Türk ve Alman Bak fl Aç s ndan ran daki Geliflimin Güvenlik Politikas Boyutlar

Transkript

1 Türk ve Alman Bak fl Aç s ndan ran daki Geliflimin Güvenlik Politikas Boyutlar Klaus Naumann Önümüzdeki yıllarda dünya siyasetinin en önemli sorunu genişlemiş Ortadoğu bölgesinde, yani benim dünya politikasının kilit bölgesi olarak tanımlamayı tercih ettiğim bölgede güvenlik ve istikrar olacaktır. Almanya nın, Avrupa nın bu periferisinde barış ve güvenliğe ihtiyacı var ve bu nedenle, İran ın komşusu olarak bu ülkedeki istikrar ve güvenliği haklı olarak ulusal güvenlik çıkarlarının bir parçası olarak gören Türk dostlarımızla ve müttefiklerimizle konuşabilmemiz güzel. Dünyanın bu bölgesinde ortak çıkarlarımız var ve biz Türkiye nin rolünü, bizim için önemli bir NATO üyesi olan ve böyle kalan ve şu anda dünya güvenlik konseyi üyesi olarak tam da bu konuda bir 5

2 Türk ve Alman Bak fl Aç s ndan ran daki Geliflimin Güvenlik Politikas Boyutlar ağırlığa sahip olan istikrarı sağlayan bölgesel bir güç olarak görüyoruz. Sanıyorum Ortadoğu bölgesinde çözülmemiş sorunların hiç biri bağımsız olarak değerlendirilmemesi gerekiyor ve benim gözümde İsrail ile Filistin arasındaki sorun çözülebilirse bölgenin tüm sorunlarının çözüleceğine inanmak yanlıştır. Ortada duran soruların hiç birinin İran ın katılımı olmadan çözülemeyeceği de kesindir. Ancak İran, yapılan anlaşmaya rağmen dünyanın bu ülkedeki hükümeti sorumlu bir ortak olarak görmesini hiç de kolaylaştırmıyor. Bu iddiamı başkan Ahmedinecad ın seçim zaferinin meşruiyetiyle ilgili kuşkulara ya da İran da insan haklarına tüm Birleşmiş Milletler üyelerinin yükümlü olduğu kadar saygı gösterilip gösterilmediği konusundaki haklı kuşkulara dayandırmıyorum. Hatta başta Birleşmiş Milletler e üye olan herhangi bir devlet için bir Birleşmiş Milletler üyesinin bir diğerini imha etmekle tehdit etmesinin kabul edilebilir olup olmadığı sorusunu da bir yana bırakıyorum ama aynı zamanda benim gözümde dünyadaki hiçbir devletin bu tür bir ifade karşısında, kendi inandırıcılığını yok etmeden sessiz kalmamasının mümkün olmadığını ekliyorum. Bu tür bir ifade Birleşmiş Milletler Anayasasının (Charta) ilkelerinin kabul edilemez bir ihlalidir. İran hükümetinin şimdiye kadarki tavırlarıyla ilgili kuşkularımı yalnızca ve yalnızca İran'ın nükleer programı konusundaki anlaşmazlıklarda takındıkları tavra dayandırıyorum. Burada da baştan bir şeyi açıklığa kavuşturayım. İran ın atom enerjisini barışçıl amaçlarla kullanma hakkı tartışmasızdır, ancak İran ın da kurallara, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu nun Nükleer Silahların Yaygınlaşmasının Önlenmesi Anlaşmasına uygun kontrollerine tabi olmayı kabul etmesini gerektirir. 6

3 Klaus Naumann Ancak İran bunu yapmadı, çünkü atom programı, daha 2003 yılında gün ışığına çıktı, oysa İran bu programı 18 yıl gizli tutmuş ve böylece Nükleer Silahlarının Yaygınlaşmasının Önlenmesi Anlaşmasından doğan yükümlülüklerini ihlal etmişti. Planlanan tek bir atom reaktörü için şimdiye kadar maliyeti 10 milyar ABD dolarını aşan külfetli bir uranyum zenginleştirme programı yürütmek, üstelik bunun henüz işletmeye bile alınmamış olması ve bunun için tedarikçi Rusya yla 10 yıllık yakıt tedarikini garanti etmek başka soruların ortaya çıkmasına yol açıyor. Şimdiye kadar edindiğimiz tüm deneyimler ulusal düzeyde uranyum zenginleştirmek, yalnızca yaklaşık 10 ile 12 arasında atom santrali işletiliyorsa bu maliyeti üstlenmeye değiyor. Şimdiye kadar İran ın bu miktarda nükleer santral işletmeye yönelik bir planı yok gibi görünüyor ve bu nedenle İran ın programının amacıyla ilgili sorular sorulması kimseyi şaşırtmamalı ve İran ın resmi makamlarının uzun ama içeriği zayıf açıklamalarını dinleyen hiç kimse şimdiye kadar başarısız olan çabalar gösterilirken, güvenilir cevaplarla ilgili güvensizliğin artması yerine azalmasını şaşırtıcı bulmamalıdır. Şu ana kadar maalesef yalnızca İran ın zaman kazanmaya çalışıyormuş gibi göründüğü ve bu arada zenginleştirme programını sürdürdüğü söylenebilir. Henüz ayrıntıları incelenmesi ve kontrol edilmesi gereken bugünkü uzlaşma gerçekten bir ilerleme anlamına geliyorsa, hem bu salonda hem de Almanya da bulunan herkes bunu memnuniyetle karşılamaktan fazlasını yapacaktır. Ancak bizi kaygılandıran ve muhtemelen aynı şekilde sizi de kaygılandırdığını sandığım bir işaret daha var. İran ın füzeleri. Konvansiyonel silahlar açısından hiçbir mantığı yok. Bir de 7

4 Türk ve Alman Bak fl Aç s ndan ran daki Geliflimin Güvenlik Politikas Boyutlar Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu nun baş denetmenin ağzından ellerindeki tüm bilgiler ışığında, bu füzelerin patlayıcı başlıklarının ateşleme mekanizmalarının 600 metreye göre optimize edildiğini duyduğumuzda, bu nükleer silahlara çok uygun ama asla konvansiyonel, biyolojik ya da kimyasal silahlara hiç uymuyor. Bu soruların cevaplanması gerekiyor ve bu nedenle İran ın kendi iddialarının aksine bir nükleer silah programı yürüttüğüne inanmak yersiz değil, bununla birlikte şu soruyu açık bırakıyorum ve bırakmak zorundayım: Hedef nedir? Hedef sanal bir nükleer güç, yani tüm bileşenlere sahip olan ama silahların kendilerini üretmekten imtina eden bir nükleer güç olmak mıdır? Yoksa İran gerçekten nükleer silahlar mı üretmek istiyor? Bu konuyu açıklığa kavuşturmamız gerekiyor. Bugünkü tüm bilgilerimize göre İran en erken bu yılın sonunda nükleer silah üretme eşiğine ulaşabilir, yani o zaman şimdiye kadar üretilen, İran ın ifadelerine göre barışçıl amaçlarla kullanılması öngörülen nükleer yakıt, silahlara uygun, yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyum üretimi için kullanılabilir ya da kullanılmaya başlanmıştır, bunu kesin olarak bilemiyoruz. Bu noktadan sonra başta ilkel de olsa bir nükleer silaha sahip olmak yalnızca birkaç ay sürer. Bunu eski bir asker olarak söylüyorum: Bu tür bir silaha sahip olmak, İran ın güvenliğini artırmayacaktır, çünkü ülkenin uzun yıllar boyunca güvenli bir ikinci vuruş yeteneğine ulaşma şansı olmayacaktır ama İran bir silah üretme aşamasına gelirse, o zaman bu durum dünya siyasetinde bir deprem etkisi yapabilecektir. Tüm tahminlere göre bununla birlikte, bu günlerde New York ta uyarlanması, modernleştirilmesi üzerinde görüşmelerin sürdüğü Nükleer Silahların Yaygınlaşmasının Önlenmesine dair anlaşma 8

5 Klaus Naumann büyük oranda anlamsız hale gelecektir. Bu olursa, başka nükleer silahlı devletlerin ortaya çıkması tehlikesi vardır ve dolayısıyla tam da burada ve büyük Ortadoğu da günün birinde nükleer silahların kullanılması riski artacaktır. Ben bunu yapan ilk ülkenin İsrail olmayacağından kesinlikle eminim. Burada kendini gösteren sonuç, son derece istikrarsız bir dünyadır. Ayrıca 2050 yılının sonuna kadar yapımı tamamlanması beklenen tahminen yeni nükleer santralin yapımının sonuçlarını kontrol altına alamayacağımız bir dünya olacaktır bu. Sayın bayanlar ve baylar, izin verirseniz bu noktada, bu yeni nükleer santrallerin meydana çıkardığı parçalanabilen malzemenin kontrolünde yalnızca %1 lik bir sapma oluşursa, bu sayede Hiroşima da patlayan türden bomba elde edilebileceğini eklemek istiyorum ve bu da dünyanın içinde bulunduğu tehlikenin boyutlarını gösteriyor. Olaylar böyle gelişecek olursa, bu dünyada yeni nükleer silahlı devletlerden birinin nükleer silah kullanma olasılığı kesin olarak engellenemeyecektir. Almanya nın en başından beri İran la anlaşmazlıklarda barışçı bir çözüme ulaşılması için çaba göstermesinin ve şimdiye kadar Ahmedinecad hükümetinin yol açtığı tüm hayal kırıklıklarına rağmen hala çaba göstermesinin nedeni budur. Elbette artık Alman hükümeti adına konuşmaya yetkili olmadığım halde bunu söylüyorum. Yalnızca sade bir vatandaş olarak konuşuyorum. İran ın programını en azından sanal bir nükleer güç seviyesinde dondurmak mümkün olursa, Türklerin de muhtemelen Almanlar kadar ulaşmayı umduğu ve çaba gösterdiği bir başka hedefe ulaşılabilir: Nükleer silahların olmadığı bir Ortadoğu ve belki de günün birinde nükleer silahların olmadığı bir dünya. Sözümü bu şekilde bitirmeme 9

6 Türk ve Alman Bak fl Aç s ndan ran daki Geliflimin Güvenlik Politikas Boyutlar izin verirseniz, İran ın nükleer programı nükleer silahların yayılmasını önleme rejimine etkisi nedeniyle küresel bir öneme sahiptir. Tahran, Obama nın nükleer silahsız bir dünya vizyonunun gerçekleştirilme şansı mı olacağı, yoksa dünyanın yıkıcı olduğu kadar tehlikeli de olan bir nükleer silahlanma yarışı ve yeni nükleer silahlı devletlerin ortaya çıkışını mı göreceği konusundaki kararı etkileyecek bir anahtarı elinde tutuyor. Almanya ve Türkiye bu konuda çok yakın bir işbirliği içinde olmalıdır, çünkü her iki devlet de büyük Ortadoğu bölgesinde yeni bölgesel dengesizlikler oluşmasını ama her şeyden önce İran sorununda silahlı bir çatışma çıkmasını engellemek istiyor ve engellemek zorundadır. 10