Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ HİDROJEN ENERJİSİ VE TÜRKİYE İÇİN SODYUM BORHİDRÜRÜN ÖNEMİ
|
|
- Esen Uzer
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ HİDROJEN ENERJİSİ VE TÜRKİYE İÇİN SODYUM BORHİDRÜRÜN ÖNEMİ F. Öznur TABAKOĞLU, Gülbahar KURTULUŞ ve İ. Engin TÜRE Birleşmiş Milletler Sinai Kalkınma Örgütü -Uluslararası Hidrojen Enerjisi Teknolojileri Merkezi (UNIDO-ICHET), Sabri Ülker Sok. 38/4 Cevizlibağ İSTANBUL ÖZET Fosil yakıtların tükenmesi ve çevreye verdiği zararın insanlık üzerindeki etkileri, bilim adamlarını yeni yakıtlar aramaya yöneltmiştir. Bu kapsamda hidrojenin, sahip olduğu özellikler ve çevre dostu olma niteliği ile gelecek yüzyılların yakıtı olacağına kesin gözü ile bakılmaktadır. Hidrojen enerjisi uygulamaları dünyanın çeşitli ülkelerinde başlamış olup, hidrojen üretimi, depolanması, taşınması ile ilgili araştırma-geliştirme çalışmaları hızla devam etmektedir. Türkiye hidrojen enerjisi uygulamaları açısından önemli bir konuma sahiptir. Temiz enerji kaynaklarından hidrojen üretim yöntemleri, bu kaynaklar açısından zengin olan ülkemizde kolaylıkla uygulanabilir. Ayrıca dünyadaki bor mineral rezervlerinin % 72.2'sine sahip Türkiye'nin, sodyum bor hidrür (NaBH 4 ) ile hidrojen depolama tekniklerinin geliştirilmesinde önderlik etmesi, ülkenin ekonomisine önemli katkı sağlayacaktır. Susuz boraks veya boraksdekahidrattan üretilebilen sodyum bor hidrür, yüksek miktarda hidrojen depolama kapasitesine (%10.8) sahiptir. NaBH 4 -H 2 sistemindeki reaksiyonların iyileştirilmesi, enerji maliyetlerinin düşürülmesi ve sistemden yan ürünlerin uzaklaştırılmasında kaydedilecek aşamalar sonucunda sodyum bor hidrür, kimyasal hidrürler ile hidrojen depolama yöntemleri içinde en iyisi olmaya adaydır. Bu çalışmada NaBH 4 sentezinden başlayarak NaBH 4 -H 2 sistemi ve NaBH 4 ün hidrolizi sonucu hidrojenle birlikte açığa çıkan sodyum metaboratın (NaBO 2 ), NaBH 4 e geri dönüşüm reaksiyonları incelenerek tahmini proses maliyetleri hesaplanmıştır. 467
2 1.GİRİŞ Endüstri devriminden günümüze kadar hızla artan enerji talebi, fosil yakıtlar ile karşılanmaya çalışılmıştır. Ancak, fosil yakıt kullanımı küresel ısınmaya, iklim değişikliğine, ozon tabakasının delinmesine, asit yağmurlarına ve kirliliğe yol açmıştır. Fosil yakıtların çevreye verdiği zararın insanlık üzerindeki etkilerinin dışında, petrol ve doğalgazın sınırlı miktarda rezerve sahip olması, bilim adamlarını yeni yakıtlar ve enerji kaynakları aramaya yöneltmiştir. İdeal bir yakıtta bulunması gereken başlıca özellikler; çevreye zarar vermeyen, yenilenebilir, hafif, yüksek ısıl değerli, güvenli ve temiz şekilde üretilip, depolanıp, kullanılabilen, ekonomik bir yakıt olmasıdır. Bu kapsamda hidrojenin, sahip olduğu özellikler ve çevre dostu olma niteliği ile gelecek yüzyılların yakıtı olacağına kesin gözü ile bakılmaktadır. Ayrıca, fosil yakıtların sene gibi çok kısa bir sürede tükeneceği gerçeği göz önüne alındığında zaten başka bir alternatif de bulunmamaktadır. Hidrojen enerjisi, ülkeleri petrol, doğal gaz gibi yakıtların ithali konusunda dışa bağımlı olmaktan kurtardığı için bağımsızlık yakıtı olarak da adlandırılmaktadır. Hidrojen taşımacılıkta, uzay araçlarında, elektrik üretiminde, sanayide, evlerde, kısacası diğer yakıtların kullanıldığı her alanda rahatlıkla kullanılabilir. 2. DÜNYADA HİDROJEN ENERJİSİ UYGULAMALARI Dünyada bir çok ülke önümüzdeki yıllarda hidrojen enerjisine geçiş için yoğun çalışma yapmaktadırlar. Japonya önümüzdeki 20 yıl içinde 15 milyon adet hidrojenle çalışan otomobil imali için karar almış bulunmaktadır. Benzer şekilde, Almanya 1800 km'lik hidrojen otoyolu inşasına başlamıştır. Hidrojen gazı, doğal gaz veya hava gazına benzer şekilde boru hatları vasıtasıyla her yere kolaylıkla ve güvenli olarak taşınabilmektedir. Hidrojenin boru ile taşınmasına, Texas'da petrol endüstrisi tarafından kullanılmakta olan ve 80 km uzunluğa sahip boru şebekesi ile Almanya'da Ruhr havzasında 1938 yılında işletmeye açılan ve halen 15 atmosfer basınç altında hidrojen taşımaya devam eden, 204 km'lik boru hattını örnek olarak göstermek mümkündür. Hidrojen uzun yıllardır tüm roketlerde rakipsiz bir yakıt olarak kullanılmaktadır. Ancak, bunların dışında uçaklarda ilk kullanımı 1956 yılında B-57 Canberra deneme uçağında gerçekleştirilmiştir. Sovyetler Birliği'nde 1988 yılında Tupolev-155 deneme uçağında yakıt olarak hidrojen kullanmıştır. Hidrojenin ticari uçaklarda yaygın kullanımı konusunda Avrupa Airbus konsorsiyumu ile Rusya ortak çalışmaları devam etmektedir. Dünyadaki hidrojen uygulamaları Amerika, Avrupa ve Japonya, Malezya gibi Asya ülkeleri hidrojen yol haritaları üzerinde yoğun çalışmalar yapmaktadırlar. Örneğin Avrupa, 2020'ye kadar yakıt hücreli araçların seri üretimi, denizcilik gibi diğer taşımacılık işlemlerine uygulanması (tekne, bot, vs.) ve sabit yardımcı güç ünitelerinde yakıt pillerinin kullanımını planlamaktadır yılları arasında ise 468
3 yakıt hücrelerinin taşımacılıkta, güç üretiminde ve portatif uygulamalarda baskın teknoloji haline gelmesi beklenmektedir. Türkiye bugüne kadar hızla gelişen teknolojiyi yakalamakta geç kalmış ve devamlı teknoloji ithal eden bir ülke konumuna gelmiştir. Hidrojen enerjisi alanında Türkiye'nin bu konumdan çıkma şansı bulunmaktadır. Ülkenin sahip olduğu enerji kaynaklarının doğru şekilde değerlendirilmesi ve hidrojen teknolojileri araştırmalarının hız kazanması ile Türkiye enerji alanında önde gelen bir ülke olabilecektir. Türkiye hidrojen enerjisi uygulamaları açısından önemli bir konuma sahiptir. Rüzgar, güneş, jeotermal, su gibi temiz enerji kaynaklarından hidrojen üretim yöntemleri, bu kaynaklar açısından zengin olan ülkemizde kolaylıkla uygulanabilir. Ancak, öncelikle bu teknolojilerin geliştirilip, uygun maliyetli hale getirilmesi gerekmektedir. 3. HİDROJEN DEPOLAMA TEKNİKLERİ Hidrojen enerjisi kullanımının yaygınlaşması için güvenli, küçük hacimde yüksek miktarda hidrojen depolayabilen sistemlerin geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Günümüzde, hidrojen kullanım alanlarına bağlı olarak gaz, sıvı, veya metal hidrürler, kimyasal hidrürler, nanotüpler, gibi katı maddeler içinde depolanabilir. Ancak bu yöntemler henüz gelişim aşamasındadır ve ekonomik hale gelmesi zaman alacaktır. Araştırmacılar, sıkıştırılmış hidrojenin otobüs, otomobil gibi araç uygulamalarında kullanılabileceğini, ancak 100 W'tan küçük portatif cihaz uygulamalarında uygun olmayacağı fikrini savunmaktadırlar. Bu konuya çözüm olarak yüksek volumetrik ve gravimetrik depolama yoğunluğuna sahip kimyasal hidrürler gösterilmektedir. Sıvı yakıt kullanımının portatif uygulamalarda en iyi çözüm olarak direk metanol yakıt pilleri (DMFC) geliştirilmiş, ancak bunların düşük performansları ve metanolün neden olduğu bir takım problemler, araştırıcıları yeni yöntemler geliştirmeye itmiştir. Özellikle geçtiğimiz yıllarda yüksek enerji kapasitesi ve güvenilirliği ile sodyum bor hidrür (NaBH 4 ) sulu çözeltilerinin yakıt pillerinde kullanılması ilgi gösterilen bir araştırma konusu olmuştur [1]. Ancak, tüm kimyasal depolama yöntemlerinde görülen kimyasal hidrürün yüksek maliyeti, sodyum bor hidrür için de bir dezavantaj oluşturmaktadır. Bayer, Rohm and Haas gibi ticari üretim yöntemleri ile üretilen sodyum bor hidrürün satış fiyatı, toz halinde ise $55/kg, %12'lik NaOH çözeltisi içinde ise $ 47/kg' dır [2]. 4. BORAKS VE TÜRKİYE İÇİN ÖNEMİ Bor mineralerinden olan boraks sodyum bor hidrür sentezinde kullanılan bir bileşiktir. Bor mineralleri bünyelerinde değişik oranlarda bor oksit (B 2 O 3 ) içeren mineraller olup, Türkiye'de yaygın olarak bulunanları tinkal (Na 2 B 4 O 7. 10H 2 O), kolemanit (Ca 2 B 6 O 11.5H 2 O) ve üleksit (NaCaB 5 O 9.8H 2 O)' tir. Türkiye nin bor rezervi toplam 851 milyon tondur ve Türkiye dünya toplam bor rezervinin %72.2'sine sahiptir. Ülkelerin 469
4 rezervleri Tablo-1 de ve Türkiye'deki bor rezervlerinin dağılımı ise Şekil-1'de gösterilmiştir. Tablo 1. Dünya Bor Rezervleri (Bin Ton - B 2 O 3 ) [3]. ÜLKE GÖRÜNÜR EKONOMİK REZERV MUHTEMEL MÜMKÜN REZERV TOPLAM REZERV TOPLAM REZERVDEKİ PAY (%) Türkiye ,20 A.B.D ,80 Rusya ,50 Çin ,10 Arjantin ,80 Bolivya ,60 Şili ,50 Peru ,90 Kazakistan ,30 Sırbistan ,30 TOPLAM ,00 Şekil 1. Türkiye'nin Bor Rezerv Dağılımı [3] Türkiye, görünür ve mümkün olan bor rezervleri açısından dünyada birinci sırada olmasına rağmen üretimde birinci sırayı Amerika almaktadır. Türkiye'de üretilen bor ürünleri boraks dekahidrat, susuz boraks, boraks pentahidrat, sodyum perborat tetrahidrat, sodyum perborat monohidrat, borik asittir [4]. Bor kaynakları devlet tekelinde olup, Eti Holding tarafından işletilmektedir. Dünya bor ticaret hacmi 1.25 milyar dolar kabul edilirse, milyon dolarlık bor ihracat gelirine sahip Türkiye'nin bor pazarından yeterince pay almadığı açıkça görülmektedir [5]. İmalat sanayinde 400 den fazla ürünün hammaddesi olan bor bileşikleri, deterjan 470
5 sanayinden uzay teknolojilerine, diş macunundan motor yağlarına kadar birçok değişik alanda kullanılmaktadır. Bu nedenle bor minerali petrol ve doğalgaz kadar stratejik öneme sahiptir [5]. Boraksın kullanım alanlarından biri de hidrojen depolama teknolojileri olup, sodyum borhidrür, boraksdekahidrattan veya susuz borakstan üretilebilmektedir ve bu bileşikler Türkiye'de bol miktarda bulunan tinkal mineralinin işlenmesi ile elde edilmektedir. Bölüm 3. de değinildiği üzrere, sodyum bor hidrürün üretim maliyeti günümüzde oldukça yüksektir ve bu nedenle sodyum bor hidrürün hidrojen depolama yöntemi olarak ticarileşmesini bu aşamada engellemektedir. Ancak bazı araştırıcılar, önümüzdeki 5 yılda fiyatın $1/kg'a hatta $ 0.55/kg'a gerileyeceğini öne sürmektedirler [6]. 5. SODYUM BOR HİDRÜRÜN HİDROJEN DEPOLAMADA KULLANILMASI Bu bölümde öncelikle sodyum bor hidrürün genel özelliklerine değinilmiş ve üretim yöntemlerinden olan Bayer Prosesi, NaBH 4 'ün hidroliz ile hidrojen açığa çıkarma reaksiyonu, reaksiyon sonucu yan ürün olarak oluşan sodyum metaboratın (NaBO 2 )'ın NaBH 4 ' e geri dönüşüm prosesleri ele alınarak ideal şartlardaki minimum proses maliyetleri hesaplanmıştır SODYUM BOR HİDRÜRÜN GENEL ÖZELLİKLERİ Sodyum bor hidrür, NaBH 4, beyaz görünümlü, toksik olmayan, kuru halde 300 C' ye kadar kararlı bir bileşiktir. Toz halinde, granül şeklinde veya NaOH'te %12'lik çözelti halinde bulunabilir. Sodyum borhidrür çözeltisinin raf ömrünü uzatmak için bu çözeltilere sodyum hidroksit (NaOH) eklenir. Normal saklama koşullarında, %12'lik NaOH'teki NaBH 4 çözeltisinin yıllık kaybı % 0.1'den daha azdır [2]. Sodyum bor hidrür, hidroskopik yapısı dolayısıyla havadaki nem ile temas ettiğinde yavaşça sodyum metaborat ve hidrojene bozunur. NaBH 4 ' den hızlı ve kontrollü biçimde hidrojen üretimi asidik bileşikler veya rutenyum, nikel, kobalt, platinyum gibi katalizör görevi gören metallerin ilavesiyle gerçekleşebilir. Sodyum bor hidrür çözeltisinin katalizör kullanılarak verdiği ekzotermik hidroliz reaksiyonu (1) eşitliğinde gösterilmiştir. Sodyum bor hidrürün %100 hidrolizi sonucunda 2.37 litre H 2 /g NaBH 4 açığa çıkar [2]. Açığa çıkan hidrojenin yarısı sodyum bor hidrürden, diğer yarısı da sudan gelmektedir. Bu nedenle konsantre sodyum bor hidrür çözeltisinden açığa çıkan hidrojen içeriği oldukça yüksektir ve ağırlık başına enerji içeriği bakımından diğer bilinen mobil hidrojen depolama teknolojileri ile rahatlıkla rekabet edebilir. Sodyum bor hidrürden hidrolizle üretilen teorik hidrojen kapasitesi ağırlıkça %10.8'dir. NaBH 4 + 2H 2 O 4 H 2 + NaBO kj (1) Gº (298) = -321 kj/mol-nabh 4 Maddelerin kütle bazlı H-kapasiteleri, depolama kapasitesi ölçütü olarak kullanılagelmiştir. NaBH 4 birçok hidrojen alaşımından daha fazla hidrojen depolama 471
6 özeliğine sahiptir (Şekil-2). Ayrıca, araştırmalar sodyum bor hidrürün en yoğun sıkıştırılmış hava tankından daha fazla hidrojen tutabilme özelliğine sahip olduğunu göstermiştir [7]. Şekil 2. Kimyasal Hidrürlerin Kıyaslaması [8] Kısaca, sodyum bor hidrür çözeltilerinden hidrojen üretim avantajları şu şekilde sıralanabilir : Sodyum bor hidrür çözeltileri uzun süre kararlıdır. Sodyum bor hidrür çözeltileri yanmaz. Sodyum bor hidrürün volumetrik ve gravimetrik hidrojen depolama kapasitesi yüksektir. Hidrojen üretim hızı kolaylıkla kontrol edilebilir. Reaksiyon yan ürünü sodyum metaborat geri dönüşümlüdür SODYUM BOR HİDRÜR SENTEZ VE HİDROLİZ MALİYETLERİ Bayer prosesi sodyum bor hidrür sentezinde en çok kullanılan ticari prosestir. Bu proseste belirli miktarlardaki susuz boraks, sodyum metali ve kuartz, 3 atm hidrojen basıncı altında, 500 C'de karıştırıcı tipli otoklavda 2-4 saat ısıtılır [9]. Reaksiyon ürününün amonyak ile ekstraksiyonundan ve amonyağın evaporasyonundan sonra yüksek bir verimle NaBH 4 elde edilir. İkincil ürün olarak da sodyum metasilikat oluşur. Reaksiyon aşağıda verilmiştir: 1/4 Na 2 B 4 O 7 + 4Na + 2H 2 + 7/4 SiO 2 NaBH 4 + 7/4 Na 2 SiO 3 (2) Gº (298) = kj/mol-nabh 4 ; Hº (298)= kj/mol NaBH 4 472
7 Reaksiyona giren hammaddelerin ve reaksiyon ürünlerinin entalpileri reaksiyon sıcaklığında hesaplanarak reaksiyon için gereken enerji maliyeti 1kg sodyum bor hidrür üretimi için yaklaşık $2/kg olarak hesaplanmıştır. Ancak bu hesaplamada ideal koşullar varsayımı yapılmış ve yan ürünün sistemden uzaklaştırılması için gereken enerji maliyeti de göz önüne alınmamıştır. Bayer prosesi için gerekli hammadelerin maliyetleri ise 1 kg NaBH 4 üretimi için minimum $10 dır. Sodyum bor hidrürün hidroliz reaksiyonu Bölüm 5.1 de verildiği şekilde gerçekleşmektedir. Reaksiyon için gerekli sodyum bor hidrür yukarıdaki gibi Bayer prosesi ile üretildikten sonra hidrolizde kullanılacak ise, 1 kg H 2 sentezi için gereken NaBH 4 maliyeti ideal şartlarda yaklaşık $50 dır. Ancak bu reaksiyonda rutenyum gibi bir katalizör de kullanılmalıdır. Katalizör türüne göre, sodyum bor hidrürden 1 kg hidrojen eldesi maliyeti $80/kg'i bulmaktadır ve bu maliyet katalizör türüne ve miktarına göre daha da yükselebilmektedir. Ancak şu da belirtilmelidir ki NaBH 4 sistem içinde bayer prosesiyle üretilmeyip, $47 dan satın alınırsa bunun maliyeti $222 ı bulmaktadır ve buna katalizör maliyeti de ilave edilirse hidroliz reaksiyon maliyeti yaklaşık $260 ı bulacaktır. Hidroliz sonucunda hidrojenin yanında açığa çıkan sodyummetaboratın tekrar sodyum bor hidrüre dönüştürülerek sisteme verilmesi sistem döngüsünün devam etmesi bakımından önemlidir. Yapılan araştırmalar, NaBH 4 geri dönüşümünün MgH 2 kullanarak [10] dinamik hidrürleme/dehidrürleme prosesi ile [11], veya Mg 2 Si kullanılarak [12] gerçekleştirilebileceğini göstermiştir. Bu çalışmada Mg 2 Si kullanılarak, NaBO 2 den NaBH 4 e geri dönüşüm reaksiyon maliyeti yaklaşık $15/kg H 2 olarak hesaplanmıştır. Sonuç olarak, tüm bu maliyetler bir araya getirilerek, ideal şartlarda, sistem kayıpları dikkate alınmadan sodyum bor hidrürün sentezinden, hidrojen sentezi ve sodyum metaboratın sodyum bor hidrüre geri dönüşümü de hesaba alınarak bulunan toplam maliyet yaklaşık US$ 110/kg H 2 olarak belirlenmiştir. Ancak yukarda da belirtildiği gibi sodyum bor hidrür sistem içinde üretilmeyip satın alındığı takdirde bu maliyet yaklaşık $290/kg H 2 olacaktır. 6. SONUÇ Fosil yakıt rezervlerinin hızla azalmaya başlayacağı 21.yy ın en önemli alternatif yakıtı hidrojendir. Günümüzde hidrojen üretim ve depolama teknikleri yüksek maliyetli olmasına rağmen ilerleyen yıllarda bunların maliyetlerinin düşmesi beklenmektedir. Bor cevheri, Türkiye için önemli bir zenginlik kaynağıdır. Bu nedenle bu cevherlerin iyi bir şekilde değerlendirilmesi ülke ekonomisine önemli katkı sağlayacaktır. Dünyadaki bor mineral rezervlerinin %72.2' sine sahip Türkiye'nin, sodyum bor hidrür (NaBH 4 ) ile hidrojen depolama tekniklerinin geliştirilmesinde önderlik etmesi, ülkenin ekonomisine büyük ölçüde katkı sağlayacaktır. Susuz boraks veya boraksdekahidrattan üretilebilen sodyum bor hidrür, yüksek miktarda 473
8 hidrojen depolama kapasitesine (%10.8) sahiptir. NaBH 4 -H 2 sistemindeki reaksiyonların iyileştirilmesi, enerji maliyetlerinin düşürülmesi ve sistemden yan ürünlerin uzaklaştırılmasında kaydedilecek aşamalar sonucunda sodyum bor hidrür, kimyasal hidrürler ile hidrojen depolama yöntemlerinden en iyisi olmaya adaydır. 7. KAYNAKLAR 1. Wee, J., A comparison of sodium borohydride as a fuel for proton exchange membrane fuel cells and for direct borohydride fuel cells, Jornal of Power Sources, Kirk-Othmer Encylopedia of Chemical Technology, John Wiley & Sons, Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü, 4. Bor Yatakları ve Dünyada Durum 5. Alma,H., Acemioğlu, B., Türkiye'nin Bor Kaynakları, Kullanım Yerleri ve Orman Ürünleri Endüstrisi, Fen ve Mühendislik Dergisi,Cilt 4, Sayı 2, Zeybek, O., Akın, S., Hydrogen Storage Technology Using Sodium Borohyride, Proceedings International Hydrogen Energy Congress and Exhibition IHEC 2005, İstanbul 8. Ying Wu, Hydrogen Storage via Sodium Borohydride Current Status, Barriers, and R&D Roadmap, GCEP Stanford University, April 14-15, Schubert, F., Lang, K., Shabacher, W., Burger, A., US Patent Office, 3,077,376, Z.P.Li,B.H.Liu, N. Morigasaki, S.Suda,Journal of Alloys Compounds 349 (1), , S. Suda, Y. Iwase, N. Morigasaki, Z.P.Li, Advanced Materials for Energy Storage II, TMS, , Kojima,Y., Haga, T., Recycling process of sodium metaborate to sodium borohydride International Journal of Hydrogen Energy, 2002,
Hidrojen Depolama Yöntemleri
Gazi Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü Maltepe-Ankara Hidrojen Depolama Yöntemleri Y.Doç.Dr.Muhittin BİLGİLİ İçerik Enerji taşıyıcısı olarak H 2 ve uygulamaları, Hidrojen depolama metodları, Sıkıştırılmış
DetaylıSÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ VE HİDROJEN ZEYNEP KEŞKEK ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ
SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ VE HİDROJEN ZEYNEP KEŞKEK ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ HİDROJENİN DEPOLANMASI ÇÖZÜM BEKLEYEN SORUNLAR Hidrojenin en önemli özelliklerinden biri depolanabilir olmasıdır.
DetaylıHİDROJENLİ ENERJİ ÜRETEÇLERİ MESUT EROĞLU
HİDROJENLİ ENERJİ ÜRETEÇLERİ MESUT EROĞLU 15360027 HİDROJEN Hidrojen bilinen tüm yaķıtlar içerisinde birim kütle başına en yüksek enerji içeriğine sahiptir. Üst ısıl değeri 140.9 Mj / kg, alt ısıl değeri
Detaylı2010 YILI BOR SEKTÖR RAPORU
Eti Maden Eti Maden İşletmeleri İşletmeleri Genel Genel Müdürlüğü 2010 YILI BOR SEKTÖR RAPORU MART 2011 ÖZET Dünya bor pazarı 2009 yılında dünya ekonomisinde yaşanan kriz nedeniyle önemli oranda daralmasının
DetaylıBOR SEKTÖR RAPORU. Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü
BOR SEKTÖR RAPORU Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü 2008 ÖZET Dünya bor piyasasında, 2007 yılında başta ABD ve bazı Batı Avrupa ülkelerindeki konut sektörü kaynaklı finansal krizden dolayı küçülme
Detaylıİçerik. Giriş. Yakıt pili bileşenlerinin üretimi. Yakıt pili modülü tasarımı ve özellikleri. Nerelerde kullanılabilir?
Prof. Dr. İnci EROĞLU ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ Savunma Sanayiinde Borun Kullanımı Çalıştayı (SSM) 14 Haziran 2011 1 İçerik Giriş Yakıt pili bileşenlerinin üretimi Yakıt pili
DetaylıTürkiye de Bor Madenciliği ve Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğünün Faaliyetleri. M.S.Uğur BİLİCİ (Maden Yük. Müh.)
Türkiye de Bor Madenciliği ve Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğünün Faaliyetleri M.S.Uğur BİLİCİ (Maden Yük. Müh.) BOR Simge : B Atom Numarası : 5 Atom Ağırlığı : 10,81 Yoğunluğu : 2,84 gr/cm 3 Ergime
DetaylıSODYUM BOR HİDRÜR ÜRETİMİ VE DOĞRUDAN SODYUM BOR HİDRÜRLÜ YAKIT PİLİ ÜRETİMİ VE ENTEGRASYONU. Erk İNGER. Mustafa TIRIS. Zeynep ÖZDEMİR.
SODYUM BOR HİDRÜR ÜRETİMİ VE DOĞRUDAN SODYUM BOR HİDRÜRLÜ YAKIT PİLİ ÜRETİMİ VE ENTEGRASYONU Zeynep ÖZDEMİR Erk İNGER İbrahim YAŞAR Tahsin BAHAR Mustafa TIRIS Fatma Gül Boyacı SAN Ulusal Bor Araştırma
DetaylıSODYUM BOR HİDRÜR: ÜRETİMİ, HİDROLİZİ VE KULLANIMI
SODYUM BOR HİDRÜR: ÜRETİMİ, HİDROLİZİ VE KULLANIMI Prof. Ali Ata, Prof. Rafig Alibeyli 1 Ana Başlıklar Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü HİDROJENİN BOR HİDRÜRLERDE DEPOLANMASI SODYUM BOR HİDRÜRÜN (SBH)
DetaylıBölüm 2. Bu slaytlarda anlatılanlar sadece özet olup ayrıntılı bilgiler derste verilecektir.
Bölüm 2 Bu slaytlarda anlatılanlar sadece özet olup ayrıntılı bilgiler derste verilecektir. *Hidrojen evrende en bol bulunan elementtir (%70). Dünyada ise oksijendir. Tüm yıldızlar ve birçok gezegen çok
Detaylı1.10.2015. Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL
Kömür ve Doğalgaz Öğr. Gör. Onur BATTAL 1 2 Kömür yanabilen sedimanter organik bir kayadır. Kömür başlıca karbon, hidrojen ve oksijen gibi elementlerin bileşiminden oluşmuş, diğer kaya tabakalarının arasında
DetaylıBOR SEKTÖR RAPORU. Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü
BOR SEKTÖR RAPORU Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü 2009 ÖZET Dünya ekonomisinin genel büyüme eğilimi paralelinde 2002 yılından bu yana artış eğiliminde olan bor ürünleri talebi ekonomik kriz nedeniyle
DetaylıBOR ELEMENTİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ VE TERMİNOLOJİSİ
BOR ELEMENTİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ VE TERMİNOLOJİSİ Esra BAKKALOĞLU Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü Kurupelit / SAMSUN es.bakkaloglu@hotmail.com Bu çalışmada
Detaylıİstanbul Bilgi Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği. Çevreye Duyarlı Sürdürülebilir ve Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Kullanımı
İstanbul Bilgi Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Çevreye Duyarlı Sürdürülebilir ve Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Kullanımı Günlük Hayatımızda Enerji Tüketimi Fosil Yakıtlar Kömür Petrol Doğalgaz
DetaylıKömür, karbon, hidrojen, oksijen ve azottan oluşan, kükürt ve mineral maddeler içeren, fiziksel ve kimyasal olarak farklı yapıya sahip bir maddedir.
KÖMÜR NEDİR? Kömür, bitki kökenli bir maddedir. Bu nedenle ana elemanı karbondur. Bitkilerin, zamanla ve sıcaklık-basınç altında, değişim geçirmesi sonunda oluşmuştur. Kömür, karbon, hidrojen, oksijen
DetaylıMODERN ENERJİ DEPOLAMA SİSTEMLERİ VE KULLANİM ALANLARİ
MODERN ENERJİ DEPOLAMA SİSTEMLERİ VE KULLANİM ALANLARİ Muhammed Aydın ARSLAN 16360007 İÇERİK Hidrojen Depolama Sistemleri Batarya Volan Süper Kapasitörler Süper İletken Manyetik Enerji Depolama HİDROJEN
DetaylıBOR HİDRÜRLER. Yasemin Gül Çolak
BOR HİDRÜRLER Yasemin Gül Çolak Bor Hidrür Nedir? Bor hidrür; formülü BH 3, mol kütlesi 13,84 g veya formülü B 2 H 4, mol kütlesi 27,7 g olan, alkolde bozunan renksiz bir gazdır. Bor hidrürler, boranlar
DetaylıYAKIT PİLLERİ. Cihat DEMİREL
YAKIT PİLLERİ Cihat DEMİREL 16360030 İçindekiler Yakıt pilleri nasıl çalışır? Yakıt Pili Çalışma Prensibi Yakıt pilleri avantaj ve dezavantajları nelerdir? 2 Yakıt Pilleri Nasıl Çalışır? Tükenmez ve hiç
DetaylıYENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI
YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI ENERJİ Artan nüfus ile birlikte insanların rahat ve konforlu şartlarda yaşama arzuları enerji talebini sürekli olarak artırmaktadır. Artan enerji talebini, rezervleri sınırlı
DetaylıBiyogaz Temel Eğitimi
Biyogaz Temel Eğitimi Sunanlar: Dursun AYDÖNER Proje Müdürü Rasim ÜNER Is Gelistime ve Pazarlama Müdürü Biyogaz Temel Eğitimi 1.Biyogaz Nedir? 2.Biyogaz Nasıl Oluşur? 3.Biyogaz Tesisi - Biyogaz Tesis Çeşitleri
DetaylıULUSAL BOR ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ BAŞKANI
ULUSAL BOR ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ BAŞKANI BİRİNCİL ENERJİ KAYNAKLARININ GİDEREK AZALMASI ENERJİ KAYNAKLARI ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN ARTMASI CO 2 EMİSYONU ELEKTRİK ENERJİSİNİN DEPOLANAMAMASI BİRİNCİL ENERJİ KAYNAKLARINDA
DetaylıKÜKÜRT DİOKSİT GAZI İLE ÜLEKSİT TEN BORİK ASİT ÜRETİMİ
KÜKÜRT DİOKSİT GAZI İLE ÜLEKSİT TEN BORİK ASİT ÜRETİMİ İbrahim Hakkı Karakaş a*,mehmet Çopur b, M. Muhtar Kocakerim c, Zeynep Karcıoğlu Karakaş d a Bayburt Üniversitesi, Bayburt Meslek Yüksek Okulu, Bayburt
DetaylıHİDROJEN ENERJİSİ VE SODYUM BORHİDRÜRLÜ YAKIT PİLLERİ
HİDROJEN ENERJİSİ VE SODYUM BORHİDRÜRLÜ YAKIT PİLLERİ Prof. Dr. Halis ÖLMEZ Ondokuz Mayıs Üniversitesi 1. HİDROJEN ENERJİSİ Endüstri devriminden günümüze kadar birincil enerji kaynaklarında sistemli bir
DetaylıÖNEMLİ BOR BİLEŞİKLERİ
ÖNEMLİ BOR BİLEŞİKLERİ Melike YILDIRIM, Berkay İLYAS Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü, Kurupelit / Samsun mellike_yldrm@hotmail.com, berkayilyas@gmail.com Bu
DetaylıBu çalışmada, Su tutucu özelliği olmayan polistirene boraks ilavesi ile su tutma kapasitesinin kazanıp-kazanmadığının araştırılması amaçlanmıştır.
Boraks Katkılı Polistirenin Su Tutma Özelliğinin Araştırılması Osman Serindağ, Ahmet Karadağ, Hasan Özyıldırım, İsmail Özdemir Projenin Amacı Genel Bilgiler Materyal ve Metot Bulgular ve Tartışma Öneriler
DetaylıENERJİ ALTYAPISI ve YATIRIMLARI Hüseyin VATANSEVER EBSO Yönetim Kurulu Sayman Üyesi Enerji ve Enerji Verimliliği Çalışma Grubu Başkanı
ENERJİ ALTYAPISI ve YATIRIMLARI Hüseyin VATANSEVER EBSO Yönetim Kurulu Sayman Üyesi Enerji ve Enerji Verimliliği Çalışma Grubu Başkanı İZMİR BÖLGESİ ENERJİ FORUMU 1 Kasım 2014/ İzmir Mimarlık Merkezi FOSİL
DetaylıHİDROJEN ENERJİ SİSTEMİ. S. Kemal İder, Profesör Makina Mühendisliği Bölümü, ODTÜ
HİDROJEN ENERJİ SİSTEMİ S. Kemal İder, Profesör Makina Mühendisliği Bölümü, ODTÜ Giriş: Dünyanın enerji gereksiniminin büyük bölümünü karşılayan fosil kaynaklar hem gittikçe azalmakta hem de çok ciddi
DetaylıALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI
ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI KONULAR 1-Güneş Enerjisi i 2-Rüzgar Enerjisi 4-Jeotermal Enerji 3-Hidrolik Enerji 4-Biyokütle Enerjisi 5-Biyogaz Enerjisi 6-Biyodizel Enerjisi 7-Deniz Kökenli Enerji 8-Hidrojen
DetaylıTİCARİ BOR MİNERALLERİ
TİCARİ BOR MİNERALLERİ Esma CARUS, Sinem ARIĞ Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü, 55139 Kurupelit-Samsun e.carus19@hotmail.com.tr, sinem.arq@hotmail.com Bu çalışmada
DetaylıTÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU
TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU Zinnur YILMAZ* *Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, SİVAS E-mail: zinnuryilmaz@cumhuriyet.edu.tr, Tel: 0346 219 1010/2476 Özet Yüzyıllardan
DetaylıTürkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi
Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi -Çimento Sanayinde Enerji Geri Kazanımı Prof. Dr. İsmail Hakkı TAVMAN Dokuz Eylül Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Enerji Kaynakları Kullanışlarına Göre
DetaylıYrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2007 YRD. DOÇ. DR. ATİLLA EVCİN
YRD. DOÇ. DR. ATİLLA EVCİN Çinko borat 1 Çinko borat polimer, ahşap, tekstil gibi sektörlerde kullanılan alev geciktirici inorganik bir katkı maddesidir. Değişik bileşimlerde çinko borat bulunmaktadır.
DetaylıYenilenebilir olmayan enerji kaynakları (Birincil yahut Fosil) :
Günümüzde küresel olarak tüm ülkelerin ihtiyaç duyduğu enerji, tam anlamıyla geçerlilik kazanmış bir ölçüt olmamakla beraber, ülkelerin gelişmişlik düzeylerini gösteren önemli bir kriterdir. İktisadi olarak
DetaylıNÜKLEER ENERJİ. Dr. Abdullah ZARARSIZ TMMOB-Fizik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı
NÜKLEER ENERJİ Dr. Abdullah ZARARSIZ TMMOB-Fizik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Dünyada Elektrik Enerjisi Üretimi (2005) Biyomas ve atık: %1,3 Nükleer: %16,5 Kömür: %38,8 Diğer yenilenebilir:
DetaylıTermal Enerji Depolama Nedir
RAŞİT AYTAŞ 1 Termal Enerji Depolama Nedir 1.1. Duyulur Isı 1.2. Gizli Isı Depolama 1.3. Termokimyasal Enerji Depolama 2 Termal Enerji Depolama Nedir Termal enerji depolama sistemleriyle ozon tabakasına
Detaylıröportaj 10 SORUDA BOR
röportaj 10 SORUDA Sanırım herkesin e-posta hesabına Bor hakkında pek çok iddia içeren iletiler düşmüştür. Enerjide Hedef olarak akıllardaki en temel soruları, konunun en üst düzeydeki muhatabı olan; Eti
DetaylıDünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ FOTOELEKTROLİZ YOLUYLA HİDROJEN ÜRETİMİ
Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ FOTOELEKTROLİZ YOLUYLA HİDROJEN ÜRETİMİ İ. Engin TÜRE Birleşmiş Milletler Sinai Kalkınma Örgütü -Uluslararası Hidrojen Enerjisi Teknolojileri
DetaylıBOR ÜRÜNLERİ VE TÜRK FRİT SEKTÖRÜNE ETKİLERİ
BOR ÜRÜNLERİ VE TÜRK FRİT SEKTÖRÜNE ETKİLERİ ÖZEL BOR KİMYASALLARI TOPLANTISI 06 Ağustos 2003 ETİ HOLDİNG A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ANKARA BOR ÜRÜNLERİ VE TÜRK FRİT SEKTÖRÜNE ETKİLERİ Bor mineral ve ürünleri,
DetaylıHİDROJEN ENERJİSİ TEKNOLOJİSİ HİDROJEN ENERJİSİ TEKNOLOJİSİNİN DÜNYADAKİ GELİŞİMİ
HİDROJEN ENERJİSİ TEKNOLOJİSİNİN DÜNYADAKİ GELİŞİMİ Daha once de belirtildiği gibi hidrojenden, yakıt pili teknolojisi ile elektrik elde edilmektedir. Bugüne kada Bu başarılar, 1960'larda, yakıt pillerinin
Detaylı21. YÜZYILDA BOR TEKNOLOJİLERİ VE UYGULAMALARI. İ. Ersan KALAFATOĞLU ve S. Nuran ÖRS
21. YÜZYILDA BOR TEKNOLOJİLERİ VE UYGULAMALARI İ. Ersan KALAFATOĞLU ve S. Nuran ÖRS TÜBİTAK, Marmara Araştırma Merkezi, Malzeme ve Kimya Teknolojileri Araştırma Enstitüsü, PK 21 41470 Gebze, KOCAELİ, Ersan.Kalafatoglu@posta.mam.gov.tr,
DetaylıSodyum Hipoklorit Çözeltilerinde Aktif Klor Derişimini Etkileyen Faktörler ve Biyosidal Analizlerindeki Önemi
Sodyum Hipoklorit Çözeltilerinde Aktif Klor Derişimini Etkileyen Faktörler ve Biyosidal Analizlerindeki Önemi Umut ŞAHAR Ege Üniversitesi EgeMikal Çevre Sağlığı Birimi 19.03.2014 Ulusal Biyosidal Kongresi
DetaylıELBİSTAN LİNYİTİ VE ATIKLARIN BİRLİKTE SIVILAŞTIRILMASI
ELBİSTAN LİNYİTİ VE ATIKLARIN BİRLİKTE SIVILAŞTIRILMASI Prof. Dr. Hüseyin Karaca İnönü Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kimya Mühendisliği Bölümü, 44280 MALATYA GİRİŞ Dünya petrol rezervlerinin birkaç
DetaylıENERJİ DEPOLAMA YÖNTEMLERİ BEYZA BAYRAKÇI ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ
ENERJİ DEPOLAMA YÖNTEMLERİ 1 BEYZA BAYRAKÇI ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ 2 Mekanik Enerji Isı Enerjisi Kimyasal Enerji Nükleer Enerji Yerçekimi Enerjisi Elektrik Enerjisi 2. ENERJİ DEPOLAMANIN
DetaylıHACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ EĞĐTĐM FAKÜLTESĐ ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME
HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ EĞĐTĐM FAKÜLTESĐ KĐMYA ÖĞRETMENLĐĞĐ ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞTĐRME 8. SINIF FEN VE TEKNOLOJĐ DERSĐ 3. ÜNĐTE: MADDENĐN YAPISI VE ÖZELLĐKLERĐ KONU: BAZLAR ÇALIŞMA YAPRAĞI
DetaylıAR& GE BÜLTEN. Ülkemiz önemli maden yataklarına sahip olup belirli madenlerde kendine yetebilen ender ülkelerden birisidir.
Türkiye nin Doğal Kaynağı Kömür Hande UZUNOĞLU Ülkemiz önemli maden yataklarına sahip olup belirli madenlerde kendine yetebilen ender ülkelerden birisidir. Özellikle madenciliğin gelişiminde hız kazanılmasıyla
DetaylıRÜZGAR ENERJĐSĐ. Erdinç TEZCAN FNSS
RÜZGAR ENERJĐSĐ Erdinç TEZCAN FNSS Günümüzün ve geleceğimizin ekmek kadar su kadar önemli bir gereği; enerji. Son yıllarda artan dünya nüfusu, modern hayatın getirdiği yenilikler, teknolojinin gelişimi
DetaylıHidrojen doğada serbest halde bulunmaz, bileşikler halinde bulunur. En çok bilinen bileşiği ise sudur.
HİDROJEN Hidrojen 1500'lü yıllarda keşfedilmiş, 1700'lü yıllarda yanabilme özelliğinin farkına varılmış, evrenin en basit ve en çok bulunan elementi olup, renksiz, kokusuz, havadan 14.4 kez daha hafif
DetaylıÜlkemizde Elektrik Enerjisi:
Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik-Bilgisayar Bilim Kolu Eğitim Seminerleri Dizisi 6 Mart 8 Mayıs 22 Destekleyen Kuruluşlar: Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği
DetaylıDünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ TÜRKİYE DE HİDROJEN ENERJİSİ ÇALIŞMALARI VE UNIDO-ICHET
Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ TÜRKİYE DE HİDROJEN ENERJİSİ ÇALIŞMALARI VE UNIDO-ICHET Gülbahar KURTULUŞ, F. Öznur TABAKOĞLU ve İ. Engin TÜRE Birleşmiş Milletler Sınai
DetaylıÖZEL EGE LİSESİ AKAN SUYUN ENERJİSİNİN ELEKTRİĞE DÖNÜŞÜMÜ
ÖZEL EGE LİSESİ AKAN SUYUN ENERJİSİNİN ELEKTRİĞE DÖNÜŞÜMÜ HAZIRLAYAN ÖĞRENCİ: Bürge ÖZTÜRK DANIŞMAN ÖĞRETMEN: Melike GÜZEL İZMİR 2016 İÇİNDEKİLER 1.Proje özeti...2 2.Projenin amacı...2 3. Giriş...3-4 4.Yöntem...4-5
DetaylıENDÜSTRİYEL KORUYUCU BOYALAR. Bosad Genel Sekreterliği
ENDÜSTRİYEL KORUYUCU BOYALAR Bosad Genel Sekreterliği SEKTÖR ANALİZİ Endüstriyel koruyucu boyalar talep hacminin %5 ini ve küresel boya satışlarının %7 sini oluşturmaktadır. Koruyucu boyaların hacimsel
DetaylıKÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ
KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ Prof. Dr. Güven ÖNAL Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı 1 Sunumun Ana Konuları Dünya da Kömür ve Enerji Türkiye nin Kömür Rezervleri ve Üretimi Türkiye nin Enerji Durumu Yerli
DetaylıDoç. Dr. Özlem Esen KARTAL (A Şubesi) Yrd. Doç. Dr. Adil KOÇ (B Şubesi) :16:57 1
Doç. Dr. Özlem Esen KARTAL (A Şubesi) Yrd. Doç. Dr. Adil KOÇ (B Şubesi) 28.10.2015 12:16:57 1 I. DERS İÇERİĞİ 1.KİMYA MÜHENDİSLİĞİ MESLEĞİNİN TANIMI 2.KİMYA MÜHENDİSLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 3. MÜHENDİSLİK
DetaylıBor Minerallerinin Önemi, Potansiyeli, Üretimi ve Ekonomisi
E. Kılınç, H. Mordoğan & M.Tanrıverdi Bor Minerallerinin Önemi, Potansiyeli, Üretimi ve Ekonomisi E. Kılınç, H. Mordoğan & M.Tanrıverdi Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir ÖZET: Bu çalışmada; bor minerallerinin
DetaylıBOR UN OTOMOBİL YAKITI OLARAK KULLANILMASI
BOR UN OTOMOBİL YAKITI OLARAK KULLANILMASI Hatice ATMACA, İbrahim SEVİM Mersin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Makine Müh. Böl. 33343 Çiftlikköy/MERSİN e-mail:hatmaca@mersin.edu.tr, isevim@mersin.edu.tr
DetaylıYenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi
Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi İbrahim M. Yağlı* Enerji üretiminde Rüzgar Enerjisinin Üstünlükleri Rüzgar enerjisinin, diğer enerji üretim alanlarına göre, önemli üstünlükleri bulunmaktadır:
DetaylıBiyoenerjide Güncel ve Öncelikli Teknoloji Alanları ve TTGV Destekleri
Biyoenerjide Güncel ve Öncelikli Teknoloji Alanları ve TTGV Destekleri Ferda Ulutaş Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı TIREC 2010 Türkiye Uluslararası Yenilenebilir Enerji Kongresi Türkiye Biyoenerji Piyasası
DetaylıENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI
ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE Türkiye önümüzdeki yıllarda artan oranda enerji ihtiyacı daha da hissedecektir. Çünkü,ekonomik kriz dönemleri
DetaylıETİ MADEN İŞLETMELERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Bor Sektöründe Dünya Lideri BOR SEKTÖR RAPORU
ETİ MADEN İŞLETMELERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Bor Sektöründe Dünya Lideri BOR SEKTÖR RAPORU MAYIS 2013 Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı Tarafından Hazırlanmıştır. 2 ÖZET Dünya bor pazarı 2010 yılında ekonomik
DetaylıHidrojen Depolama ve Taşıma
RAŞİT AYTAŞ Hidrojen Depolama ve Taşıma 1-Depolama İçin Gerekçe 2-Yer Altında Depolama 3-Basınç Altında Depolama 4-Dünyada Depo Uygulamaları 5-Otomobillerde Depolama 6-Sıvı Hidrojen Depolama 7-Metal Hidrit
DetaylıBiliyor musunuz? Enerji. İklim Değişikliği İle. Mücadelede. En Kritik Alan
Biliyor musunuz? Enerji İklim Değişikliği İle Mücadelede En Kritik Alan Enerji üretimi için kömür, petrol ve doğalgaz gibi fosil yakıtların kullanımı sanayileşme devriminden beri artarak devam etmektedir.
DetaylıProses Entegrasyonunun Önemi IĢığında Yeni Üretimler: Zeolit A ve Tozklor
Proses Entegrasyonunun Önemi IĢığında Yeni Üretimler: Zeolit A ve Tozklor Muhammed Seğmen, Mustafa H. Uğur, ve Prof.Dr. İ. Ersan Kalafatoğlu KORUMA KLOR ALKALĠ SANAYĠ VE TĠCARET ANONĠM ġġrketġ ARGE MERKEZĠ
DetaylıTürkiye nin Enerji Geleceği İklim bileşenini arıyoruz
EWEA-TWEA Policy Workshop Türkiye nin Enerji Geleceği İklim bileşenini arıyoruz Mustafa Özgür Berke, WWF-Türkiye 27.03.2013, Ankara 27-Mar-13 / 1 Photo: Michel Roggo / WWF-Canon KISACA WWF +100 5 kıtada,
DetaylıRÜZGAR ENERJİSİ. Cihan DÜNDAR. Tel: Faks :
RÜZGAR ENERJİSİ Cihan DÜNDAR Tel: 312 302 26 88 Faks : 312 361 20 40 e-mail :cdundar@meteor.gov.tr Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü A r a ş t ı r m a Ş u b e M ü d ü r l ü ğ ü Enerji Kullanımının
DetaylıEnerji iş yapabilme kapasitesidir. Kimyacı işi bir süreçten kaynaklanan enerji deyişimi olarak tanımlar.
Kinetik ve Potansiyel Enerji Enerji iş yapabilme kapasitesidir. Kimyacı işi bir süreçten kaynaklanan enerji deyişimi olarak tanımlar. Işıma veya Güneş Enerjisi Isı Enerjisi Kimyasal Enerji Nükleer Enerji
DetaylıHİDROJEN ENERJİ TÜKETİMİ HİDROJEN UYGULAMALARI. Ömer Fatih TUĞLUCA Ankara üniversitesi gama myo alternatif enerji kaynakları bölümü 1
HİDROJEN ENERJİ TÜKETİMİ HİDROJEN UYGULAMALARI Ömer Fatih TUĞLUCA 16360082 Ankara üniversitesi gama myo alternatif enerji kaynakları bölümü 1 İÇİNDEKİLER Hidrojen enerji tüketimi Yakıt hücresi uygulaması
DetaylıTÜPRAŞ HAM PETROL ÜNİTESİNDE ENERJİ ve EKSERJİ ANALİZİ
TÜPRAŞ HAM PETROL ÜNİTESİNDE ENERJİ ve EKSERJİ ANALİZİ Başak BARUTÇU, Nüket YAPII, Zehra ÖZÇELİK Ege Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü, Bornova İzmir e-posta: zozcelik@bornova.ege.edu.tr
Detaylı18,600 18,184 9,100 15,100 79,800 79,800 124,000. 2.21.1. Rezerv 1,324 879.4 961.4 1,165.4 2,369 1,800 3,907.7 4,808.8 5,173.1 4,100.
Çizelge 111. Türkiye'nin Sölestin Üretimi (Ton) 1977 1979 1981 Kaynak : Mineral Commodity Summaries, 1988; DPT Yayın NO 2147, 1988 18, 18,184 9, 15, 79, 79, 124,000 Çizelge 112. Türkiye'nin Sölestin İhracatı
DetaylıYRD. DOÇ. DR. ATİLLA EVCİN. BOR MADENCİLİĞİNDE ÖNEMLİ TARİHLER ve TÜRKİYE'de BOR MADENCİLİĞİNİN TARİHÇESİ
YRD. DOÇ. DR. ATİLLA EVCİN BOR MADENCİLİĞİNDE ÖNEMLİ TARİHLER ve TÜRKİYE'de BOR MADENCİLİĞİNİN TARİHÇESİ 1702 Borik Asitin ilk kez İtalya da laboratuar ölçeğinde üretimi 1830 İtalya da ilk borik asit üretimi
Detaylıqwertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqw ertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqwer tyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqwerty
qwertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqw 1 ertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqwer tyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqwerty Petrolden Başka Enerjı Kaynakları Var mıdır? uiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqwertyui
DetaylıICHET LABORATUVARLARI
ICHET LABORATUVARLARI UNIDO-ICHET hidrojen enerjisi araştırma laboratuvarlarına bir bakış ULUSLARARASI HİDROJEN ENERJİ TEKNOLOJİLERİ MERKEZİ Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından desteklenen bir
DetaylıULUSLARARASI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONGRESİ IOHSC Magnezyum Atıklarının İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden Değerlendirilmesi
1 ULUSLARARASI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONGRESİ IOHSC 2017 Magnezyum Atıklarının İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden Değerlendirilmesi Öğr. Gör. Dr. F. Tuğçe ŞENBERBER Ataşehir Adıgüzel Meslek Yüksekokulu,
DetaylıDOLGULU KOLONDA AMONYAK ÇÖZELTİSİNE KARBON DİOKSİTİN ABSORPSİYONU
DOLGULU KOLONDA AMONYAK ÇÖZELTİSİNE KARBON DİOKSİTİN ABSORPSİYONU Duygu UYSAL, Ö. Murat DOĞAN, Bekir Zühtü UYSAL Gazi Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü ve Temiz Enerji Araştırma
DetaylıAtılımKimyasalları AK 3151 D SUNKROM DEKORATİF KROM KATALİZÖRÜ (SIVI) ÜRÜN TANIMI EKİPMANLAR
SAYFA NO: 1/5 AtılımKimyasalları AK 3151 D SUNKROM DEKORATİF KROM KATALİZÖRÜ (SIVI) ÜRÜN TANIMI AK 3151 D SUNKROM dekoratif krom kaplama banyolarında kullanılan sıvı katalist sistemidir. Klasik sülfatlı
DetaylıTEMİZ ENERJİ TEKNOLOJİLERİ KURSU. Harran Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü Osmanbey Kampüsü, Şanlıurfa
TEMİZ ENERJİ TEKNOLOJİLERİ KURSU Prof. Dr. Hüsamettin BULUT Harran Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü Osmanbey Kampüsü, Şanlıurfa KISA ÖZGEÇMİŞ Doç. Dr. Hüsamettin BULUT EĞİTİM
DetaylıYAKIT PİLİ ve GÜÇ KOŞULLANDIRMA
TÜBİTAK MARMARA ARAŞTIRMA MERKEZİ YAKIT PİLİ ve GÜÇ KOŞULLANDIRMA Betül ERDÖR Betul.Erdor@mam.gov.tr 20 Ocak 2007 ANKARA TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ SUNUM PLANI Giriş Yakıt pili nedir? Yakıt pili modülü
DetaylıİÇİNDEKİLER 2
Özgür Deniz KOÇ 1 İÇİNDEKİLER 2 3 4 5 6 Elektrotlar Katalizörler Elektrolit Çalışma Sıcaklığı Karbon Nikel, Ag, Metal oksit, Soy Metaller KOH(potasyum hidroksit) Çözeltisi 60-90 C (pot. 20-250 C) Verimlilik
DetaylıBOR U NE KADAR TANIYORUZ? Dr. Cafer T. Yavuz
BOR U NE KADAR TANIYORUZ? Dr. Cafer T. Yavuz En güncel veriler (2007 yılı) itibariyle Türkiye, 883 milyon ton borik oksit (B 2 O 3 ) rezerviyle dünyadaki mevcut bor madeninin %72 sine sahiptir 1. Şu anki
DetaylıGENEL KİMYA 101 ÖDEV 3
TOBB EKONOMİ VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ-27 Kasım 2013 Bütün Şubeler GENEL KİMYA 101 ÖDEV 3 ÖNEMLİ! Ödev Teslim Tarihi: 6 Aralık 2013 Soru 1-5 arasında 2 soru Soru 6-10 arasında 2 soru Soru 11-15 arasında
DetaylıE = U + KE + KP = (kj) U = iç enerji, KE = kinetik enerji, KP = potansiyel enerji, m = kütle, V = hız, g = yerçekimi ivmesi, z = yükseklik
Enerji (Energy) Enerji, iş yapabilme kabiliyetidir. Bir sistemin enerjisi, o sistemin yapabileceği azami iştir. İş, bir cisme, bir kuvvetin tesiri ile yol aldırma, yerini değiştirme şeklinde tarif edilir.
DetaylıDoç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları
Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA 2018 Yenilenebilir Enerji Kaynakları SUNU İÇERİĞİ 1-DÜNYADA ENERJİ KAYNAK KULLANIMI 2-TÜRKİYEDE ENERJİ KAYNAK
DetaylıHavacılık Meteorolojisi Ders Notları. 1. Atmosfer ve İçeriği
Havacılık Meteorolojisi Ders Notları 1. Atmosfer ve İçeriği Yard.Doç.Dr. İbrahim Sönmez Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ballıca Kampüsü Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü
DetaylıBORUSAL (TUBULAR) AKIŞ REAKTÖRÜ
BORUSAL (TUBULAR) AKIŞ REAKTÖRÜ Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 1 1. Amaç Borusal akış reaktörde, sabunlaşma reaksiyonunun kalma zamanına bağlı olarak dönüşümünü ve bu dönüşüm
DetaylıO )molekül ağırlığı 18 g/mol ve 1g suyun kapladığı hacimde
1) Suyun ( H 2 O )molekül ağırlığı 18 g/mol ve 1g suyun kapladığı hacimde 10 6 m 3 olduğuna göre, birbirine komşu su moleküllerinin arasındaki uzaklığı Avagadro sayısını kullanarak hesap ediniz. Moleküllerin
Detaylı5. BORU HATLARI VE BORU BOYUTLARI
h 1 h f h 2 1 5. BORU HATLARI VE BORU BOYUTLARI (Ref. e_makaleleri) Sıvılar Bernoulli teoremine göre, bir akışkanın bir borudan akabilmesi için, aşağıdaki şekilde şematik olarak gösterildiği gibi, 1 noktasındaki
DetaylıSERA GAZI EMİSYONU HAKAN KARAGÖZ
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE SERAGAZI EMİSYONU İklim değişikliği, nedeni olursa olsun iklim koşullarındaki büyük ölçekli (küresel) ve önemli yerel etkileri bulunan, uzun süreli ve yavaş gelişen değişiklikler olarak
DetaylıTİNKALİN YÜKSEK SICAKLIKLARDA FOSFORİK ASİT ÇÖZELTİLERİNDE ÇÖZÜNME KİNETİĞİNİN İNCELENMESİ. Hazırlayan: Prof. Dr. Mehmet TUNÇ
TİNKALİN YÜKSEK SICAKLIKLARDA FOSFORİK ASİT ÇÖZELTİLERİNDE ÇÖZÜNME KİNETİĞİNİN İNCELENMESİ Hazırlayan: Prof. Dr. Mehmet TUNÇ GİRİŞ İnsanlık tarihinde çok eski zamanlardan beri bilinen bor geçmişte; *Altın
DetaylıTÜBİTAK-MARMARA ARAŞTIRMA MERKEZİ NDE BOR KİMYASALLARI ARAŞTIRMALARI. İ. Ersan KALAFATOĞLU ve S. Nuran ÖRS
TÜBİTAK-MARMARA ARAŞTIRMA MERKEZİ NDE BOR KİMYASALLARI ARAŞTIRMALARI İ. Ersan KALAFATOĞLU ve S. Nuran ÖRS TÜBİTAK, Marmara Araştırma Merkezi, Malzeme ve Kimya Teknolojileri Araştırma Enstitüsü, PK 21 41470
DetaylıVIA GRUBU ELEMENTLERİ
Bölüm 8 VIA GRUBU ELEMENTLERİ Bu slaytlarda anlatılanlar sadece özet olup ayrıntılı bilgiler derste verilecektir. O, S, Se, Te, Po O ve S: Ametal Se ve Te: Yarı metal Po: Metal *Oksijen genellikle bileşiklerinde
DetaylıONLİNE OLARAK KURUMUMUZ İŞLETMELERİNDE ÜRETİLEN ÜRÜNLERİN PROSES SIRASINDA ÇEŞİTLİ PARAMETRELERDE ANALİZİNİN YAPILABİLMESİ PROJESİ TEKNİK ŞARTNAMESİ
ONLİNE OLARAK KURUMUMUZ İŞLETMELERİNDE ÜRETİLEN ÜRÜNLERİN PROSES SIRASINDA ÇEŞİTLİ PARAMETRELERDE ANALİZİNİN YAPILABİLMESİ PROJESİ TEKNİK ŞARTNAMESİ AMAÇ: Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü İşletmelerinde
DetaylıYENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ. Prof. Dr. Zafer DEMİR --
YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ Prof. Dr. Zafer DEMİR -- zaferdemir@anadolu.edu.tr Konu Başlıkları 2 Yenilenebilir Enerji Türkiye de Politikası Türkiye de Yenilenebilir Enerji Teşvikleri
DetaylıREKABET KURULU KARARI
REKABET KURULU KARARI Dosya Sayısı : D1/2/H.H.Ü-99/2 Karar Sayısı : 00-1/2-2 Karar Tarihi : 04.01.2000 (Önaraştırma) A- TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER Başkan : Prof. Dr. M. Tamer MÜFTÜOĞLU. Üyeler : Dr. Kemal
Detaylı607,900 780 39,778 3,842 286,900 7,600 26,700 116,000 1,532 196,527 53,185 238,510 30,400 285,000 49,400 191,520 625,148 61,000 12,300 1,950 91,000
2 Tüketim Bazik metalurjik konsantre fiyatları yıl bo Çizelge 7 Dünya Krom Ticareti (Ton) Üretim İthalat ihracat Görünür Tüketim Arnavutluk Avusturalya Belç Lüks Küba Çekoslavakya B Almanya İran İtalya
DetaylıAYLIK EKONOM DERG S EYLÜL 2013 MODEM KODU 192639 SAYI 2013/9
AYLIK EKONOM DERG S EYLÜL 2013 MODEM KODU 192639 SAYI 2013/9 Türkiye nin maden rezervleri artıyor Maden Tetkik Arama (MTA) Genel Müdürlüğü nün hazırladığı 2012 yılına ait Temel Ekonomik Göstergeler Raporu'nda
DetaylıRÜZGAR ENERJİSİ VE SİVAS ŞARTLARINDA RÜZGAR SANTRALİ TASARIMI
RÜZGAR ENERJİSİ VE SİVAS ŞARTLARINDA RÜZGAR SANTRALİ TASARIMI Cumhuriyet Üniversitesi Elektrik - Elektronik Mühendisliği Bölümü Sunan Yrd.Doç. Dr. Mustafa HOŞTUT Nisan-2007 1/53 RÜZGAR ENERJİSİ VE SİVAS
DetaylıBORON 1 (2), , 2016 JOURNAL OF BORON. Journal homepage:
BORON 1 (2), 96-103, 2016 BOR DERGİSİ JOURNAL OF BORON Journal homepage: www.journal.boren.gov.tr Titreşim karıştırmalı bilyeli değirmende sodyum borhidrür üretiminde borat kaynağı olarak susuz boraks
DetaylıMTA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ NE AİT İLK PATENT ÇİMENTOSUZ HAFİF YAPI MALZEMESİ ÜRETİM YÖNTEMİ
MTA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ NE AİT İLK PATENT ÇİMENTOSUZ HAFİF YAPI MALZEMESİ ÜRETİM YÖNTEMİ TR 2009/00643 B Abdulkerim YÖRÜKOĞLU * ve Günnur ULUSOY ** MTA Genel Müdürlüğü MAT Dairesi Endüstriyel Hammaddeler ve
DetaylıALKOLLÜ VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER. Sektör Raporu
ALKOLLÜ VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER Sektör Raporu Sayfa 2 / 11 İÇİNDEKİLER 1. ALKOLLÜ VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER 2.TÜRKİYE NİN DIŞ TİCARETİ 3.1.İHRACAT 3.2.İTHALAT 3.DÜNYA TİCARETİ KAYNAKÇA Sayfa 3 / 11 1. ALKOLLÜ
DetaylıAtılımKimyasalları AK 3252 H SUNKROM SERT KROM KATALİZÖRÜ (SIVI) ÜRÜN TANIMI EKİPMANLAR
SAYFA NO: 1/6 AtılımKimyasalları AK 3252 H SUNKROM SERT KROM KATALİZÖRÜ (SIVI) ÜRÜN TANIMI AK 3252 H SUNKROM sert krom kaplama banyolarında kullanılan sıvı katalist sistemidir. Klasik sülfatlı sistemlere
DetaylıOZON ÖLÇÜMÜNDE KULLANILAN YÖNTEM VE CİHAZLAR
OZON ÖLÇÜMÜNDE KULLANILAN YÖNTEM VE CİHAZLAR Ankara da ozon ölçümlerine 13 Ocak 1994 tarihinde başlanmıştır. Ozon Ölçüm Yöntemi Ülkemizde ozon ölçümleri Ozonsonde Yöntemi ile yapılmaktadır. Ozonsonde Yöntemi,
Detaylı