Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 80, Ekim 2018, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 80, Ekim 2018, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date Öğr. Gör. Müzeyyen AYGÜN Dumlupınar Üniversitesi, Gediz MYO, Programda Moda Tasarım muzeyyen.aygun@dpu.edu.tr SİMAV BAHTILLI BELDESİ KADIN ÖNLÜKLERİ VE DOKUMA USTASI MEHMET İMİR Öz El dokumaları yüzyıllardır üzerinde yaşadığımız Anadolu daki, çeşitli uygarlıklardan süzülüp gelen ve kültürümüzü en iyi şekilde yansıtan unsurlardandır. Osmanlı döneminde Anadolu da köylüler kendi ihtiyaçları olan kumaşları el tezgâhlarında dokuyarak ihtiyaçlarını karşılamışlardır. Simav kadın giyiminin bir parçası olan önlükler de Simav ve Beldelerinde, el tezgâhlarında dokunarak yöre halkının ihtiyacı karşılamıştır. El tezgâhlarında kumaş dokumacılığının tarihe karıştığı günümüzde; Mehmet Usta, Bahtıllı Beldesinin önlük ihtiyacını karşılamak için 86 yaşına rağmen dokuma sanatını bu yörede yaşatan son ustalarımızdandır.bu araştırmada Simav geleneksel kadın giyiminin bir parçası olan el dokuması önlüklerin, motif desen ve kompozisyon özellikleri ifade edilerek, bu önlükleri dokuyan Mehmet İMİR hakkında bilgi verilmiştir. Anahtar kelimeler: Dokuma, Simav Önlükleri, Mehmet İMİR, Bahtıllı.

2 WOMEN OVERALLS AND LOOM MASTER MEHMET İMİR IN BAHTILLI DISTRICT OF SİMAV Abstract Hand-wovens dated back to different civilizations of Anatolia in which we live for centuries and they are the components which reflect our culture in the best way. During the Ottoman reign villagers of Anatolia met their needs with weaving fabrics in hand looms. Overalls, which are the important part of women clothing in Simav, are woven in Simav and its districts to satisfy the needs of people. Nowadays, weaving in hand looms has already vanished, Loom Master Mehmet İmir is one of the few survivers who is keeping loom art alive despite being at the age of 86. In this study, pattern, design and composition characteristics of hand woven overall that is a vital part of traditional women clothing in Simav are expressed and information is given about Loom Master Mehmet Imir who is weaving these overalls. 1.Giriş Keywords: Weaving, Simav Overalls, Mehmet IMIR, Bahtıllı Dokuma kumaş, atkı ve çözgü adı verilen paralel ipliklerden oluşan iki iplik dizisinin, birbirine dik yönde kesişirken bir örgü oluşturacak biçimde bağlanmasıyla elde edilen bir tekstil yapısıdır (Başer, 1983: 12). 536 Geleneksel halk sanatlarımızdan dokumaların hammaddeleri yün, tiftik, pamuk, kıl ve ipekten sağlanmaktadır. Dokumacılık, yapım teknikleri, kullanılan araç ve tekniklere göre; çarpana dokumalar, kirkitli dokumalar, mekikli dokumalar ve mekiksiz dokumalar olmak üzere dört grupta toplanabilir (Onuk vd.,1998:32). Dokuma yüzeyler yapılarına göre basit ve karmaşık yapılılar olmak üzere iki bölümde incelenmektedir (Şeber ve Alpan,1989: 1). Basit yapılı örgüler bezayağı, dimi ve saten örgülerdir. Anadolu insanın yaşamında büyük yer tutan el dokumaları, kullanım alanlarına göre; başörtüler, dikişsiz giysiler, bükülü bezler, ikat dokumaları, yaygılar, çuval- heybe gibi taşımacılık dokumaları, yatak-yorgan çarşafı, mendil ve sofralık, yağlık, peşkir ve çevrelerdir (Atalayer, 1994: 33). Önlükler bu grup içinde dikişsiz giysiler grubuna girmektedir. Simav-Bahtıllı da el dokuma tezgâhlarında mekikli dokuma tekniği ile yapılan dokumacılık günümüze kadar geleneksel olarak devam etmiştir. Yöredeki dokumalar genellikle önlük amacıyla dokunmuş, günümüzde de bu amaçla dokunmaktadır. El dokuması önlükleri, Bahtıllı kadınları, kendi zevk ve anlayışına uygun bir şekilde, kendi öz benliğinden ve geleneğinden bir şeyler katarak (Ersoy, 1994: 160) işlemektedirler. Jeotermal ve termal sıcak suları ile Türkiye nin en zengin yöresi olan Simav ve Simav halkının geçim kaynağı daha çok tarım ve hayvancılığa dayalıdır. İlçede 1980 li yıllarda ardı ardına birçok iplik ve dokuma fabrikaları açılmıştır. Halıcılık, keçecilik, yemenicilik, saraççılık, oyacılık, nalbantlık, semercilik, urgancılık, hasırcılık Simav da yaşatılmaya çalışılan mesleklerdendir. Simav a 20 km uzaklıkta olan Bahtıllı beldesi kadınları, çiftçilik ve hayvancılık dışında

3 kalan zamanlarında, önlük işleyerek ve kolan dokuyarak aile ekonomisine katkıda bulunmaktadırlar. Beldede bel bağı dokuması ticari amaçlı sürmektedir (Gargi, 2007: 178). Bu araştırmanın materyalini Kütahya nın Simav ilçesi Bahtıllı beldesinde el dokuması kadın önlükleri ve dokuma ustası Mehmet İMİR oluşturmaktadır. Oldukça zengin giysi ve dokuma kültürüne sahip olan Simav, Bahtıllı Beldesi kadın önlüklerini tanıtmak bu çalışmanın genel amacını oluştururken, söz konusu önlüklerin ve Türk halk giysilerinin gelecek kuşaklara aktarılması ise araştırmanın özel amaçlarını oluşturmaktadır. Simav ilçesi, dokuma ve önlüklerle ilgili literatür çalışması yapılmış, konu ile ilgili kaynaklara ulaşılmıştır. Dokuma Ustası Mehmet İMİR ile karşılıklı görüşme yapılarak İMİR in yaptığı dokumalarla ilgili bilgiler verilmiştir. Saha çalışması ile Bahtıllı beldesi kadın önlüklerine ulaşılmıştır. Bulunan önlüklerin fotoğrafları araştırmacı tarafından çekilmiş, seçilen önlüklerdeki motiflerin desenleri yine araştırmacı tarafından dijital ortamda çizilerek; önlüklerdeki renk, süsleme teknikleri ve motifler ile önlüklerin, kompozisyon ve biçim özellikleri belirlenmiştir. 2. Dokumacılık Tarihi ve Dokuma Tezgâhları Binlerce yıldan beri insanoğlu, doğal şartlara karşı kendini koruma ihtiyacı duymuştur. Yaşadığı, barındığı çevrenin güvenliğini sağladıktan sonra iklim koşullarına karşı da kendini koruyarak giyim eşyalarını yapmıştır. Hayvan postlarıyla yapılan ilk kıyafetlerden sonra insanoğlu zamanla dokuma sanatını ortaya koymuştur (Salman, 1998:141). Dokunmuş kumaşların M.Ö yılında kullanıldığına dair arkeolojik buluntuların olması, iki iplik sistemiyle tekstil yüzeyi oluşturma metodu olan dokumacılığın günümüzden en az 8000 yıl kadar önceleri de bilindiği; ilk kumaşların, hasır örme tekniğinden esinlenerek ortaya çıktığı da iddia edilmektedir (Oyman, 2005: 64). İplikçilik ve dokumacılık açısından ilk örneklerin görüldüğü en önemli dönem Neolitik Çağ dır. En ilkel dokumacılık örneklerinde bataklık otları, sazlar ve at kılları kullanılmıştır. Neolitik Çağ da iplik yapımında bazı aletlerin ilk kez kullanıldığı görülmektedir. Neolitik Çağ ın sonlarına doğru yünlü dokumacılığa geçilmiştir. Bu devirde insanlar lifleri elleriyle bükerek iplik haline getirirler. Zaman içinde elle eğirmenin yerini taş ve ağaç gibi malzemelerden yapılan ilkel iğler alır. İnsanlar keçe, düğüm, örgü ve dokumalarla oluşturdukları tekstilleri kullanmaya başlarlar. Zaman içinde dokumacılık sanatı yün, pamuk, keten gibi elyaflar kullanılarak gelişme gösterir (Temir, 2010: ). 537 Giyim için gerekli olan dokumacılığın başladığı tarih ve nerede olduğu henüz bilinmese de bazı kayıtlara ve yapılan kazılara göre önce Mısır da, sonra Orta Aya da olduğu sanılmaktadır (İmer, 1986:1). Mısır da yapılan ilk dokumaların bezayağı olduğu, daha sonra kopt kumaşlarında atkı ve çözgü ripsleri ile bezayağının birlikte kullanıldığına rastlanmaktadır (Kaya ve Ergenekon, 1989:4). Mezopotamya da ise yünlü dokumaların çok yapıldığı bilinmektedir. Mezopotamya da çok eski çağlardan beri koyun yetiştirilebildiği gibi, yün de işlenebilmekteydi. M.Ö yıllarında Elam uygarlığının yün dokumacılığında çok ileri bir aşamada olduğu bilinmektedir (Oyman, 2005: 64). Dokumayla ilgili en erken buluntular bazı belirsizlikler olsa da Anadolu da ele geçmiştir. Bu buluntulara dayanarak dokumacılık teknolojisinin Anadolu da ortaya çıktığını söyleyebiliriz. M.Ö yıllarına ait tabletlerden, gerek Anadolu dan diğer bölgelere, gerekse dışarıdan da Anadolu ya doğru kumaş ticaretinin yaşandığı öğrenilmektedir. Tabletlerden öğrenilen

4 bilgilere göre, M.Ö yıllarında Anadolu da ve ona yakın bölgelerde dokumacılığın bir sanayi haline geldiği anlaşılmaktadır. Dokumacılığın İsa dan sonraki dönemlerde gelişerek ipliklerin kalitesinin arttığı ve teknik anlamda yeniliklerin yapıldığı görülür (Temir, 2010: 124). 18.yy'da dokuma makinelerinin yapılması ile el sanatından bugünkü dokuma endüstrisine geçiş gerçekleşmiştir. Mekanik dokuma tezgâhları icat oluncaya kadar, ahşaptan yapılmış tezgâhlarda, mekikli veya elle atma usulü ile yapılan dokumalar kadın, erkek tüm aile fertleri tarafından yapılmakta iken, bugün mekanik tezgâhlar, el tezgâhında dokumacılığın azalmasına sebep olmuştur (Yakınkol vd, 2009: 359). Antik devirde yatay ve dikey dokuma tezgâhları olmak üzere iki çeşit dokuma tezgâhı kullanılmıştır. Dokuma tezgahların tarih içinde evrimine göz atıldığında ilk tezgahların dikey olduğu görüşü hakimdir. En ilkel tezgâh biçimi M.Ö lerde görülür. Ülkemizde her iki tezgâh tipi de kullanılmıştır. Halı, kilim dokumak için dikey tezgâh; kumaş dokumak için yatay tezgâh kullanılmıştır (Temir, 2010: 150). Dokuma tezgâhları atkı atma sistemine göre; mekikli dokuma tezgâhları ve mekiksiz dokuma tezgâhları olmak üzere iki tanedir. Mekikli dokuma tezgâhları; el tezgâhları, kamçılı el tezgâhları, mekanik dokuma tezgâhları ve otomatik dokuma tezgâhlarıdır. Mekiksiz dokuma tezgâhları ise; mekikçikli dokuma makineleri, kancalı dokuma makineleri ve akışkan jetli dokuma makineleridir. El tezgâhlarında mekik elle atılmakta ve tefe ile atkı sıkıştırma da elle yapılmaktadır (Yakartepe, Yakartepe,1994: 2366). El tezgâhlarının yüksek tezgâhlar ve çukur tezgâhlar olmak üzere iki farklı tipi mevcuttur. Yüksek tezgâhlar, iki ayak üzerine çalışan ve mekiği el ile atılan tezgâhlardır. Bütün parçaları döşeme üzerindedir. Yerden yüksek kurulmasından başka, çukur tezgâhlardan hiçbir farkı yoktur. Dokuyucu tezgâhın çatısına bağlı düz ve genişçe bir tahta üzerine oturarak çalışmaktadır. Tezgâh iki ayaklıdır. Çukur tezgâhlar ise, biçim bakımından aynen yüksek tezgâhlar gibidir. Sadece pedallar, döşemede açılan bir deliğe oturtulan sandık içerisindedir. Dokumacı da bu sandık şeklindeki çukurun kenarına, döşeme üzerine oturur (Oyman, 2005: 80) Bulgular ve Tartışma 3.1. Dokuma Ustası Mehmet İMİR Mehmet İMİR, 86 yaşında Bahtıllı beldesinde tek dokuma ustasıdır. Yörede dokumayı sadece Mehmet Usta yapmaktadır. Dokumayı şu anda Mehmet Usta nın dışında başka bilen ve öğrenmek isteyen de bulunmamaktadır. Küçük yaşlarda annesinden görerek başladığı dokumacılık mesleğini halen eşi Hatice İMİR in yardımlarıyla sürdürmeye çalışmaktadır. Mehmet Usta, siparişe göre dokumalar yapmakla birlikte, boş zamanlarında elindeki malzemeye göre de dokumalar yaparak geçimini sağlamaktadır. Annesinden kendisine kalan el dokuma tezgâhıyla, mekikli yüksek tezgâhla dokumalar yapmaktadır. Tezgâhın gücü sayısı nedeniyle söz konusu dokumalarda sadece bezayağı tekniği uygulayarak, yine tezgâh enine bağlı olarak 25 cm. genişliğinde dokumalar üretmektedir. Bezayağı dokumada çaprazlanan iki ipliğin bağlantısının sık olmasından dolayı doku sağlam ve dayanıklı bir yapıya sahiptir (İmer, 1986:7). Mehmet ustanın yapmış olduğu dokumalar da genellikle önlük yapımında kullanıldığı için sağlam ve dayanıklı bir yapıya sahiptir. Mekikli dokumacılıkta kullanılan mekik tahtadan yapılmıştır. Mekiğin içindeki masura çıkrıkta sarılarak mekiğin ortasına takılmaktadır.

5 Görsel 1. Masuraya İp Sarma İşlemi, Müzeyyen AYGÜN, Bahtıllı (2012). Dokumadaki desenler değişik renklerdeki çözgü ve atkı iplikleriyle elde edilmektedir İMİR, dokumalarda yün iplik kullanmaktadır. İplikler genellikle dokunmadan önce boyanmaktadır. Eskiden doğal boyaların kullanıldığı yörede günümüzde suni boyalar kullanılmaktadır. Yöre kadınları yün ipleri kendi hazırladıkları kazanlarda boyamaktadırlar. Önceleri yün elyafını Bahtıllı kadınları kirmanla eğirmek suretiyle ip haline getirirlerken günümüzde iplikler fabrikalardan temin edilmektedir. İMİR, eskiden çözgüleri kendilerinin çözdüklerini günümüzde çözgü çözülmediğini, çözgü ipliklerinin çözülmüş olarak alındığını ifade etmektedir. 539 Görsel 2. Dokuma Ustası Mehmet İMİR, Müzeyyen AYGÜN, Bahtıllı (2012) Bahtıllı El Dokuması Kadın Önlüklerinin İşleme Teknikleri, Motif, Desen ve Kompozisyon Özellikleri Önlük giysilerin üstüne takılarak giysinin kirlenmesini önleyen bir giyim elemanıdır (Çağlayan, 1990: 82). Simav da önlükler üçeteğin üzerine, öne bağlanır. Yünden el tezgâhlarında dokunur. Çeşitli renklerde ve değişik desenlerde işlenir. Desenlerin ve motiflerin birleştiği noktalarda pul, boncuk, düğme veya özellikle küçük ponponlarla süslemeler yapılır. Önlüğün etek ve kenarlarında saçak ve püsküller vardır. Boyu diz üzerine kadar olan önlük, kolonla arkadan bağlanır ve bir bölümü aşağıya doğru serbest bırakılır (Sevim, 1999: 68). Önlükler bele kolonlarla tutturulur. El tezgâhlarının eni dar olduğundan, bir önlük yapımı için iki önlük boyu

6 parça dokunmakta ve birbirine el dikişi ile dikilmektedir. Yörede önlüklerde siyah renk tercih edilmektedir. Yöre kadınları önlüklerin üzerlerine motifler işleyerek ve kolon dokuyarak, tarımla uğraşmadıkları boş zamanlarını değerlendirmede, iş gücünü hareketlendirmede ve elde edilen ürünlerle ihtiyaçlarını karşılamada, pazar oluşturmada gelir sağlama yönünden bireye, aileye, ülkeye katkıda bulunmaktadırlar (Akpınarlı, 2004: 2). Giysinin kirlenmesini önlemek amacıyla kullanılan önlükler eskiden tüm kadınlar tarafında kullanılmaktayken; zamanla yeni nesil tarafından günlük hayatta önlük kullanılması geleneğinin kalkması, el dokumaların azalmasına neden olmuştur. Dokuma ve el işlemeli önlükler yörede giysilerin kirlenmesini önleme amacından çok geleneklerin devamı olarak çeyizlerde bulundurulmakta ve düğünlerde süs eşyası olarak kullanılmaktadır. 540 Görsel 3. Yün İplikle Dokunan, Üzeri Renkli İpliklerle Süslenen 1 Numaralı Önlük ve Kolan, Müzeyyen AYGÜN, Bahtıllı (2012)

7 Görsel 4. Yün İplikle Dokunan, Üzeri Renkli İpliklerle Süslenen 2 Numaralı Önlük, Müzeyyen AYGÜN, Bahtıllı (2012). İşleme; ipek, keten, pamuk, metal v.b. iplikler kullanarak, çeşitli iğneler ve uygulama biçimleri aracılığıyla; keçe, deri, dokuma çeşitlemeleri vb. üzerine yapılan bezemelerdir (Barışta, 1999: 4). Yörede mekikli dokumalar üzerine yün ve orlon iplik kullanılarak kanaviçe tekniği ile işlemeler yapıldığı görülmüştür. Kanaviçe, dayanıklı iğne işlerinden olup kalın materyaller üzerine işlenir ve hem deseni, hem de zemini kaplar (Eronç, 1984: 65). Dokumanın iplikleri sayılarak yapılan işleme grubunda yer alan kanaviçe ile oluşturulan bezemede beyaz, sarı, turuncu, pembe, mavi, yeşil renkler tercih edilmiştir. Önlükler bitkisel, geometrik ve sembolik motiflerle bezenmiştir. Bitkisel bezemede karanfil, hayat ağacı; geometrik bezemede kare ve üçgen; sembolik bezemede ise, suyolu motifleri kullanılmıştır. 541 Görsel 5. 1 ve 2 Numaralı Önlükteki Karanfil Motifi, Müzeyyen AYGÜN (2012). Görsel 5 te verilen motif Barışta ya (2011: 56) göre karanfil motifidir. Karanfil motifi, Cenneti ve dünyevi güzellikleri simgeler. Güzelliği, tabiatı, doğurganlığı vurgular. Mutluluğun, aşkın saflığını ifade eder (Aygün, 2011:174). Hayat ağacı motifi (Görsel 6) işleyenin yuvasında sağlık ve uzun ömür temennisini yansıtır. Aşağıdan yukarı doğru, bir kökten çıkmış sağa ve sola uzanmış dallar, yapraklar ve çiçeklerden oluşan hayat ağacı, aynı kökten gelen soyu sembolize eder; uzun sağlıklı bir ömürle çok çocuklu aile dileğini belirtir (Temir,2010: 200). Suyolu motifi ise (Görsel 7) zarafet ve incelik sembolüdür. Süreklilik, bereket, soyluluk, bilgelik, saflık ve erdemi simgeler (Erbek, 200: 10).

8 İncelenen önlüklerde; dünyevi güzellikler, cennet, sağlık ve uzun ömür, bereket ve devamlılık gibi temaların, motiflerle görsel olarak ifade edilmeye çalışıldığı görülmektedir. Önlüklerde kapalı kompozisyon ile birden fazla motiften oluşan kompozisyonlarla tasarım yapıldığı görülmektedir. Görsel 6. 2 Numaralı Önlükteki Hayat Ağacı Motifi, Müzeyyen AYGÜN (2012) 542 Görsel 7..1 ve 2 Numaralı Önlükteki Suyolu Motifi, Müzeyyen AYGÜN (2012). 4. Sonuç Kütahya nın Simav ilçesi Bahtıllı beldesinde el dokuması kadın önlükleri ve dokuma ustası Mehmet İMİR ile ilgili yapılan çalışmada edilen bulgulara göre şu sonuçlara ulaşılmıştır: Mehmet İMİR in; mekikli el tezgâhında yün ip ile bezayağı tekniğinde 25 cm. eninde parça ve metre dokumalar yaptığı, kullandığı ipliklerin fabrikalarda boyandığı tespit edilmiştir. İncelenen önlüklerin zemininde siyah rengin kullanıldığı görülmüştür. İncelenen önlüklerin desenlerinin yün ve orlon iplik ile dokumanın iplikleri sayılarak kanaviçe tekniği ile oluşturulduğu saptanmıştır. Önlüklerin motiflerinin renklendirilmesinde çok renkli bir sistemle çalışıldığı; beyaz, sarı, turuncu, pembe, mavi, yeşil renklerin kullanıldığı tespit edilmiştir. İncelenen önlüklerde kapalı kompozisyon ile tasarım yapıldığı tespit edilerek, birden fazla motiften oluşan kompozisyonlar ile tasarım yapıldığı görülmüştür. İncelenen önlüklerin bezemesinde bitkisel, geometrik ve sembolik motiflerin kullanıldığı görülmüştür. Bitkisel motiflerden karanfil; ağaç motiflerinden hayat ağacı motiflerinin stilize edilerek kullanıldığı görülmüştür. Giysilerin bezemesinde geometrik motiflerden kare, üçgen motiflerinin kullanıldığı tespit edilmiştir. Sembolik motiflerden suyolu motiflerinin de stilize edilerek tasarlandıkları görülmüştür.

9 İncelenen önlüklerde; dünyevi güzellikler, cennet, sağlık ve uzun ömür, bereket ve devamlılık gibi temaların, motiflerle görsel olarak ifade edilmeye çalışıldığı görülmüştür. Bahtıllı beldesi kadınlarının ticari amaçla önlük işleyerek ve kolan dokuyarak aile ekonomisine katkıda bulundukları tespit edilmiştir. Yörede el dokuması önlüklerinin sürekliliğinin sağlanması için, Kültür Bakanlığı, Halk Eğitim Merkezleri, Kültür Müdürlüklerinin konuya sahip çıkmaları gerekmektedir. Sayıları gittikçe azalan ve yok olmak üzere olan el dokuma tezgâhları yörede çoğaltılıp, bu konuda kurslar açılarak, gerekli eğitimlerin verilmesi gerekmektedir. Bahtıllı beldesi önlükleri ve kolanlarının yok olmasını önlemek için ulusal ve uluslararası fuarlarda tanıtımı yapılarak, uluslararası pazarlarda kabul görmeleri sağlanmalıdır. KAYNAKLAR Akpınarlı, F.(2004). Kırım El Sanatlarının Dünü ve Bugünü, Ankara: Atatürk Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, s Atalayer, G.(1994). Anadolu da Yaşayan Mekikli El Dokumacılık Tekstil Tasarım ve El sanatı İlişkisi, Kamu ve Özel Kuruluşlarla Orta Öğretimde, Üniversitelerde El sanatlarına Yaklaşım ve Sorunları Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, s Aygün, M.(2011). Kütahya ve Çevresi Geleneksel Kadın Giysilerinin Motif, Grafiksel Desen ve Kompozisyon Özelliklerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Grafik Anasanat Dalı, s Barışta, H. Ö.(2001). Cumhuriyet Dönemi Türk Halk İşlemeciliği Desen ve Terminolojisinden Örnekler, Ankara: HAGEM Yayınları, Yorum Matbaası, s.196. Barışta, H. Ö.(1999). Osmanlı İmparatorluğu Dönemi Türk İşlemeleri, Ankara: T.C Kültür Bakanlığı Yayınları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, s Başer, G.(1983). Kumaş Tasarımı ve Analizi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları: 55, s.208. Çağlayan, E.(1990). Tokat Bölgesi Geleneksel Kıyafetleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Araştırması Dairesi Yayınları, s. 82. Eronç, P.(1984). Giyim Süsleme Teknikleri, İstanbul: M.E.B. Yayınları, s.352. Ersoy, T.M.(1994). Beypazarı İlçe Merkezinde Yapılan Tel Kırma İşi Kamu ve Özel Kuruluşlarla Orta Öğretimde, Üniversitelerde El sanatlarına Yaklaşım ve Sorunları Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, s Gargi, Z.(2007). Ege Bölgesi Geleneksel Kadın Giyiminde Bel Aksesuarları (İzmir, Aydın, Manisa Örneğinde), Sanatta Yeterlilik Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Tekstil Anasanat Dalı, s.287. İmer, Z.(1986). Dokuma Tekniği, Ankara: s.140 Kaya, F. ve Ergenekon, C.(1989). Mekikli El Dokumacılığı, Ankara: Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Yayınları, Yayın No:25 543

10 Onuk, T., Akpınarlı F., Ortaç, H.S. ve Alp, K.Ö.(1998). Tarsus El Sanatları (Dokumacılık, Örücülük, İşlemecilik), Ankara: T.C Kültür Bakanlığı Yayınları, s.136. Oyman N. R.(2005). El Dokumacılığının ve El Dokuma Tezgahının Tarihçesi, El Dokuma Tezgahı Çeşitleri, Erzurum: Sanat Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Sayı:8, s Salman, F.(1998). Tarihi Türk Kumaşlarında Desen ve Renk Anlayışı, Erzurum: Atatürk Üniversite Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Sayı: IV, s ,, Erişim tarihi: Sevim, E.(1999). Giyimi Kuşamı İle Kütahya, Kütahya: Ekspres Matbaası, s.102. Şeber, B. ve Alpan, D.(1989). Kumaş Yapı Bilgisi, İstanbul: s Temir, Ş.R.(2010). Geçmişten Günümüze Şile ve Şilebezi, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü Sanat Eserleri Dizisi, s Yakartepe, Z. ve Yakartepe, M.(1994). Genel Tekstil Elyaf- İplik- Örme- Dokuma, İstanbul: Tekstil Konfeksiyon Araştırma Merkezi Genel Kitaplar Serisi: 8, s Yakınkol, Z.E., İlleez, A.A. ve Güner, M.(2009). Buldan El Dokumacılığının Ergonomik Olarak İncelenmesi, 1.Uluslararası 5.Ulusal Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, Konya: s Görsel Kaynaklar Bu çalışmada kullanılan tüm fotoğraflar ve çizimler Müzeyyen AYGÜN e aittir. Bu nedenle Görsel Kaynak oluşturulmamıştır. 544