ÇUKURHİSAR-SULTANDERE FAYI SIVILAŞMA RİSKİ DEĞERLENDİRMESİ (TEPEBAŞI/ESKİŞEHİR)

Transkript

1 ÇUKURHİSAR-SULTANDERE FAYI SIVILAŞMA RİSKİ DEĞERLENDİRMESİ (TEPEBAŞI/ESKİŞEHİR) ALİ KAYABAŞI 1 1 Doç. Dr.,Jeoloji Müh. Bölümü, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir ÖZET: akayabasi@ogu.edu.tr Alüvyon çökelimleri üzerine kurulan yerleşimlerde sıvılaşma riski devamlı araştırma konusudur. Eskişehir ili bu tür yerleşimlere güzel bir örnektir. Bu çalışma kapsamında 15'er m derinlikte 10 adet sondaj kuyusu Tepebaşı ilçesi sınırlarında porsuk çayına değişik uzaklıklarda açılmıştır. Bu sondaj kuyularında standart penetrasyon deneyi (SPT) ve Menard presiyometre (MPT) deneyleri yapılmıştır. SPT örneklerinden zemin index deneyleri yapılmıştır. Sondaj işlemi tamamlandıktan sonra kuyu içi download yöntemiyle zemin seviyelerinin primer (Vp) ve sekonder (Vs) dalga hızları belirlenmiştir yılında Eskişehir fay zonunda 6.4 Mw büyüklüğünde oluşan depremin oluşturduğu a max=0,33g ivme değeri önceki araştırmalarda sıvılaşma hesaplamalarında kullanılmıştır. Bu çalışmada ise a max=0.33g değeri ile Eskişehir ili içerisinden geçen yaklaşık 40 km uzunluğundaki Çukurhisar-Sultandere fayının tek seferde kırılabileceği ve a max=0,48g ivme oluşturabileceği senaryosu ile sıvılaşma analizleri gerçekleştirilmiştir. SPT ve Vs yöntemleri ile yapılan sıvılaşma analizleri uyumluluk göstermiştir. Vs yöntemi ile yapılan sıvılaşma analizi kuyu derinliği boyunca sürekli profil vermiştir. a max=0.33g ile sıvılaşmayan bazı seviyelerin a max=0.48g ivme ile sıvılaşabileceği belirlenmiştir. Bölgesel bir sıvılaşma belirlenmemiş fakat local sıvılaşabilir seviyeler belirlenmiştir. En yüksek yatay ivme değerinin artışı ile sıvılaşan seviyelerin kalınlığı da artış göstermiştir. Bu çalışmada ayrıca, devirsel gerilim oranı (CRR) grafiği ve eşitliği değiştirilerek Menard presiyometre (MPT) deneyi ile sıvılaşma yöntemi önerilmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Eskişehir, Sıvılaşma, Spt, Kuyu Içi Jeofizik Yöntemi, Presiyometre. ASSESMENT OF LIQUEFACTION RISK OF ÇUKURHISAR-SULTANDERE FAULT (TEPEBAŞI/ESKIŞEHIR) ALİ KAYABAŞI 1 1 Doç. Dr.,Jeoloji Müh. Bölümü, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir ABSTRACT: akayabasi@ogu.edu.tr Soil liquefaction risk of settlement areas on alluvial soils has been a permanently investigation subject. Eskişehir city is a good sample of this type settlements. In this study, 10 boreholes with 15 m depth were drilled with a different distance to the Porsuk River at Tepebaşı district of Eskişehir city. Downhole geophysical method was also performed after drilling of each boreholes and P-wave and S-wave records the compression and shear wave velocities of the soil levels were determined. The earthquake occurred on Eskişehir fault zone with a 6.4 Mw created peak ground acceleration amax=0.33g was used for liquefaction analysis of previous studies. In this study, both amax=0.33g and complete rupture probability of Çukurhisar- Sultandere strike slip fault with 40 km length passing along the Eskişehir city was used for earthquake scenario for to calculation of peak ground acceleration which is amax=0.48g used for liquefaction analysis. Liquefaction analysis results with SPT and Vs methods were concordant each other. Liquefaction analysis with Vs method gives a profile along the borehole depth. According to analysis results some unliquefied levels with amax=0.33 g earthquake are liquefiable with amax=0.48g earthquake. Regional liquefaction wasnot determined but local liquefiable zones were determined. İncreasing peak ground acceleration results increasing

2 thickness of liquefiable layers. Additionally, cyclic resistance ratio graph of liquefaction was modified and liquefaction analysis with Menard Pressuremeter test (MPT) method was suggested in this study. KEYWORDS: Eskişehir, Liquefaction, Download Geophysic Method, Pressuremeter. 1. GİRİŞ Suya doygun, gevşek ve çoğu kez kohezyonsuz zeminlerde deprem sırasında gelişen tekrarlı gerilmelerin etkisiyle meydana gelen zemin sıvılaşması ve sıvılaşmaya bağlı zemin deformasyonları, özellikle 1964 Nigata (Japonya) ve Alaska depremlerinden sonra araştırmacılar ve mühendisler açısından önem verilen bir konu olmuştur. Zeminde farklı türde duraysızlıklara ve deformasyonlara neden olan sıvılaşma, yerleşim alanlarında meydana gelmesi halinde yüzeydeki veya gömülü konumdaki yapıları olumsuz yönde etkileyerek önemli derecede hasara yol açabilmektedir. Bu çalışmanın amacı Eskişehir in Tepebaşı ilçesindeki sıvılaşma riskinin varlığının araştırılması ve sıvılaşmanın belirlenmesinde Standart penetrasyon deneyi ile yüzey dalgası hızı (Vs) yöntemlerinin sıvılaşmanın belirlenmesindeki performansını belirlemektir. Bir diğer amaç ise Menard presiyometre deneyi (MPT) ile sıvılaşma analizine yönelik yöntem önermektir. Mogami and Kubo (1953; Kramer, 1996'dan) tarafından ilk kez ortaya atılan zemin sıvılaşması kavramı, en yalın tanımıyla "suya doygun kohezyonsuz gevşek zeminlerin deprem gibi dinamik etkilere bağlı olarak gelişen tekrarlı gerilmeler altında gözenek suyu basıncının artması ve buna koşut olarak zeminin makaslama dayanımını yitirmesi" olarak tanımlanır. Youd (1984) ise, sıvılaşma için benzer bir tanımlama yaparak zemin türünü de tanımlamaya dahil etmiş ve sıvılaşmayı "suya doygun kohezyonsuz kum ve kumlu siltlerin tekrarlı gerilmeler altında gözenek suyu basıncının artmasıyla etkin gerilmenin azalması, hatta yitirilmesi sonucu makaslama dayanımının kaybedilerek zeminin bir sıvı gibi davranması" şeklinde tanımlamıştır. Eskişehir ili ve çevresi jeolojisi ve sıvılaşmaya ilişkin önceki çalışmacıları aşağıdaki gibi özetleyebiliriz: Gözler vd, (1985 Eskişehir ve civarının jeolojisi ve sıcak su kaynaklarını araştırmışlardır. Araştırmacılar Eskişehir ovasında iki tür alüvyon belirlemişlerdir. Pleyistosen yaşlı OA 1 eski alüvyon birimi ve kuvaterner yaşlı genç OA 2 alüvyon birimi. Araştırmacılar OA1 alüvyonu kalınlığını m arasında, OA 2 alüvyonunun işe m arasında olabileceğini belirtmiştir. Altunel vd, (1997) BKB-DGD doğrultulu Eskişehir fay zonu sağ yönlü doğrultu atımlı normal. bileşenli bir fay zonu ve Sultandere ile İnönü arasında birbirini takip eden segmentler halinde uzandığını ifade etmişlerdir. Fay zonunda 20 Şubat 1956 depremi (M=6.4) da oluşan depremi bu yüzyılda meydana gelen en büyük deprem olarak ifade etmişlerdir. Koyuncu (2001), Eskişehir kent merkezi ve çevresinde 34 km 2 lik bir alanın jeolojik, hidrojeolojik ve sismotektonik özelliklerini incelemiştir. Kent için en önemli deprem kaynağının Eskişehir-İnönü fay zonu olduğu belirtilmiş ve deterministik sismik tehlike analizlerinden olası bir depremin büyüklüğünün 6.4 ve buna bağlı olarak gelişecek yer ivmesinin 300 gal civarında olacağı tahmin edilmiştir. Bu çalışmada da bölgedeki sıvılaşmaya riskine dikkat çekilmiştir. Ayday vd, (2001)'de Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Eskişehir yerleşim yerinin imar planına esas yerleşim amaçlı jeoloji ve jeoteknik etüt raporunu hazırlamışlardır. Bu çalışmada Eskişehir yerleşim yeri sınırları içinde zemin sondajı, Sismik koni penetrasyon deneyi, Standart penetrasyon deneyi gibi yerinde deneylere ek olarak laboratuar deneylerinden de elde edilen sonuçlar Coğrafi Bilgi Sistemi yardımı ile yorumlanmış ve çalışma alanının değişik amaçlı haritalamaları yapılmıştır. Orhan (2005), Eskişehir yerleşim alanı güney bölümünün jeo-mühendislik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla bir çalışma yapmıştır. İnceleme alanı ve yakın çevresinde Alt Eosen yaşlı konglomera-kumtaşı, Üst Miyosen yaşlı konglomera-kumtaşı, kiltaşı-silttaşı ve kireçtaşı, Pleyistosen yaşlı kırıntılılar ve yerleşimin büyük çoğunluğunun yer aldığı bir alanda iyi pekişmemiş Kuvaterner yaşlı güncel alüvyon bulunmaktadır. Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamında bir veri tabanı oluşturulmuştur. Seyitoğlu vd, (2015) Eskişehir fay zonunun K60D uzanımlı sağ yönlü doğrultu atımlı fay olduğu, bu uzanımın Sarısu deresi boyunca görülen en echelon kıvrımlarıyla uyumlu olduğunu ifade eden araştırmacılar Bahçehisar ve Çukurhisar-Sultandere fay segmentleri üzerinde sismik kırılma çalışmaları yapmıştır. 1956, 1990, 2010 ve

3 2013 de oluşan depremlerin çözümlemeleri sonucu Çukurhisar-Sultandere fay segmentinin 1956 depreminin kaynağı olabileceği ve bu segmentin Eskişehir için potansiyel bir sismik risk oluşturabildiğini ifade etmişlerdir. 2. ÇALIŞMA ALANININ JEOLOJİSİ Eskişehir ili çevresinde en altta Jura öncesi oluşmuş ofiyolit-metamorfik- metadetritik tektonik birliği yer almaktadır. Jura detritik ve kireç taşlarından ibarettir. Bu birimler üzerinde, Paleosen, Eosen, Miyosen ve Pliyosen yaşlı çökel ve volkanik kayaçlar yer almaktadır, En genç birim Pleyistosen yaşlı gevsek tutturulmuş kum, çakıl ve kil taşlarından oluşan eski alüvyon ve halosen yaşlı kil, silt ve kum dan oluşan yeni alüvyon birimidir. Bölgede derinlik kayacı olarak porfirik dokulu granitler, volkanik kayaç olarak da andezitler, tüfler ve bazaltlar bulunmaktadır (Şekil 1) Şekil 1. Eskişehir ve çevresi jeoloji haritası (Gözler vd, 1985 den değiştirilerek alınmıştır) 3. MATERYAL VE METOT Eskişehir ili Tepebaşı ilçesi sınırları içerisinde 2016 yılında 10 adet 15 er m. Derinliklerde sondajlar yapılmıştır. Sondaj lokasyonları mümkün oldukça önceki çalışmalarda sıvılaşma riskinin olabileceği lokasyonlara yakın açılmaya çalışılmıştır (Şekil 2).

4 Şekil 2. Sondaj yerleri lokasyon haritası Sondajlardan alınan sediman örnekler tanımlanarak kuyu logları hazırlanmıştır. Açılan sondajlarda yüzeyden itibaren siltli kil, killi siltli kum, siltli kum zeminler, 9 m veya 10 m'den sonra sıkı çakıllı litolojiye dönüşmektedir (Şekil 3).

5 Şekil 3. Açılan sondajlara ait log tanımlamaları Açılan sondajlarda karot tanımlamasının yanısıra, 106 adet SPT ve ve her kuyuda kuyuaşağı jeofizik yöntemi ile her kuyuda 15 adet Vs ve Vp hızları belirlenmiştir. laboratuvar analizleri için gerekli örnekler alınmıştır (Tablo 1). Tablo 1 Deneyleri sondaj kuyularına dağılımı. Test name SK-1 SK-2 SK-3 SK-4 SK-5 SK-6 SK-7 SK-8 SK-9 SK- Toplam 10 SPT Kuyuaşşağı deneyi Presiyometre deneyi Laboratuvar deneyleri (Tane boyu ve indeksdeneyleri SIVILAŞMA ANALİZLERİ Sıvılaşma analizleri SPT ve Vs dalga boyu hızları verilerini kullanarak yapılmıştır. SPT verilerinden analizler Youd ve (2001) de önerilen yönteme göre yapılmıştır. Vs dalga hızlarından sıvılaşma analizleri ise Andrus et al (2004) de önerilen yönteme göre yapılmıştır. En büyük yatay ivme değeri ise 1956 yılında Eskişehir fay zonunda 6.4 Mw büyüklüğünde oluşan depremin oluşturduğu a max=0,33g ivme değeri ile Eskişehir ili içerisinden geçen yaklaşık 40 km uzunluğundaki Çukurhisar-Sultandere fayının (Seyitoğlu et al., 2015) tek seferde kırılabileceği ve a max=0,48g ivme oluşturabileceği senaryosu ile sıvılaşma analizleri gerçekleştirilmiştir (Şekil 4). Açılan sondajlarda yeraltısuyu seviyesi yüzeyden itibaren 2 m ile 7 m derinlikler arasında değişmektedir. Sıvılaşma hesaplamaları için SPT ham darbe adetlerinden (N 30) gerekli düzeltmeler yapılarak N1 (60) değerleri hesaplanmıştır. Tüm kuyulardaki sıvılaşma analiz sonuçları Şekil 5 de verilmiştir.

6 Şekil 4. (a) Eskişehir çevresi yapısal jeoloji haritası (b) Eskişehir Çukurhisar-Sultandere fayı çözümlemesi (Seyitoğlu et al. 2015) gösterimi. Aynı şekilde Vs arazi dalga boyu hızlarında da düzeltmeler yapılarak Vsc değerleri hesaplanmıştır. Şekil 5 de görüleceği gibi sıvılaşma senaryoları a max=0,33 g (Mw=6,4) büyüklüğünde deprem olması durumu ile a max=0,48 (Mw=6,94) büyüklüğünde deprem olması senaryosuna göre yapılmıştır. Buna göre SK-6 ve SK-8 nolu kuyularda her iki ivmenin gerçekleşmesi durumunda da sıvılaşma riski görülmemektedir. a max=0,33 ivme durumunda SK-1, SK-3, SK-5 (Sadece SPT değerleri) ve SK-7 kuyularında sıvılaşabilme riski tespit edilmiştir. a max=0,48 in gerçekleşmesi durumunda SK-1, SK-3, SK-4, SK-5, SK-7, SK-9 ve SK-10 da sıvılaşabilir seviyelerin kalınlıklarının arttığını görebilmekteyiz.

7 Şekil 5. SPT ve Vs hızlarından sıvılaşma analizi sonuçları 4.1. Sıvılaşmada kapak zemin etkisi Bazen sıvılaşabilecek zemin üzerinde sıvılaşmayacak örtü birimleri bulunabilir. Bu örtü birimlerinin çok kalın olması durumunda sıvılaşma yüzeyde kum kaynamaları, kum konileri şeklinde görülmez. Sıvılaşan kum birimler ise yüzeye ulaşamaz. Bu durumu, Ishiara (1985) de, kapak zemini etkisi olarak açıklamıştır.

8 Şekil 6. Ishiara (1985) abağının çalışma alanına uygulanması Ishiara (1985) abağına göre amax=0.33g depremi senaryosunda SK-3 kuyusunda yüzeyde deformasyon görülürken, amax 0.48 g depremi senaryosunda SK-3, SK-7, SK-9 ve SK-10 kuyularının bulunduğu yüzeyde deformasyon oluşabilecektir. Tablo 2 de Ishiara (1985) abağının değerlendirilmesi verilmiştir. Kuyu no Tablo 2 Ishıara (1985) abağı ile yüzey deformasyonu kestirimi örtü zemin kalınlığı (m) a max= 0,33g yüzey deformasyonu örtü zemin kalınlığı (m) a max= 0,48 g yüzey deformasyonu SK-1 11 yok 9 yok SK-3 5 var 5 var SK-4 - yok 8 yok SK-5 - yok 4 yok SK-7 7 yok 7 var SK-9 7 yok 7 var SK-10 7 yok 7 var Şekil 7 de SPT N 30 (SPT arazi değerleri), SPT N1 60 (Düzeltilmiş SPT değerleri), V s (Yüzey dalgası hızı arazi değerleri),v sc (Düzeltilmiş yüzey dalgası hızı değeerleri), E M (MPT deformasyon modülü), Pl (MPT limit basınç) değerlerinin derinlikle değişimi verilmiştir. E M, V s ve V sc değerlerinin derinlikle değişiminin diğer verilerle izlenebilmesi için bu veriler 10 a bölünmüştür. Sarı renkli sınırlar içerisindeki seviyeler, analizler sonucu belirlenen sıvılaşabilir derinliklerdir g ile belirlenen sıvılaşabilir seviyelerin kalınlıkları 0.48 g analizlerinde kalınlaşmakta ve başka sıvılaşabilir seviyeler de oluşmaktadır. Sıvılaşabilir seviyelerde tüm yerinde deney sonuçlarının değerlerinin düştüğünü görebilmekdeyiz.

9 Şekil 7. Yerinde deney verileri-derinlik değişimi (a) a max=0.33g (b) a max=0.48g Biraud (2013) de Menard presiyometresinin sıvılaşma analizlerinde kullanılabilmesi için Youd ve diğ (1997) nin önerdiği SPT-Devirsel gerilim oranı(crr), grafiğini değiştirerek, düzeltilmiş limit basınç, Plc-CRR grafiği önermiştir. Bu çalışmadada SPT ve V S tabanlı sıvılaşma analiz yöntemleriyle belirlenen sıvılaşabilir seviyelerde ölçülen düzeltilmiş limit basınç değerleri Plc-CRR grafiğinde değerlendirilmiştir (Şekil 8). Şekil 8. Plc-CRR grafiği (Biraud, 2013) ve bu çalışmada ölçülmüş Plc değerleri

10 Youd ve diğ (2001) de önerilen SPT-CRR eşitliği (Eşitlik 1), bu çalışmaya ait düzeltilmiş presiyometre limit basınç verileri Esitlik 2 olarak değiştirilmiştir. CRR 7.5 = 1 34 (N 160cs ) + (N 1( 60cs) ) [10(N 160cs )+45] (1) CRR 7.5=7.5 Mw depremleri için devirsel gerilim oranı N 160cs=Düzeltilmiş SPT değerkleri CRR 7.5 = (Pl )c (Pl )c [2(Pl )c+45] (2) (Pl*)c= düzeltilmiş presiyometre limit basınç değeri (kpa) Şekil 8. deki grafige göre Mw=7.5 büyüklüğünde depremler için Menard presiyometre deneyi net limit basınç değeri (Pl*)<1500 kpa olan taneli zeminlerde sıvılaşma olgusuna dikkat edilmelidir. Mw=7.5 büyüklüğünden farklı tasarım depremleri için bulunan güvenlik katsayısı, ölçek faktörü (MSF) ile çarpılır. MSF değerleri olarak Youd ve diğ (2011) önerdikleri MSF değerleri, MPT ile sıvılaşma analizinde kullanılabilir. Grafige göre Mw=7.5 büyüklüğünde depremler için Menard presiyometre deneyi net limit basınç değeri (Pl*)<1500 kpa olan suya doygun taneli zeminlerde sıvılaşma olgusuna dikkat edilmelidir. 5. SONUÇLAR Eskişehir ili Tepebaşı ilçesi sınırlarında 10 adet 15 m derinlikte sondaj açılarak, bu lokasyonlarda sıvılaşmanın varlığı araştırılmıştır. Bölgede yeraltısuyu 2 m ile 7 m derinlikler arasında değişmektedir. Açılan sondajlarda yüzeyden itibaren siltli kil, killi siltli kum, siltli kum zeminler, 9 m veya 10 m'den sonra sıkı çakıllı litolojiye dönüşmektedir. Sondaj kuyularında standart penetrasyon deneyi (SPT) deneyleri ile presiyometre deneyleri yapılmıştır. SPT örneklerinden zemin index deneyleri yapılmıştır. Sondaj işlemi tamamlandıktan sonra kuyu içi download yöntemiyle zemin seviyelerinin primer (Vp) ve sekonder (Vs) dalga hızları belirlenmiştir.sıvılaşma analizleri a max=0,33g ivme değeri ile Eskişehir ili içerisinden geçen yaklaşık 40 km uzunluğundaki Çukurhisar-Sultandere fayının tek seferde kırılabileceği ve a max=0,48g ivme oluşturabileceği deprem senaryoları ile gerçekleştirilmiştir. a max=0,33 ivme oluşturacak deprem senaryosuna göre SK-1, SK- 3, SK-5 (Sadece SPT değerleri) ve SK-7 kuyularında sıvılaşabilme riski olabilecek seviyeler belirlenmiştir. a max=0.33 g deprem senaryosunun gerçekleşmesi durumunda SK-3 nolu kuyunun bulunduğu noktada yüzey deformasyonu beklenmekdedir. a max=0,48 g deprem senaryosunun gerçekleşmesi durumunda SK-1, SK-3, SK-4, SK-5, SK-7, SK-9 ve SK-10 da sıvılaşabilir seviyelerin kalınlıklarının arttığını görebilmekteyiz. Yüzey deformasyonu SK-3, SK-7, SK-9 ve SK-10 lokasyonlarında görülebilecektir. Bu çalışmada ayrıca MPT deneyi ile sıvılaşma yöntemi önerilmiştir. Düzeltilmiş net limit basıncın <1500 kpa olduğu, suya doygun kumlu-siltli zeminlerde sıvılaşma riski de gözönüne alınmalıdır. 6. TEŞEKKÜRLER Bu çalışma, Proje no: Eskişehir Kenti Tepebaşı İlçesinde sıvılaşma riski varlığının analizi ve Menard presiyometre deneyinin sıvılaşma analizlerinde kullanabilirliğinin araştırılması projesi kapsamında Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu tarafından desteklenmiştir.

11 7. KAYNAKLAR Andrus, R.D. Stokoe, K.H. Juang, C.H. (2004).Guide for Shear-Wave-Based Liquefaction Potential Evaluation. Eartquake Spectra. Altunel, E., Barka, A. (1997). Eskişehir fay zonunun depremsellik aktivitesi bu zon üzerinde meydana gelen depremlere ait yüzey kırıklarının belirlenmesi ve değerlendirilmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi araştırma fonu projesi no:96/24. Ayday, C., Altan, M., Nefeslioğlu A.H., Canıgür, A., Yeral, S., Tün, M. (2011) Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Eskişehir Yerleşim Yerinin yerleşim amaçlı jeoloji ve jeoteknik etüt raporu. Anadolu Üniversitesi Uydu ve Uzay Bilimleri Araştırma Enstitüsü, Eskişehir. Briaud J.-L, (2013) Ménard Lecture The pressuremeter test: Expanding its use,proceedings of the 18th International Conference on Soil Mechanics and Geotechnical Engineering, Paris. Gözler, M.Z., Cevher, F. ve Küçükayman, A. ( ). Eskişehir civarının jeolojisi ve su kaynakları, MTA Dergisi, 103/104, s , Ankara. Orhan, A. (2001).Eskişehir il merkezi güney bölümü temel zemin birimlerinin jeo-mühendislik özellikleri ve coğrafi bilgi sisteminin uygulaması. Doktora Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitiüsü. Eskişehir. Ishihara K, (1985) Stability of natural deposits during earthquakes. Proceedings of the 11th Internatioanl Conference on Soil mechanics and Foundation Engineering, San Fransisco, CA, A.A. Balkema, Rotterdam vol. 1, Kramer, S.L. (1996). Geotechnical Earthquake Engineering. Prentice Hall, NewJersey, 526 p. Koyuncu, N.P. (2001) Eskişehir il merkezindeki birimlerin jeo-mühendislik özelliklerinin değerlendirilmesi ve mühendislik jeolojisi haritalarının hazırlanması. Yüksek Mühendislik Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Seyitoğlu, G. Ecevitoğlu, G.B, Kaypak, B. Güney, Y.Tün, M. Esat, K. Avdan, U. Temel, A. Çabuk, A. Telsiz, S. Uyar Adlaş, G.G. (2015). Determining the main strand of the Eskişehir strike-slip fault zone using subsidiary structures and seismicity: a hypothesis tested by seismic reflection studies. Turkish J Earth Sci:24: doi: /yer Youd, T. L. (1984). Geological effects-liquefaction and associated ground failure. Geological and Hydrogeological Hazards Training Program, United States Geological Survey Open-File Report 87-76, Youd, T.L. and Idriss, I.M. (1997). Proceedings of the NCEER Workshop on Evaluation of Liquefaction Resistance of Soil, Salt Lake City,UT, January 5-6, 1996, Technical Report NCEER , National Center for Earthquake Engineering Research, University at Buffalo. Youd, T.L. Idriss, I.M. Andrus,R.D. Arango, I. Castro, G. Christian, J.T. Dobry, R. Finn, W.D.L. Harder, L.F. Hynes, M.E. Ishihara, K. Koester, J.P. Liao, S.S.C. Marcuson, W.F. Martin, G.R. Mitchell, J.K. Moriwaki, Y. Power, M.S. Robertson, P.K. Seed, R.B. Stokoe, K.H. (2001). Liquefaction resistance of soils: summary report from the 1996 NCEER and 1998 NCEER/NSF workshops on evaluations of liquefaction resistance of soils. Journal ofgeotechnical and Geoenvironmental Engineering ASCE 127:(10),