil ile birden fazla mağdura karşı eylemde bulunması halinde mümkün olduğu düşünüldüğünde, karşı oy kullanan üyelerin itirazları haklı sebeplere dayandığı kanaatine varılmıştır. 14

18 D. ZİNRCİRLEME SUÇ KAPSAMI DIŞINDA BIRAKILAN SUÇLAR (TCK M. 43/3) TCK m.43/3 te, kasten öldürme, kasten yaralama, işkence ve yağma suçlarında bu madde hükmü uygulanmaz. ibaresi ile belirli suçlar zincirleme suç kapsamı dışında tutulmuştur. TCK nın 43 üncü maddesinin 3 üncü fıkrası, 5377 Sayılı Kanun la değiştirilmeden önce cinsel saldırı ve çocuk istismarı suçları da müteselsil suçun istisnaları arasında bulunmaktaydı. Yapılan değişikliğin gerekçesinde; zincirleme suç halinde, kişiye bu suçların her birinden dolayı ayrı ayrı değil, bir ceza verilmekte ve fakat ceza artırılmaktadır. Ancak, cinsel saldırı ve çocuk istismarı suçlarının aynı kişiye karşı müteaddit defa işlenmesi halinde gerçek içtima hükümlerinin uygulanması gerektiği yönündeki düzenleme, başta Yargıtay olmak üzere hâkim ve savcılara ispat sorunu ve ölçüsüz ceza miktarlarının ortaya çıkması bakımından ciddi endişelere neden olmuştur. Bu endişeleri gidermek amacıyla maddenin üçüncü fıkrasında yer alan cinsel saldırı, çocukların istismarı ibaresi metinden çıkarılmıştır. şeklinde açıklanmıştır. 33 Kanun koyucu müebbet hapis cezalarıyla ilgili 43 üncü maddede belirleme yapmamıştır. Mülga 80 inci maddede belirleme yapmamıştı. O dönemde, müebbet hapis cezalarını gerektiren suçların teselsül ilişkisi içinde işlenmesi halinde zincirleme suç nedeniyle artırım yapılamayacağı düşüncesi ileri sürülmüştür Sayılı Kanun açısından da bu görüş uygulanmalı ve ağırlaştırılmış müebbet hapis ile müebbet hapis cezaları nedeniyle artırım yapılmamalıdır. 34 Daha ağır suçlarda uygulandığı halde, kasten yaralama suçunun zincirleme suç hükümlerinin dışında tutulması Anayasa ya aykırılık iddiasına konu olmuştur. Ancak Anayasa Mahkemesi iptal istemini şu gerekçelerle reddetmiştir: 33 Artuk, Gökcen, Yenidünya, a.g.e., s Berrin Akbulut, Zincirleme Suça İlişkin Özel Belirlemeler Hakkında Bazı Tespitler, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı:69-70, s

19 Başvuru kararında, kasten işlenen çok daha ağır suçlarda uygulandığı hâlde, kasten yaralama suçlarında zincirleme suç hükümlerinin uygulanmamasının ceza adaletine uygun bir tercih olmadığı ve hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmadığı, ayrıca bu durumun diğer suçları işleyen kişilerle kasten yaralama suçunu gerçekleştiren kişiler arasında eşitsizliğe neden olduğu belirtilerek kuralın Anayasa nın 2 nce ve 10 uncu maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür. Kanun koyucu kasten öldürme, işkence ve yağma yanında kasten yaralama suçlarında da zincirleme suç hükümlerinin uygulanmayacağını öngörmüştür. Böylece fail kasten yaralama fiilini kaç kez gerçekleştirdiyse o kadar suçtan sorumlu tutulmaktadır. Kasten yaralama fiilleri vücut dokunulmazlığına yönelik suçlardandır. Kanun koyucunun kasten yaralama suçunun niteliği, işleniş şeklini ve mağdurda oluşan zararı gözeterek, bu fiilleri zincirleme suç hükümlerinin kapsamı dışında bırakmayı tercih ettiği anlaşılmaktadır. Kanun koyucunun bu tercihi, suç olarak tanımlanan fiillerin hangi tür ve ölçüdeki ceza yaptırımları ile karşılanacağının belirlenmesindeki takdir yetkisinin kapsamında olup bu yönüyle kuralda hukuk devletine aykırı bir yön bulunmamaktadır. Diğer yandan Mahkeme, kasten yaralama suçundan daha ağır suçlarda zincirleme suç hükümlerinin uygulanmasına imkân tanınmasının, suç ve ceza arasındaki dengeyi bozduğunu ve failler arasında eşitsizliğe neden olduğunu ileri sürmüş ise de itiraz konusu kural uyarınca kasten yaralama suçunun işlenmesi hâlinde zincirleme suç hükümlerinin uygulanıp uygulanmayacağını belirleme yetkisi kanun koyucunun takdirinde olup kasten yaralama suçu ile kasten işlenen diğer suçları işleyenler aynı hukuksal konumda bulunmadıklarından aralarında eşitlik karşılaştırması yapılamaz. Kaldı ki, kural olarak suç ve ceza arasında adalete uygun bir oranın bulunup bulunmadığının saptanmasında, benzer bir suç için öngörülen ceza ile yapılacak kıyaslamanın değil, o suçun yarattığı etkinin ve sonuçlarının dikkate alınması gerekmektedir. Bu nedenle bir suç için öngörülen cezanın başka bir suç için öngörülen 16

20 cezayla karşılaştırılması suretiyle yapılan değerlendirme, anayasal denetime esas oluşturmaz. Açıklanan nedenlerle, itiraz konusu kural Anayasa nın 2 ve 10 uncu maddelerine aykırı değildir. İptal isteminin reddi gerekir. 35 E. MÜEYYİDE Zincirleme suçun varlığı kabul edildiğinde işlenmiş olan birden çok suç dolayısıyla faile tek ceza verilecek bu ceza dörtte birden dörtte üçüne kadar artırılabilecektir. Burada artırıma esas alınacak ceza somut cezadır. Zincirleme suç kapsamındaki suçlardan bazıları cezanın artırılmasını gerektiren nitelikli unsur taşıyorsa artırıma esas alınacak ceza, nitelikli unsurun bulunduğu fiile verilecek cezadır. Suçlardan bir kısmı tamamlanmış bir kısmı teşebbüs aşamasında kalmış ise, tamamlanmış suçun cezası esas alınarak artırım yapılmalıdır. Zincirleme suçta artırılarak hükmedilen ceza, gerçek içtima kurallarının uygulanması durumunda elde edilecek cezadan az, teselsülü oluşturan fiillerden herhangi birine verilecek cezadan ise fazla olmalıdır. Aksi takdirde kanun koyucunun amacına ters düşülmüş olunur. 36 Failin yaşı küçük ise, son fiilin gerçekleştiği tarihteki yaşı esas alınmalıdır. On sekiz yaşından küçük olan fail, ergin olduğunda da fiilini sürdürmüş ve reşit olduğu sırada birden fazla suç işlemişse, teselsülün sona erdiği tarihteki yaşı dikkate alınmalı ve cezadan kaç küçüklüğü nedeniyle indirim yapılmamalıdır. Ancak, fail reşit olduğunda bu suçu bir kez işlemiş ve bu durum teselsüle esas alınmış ise, asıl suç için ceza tayin edilirken yaş küçüklüğü nedeniyle cezasından indirim yapılmalı fakat 35 İçel, a.g.e., s. 580 (AYM, 05/03/2015, 2014/167 E., 2015/27 K., RG:21/05/ ) 36 Artuk, Gökcen, Yenidünya, a.g.e., s

21 teselsül nedeniyle TCK nın 43 üncü maddesi ile ceza artırılırken artırım oranı üzerinden indirim yapılmamalıdır. 37 Zincire dahil olan suçların tamamının veya birinin neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç olması durumunda, zincirleme suç sebebiyle yapılacak artırıma esas alınacak ceza, neticesi sebebiyle ağırlaşmış halin bulunduğu fiile verilecek cezadır. Buna karşılık, ağır neticenin zincire dahil olan birden fazla suçun ortak etkisi sonucu gerçekleşmesi durumunda zincirleme suçtan dolayı yapılacak artırım miktarı suçun temel şekline göre belirlenmelidir. Örneğin, 6545 Sayılı Kanun la yapılan değişiklikten önce, cinsel saldırı suçu sonucunda mağdurun beden ve ruh sağlığının bozulması, neticesi sebebiyle ağırlaşmış hal olarak düzenlenmişti. Birden fazla cinsel saldırı sonucunda mağdurun ruh sağlığının bozulması söz konusu olabilmekteydi. Bu gibi durumlarda cinsel saldırı fiilinin mağdura birden fazla işlenmesi halinde, teselsül eden, ruh sağlığının bozulmasına ilişkin neticesi sebebiyle ağırlaşmış hal değil, bu suçun temel şekli yahut nitelikli halidir. Dolayısıyla zincirleme suça ilişkin artırımın miktarı, suçun temel şeklinin veya nitelikli hallerinin cezası üzerinden belirlenmeli ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış durumun varlığı dolayısıyla tayin edilen cezanın üzerine eklenmelidir. 38 Sanık hakkındaki hükmün kesinleşmesinden sonra aynı suçun devamı niteliğinde bir başka eylemin ortaya çıkması halinde, TCK nın 43 üncü maddesi ile yapılacak artırma miktarı dikkate alınmalıdır. Örneğin TCK nın 141 maddesine göre hırsızlık suçundan 2 yıl hapis cezasına mahkûmiyete karar verildikten ve bu karar kesinleştikten sonra ortaya çıkan ve aynı karar altında aynı şekilde işlenen ikinci hırsızlık suçu mahkûmiyete konu olan fiilin devamı niteliğinde olduğundan ikinci eyleminden dolayı kanunun 141, 43 ünce maddeleriyle hükmolunan 2 yıl 6 ay hapis cezasından, ilk karardaki 2 yıl hapis cezası düşüldükten sonra kalan 6 ay hapis cezası ile cezalandırılmasına karar verilmelidir Bakıcı a.g.e., s Artuk, Gökcen, Yenidünya, a.g.e., s Bakıcı, a.g.e., s

22 İlk mahkûmiyette zamanaşımı uygulanmış ise, sonradan ortaya çıkan eylem ilk suçun devamı niteliğinde olduğundan ayrıca cezalandırma yoluna gidilmez. İlk olayda 43 üncü madde uygulandığından ikinci kez bu madde ile artırım yapılamaz. Bu durumda 43 üncü madde ile yapılan artırım oranında değişiklik yapılıp yapılamayacağı üzerinde durulmalıdır. Örneğin; hırsızlık suçundan TCK nın 141, 43 maddeleri uyarınca 2 yıl 6 ay hapis cezasına hükmolunmuş ve sonradan önceki suçların devamı niteliğinde yeni birtakım eylemleri ortaya çıkmış ise, sonradan ortaya çıkan eylemler nedeniyle gerekçe de gösterilmek suretiyle 43 üncü madde ile artırım oranı ½ olarak takdir edildiğinde 141, 43 üncü maddelerle hükmolunan 3 yıl hapis cezasından ilk hükümle verilen ceza düşüldükten sonra geriye kalan 6 ay hapis cezası tayin olunacaktır. Artırım oranında değişiklik yapılmadığı takdirde önceki karardan ve bu kararda 43 üncü maddenin uygulandığından bahisle ceza tayin edilmeyecektir. 40 F. BAZI ÖZEL DURUMLAR 1. ŞİKÂYETE TABİ OLAN SUÇLAR Zincirleme suçun gerçekleşmesi için birden fazla suçun işlenmesi zorunlu olduğundan, kanunun öngördüğü durumlar haricinde, bu suçların her biri bağımsız bir suç olarak ele alınması suçun tüm unsurları itibariyle oluşup oluşmadığına ve suçu kovuşturma koşulu olup olmadığına bakılmalıdır. Zincirleme suç kapsamında kalan suçlardan şikâyete tabi olanlar var ise, bu suçları zincirleme suç içinde sayılabilmeleri için şikâyet şartının oluşması zorunludur. Mağdurun şikâyetçi olmadığı şikâyete tabi bir suç zincirleme suç kapsamında değerlendirilemez Bakıcı, a.g.e., s Hacıfazlıoğlu, a.g.e., s

23 2. UZLAŞMA KAPSAMINDA OLAN SUÇLAR Zincirleme suç kapsamında olan suçlardan biri suçun temel şekli olarak uzlaşmaya tabi, diğeri nitelikli şekli olarak uzlaşmaya tabi değil ise, zincirleme suç hükümleri uygulanmayacaktır. Her bir suç uzlaşma kapsamında olur ve taraflar uzlaşırlarsa, ortada yargılanacak bir suç kalmayacağı için zincirleme suç da söz konusu olmayacaktır ZAMANAŞIMININ HESAPLANMASI Zincirleme suçta zamanaşımının başlangıcı, zincirleme suç kapsamında her suçun işlendiği tarihte değil, en son suçun işlendiği tarihte başlayacaktır. Bundan başka zincirleme olarak işlenen suçlarda suç tarihi de zincirleme suçu meydana getiren son suçun gerçekleşme tarihidir. Bu bakımdan fail lehine olan kanunda bu tarihe göre tespit edilmelidir. Zamanaşımı dışında bulunan başka düşme nedenleri için ise her bir suçun diğerinden ayrı ve bağımsız bir biçimde, nitelikleri göz önüne alınmalıdır. Keza, suçların birisinin genel af ya da özel af nedeniyle cezalandırılır olmak özelliğini yitirmişse, bu suç zincirleme suç kapsamından çıkmış olacaktır. 43 Zamanaşımı süresinin son suçun işlendiği günden başlaması, zincirleme suça dahil suçların her birinden ayrı ayrı ceza verilmemesi nedeniyle zamanaşımı süresinin her işlenen suçtan itibaren başlatılmaması sonucunu doğurmuştur. Bir başka ifadeyle failin lehine olarak zincire dahil suçlardan dolayı bir ceza verildiği ve bu cezada artırıldığı için zamanaşımı süresi de son suçun işlendiği günden başlatılarak zincire dahil suçların bu müesseseye aykırı olarak zamanaşımına uğramasının önüne geçilmek istenmiştir. Zincirleme suçlarda her bir suçun zamanaşımı süresi son suçun işlendiği günden işlemeye başlayacaktır ancak zamanaşımı süresi her suç için ayrı ayrı belirlenecek, en son suçun işlendiği tarihten başlatılacaktır. Her suç için kanunda 42 Özen, a.g.e., s Hacıfazlıoğlu, a.g.e., s

24 öngörülen cezanın üst sınırı esas alınacak, somut olayda faile daha ağır ceza verilmesini gerektiren durumlar da göz önünde bulundurulacaktır. Zamanaşımı süresinin belirlenmesinde, o suçla ilgili olarak hükmedilmesi mümkün olan en yüksek ceza miktarı esas alınacak, ancak zamanaşımın belirlenmesine sonuç ceza dikkate alınmayacaktır KABAHATLER Kabahatler Kanunu nun 15 inci maddesinin 2 nci fıkrasına göre; Aynı kabahatin birden fazla işlenmesi hâlinde her bir kabahatle ilgili olarak ayrı ayrı idarî para cezası verilir. Kesintisiz fiille işlenen kabahatlerde, bu nedenle idarî yaptırım kararı verilinceye kadar fiil tek sayılır. denilmektedir. Bu sebeple işlenen fiilin suç değil de bir kabahat olması halinde, TCK nın 43 üncü maddesi değil Kabahatler Kanunu nun 15 inci maddesi uygulanacaktır Berrin Akbulut, Zincirleme Suça İlişkin Özel Belirlemeler Hakkında Bazı Tespitler, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı:69-70, s Artuk, Yenidünya, Gökcen, a.g.e., s

25 SONUÇ Zincirleme suç her ne kadar sanığın cezasında indirim yapılmasına sebep olan bir ödül olarak düşünülebilse de bir suç işleme kararı altında eylemini gerçekleştiren sanığa daha adil ceza verilmesini sağlamak amacıyla getirilmiş bir kurumdur. Aynı suç işleme kararı altında suçu işleyen sanığın ayrı ayrı cezalandırılması cezanın ölçülülüğü açısından sakıncalara sebep olabilecektir. Bunun yanında kanun koyucu öldürme, yaralama, işkence ve yağma gibi toplum vicdanını daha ziyade etkileyen eylemleri zincirleme suç kapsamı dışında tutarak yerinde bir tutum sergilemiştir. Zincirleme suç kapsamının geniş olarak değerlendirilememesi cezaların caydırıcılığı açısından önem taşımaktadır. Bu sebeple somut olay değerlendirilirken sanık lehine düşünülse de zincirleme suç alanı geniş tutulmamalıdır. 22

26 KAYNAKÇA Akbulut Berrin, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, Ankara, 2016 Akbulut, Berrin, Zincirleme Suça İlişkin Özel Belirlemeler Hakkında Bazı Tespitler, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı:69-70, s Artuç, Mustafa, Gökcen, Hasan Tahsin, Yaşan, Osman, Türk Ceza Kanunu, Adalet Yayınevi, Ankara, 2014 Artuk, M. Emin, Gökcen, Ahmet, Yenidünya, A. Caner, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, Ankara, 2016 Bakıcı, Sedat, 5237 Sayılı Yasa Kapsamında Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, Ankara, 2008 Birtek, Fatih, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017 Centel, Nur, Zafer, Hamide, Çakmut, Özlem, Türk Ceza Hukukuna Giriş, Beta Yayınları, İstanbul, 2016 Hacıfazlıoğlu, Ali, Teori ve Uygulamada Suçların İçtimaı, Bilge Yayınevi, Ankara, 2014 Hakeri, Hakan, Ceza Hukuku Genel Hükümler Temel Bilgiler, Astana Yayınları, Ankara, 2016 İçel, Kayıhan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Beta Basım Yayım, İstanbul, 2016 Özbek, Veli Özer, vd., Ceza Genel Hukuku, Seçkin Yayınları, Buca, Ekim 2015 Özen, Mustafa Ceza Hukuku Genel Hükümler Dersleri, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017 Sancar, Türkan Yalçın, Müteselsil Suç, Seçkin Yayınevi, Ankara, 1995 Sancar, Türkan Yalçın, Yeni Türk Ceza Kanununda Müteselsil Suç, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı:70, s

27 Sancar, Türkan Yalçın, Köprülü, Timuçin, Ceza Hukuku Genel Hükümler Uygulamalı Çalışmaları, Savaş Yayınevi, Eylül 2016 Şeker, İdris, Zincirleme Suç, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya, 2009 (Erişim: is_seker_tez.pdf.pdf?sequence=1&isallowed=y ) Toroslu, Nevzat, Toroslu, Haluk, Ceza Hukuku Genel Kısım, Savaş Yayınevi, Ankara, Ocak