Transfer FiyatlandırmasıYoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı. Adnan Ertürk Gelir İdaresi Daire Başkanı Tel: (312)

Transkript

1 Transfer FiyatlandırmasıYoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Adnan Ertürk Gelir İdaresi Daire Başkanı Tel: (312)

2 Kurumlar vergisinin konusu Aşağıda sayılan kurumların kazançları, kurumlar vergisine tâbidir: a) Sermaye şirketleri b) Kooperatifler c) İktisadî kamu kuruluşları ç) Dernek veya vakıflara ait iktisadî işletmeler d) İşortaklıkları Kurum kazancı, gelir vergisinin konusuna giren gelir unsurlarından oluşur. 2

3 Safi Kurum Kazancı Kurumlar vergisi, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safî kurum kazancıüzerinden hesaplanır. Safî kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanununun ticarî kazanç hakkındaki hükümleri uygulanır. 3

4 Bilanço esasında ticari kazancın tesbiti (GVK Md. 38) Bilanço esasına göre ticari kazanç, teşebbüsteki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve başındaki değerleri arasındaki müspet farktır. Bu dönem zarfında sahip veya sahiplerce: 1. İşletmeye ilave olunan değerler bu farktan indirilir; 2. İşletmeden çekilen değerler ise farka ilave olunur. Ticari kazancın bu suretle tesbit edilmesi sırasında, Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümleri ile GVK nun 40 (indirilecek giderler) ve 41 inci (gider kabul edilmeyen ödemeler) maddeleri hükümlerine uyulur. 4

5 İndirilebilecek giderler (KVK) Ticarî kazanç gibi hesaplanan kurum kazancının tespitinde mükellefler, KVK nun 8 inci maddesinde yazılıgiderleri de ayrıca hasılattan indirebilirler. a) Menkul kıymet ihraç giderleri. b) Kuruluşve örgütlenme giderleri. c) Genel kurul toplantılarıiçin yapılan giderler ile birleşme, devir, bölünme, fesih ve tasfiye giderleri. ç) Sermayesi paylara bölünmüşkomandit şirketlerde komandite ortağın kâr payı. d) Katılım bankalarınca katılma hesabıkarşılığında ödenen kâr payları. e) Sigorta ve reasürans şirketlerinde bilânço gününde hükmü devam eden sigorta sözleşmelerine ait olup, aşağıda belirtilen teknik karşılıklar; 5

6 Kabul edilmeyen indirimler (KVK) Kurum kazancının tespitinde KVK nun 11 inci maddesinde yazılıindirimlerin yapılmasıkabul edilmez. Transfer fiyatlandırmasıyoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançlar. 6

7 Transfer fiyatlandırmasıyoluyla örtülü olarak dağıtılan kazanç 7

8 Tanım Kurumlar, ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine aykırıolarak tespit ettikleri bedel veya fiyat üzerinden mal veya hizmet alım ya da satımında bulunursa, kazanç (tamamen veya kısmen) transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılmışsayılır. 8

9 Kazancın transfer fiyatlandırmasıyoluyla örtülü olarak dağıtılmışsayılabilmesinin şartları Bir kurum tarafından, bir mal veya hizmet alım ya da satımıyapılmışolmalıdır. Kurum, söz konusu mal veya hizmet alım ya da satımını, ilişkili kişilerle yapmışolmalıdır. Söz konusu mal veya hizmet alım ya da satımı, emsallere uygunluk ilkesine aykırıolarak tespit edilen bir bedel veya fiyat üzerinden yapılmış olmalıdır. 9

10 Hazinenin kayba uğrayıp, uğramamasısorunu Yaygın Kanaat: Örtülü olarak dağıtılan kazancın, elde eden nezdinde vergilenmişolmasıhalinde, söz konusu kazançlar örtülü kazanç sayılmaz. Yeni Kanun, bu konuda yeni bir müessese getirmiştir: Düzeltme 10

11 Mal veya hizmet alım ya da satımı Alım Satım İmalat ve inşaat Kiralama ve kiraya verme Ödünç para alınmasıve verilmesi işlemleri ile ikramiye, ücret ve benzeri ödemeleri GEREKTİREN diğer işlemler 11

12 İşİşletmelerde vuku bulan ve parayla ifade edilebilen işlemler Sonuca tesir eden değer hareketlerinin tümü, yani muhasebe işlemleri Sonuca (Kar-Zarara) tesir eden değer hareketleri, ortak bir ölçü birimi ile belirtilir: Ulusal para birimi 12

13 Bedel Fiyat İkramiye Ücret ve benzeri ödemeleri gerektiren (para ile ifade edilebilen) işlemler 13

14 Alım Satım İmalat ve inşaat Kiralama ve kiraya verme Ödünç para alınmasıve verilmesi işlemleri ile ikramiye, ücret ve benzeri ödemeleri gerektiren diğer işlemler dışındaki İşletmenin faaliyet sonucuna tesir eden değer hareketleri, transfer fiyatlandırmasında dikkate alınmaz. 14

15 İlişkili kişi Kurumun kendi ortakları, Kurumun veya ortakların ilgili bulunduğu gerçek kişi veya kurumlar Ortakların eşleri, Ortakların veya eşlerinin üstsoy ve altsoyu ile (üçüncü derece dahil) yansoy hısımlarıve kayın hısımları Kurumun; idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından doğrudan veya dolaylıolarak bağlı bulunduğu ya da nüfuzu altında bulundurduğu gerçek kişi veya kurumlar 15

16 Yetki Kazancın elde edildiği ülke vergi sisteminin, Türk vergi sisteminin yarattığıvergilendirme kapasitesi ile aynıdüzeyde bir vergilendirme imkânısağlayıp sağlamadığıve Bilgi değişimi hususlarının göz önünde bulundurulmasısuretiyle Bakanlar Kurulunca ilan edilen ülkelerde veya bölgelerde bulunan kişilerle yapılmıştüm işlemler, ilişkili kişilerle yapılmışsayılır. 16

17 Emsallere uygunluk ilkesi!!! Emsallere uygunluk ilkesi, ilişkili kişilerle yapılan mal veya hizmet alım ya da satımında uygulanan fiyat veya bedelin, aralarında böyle bir ilişkinin bulunmamasıdurumunda oluşacak fiyat veya bedele uygun olmasınıifade eder. Emsallere uygunluk ilkesi doğrultusunda tespit edilen fiyat veya bedellere ilişkin hesaplamalara ait kayıt, cetvel ve belgelerin ispat edici kâğıtlar olarak saklanmasızorunludur. 17

18 Emsaline göre göze çarpacak şekilde (kurum aleyhine) tespit edilen bedel üzerinden Mal satmak, Hizmet ifa etmek, İmalat ve inşaat işi ifa etmek, İktisadi kıymet kiraya vermek Ödünç para vermek Sonuç: Örtülü Kazanç Dağıtan: Daha düşük kazanç Örtülü Kazanç Dağıtılan: Daha düşük maliyet 18

19 Emsaline göre göze çarpacak şekilde (kurum aleyhine) tespit edilen bedel üzerinden Mal almak, Hizmetten yararlanmak, İmalat ve inşaat yaptırmak, İktisadi kıymet kiralamak, Ödünç para almak (Örtülü Sermaye), Sonuç: Örtülü Kazanç Dağıtan: Daha yüksek maliyet Örtülü Kazanç Dağıtılan: Daha yüksek kazanç 19

20 Buna göre, Kurumlar Vergisi Kanununun 11/1/c ve 13 üncü maddeleri uyarınca, Satışkarınıazaltmak (Düşük bedelle mal veya hizmet satmak) veya Alışmaliyetini arttırmak (Yüksek bedellerle mal veya hizmet satın almak) Suretiyle örtülü kazanç dağıttığıtesbit olunan kurumlar cezalıtarhiyata muhatap tutulacaklarıdır. 20

21 EMSAL Tespit edilen bedel X Emsal bedel Bu karşılaştırmada (X), Uygun kavramına tekabül etmektedir. Uygunluk, sadece tutarla ilgili değildir. Benzer İşlem leri de kapsamaktadır. 21

22 Kurumların hareket imkanı Tercih 1 İlişkili kişilerle mal veya hizmet alım ya da satımında bulunmamak Tercih 2 İlişkili kişilerle yapılan işlemlerde uygulanacak fiyat veya bedelleri, Kanunda yer alan ilkeleri gözönünde bulundurmaksızın tespit tespit etmek Tercih 3 İlişkili kişilerle yapılan işlemlerde uygulanacak fiyat veya bedelleri, Kanunda yer alan ilkeler doğrultusunda tespit etmek 22

23 Emsallere Uygunluk İlkesi X VUK Değerleme Ölçüleri 23

24 VUK da yer alan değerleme ölçütleri Maliyet bedeli Alışbedeli Borsa rayici Tasarruf değeri Mukayyet değer İtibari değer Vergi değeri Rayiç bedel Emsal bedeli ve ücreti 24

25 Maliyet bedeli (VUK 262) İktisadi bir kıymetin, iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılmasımünasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilümum giderlerin toplamınıifade eder. 25

26 Gayrimenkuller Gayrimenkullerin mütemmim cüzüleri ve teferruatı Tesisat ve makinalar Gemiler ve diğer taşıtlar Gayrimaddi haklar Demirbaşeşya Emtia Zirai mahsuller Hayvanlar 26

27 Alışbedeli 27

28 Hisse senetleri ile Yatırım fonu katılma belgeleri (Fon porttöyünün en az yüzde 51'i Türkiye'de kurulmuşbulunan şirketlerin hisse senetlerinden oluşanyf ) 28

29 Borsa rayici (VUK 263) Gerek menkul kıymetler ve kambiyo borsasına, gerekse ticaret borsalarına kayıtlı olan iktisadi kıymetlerin değerlemeden evvelki son muamele gününde borsadaki muamelelerinin ortalama değerlerini ifade eder. 29

30 Alışbedeli ile değerlenenler dışında kalan her türlü menkul kıymet borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayici yoksa (veya borsa rayicinin muvazaalı bir şekilde oluştuğu anlaşılırsa) değerlemeye esas bedel, menkul kıymetin alışbedeline, vadesinde elde edilecek gelirin (kur farklarıdahil) iktisap tarihinden değerleme gününe kadar geçen süreye isabet eden kısmının eklenmesi suretiyle hesaplanır. Ancak, borsa rayici bulunmayan, getirisi ihraç edenin kar ve zararına bağlıolarak doğan ve değerleme günü itibariyle hesaplanmasımümkün olmayan menkul kıymetler her halükarda alışbedeli ile değerlenir. 30

31 Yabancıparalar, borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayicinin takarrüründe muvazaa olduğu anlaşılırsa bu rayiç yerine alışbedeli esas alınır. Yabancıparanın borsada rayici yoksa değerlemeye uygulanacak kur Maliye Bakanlığınca tesbit olunur. 31

32 İtibari değer (VUK 266) Her nevi senetlerle esham ve tahvillerin üzerinde yazılıolan değerlerdir. 32

33 Kasa mevcudu (Ulusal para) Çıkarılan tahviller 33

34 Tasarruf değeri (VUK 264) Bir iktisadi kıymetin değerleme gününde sahibi için arz ettiği gerçek değerdir. 34

35 Değersiz alacaklar, bu mahiyete girdikleri tarihte tasarruf değerlerini kaybederler ve mukayyet kıymetleriyle zarara geçirilerek yok edilirler. Şüpheli alacaklar için değerleme gününün tasarruf değerine göre pasifte karşılık ayrılabilir. 35

36 Mukayyet değer (VUK 265) Mukayyet değer, bir iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında gösterilen hesap değeridir. 36

37 Alacaklar İlk tesis ve taazzuv giderleri Peştamallıklar Aktif geçici hesap kıymetleri Borçlar Pasif geçici hesap kıymetleri Karşılıklar 37

38 Emsal bedeli (VUK 267) Gerçek bedeli olmayan, veya bilinmeyen veyahut doğru olarak tesbit edilemeyen bir malın, değerleme gününde satılmasıhalinde emsaline nazaran haiz olacağıdeğerdir. Emsal bedeli sıra ile, 267 nci madde deki esaslara göre tayin olunur: Ortalama fiyat esası, Maliyet bedeli esası, Takdir esası 38

39 Emsal ücreti (VUK 267) Ücretle yapılan imalatta ücretin gerçek miktarının bilinmemesi veya doğru olarak tayin edilememesi hallerinde tesbit edilecek emsal ücret de emsal bedelle aynıesaslara göre tayin olunur. 39

40 Emtianın maliyet bedeline nazaran değerleme günündeki satışbedelleri %10 ve daha fazla düşüklük gösterdiği hallerde mükellef, maliyet bedeli yerine 2. sıradaki (Maliyet Bedeli Esası) usul hariç olmak üzere emsal bedeli ölçüsünü tatbik edebilir. Değeri düşen mallar 40

41 Katma Değer Vergisi Kanunu Bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemler ile bedelin mal, menfaat, hizmet gibi paradan başka değerler olmasıhalinde matrah, işlemin mahiyetine göre emsal bedeli veya emsal ücretidir. Bedelin emsal bedeline veya emsal ücretine göre açık bir şekilde düşük olduğu ve bu düşüklüğün mükellefçe haklıbir sebeple açıklanamadığıhallerde de, matrah olarak emsal bedeli veya emsal ücreti esas alınır. Emsal bedeli ve emsal ücreti Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tespit olunur. 41

42 İlişkili kişilerle yapılan işlemlerde uygulanacak fiyat veya bedellerin, Kurumlar Vergisi Kanununda yer alan ilkeler doğrultusunda tespiti 42

43 Karşılaştırılabilir fiyat yöntemi Emsallere uygun satışfiyatının, karşılaştırılabilir mal veya hizmet alım ya da satımında bulunan ve aralarında herhangi bir şekilde ilişki bulunmayan gerçek veya tüzel kişilerin birbirleriyle yaptıklarıişlemlerde uygulayacağı piyasa fiyatıile karşılaştırılarak tespit edilmesidir. 43

44 Maliyet artıyöntemi Emsallere uygun fiyatın, ilgili mal veya hizmet maliyetlerinin makul bir brüt kâr oranıkadar artırılması suretiyle hesaplanmasıdır. 44

45 Yeniden satışfiyatıyöntemi Emsallere uygun fiyatın, işlem konusu mal veya hizmetlerin aralarında herhangi bir şekilde ilişki bulunmayan gerçek veya tüzel kişilere yeniden satılmasıhalinde uygulanacak fiyattan, makul bir brüt satışkârıdüşülerek hesaplanmasıdır. 45

46 Diğer yöntemler Emsallere uygun fiyata yukarıdaki yöntemlerden herhangi birisi ile ulaşma olanağıyoksa mükellef, işlemlerin mahiyetine uygun olarak kendi belirleyeceği diğer yöntemleri kullanabilir. 46

47 Fiyat veya bedelin Maliye Bakanlığıile anlaşılarak belirlenmesi İlişkili kişilerle yapılan mal veya hizmet alım ya da satımında uygulanacak fiyat veya bedelin tespitine ilişkin yöntemler, mükellefin talebi üzerine Maliye Bakanlığı ile anlaşılarak belirlenebilir. Bu şekilde belirlenen yöntem, üç yılı aşmamak üzere anlaşmada tespit edilen süre ve şartlar dahilinde kesinlik taşır. 47

48 Kazancın, transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılmasının vergi uygulamasındaki sonucu (1) Tamamen veya kısmen transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazanç, Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarının uygulamasında, (KVK nun 13 ncü maddesindeki şartların gerçekleştiği hesap döneminin son günü itibarıyla) dağıtılmışkâr payı(veya dar mükellefler için ana merkeze aktarılan tutar) sayılır. 48

49 Kazancın, transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılmasının vergi uygulamasındaki sonucu (2) Daha önce yapılan vergilendirme işlemleri, taraf olan mükellefler nezdinde buna göre düzeltilir. Şu kadar ki, bu düzeltmenin yapılmasıiçin örtülü kazanç dağıtan kurum adına tarh edilen vergilerin kesinleşmişve ödenmiş olmasışarttır. 49