5. TEMA Üretim, Dağıtım ve Tüketim

Transkript

1 5. TEMA Üretim, Dağıtım ve Tüketim İstekler ve İhtiyaçlar Ürünler ve Meslekler Bilinçli Tüketici Aile Bütçemiz

2 İstekler ve İhtiyaçlar Yukarıda görselleri verilen nesneleri temel ihtiyaçlar ile sosyal ihtiyaçlar olarak gruplandıralım. Temel İhtiyaçlarımız Sosyal İhtiyaçlarımız su bisiklet giysi dondurma ev bilet et hamburger kalem oyuncak şurup top sabun salıncak saat köpek kitap telefon yumurta paten 4. Sınıf Sosyal Bilgiler 3

3 İstekler ve İhtiyaçlar 1. Aşağıda verilen ifadelerden temel ihtiyaç olanların başındaki harfi 1. şifre kutusuna, sosyal ihtiyaç olanların başındaki harfi 2. şifre kutusuna yazalım. ( H ) Konsere gitmek ( D ) Mevsime uygun kıyafet almak ( İ ) Düzenli olarak beslenmek ( A ) Doğum günü kutlamak ( K ) İçinde yaşayacağımız bir eve sahip olmak ( R ) Sinemaya gitmek ( K ) Et, süt, yumurta yemek ( A ) Hastalandığımızda doktora gitmek ( C ) Oyun oynamak ( T ) Kahvaltı yapmak ( A ) Tatile gitmek ( L ) Okula gitmek ( İ ) Kitap okumak 1. ŞİFRE 2. ŞİFRE D H İ A K R K C A A T L İ 2. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanlarının başına D, yanlış olanlarının başına Y harfi yazalım. ( D) Temel ihtiyaçlarımız zamana ve yere göre değişebilir. ( D) Canlılar beslenme ihtiyaçlarını karşılamazlarsa yaşayamazlar. ( Y ) Sosyal ihtiyaçlar herkes için aynıdır. ( D) İhtiyaçlarımız karşılanmazsa kaygılanır ve üzülürüz. ( Y ) Mevsim şartlarına göre giyinmek istektir. ( Y ) Yaşamımızı sürdürmemiz için gerekli olan her şey istektir. ( D) Oyun oynamak bir çocuğun en önemli sosyal ihtiyacıdır. 4 Bilfen Yayıncılık

4 Ürünler ve Meslekler Aşağıda verilen tanımları, meslekler ve ilgili görsellerle numaralarını kullanarak eşleştirelim. 1. Lokantadaki yemeklerimizi yapar. 5 Öğretmen 2. Hastaları tedavi eder. 6 5 Polis 3. Haklarımızı korur. 2 Doktor 3 4. Binaları inşa eder. 5. Okuma yazmayı öğretir. 4 1 İnşaat Mühendisi Aşçı Güvenliğimizi sağlar. 7. Saçlarımızı keser, şekil verir. 3 9 Avukat Asker Kumaş keser, diker. 7 Kuaför Ülkemizi dış güçlere karşı korur. 8 Terzi 4 4. Sınıf Sosyal Bilgiler 5

5 Ürünler ve Meslekler 1. Aşağıdaki açıklamaları karşılayan kavramları bulmacada ilgili alana yazalım. 1. Bir merkezde üretilen ürünlerin çeşitli yerlere gönderilmesine denir. 2. Devlet tarafından bastırılan, üzerinde değeri yazılı olan ödeme aracına denir. 3. Belirli faaliyetler ve işlemler sonucunda yeni bir mal veya hizmet meydana getirilmesidir. 4. Bir kimsenin geçimi sağlamak için sürekli yaptığı işe denir. 5. Ürün ve hizmetlerin satın alınmasında harcanan paraya denir. 6. Üretilen veya yapılan şeylerin kullanıp harcanmasıdır. 7. Belli zamanlarda, belli yerlerden gelen paraya denir. 8. Bir şeye karşı duyulan eğilim ve arzuya denir. 2 P 1 A 5 G İ 6 D A Ğ I T E R A 3 Ü R 4 I M Ü K E T İ M T 7 İ M E S L G E L İ R 8 İ S T E K 2. Aşağıda insanlar için gerekli olanlar verilmiştir. Bunları numaralarını kullanarak öncelik sırasına dizelim. 1 Oyuncak 2 Kitap 3 Ayakkabı 4 Dondurma 1 Gezi 2 İlaç 3 Şemsiye 4 Fotoğraf makinesi 1 Eğitim 2 Çiçek 3 Güneş gözlüğü 4 Sinema Bilfen Yayıncılık

6 Bilinçli Tüketici 1. Aşağıdaki kavramları açıklayalım. Son Kullanma Tarihi:... Satın aldığımız ürünü en son kullanabileceğimiz tarihtir. Bu tarih geçmiş ise ürün bozulmuştur Garanti Belgesi:... Bir malın sağlamlığını bildiren, belli bir zaman içinde bozulacak olursa malın ücretsiz onarılacağını belgeleyen, satıcının alıcıya verdiği belgedir. Kullanma Kılavuzu: Satın... alınan ürünün nasıl ve ne şekilde... kullanıldığını açıklayan kitapçık.... TSE damgası: Türk... Standartları Enstitüsü olan bir malın... kalitesinde zehirli, zararlı bir madde olmadığını test eden... damgadır. Tüketici Hakları Derneği:... Bir tüketici hizmet alırken çözülememiş bir sorun yaşadığında haklarını koruyan dernektir Bilinçli tüketici kime denir? Bir... mal veya hizmeti satın alırken temel gereksinimini ön planda tutan, satın... alacağı mal ve hizmetlerin kaliteli, güvenli, ucuz ve sağlıklı olması için araştırma... yapan, tüketici haklarını bilen ve savunan, reklamların etkisinde kalarak... davranış göstermeyen, israf yapmayan kişilerdir. 4. Sınıf Sosyal Bilgiler 7

7 Bilinçli Tüketici Aşağıda yaşanan durumlar karşısında ne yapılması gerektiğini yazalım. Türker Bey, yeni aldığı telefonu bozuk çıkınca satıcıya götürür. Ancak satıcı telefonu Türker Bey in bozduğunu söyler. Ne yapmalı? Tüketici Hakları Derneğine başvurmalı. Meral marketten aldığı sütün bozuk olduğunu fark etti. Ne yapmalı? Markete geri götürmeli. Fişini göstererek son kullanma tarihi geçmemiş süt almalıdır. Kenan kendisine kırmızı renkli bir tişört aldı. Etiketinde yazan yıkama koşullarına uygun olarak tişörtü yıkadı. Ancak tişörtün solduğunu gördü. Ne yapmalı? Satın aldığı yere geri götürmeli. Faturasını göstererek ürünü değiştirmeli. Aylin pasta yapmak istedi. Ancak evde, sütün, şekerin, ve kakaonun kalmadığını fark etti. Markete gittiğinde çok sevdiği bisküvilerin ve dondurmaların olduğunu gördü. Ne yapmalı? Öncelikli olan ihtiyaçlarını almalı. Eray, nalbura giderek kendisine ampul almak istedi. Uygun ayardaki ampülü seçmek istedi. Ne yapmalı? 8 Bilfen Yayıncılık Satıcıdan yardım almalı, ampulü denemeli.

8 Bilinçli Tüketici Tablodaki ürünleri satın alırken nelere dikkat etmemiz gerektiğini işaretleyelim. ÜRÜN Son Kullanma Tarihi Garanti Belgesi Etiketi Paketi TSE damgası 4. Sınıf Sosyal Bilgiler 9

9 Aile Bütçemiz Aşağıdaki tabloda Sezin ailesinin aylık geliri verilmiştir. Aylık giderleri de sütun grafiğinde gösterilmiştir. Tablo ve grafiği inceleyerek soruları yanıtlayalım. TL Maaş Kira Gıda Faturalar Giyim Ulaşım Eğitim Diğer Giderler Sorular 1. Sezin ailesinin aylık gelirleri kaç TL dir? TL dir 2. Bu aile bir ayda en fazla neye harcama yapmaktadır?... Kiraya 3. Ailenin zorunlu harcamaları toplam kaç TL dir? TL dir 4. Ailenin aylık toplam gideri kaç TL dir? TL dir 5. Sezin ailesi tasarruf yapabilmekte midir? Hesaplayalım (Evet) 10 Bilfen Yayıncılık

10 Aile Bütçemiz Aşağıdaki ifadelerden doğru olanlarının başındaki kutucuğa D, yanlış olanlarınkine Y harfi yazalım. Doğru olanların harfini 1. şifreye, yanlış olanların harfini 2. şifreye yazalım. D ( D) Bütçe yaparken ihtiyaçlarımıza önem vermeliyiz. H ( Y ) Sadece ihtiyaçlarımız olan ürünleri almalıyız. A ( Y ) Reklamı çok yapılan ürün her zaman daha kaliteli olur. R ( Y ) Aldığımız bir ürün kusurlu çıksa bile değiştiremeyiz. İ ( D) Gelirimizden daha çok harcama yapmamalıyız. C ( Y ) Ürünün tamiri ya da değiştirilmesi için kullanacağımız belgeye fiş veya fatura denir. K ( D) Yaptığımız küçük alışverişlerde de fiş veya fatura almalıyız. I ( Y ) Kaliteli ürün almak için reklamları dikkatli takip etmeliyiz. K ( D ) Televizyon, buzdolabı, çamaşır makinesi gibi ürünleri satın aldığımızda garanti bel gesini de almalıyız. A ( D ) Özellikle yiyecek, içecek ve ilaç gibi ürünlerin son kullanma tarihine dikkat etmeliyiz. Y ( Y ) Satın aldığımız ürün pahalı ise kaliteli demektir. O ( Y ) Bir ürünün üzerinde TSE damgası varsa o üründen uzak durmalıyız. T ( D) Standartlara uygun olarak üretilmiş ürünlerde TSE damgası bulunur. R ( D) Alacağımız ürünlerden paketi parlak olanı seçmeliyiz. L U M ( D) Bilinçli tüketici hak ve sorumluluklarını bilir. ( Y ) Ürünlerin fiyat etiketi önemli değildir. ( Y ) Türk Standartları Enstitüsü ürünlerin fiyat ve etiketlerini kontrol eder. İ ( D) Aldığımız bir üründe üretimden kaynaklanan bir sorun çıkarsa ürünün değiştirilmesini isteme hakkına sahibiz. 1. ŞİFRE 2. ŞİFRE D İ K K A T L İ H A R C I Y O R U M 4. Sınıf Sosyal Bilgiler 11

11 Aile Bütçemiz 1. Aşağıda verilmiş olan grafiklerde gelir ve gider durumlarını inceleyelim. Hangi ailelerin bilinçli tüketici olduğunu nedeniyle birlikte yazalım. GELİR GİDER GELİR Çetin Ailesi Çetin Ailesi : Yılmaz Ailesi : Demir Ailesi : GİDER Yılmaz Ailesi GELİR GİDER Demir Ailesi Bilinçlidir. Çünkü geliri kadar harcama yapmaktadır.... Bilinçli değildir. Çünkü giderleri gelirinden fazla.... Bilinçlidir. Çünkü gelirinden az harcama yaparak birikim de yapmak... tadırlar. 2. Aşağıdaki görsellerin altına üretim, tüketim ve dağıtım sözcüklerinden uygun olanlarını yazalım. Üretim Tüketim Dağıtım Üretim Dağıtım Dağıtım Üretim Dağıtım Üretim Tüketim 3. Ekmeğin masamıza gelene kadar olan sürecini numaralandırarak sıralayalım Bilfen Yayıncılık Oluşan buğday taneleri toplanır. Un fırıncılara satılır. Fırında pişen ekmekler satılır. Çiftçi toprağı eker. Fırıncı unu mayalar, fırına verir. Fabrikada öğütülerek una dönüşür. Ekmekler yemek sofrasında yenir.

12 Aile Bütçemiz Aşağıdaki tablolarda verilen boşlukları uygun şekilde oluşturalım. GÜNLÜK ( ) HAFTALIK ( ) 1.Gün 2. Gün 3. Gün 4. Gün 5. Gün 6. Gün 7. Gün TOPLAM harçlık alıyo- Yukarıdaki tabloda gösterdiğim gibi her gün ailemden... rum. Bu haftalık olarak... eder. ZORUNLU HARCAMALARIM EDERİ ( ) Kantin Kırtasiye Okul leri Diğer TOPLAM ( ) Yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi günlük ya da haftalık olarak aldığım ürünlerin toplam ederi... dir. Gelir Gider Artan 4. Sınıf Sosyal Bilgiler 13

13 Aile Bütçemiz 1. Tuna nın haftalık harçlığı ile almak istediklerinin listesi aşağıda verilmiştir. Elindeki geliri, giderleri ile karşılaştıralım. Tuna nın ne yapması gerektiğini yazalım. Haftalık harçlığım 10 Alacaklarım Çikolata: 2.50 Kalem: 1.75 Silgi: 0.50 Meyve suyu: 0.50 Top: 1.00 Yapıştırıcı: 1.25 Defter: 2.25 Elişi Kâğıdı: Gelir: Gider:... Ne Yapmalı?... Zorunlu olan ihtiyaçlarını almalı. Çikolata, top gibi isteklerini sonraya saklamalıdır Aşağıda verilen kaynaklardan hangilerinin tükenebilir, hangilerinin tükenmeyen kaynaklar olduğunu yazalım. Güneş Su Orman Enerji a b c d Petrol Elektrik Rüzgâr Kömür e f g h Tükenebilir kaynaklar: Tükenmeyen kaynaklar: b - c - d - e - f - h a - g 14 Bilfen Yayıncılık

14 Aile Bütçemiz 1. Kaynakların kullanımı ile ilgili nelere dikkat ettiğimizi ve ne şekilde kullandığımızı yazalım. Evde: Gereksiz yere muslukları, televizyonu, ampulleri açık bırakmayız. Çamaşır ve bulaşık makinesini tam doldurmadan çalıştırmayız. İhtiyacımız kadar yiyecek alır, fazlasını çöpe atmayız. Doldurulabilen piller kıllanırız. Ekonomik ampuller satın alırız. Okulda: Muslukları ve elektriği gereksiz yere açık bırakmayız. Kalorifer üzerine eşyalarımızı koymaz, açık olduğu zamanlarda pencereleri kapatırız. Kâğıtlarımızı tam kullanırız, bittiği zaman geri dönüşüme atarız. 2. Tükenebilir kaynakların doğru kullanımının doğal yaşama faydalarını yazalım. 1- Hava, su ve toprak kirliliğini önler. 2-Yer altı kaynakları ve su kaynakları tükenmez. 3- Doğadaki diğer canlıların yaşam alanlarına zarar gelmez. 3. Aşağıdaki ifadeyi tamamlayalım. Bana göre en önemli tükenebilir kaynak, Sudur. Çünkü; Su toprağı besler ve insana yaşam kaynağı olur. Suyun tükenmesi tüm gıda ürünlerini, sanayiyi doğrudan etkiler. Canlı yaşamı tehlikeye girer. 4. Sınıf Sosyal Bilgiler 15

15 Aile Bütçemiz Aşağıdaki çocuklardan hangilerinin kaynakları tasarruflu kullandığını nedeniyle birlikte yazalım. Tasarrufludur. Çünkü ellerini yıkarken musluğu kapatmaktadır. Tasarruflu değildir. Çünkü dişlerini fırçalarken musluğu açık bırakmıştır. Aile tasarruflu değildir. Çünkü televizyon izlememelerine rağmen açık bırakmışlardır. Tasarruflu değildir. Çünkü kalorifer açıkken pencereyi açık bırakmışlardır. Tasarruflu değildir. Çünkü gündüz vakti ışıkları açık bırakmışlardır. Tasarruflu değildir. Çünkü toplu taşıma araçları kullanılmamıştır. Tasarruflu değildir. Çünkü yiyecekleri çöpe atmıştır. 16 Bilfen Yayıncılık

16 Üretim, Dağıtım ve Tüketim Kavrama Soruları A. Kelime sandığında yer alan kelimeleri kullanarak boşlukları tamamlayalım. 1. Çalışan insanların çalışma karşılığında düzenli olarak aldıkları paraya... maaş denir. tüketim 2. Gelir ve giderlerin belirli bir süre için planlanmasına... bütçe denir 3. Satın aldığımız ürünün karşılığında alınan belgeye... fatura denir. garanti belgesi maaş ham madde 4. Alınan bir ürünün bozulması durumunda tamir ve değerlendirilmesi için kullanılan belgeye... garanti... belgesi denir. üretim 5. Bir ürünün elde edilmeden önce kullanılan, ürünün esas maddesine... ham madde denir. bütçe 6. Her türlü mal ve hizmetin tüketiciler için hazır hale getirilmesine... üretim denir. 7. Hayvanların çiftçiler tarafından beslenip, ürün elde etmelerine... besicilik denir. besicilik dağıtım 8. Üretilen mal ve hizmetin tüketicilere ulaştırılmasına... dağıtım denir. fatura 9. Üretilen mal ve hizmetin müşteriler tarafından satın alınmasına... tüketim denir. gelir 10. Bir kişi ya da topluluğa belirli aralıklarla gelen paraya... gelir denir. 4. Sınıf Sosyal Bilgiler 17

17 Üretim, Dağıtım ve Tüketim Kavrama Soruları B. Gülçin Hanım ın alışveriş listesinde yazılanlardan hangileri zorunlu ihtiyaçtır? Yazalım. Alışveriş Listesi Palto Zeytinyağı Meyve ve sebze Çorap Süt Palto Zeytinyağı Bilgisayar oyun CD si Meyve ve sebze Çorap Süt Oyuncak bebek Salça Plastik top Su tabancası C. Aşağıda verilen kavramlardan ihtiyaçlarımız olanları İhtiyaçlar Kumbarası na, isteklerimiz olanları da İsteklerimiz Kumbarası na yazalım. 1 Okula gitmek 2 Başka renkte bir mont almak 3 Doktora gitmek 4 Kahvaltı yapmak 5 Çikolata yemek 6 Su 7 Oyun Oynamak 8 Bisiklete binmek 9 Kursa gitmek 10 Oyuncak almak 11 Sinemaya gitmek İhtiyaçlarımız İsteklerimiz Bilfen Yayıncılık

18 Üretim, Dağıtım ve Tüketim Kavrama Soruları D. Mehtap ın haftalık geliri 20 TL dir. Aşağıdaki tablo, Mehtap ın gider tablosunu göstermektedir. Mehtap ın giderlerini grafik ile gösterelim. Gider Miktarı Gider Tutar Boyama kitabı Kalem Ayran 4 2 Makas 2 1 Toplam gider Boyama Kitabı Kalem Ayran Makas Gider Türü Mehtap haftalık harçlığından kaç arttırabilmektedir?... 9 lira arttırır E. Aşağıda verilmiş olan ifadeleri, kaynakların kullanım şekillerini düşünerek tamamlayalım. A) Gerekmediğinde lambaları kapatırsak;... enerjiyi gereksiz yere harcamamış olur ve paramız bizde... kalır.... B) Toplu taşıma araçlarını kullanırsak;... gereksiz yere yakıt harcanmamış ve hava kirlenmemiş... olur.... C) Ağaç dikersek;... havayı temizlemiş, heyelan riskini önlemiş, diğer canlılara yuva yapmış... oluruz.... D) Gerekmediğinde muslukları kapatırsak;... su kaynaklarını gereksiz yere tüketmemiş... oluruz. Paramızda bizde kalmış olur.... E) İhtiyacımız kadar gıda tüketirsek; yiyecekleri... israf etmemiş olur, üreticilerin emeğini... ve paramızı da çöpe atmamış oluruz Sınıf Sosyal Bilgiler 19

19 Üretim, Dağıtım ve Tüketim Kavrama Soruları F. Aşağıda, makarnanın üretim-dağıtım-tüketim aşamaları sırasıyla verilmiştir. Makarnanın geçirdiği aşamaları araştırarak boş yerlere kısaca yazalım.... Buğday sonbaharda tarlaya ekilir Toplanan buğday değirmende un haline getirilir Fabrikalarda işlenerek şekil verilir, paketlenir Sonra marketlere dağıtılır Marketlerde satıcıya sunulur Bilfen Yayıncılık

20 Üretim, Dağıtım ve Tüketim Karma Test 1. Aşağıdaki öğrenciler ihtiyaçlarından bazılarını söylemiştir. Özgür Neslihan Alper 1. Temel ihtiyaçlarımız nelerdir? Yaşamsal olarak sahip olmamız gereken gıda, ev, giysi gibi zorunlu ihtiyaçlarımızdır. Beslenme Barınma Giyinme Buna göre öğrencilerin ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlayacak varlıklar hangi seçenekte doğru verilmiştir? Özgür Neslihan Alper A) Mutfak Otel Kazak B) Domates Ev Bot C) Ekmek Villa Gözlük D) Makarna Çadır Saat 2. I. Çiftçi tarlayı sürer ve tarlasını eker. Daha sonra iyi ürün almak için tarlasının bakımını bir çocuğa bakar gibi yapar ve zamanı gelince ürünü toplar. II. Çiftçiden ürünü işlenmesi için alır, gerekli yerlere taşır. III. Bin bir zorlukla üretilen ürünün maddi değerini ödeyerek satın alır. Yukarıda anlatılanların doğru sıralaması aşağıdakilerden hangisidir? 2. Bir ürünün üretim, tüketim ve dağıtım aşamalarını anlatalım. A) Üretim, tüketim, dağıtım B) Dağıtım, tüketim, üretim C) Üretim, dağıtım, tüketim D) Tüketim, üretim, dağıtım 4. Sınıf Sosyal Bilgiler 21

21 Üretim, Dağıtım ve Tüketim Karma Test 3. Reklamları izlemek çok hoşuma gidiyor. Çünkü bir ürünü almadan önce onun reklamını izlemiş olmak karar vermemi kolaylaştırıyor. Nazlı Mustafa Dilara Annem çok ucuz olmasına rağmen garanti belgesi olmadığı için alacağı mikserden vazgeçti. Gıda maddelerini alırken son kullanma tarihine mutlaka bakar, son kullanma tarihi geçmiş ürünleri almam ve satıcıyı uyarırım. 3. Davranışı yanlış olan öğrencinin nasıl davranması gerektiğini yazalım. Ürün reklamları yanıltıcı olabilir. Reklamları dikkate almamalı. Ürünün paketini, TSE damgasını, son kullanma tarihini, etiketini ve fiyatını dikkate alarak satın almalıdır. Babam bir ürünü almadan önce mutlaka fiyat araştırması yapar. Kaliteli ürünü ucuza almak için uğraşır. Osman Çocuklardan hangisinin davranışı doğru değildir? A) Nazlı B) Mustafa C) Dilara D) Osman 4. Suna, kendisine mağazadan bir etek aldı. Eteğin etiketinde yıkama kuralları anlatılmaktaydı. Kullanma talimatına göre eteği yıkadı. Makineden çıkan eteğe baktığında çok şaşırdı. Eteğin rengi atmış, şekli bozulmuştu. Hemen aldığı yere götürdü. Satıcıya durumu anlattı. Satıcı kabul etmek istemiyor, Suna yı suçluyordu. Yukarıda anlatılanlardan sonra Suna ne yapmalıdır? 4. Bilinçli tüketici olarak ürünle ilgili sorun yaşadığımızda ne yapmalıyız? Satın alırken almış olduğumuz faturayı da yanımıza alarak, satış yapılan yere gitmeli, durumu anlatmalı ve değişimini istemeliyiz. A) Satıcıyı şikâyet etmekle tehdit edip, bağırıp, çağırmalıdır. B) Bir şey elde edemeyeceğini anlayıp ürünü götürüp çöpe atmalıdır. C) Tüketici Hakları Derneği ni arayıp durumu anlatmalıdır. D) Belediye başkanına gitmelidir. 22 Bilfen Yayıncılık