Madde madde mülteci krizi sürecinde karşılıklı talepler, ne kazanıldı, ne kaçırıldı:

Transkript

1 Zirve sonucunda ortaya çıkan açıklamadan önemli noktalar: Tam üyelik vurgusu yok: Açıklama metninde tam üyelik hedefinin AB liderleri tarafından teyit edildiğini gösteren herhangi bir ifadeye rastlanmıyor. Katılım müzakere sürecinin canlandırılmasına çalışılacağı belirtiliyor. Birleşmiş Milletler ve G20 kararlarına bile referans verilirken, AB ile tam üyelik müzakereleri ne başlamaya dair karara referans verilerek, bu yönde çalışılacağı vurgulanmıyor. Türkiye nin tam üyelik hedefinin sorgulanmayacak biçimde desteklendiğine dair ifadeyi AB nin bu zirvenin sonuç bildirgesine dahil etmeyi başaramadığı görülüyor. Türkiye nin taleplerinin yerine gelmesi o alanda Türkiye nin yerine getireceği koşulları bağlı: AB nin Türkiye nin somut taleplerinden kabul ettiklerinin çoğunu yine aynı alanda Türkiye nin yerine getireceği koşullara bağladığı ve zamana yaydığı görülüyor. Örneğin vize serbestisi konusu. 3 Milyar Euro verilecek ama : Bu konuda AB nin kaynağı nereden yaratacağı hala tartışma konusu. Türkiye AB ye katılım fonlarının bunun dışında tutulmasını şart koşmuştu fakat bu konuda zirve sonuç açıklamasında net ifadeler göremiyoruz. Paranın kullanılma araçları ve takvimi de henüz belli değil. Sadece bir başlık açılacak, devamı için çalışılacak: Aşağıdaki açıklamalarda ayrıntılarını bulacağınız 17. Ekonomi ve Parasal Politika başlığı bir yıldır açılması konuşulan bir başlıktı. Tek başlığın açılması diğerlerinin hazırlanması yönünde çıkan karar ciddi bir başarıya işaret etmiyor. Türkiye tanımadığı G. Kıbırs ile masada ama Kıbrıs tan söz açmıyor:türkiye, tanımadığı Güney Kıbrıs yönetiminin de arasında bulunduğu AB Liderler Zirvesi ne hitap ederken ne Kıbrıs konusunu, ne 2004 te Kıbrıslı Türklerce, AB tarafından desteklenen, BM Annan Planı na, barışa, Avrupa ya, birleşmeye evet oyu nu, ne Papadopulos un liderliğinde Kıbrıslı Rumların hayır oyunu ne de devamında Kıbrıs meselesinin Avrupa nın önünde bir takoza dönüştüğünü ağzına almıyor, kayıtlara geçirmiyor. Türkiye AB liderler zirvesinde Güney Kıbrıs Rum Yönetimini Kıbrıs adına temsilci olarak tanımışken Ankara Anlaşması ek protokolünün uygulanması, liman ve havalimanlarının açılması konusunda hiç bir adım atmayarak yarattığı tutarsızlığı da açıklamak güçleşiyor. Bu tutarsızlıklar sinsilesinin bir sonucu olarak Türkiye nin AB üyelik müzakerelerini siyasi olarak bloke eden kararlardan geri adım sayılacak bir karar aldırtamıyor. Üst Düzey Ekonomi Diyalog Mekanizması kurulacak: 14 Aralık ta Ekonomi ve Parasal Politika başlığının müzakereye açılmasını takiben, 2016 yılının ilk çeyreğinde bu mekanizmanın kurulacağı belirtiliyor. Ayrıca 2015 Mart ayında kurulan Üst Düzey Enerji Diyaloğu ve Stratejik Enerji İşbirliği nin de 2016 yılının ilk çeyreğinde toplanması kararlaştırılıyor. Gümrük Birliği nin güncellenmesi müzakereleri: Müzakerelerin resmi olarak 2016 yılının sonunda başlaması kararlaştırılırken bu güncelleme çalışmasında da tam üyelik perspektifinin korunduğuna dair bir ifade göze çarpmıyor. Ayrıca Türkiye nin AB ile ABD arasında süren TTIP müzakerelerine dahil olma isteğinin AB liderleri tarafından desteklendiğine dair bir ifadenin de olmaması bir eksiklik olarak göze çarpıyor. Konuların biraz daha ayrıntısına girmek istersek mülteci krizi sürecinde masada neler olduğuna bakmamız gerekir. Madde madde mülteci krizi sürecinde karşılıklı talepler, ne kazanıldı, ne kaçırıldı: Türkiye mültecileri kendi topraklarında tutacak.bu konuda Türk hükümetinin sözünü tutmasının denetimi, mültecilerin tanımı, geri gönderme işlemleri, terörizm kuşkulu olanlar hakkında istihbarat paylaşımı ve kaçakların sınır ötesi takibi (örneğin Ege Denizi nde) gibi bir dizi alt başlıkta düzenleme gerekiyor. AB nin Ortak Eylem Planı taslağı bu konunun ayrıntılarını daha fazla ortaya koymuştu. Türkiye nin bu yönde kapasite gelişimi yönünde adım atıp atmadığı ve beklentileri

2 karşılama yeteneği olup olmadığı hala soru işareti. Uzmanlar Türkiye den bu beklentinin gerçekçi olmadığını belirtiyorlar AB Türkiye ye 3 milyar Euro yardım yapacak.türkiye nin bu talebini AB Komisyonu destekliyor. Bu 3 milyarın 500 milyonu AB ortak bütçesinden, 2 milyarı üye ülkelerin ulusal bütçelerinden sağlanacak. Bu bölüm hakkında bazı AB ülkeleri çekimser davranıyor, kendilerinde mülteci sorunu olmadığını öne sürüyor. Türkiye açısından ise hâlihazırda üyelik süreci çerçevesinde genel işbirliği için ayrılan bütçenin dışında, 3 milyar euro hesaplanmakta. Ankara AB ye mültecilerin bugüne kadar Türkiye ye toplam maliyetini 7 milyar euro olarak açıklamıştı. Üye ülkeler 3 milyar Euro konusunda prensip olarak ortak karara ulaştılar. Türkiye nin daha büyük ve somut kazanımlar elde edebileceği bu müzakerelerde odağı 3 milyar Euro ya bağlaması çok doğru bir strateji olmayabilir. Bunun yerine AB süreci ile ilgili diğer talep alanlarında çok daha hızlı, kalıcı ve somut ilerleme talebini masaya getirebilirdi. 3. Türkiye AB nin istediği üçüncü ülkelerden gelerek AB ye geçen kişilere yönelik geri kabul anlaşmasını onaylayacak ve uygulayacak. AB nin talepleri arasındaydı. Türkiye ise vize serbestisi konusu çözülmeden buna sıcak bakmıyor. Zirves sonrası AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker Geri kabul anlaşması ile vize serbestisi arasında bağ var. Birlikte değerlendirmeye devam edeceğiz. Bütün şartlar yerine gelirse, vize serbestisinin 2016 nın sonbaharında gündeme gelmesini bekliyorum dedi Türkiye ile vize serbestliği için, AB süreci hızlandırarak iki yılda tamamlayacak.bu konuda rakamsal verilere dayalı bir fazladan göç dalgası hesabı yapılıyor. Ayrıca Türkiye açısından konunun bazı seyyah gruplarına yönelik ve yine zor işlemlere takılı bir hal alması sorunu olabilir. Vize konusunda bağlayıcı ifadelerden daha çok sürecin hızlanması ve kapasite geliştirilmesi terminolojisi önplanda. Mali destek, Türkiye de entegre bir sınır yönetimi, sığınma, göç ve vize sistemi geliştirilmesinde kapasite geliştirilmesinden bahsedilmekte. Ayrıca belgede vize serbestisi diyalogunda sürecin en başından beri altı çizilen Geri Kabul Anlaşması nın Türkiye tarafından uygulanmasına yapılan vurgu dikkat çekiyor. Başbakan Davutoğlu ise Geri Kabul Anlaşması nın vize serbestinden önce hayata geçmesinin söz konusu olmadığını, bu konuda tavırlarında bir değişiklik olmadığını açıklamıştı. Zirve açıklamasından Türkiye nin Haziran 2016 da geri kabul anlaşmasını tamamen uygulanır hale getireceğini taahhüt ettiğini öğreniyoruz. Vize serbestisi konusunda Ekim 2016 ya kadar sürecek, Vize Serbestisi Yol Haritası İlerleme Raporları sonuçlarına göre bir ilerleme öngörülüyor. Türkiye şartları yerine getirirse ve AB tarafında Ekim 2016 da siyasi irade sürerse ilerleme bekleniyor. Açıklama metnine bakınca, AB nin mülteci krizi masadayken ve Türkiye den acil eylem beklentileri varken vize meselesinde siyasi açıklamalar ve teknik çalışmalar yaparak konuyu zaman yayma eğilimi içinde görülüyor. AB nin acil eylem ve çözüm bekleyen mülteci krizinin yanında Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarının yıllardır engellenen seyahat özgürlüğünün ve maruz kaldığı uygulamaların son bulmasının aciliyeti Türkiye hükümeti ve AB için aciliyeti olmadığı anlaşılıyor Türkiye mültecilerin geri gönderebileceği güvenli ülke statüsünde olacak.türkiye şuanda güvenli ülke statüsünde. Bununla beraber geçtiğimiz aylarda bu statüden düşürülme yönünde bir dizi girişime de şahit olundu. Mülteci krizinde mesafe alındıktan sonra Türkiye demokratikleşme alanında acil çözüm bekleyen sorunlarını çözmüş noktada olmazsa AB nin ortak güvenli ülkeler listesinden düşürülebilir. Bunun üyelik sürecini de derinden etkileyecek sonuçları olabilir. Diğer yandan zirve, terör saldırıları ve yüksek alarm nedeniyle Avrupa nın sarsıldığı bir dönemde gerçekleşiyor. Bunun bu alanda da masada Türkiye ye bir etki alanı açması olası. Türkiye ilerici, Avrupalı bir çizgi ile bu alanı doldurmalı. 6. AB-Türkiye zirvesi yılda iki kez yapılacak. Türkiye nin taleplerinden biriydi. Daha önce de yazdığım raporlarda da belirttiğim gibi AB için de yapılması en kolay olanlardan biri. Özellikle de AB nin zorlandığı mülteci krizi gündemiyle bu zirvenin yapılması AB nin çıkarına. AB müzakerede karşı tarafın istediğini yapıyor görünürken kendi ihtiyacını karşılıyor. Türkiye nin davetli olacağı zirvelerin

3 önümüzdeki iki beş yılda sayısı çok daha artabilir fakat bu Türkiye nin taleplerinin yerine gelmesi anlamını taşımayabilir. AB-Türkiye zirvesinde yılda iki zirve yapılması kararlaştırıldı. Ortaklık Konseyi toplantılarına ek olarak üst düzey siyasi diyalog ve yılda iki kez zirveler yapılacağı kararlaştırılırken konular güvenlik, terörle mücadele etrafında tanımlanıyor. AB tam üyelik hedefinden burada da bahsedilmiyor. Diğer bir boyut ise Türkiye tarafında muhatabın kim olduğuydu. Bu zirveler için Türk anayasal rejimi uyarınca davetin Başbakan a gitmesi gerekiyor. Bu yönde pek çok istişare oldu ve sonucunda olması gerektiği gibi Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı na davette bulunuldu. Buna rağmen Cumhurbaşkanı nın gelmesi olasılığı son dakikaya kadar canlı tutuldu. Türkiye de reform süreci işlerlik kazanmadan tek başına yılda bir kez ve Türkiye nin AB süreci ile ilgili önceliklerine odaklanmayan AB zirvelerine davet edilmenin Türkiye ye AB üyelik sürecinde ilerleme bakımından bir fayda yaratması olası değil. Türkiye yi yönetenler sadece özel gündemli ve gündemi AB nin acil çözüm beklentisi içinde olduğu zirvelere davet edilmek ve bunun içkamuoyuna yönelik partizan algısıyla zaman kaybetmemeli. AB sürecinde hızlı, içerikli ve sonuç alıcı bir kurumsal ilerlemeyi hedeflemeliler. 7. Türkiye nin talebi olan güvenli bölge dosyası için hiç bir ilerleme olmadığı gibi Rusya ve Suriye konusundaki diğer gelişmeler ışığında bu konuyu tamamen rafa kaldırıldı. 8. Türkiye ile bazı müzakere başlıkları açılacak. 14 Aralık ta AB üyelik müzakerelerinde 17. başlık Ekonomi ve Parasal Politika (1) başlığının açılacağı ve başlık sayısı ve isimleri belirtilmeden diğer bazı başlıklarda da AB Komisyonu hazırlık çalışmalarını 2016 yılının ilk çeyreğinde tamamlayacağı not ediliyor. Oysa bu başlığın açılması konusunun en az bir yıldır Türkiye ile görüşmelerde gündeme getirildiği, AB Bakanı tarafından açıldı, açılıyor diye duyurulduğu fakat bir türlü açılmadığı da Türk medyasındaki kayıtlarda bulunabilir. Buna göre AB 17. başlığın açılmasını bugüne saklamış, Türkiye deki hükümeti de gönüllü olarak kandırılmış. Türkiye sadece 17. başlığın değil daha önce talep ettiği altı başlığın da açılmasını ve hatta siyasi blokajın kaldırılmasını sağlayabilmeliydi. Sonuç açıklamasında başlıkların açılması konusunda üye devletlerin kararına bir peşin hüküm getirilmeden açılma hazırlıklarının AB Komisyonu tarafından yapılacağı da not edilmiş. Bunun anlamı hazırlıklar yapıldığıyla kalabilirdir. Türkiye ile AB nin öncelikle açılması için hazırlık yapılmasını kararlaştırdığı diğer beş başlık şunlar: Enerji (15) Yargı ve temel haklar (23) Adalet, özgürlük ve güvenlik (24) Eğitim ve kültür (26) Dış politika, güvenlik ve savunma (31) 17. fasıl, üye devletlerin merkez bankalarının bağımsızlığı, kamu sektörünün merkez bankaları tarafından finansmanının yasaklanması ve kamu kesiminin finansal kurumlara imtiyazlı erişiminin önlenmesi konularını içeriyor. Açılabilecek başlıklar arasında yer alabilecekken, açılması için Türk hükümetinin gerekli adımları (yasal düzenlemeler) atmadığı, demokrasinin kalitesiyle doğrudan bağlantılı başlıklar ise: Kamu alımları

4 Sosyal politika ve istihdam Rekabet Politikası Türkiye bu alanda hiç bir adım atmıyor. Devlet yardımlarının adil kullanımı, kamu ihalelerinde saydamlık ve hesapverebilirlik, çağdaş işyeri güvenliği ve sosyal hakların Türkiye ye gelmesi engelleniyor. Türkiye nin seçim öncesi Merkel in ziyareti, ilerleme raporunun yayımlanmasının geciktirilmesi ve vize serbestisi konusunda siyasi bazı açıklamalar dışında taleplerinde somut bir ilerleme kaydedemediği yalnızca hükümet partisi için partizan ve AB için hareket alanı en kolay olan siyasi boyutta kalındığı görülüyor. 29 Kasım zirvesi Türkiye nin kurumsal, somut ilerlemeyi talep etmesi için önemli bir fırsat olabilirdi fakat bir yıldır konuşulan bir başlığın açılmasının ötesine geçilemediği anlaşılıyor. AB ile müzakere başlıklarının açılması önemli çünkü katılımcı ülkenin o alanda ilerlemesi için yapısal bir çerçeve ve süreç içine girerek AB ye uyum için ilerlemesi sağlanır. Bununla beraber unutmamak gerekir ki müzakere başlıklarının açılması tek başına gerçek bir ilerleme göstergesi sayılamaz. İlerlemeye açılan bir kapıdır. Belirleyici olacak olan Türkiye de reform gündeminin canlandırılıp canlandırılmadığı ve somut adımlar atılıp atılmadığı olacaktır. Avrupa da gelecek yönelimleri ve Türkiye Önümüzdeki dönemde Türkiye nin AB ile ilişkilerinde büyük fırsatlar ve riskler var. AB süreci iyi yönetilirse Türkiye her alanda kazanır: demokrasi, uluslararası siyasi güç, ekonomi ve toplumsal kalkınma. AB üyesi bir Türkiye bölgesel güç efsanesinin ötesinde, uluslararası alanda etkili bir ülke haline gelir. Türkiye için güç kavramının açılımı demokratik, eğitimli ve yaratıcı bir toplum olabilmektir. AB süreci bu doğrultuda nasıl etkili olacak? İşte asıl soru budur. Bu bölüm daha önce yayımlanan AB -Türkiye İlişkilerinde Fırsatlar, Riskler ve Gelecek Yönelimleri, Kader Sevinç raporundan alınmıştır. Müzakere sürecinde son durum ve diğer bilgilere bu raporu indirerek ulaşabilirsiniz. Çok vitesli Avrupa tartışmasında Türkiye nerede? Grexit ve Brexit tartışmaları sadece Yunanistan ve İngiltere nin AB içindeki konumlarıyla sınırlı değil. AB kurumsal sistemi mecburen yeniden yapılanacak. Çok çemberli Avrupa (ya da çok vitesli Avrupa, farklılaştırılmış bütünleşme veya değişken geometrili Avrupa ) projesi artık rayına girdi ve hızla gelişiyor. Merkel in başını çektiği bir grup lider de konunun bayraktarlığını yapıyor. Bugün konuşulan modelde ilk çemberinde Euro bölgesi ülkeleri var. İkinci çemberde ise, Euro bölgesi ülkelerine ek olarak İngiltere, İsveç, Danimarka, şu günlerde AB üyeliği ile ilgilenen Norveç, sürece geri dönmesi beklenen İzlanda, Türkiye ve Balkan ülkeleri olabilecek. Bu senaryoda Avrupa Birliği nin genişlemesine olan kamuoyu tepkileri de azalacak çünkü merkezdeki federal Avrupa ilk aşamada yeni ülkelere açık olmayacak. Bu projenin başarısı için önemli unsurlar, bu ikinci çemberde yer alacak ülkelerin hepsinin tam üye olarak tanımlanması, Avrupa Parlamentosu nda üye bulundurmaları ve Euro bölgesi konuları dışındaki tüm politika alanlarında eşit söz ve oy haklarının olması ve de şartları yerine getirecek olan bu gruptaki ülkelere Euro bölgesine katılım yolunun açık tutulmasıdır. Yakın vadede Euro bölgesine üyeliğin çıkarına olmadığı Türkiye bu senaryoda yerini rahatlıkla alabilir. Avrupa değişirken, Türkiye bu sefer fırsatları ve zamanını iyi değerlendirmeli. Türkiye tüm kurumları ile bu sürece dahil olmalı. AB süreci iyi yönetilirse Türkiye her alanda kazanır.

5 Türkiye eksiyen gümrük birliğini güncellerken TTIP konusunda ne yapacak? Avrupa boyutunun da ötesinde, dünyada güç dengeleri yeniden belirlenirken, demokratik açıdan ilerleyecek bir Türkiye nin batıdaki konumu da güçlenebilir. AB ile ABD arasında ileri bir entegrasyona işaret eden Transatlantik Ticaret ve Yatırım İşbirliği (TTIP), dijital ekonomi ve yeni eneriji politikaları gibi alanlarda Türkiye çağı yakalamalı. ABD ve AB arasındaki Transatlantik ekonomi dünya ticaretinin yarısını teşkil ediyor. Ticaret ve Yatırım Ortaklığı anlaşması TTIP müzakereleri Haziran 2013 te resmen başladı. Bu anlaşma AB ve ABD için tarihlerindeki en kapsamlı ekonomik ortaklık atılımı olacak. Ayrıca Türkiye, Kanada, İsviçre, Norveç, Japonya, Güney Kore, Çin ve Meksika gibi kendileri için AB veya ABD nin en önemli ekonomik partnerleri olduğu ülkeler doğrudan ve derinden etkilenecekler. Bunun da ötesinde, genel olarak uluslararası ekonomide tüm dengeleri yeniden şekillendirecek bir gelişme söz konusu. Eşzamanlı olarak başlayan Trans-Pasifik Ortaklık (TPP) süreci ve de G20 çerçevesindeki Dünya ekonomisini düzenleyici olası uzlaşmalarla da birlikte 21. yüzyılın ilk yarısında küresel ekonomik ortam değişiyor. Dolayısı ile uluslararası güç dengeleri de yenileniyor. Neden önemli? Küresel ticaret ortamı için de büyük önem taşıyan TTIP, hemen hemen tüm dünya ülkelerini kapsayan Dünya Ticaret Örgütü nün (DTÖ) Doha görüşmelerinde yaşanan tıkanıklığı iki dev ekonomi arasında aşabilir. Böylece TTIP dünyaya standart saptayıcı bir etkiye kavuşur. TTIP, ticaretin çok ötesinde, üretim standartları, tarım, hizmetler, yatırım, telekom, dijital ekonomi, çevre ve kamu ihaleleri gibi farklı konulara yayılıyor. Johns Hopkins Üniversitesi/SAIS in yıllık Transatlantik Ekonomi raporuna göre ABD ve Avrupa Birliği arasındaki ticaret hacmi 5 trilyon dolara ulaştı. Atlantik in iki yakasındaki 15 milyon çalışanın istihdam kaynağı da bu ticarete bağlı. Ekonomik sarsıntılara rağmen AB ve ABD birbirlerinin en önemli ticaret ortağı olmayı sürdürüyorlar. Müzakerelerde yedi geniş kapsamlı alan var: 1- Hassasiyet taşıyan sektörlerde sınırlamalarla tarifeleri azaltmak ya da kaldırmak, 2- Yasal düzenlemeye dair konular 3- Tarife dışı engeller 4- Hizmetler 5- Yatırım 6- Kamu ihaleleri 7- Fikri mülkiyet hakları. Tüm bu alanlarda karşılıklı uyum ve 21. yüzyılın ticaret kolaylaştırma, rekabet, işçi hakları ve çevre konularının standartlarını oluşturmak amaçlanıyor. Bu bağlamda Türkiye için beş temel alanda köklü atılımlar ön plana çıkıyor: 1. TTIP e dâhil olmak için seferber olmak. 1. Gümrük birliğini, tam üyelik hedefi yönünde, tarım, hizmetler, kamu ihaleleri, sosyal politikalar ve çevre standartları alanlarında geliştirmek. 1. Acil ve de köklü demokratik reformlar, Orta Doğu ya yönelik tutarlı ve akılcı bir siyaset ve de Kıbrıs ta inisiyatifi ele alan bir dış politika ile AB ile müzakere sürecine ivme kazandırmak. 1. Ülke içinde AB sürecini partiler üstü uzlaşma, saydamlık ve demokratik katılımcılık içinde bir iletişim ve yönetim anlayışını benimsemek. 1. Uluslararası iletişimde, Türkiye nin Asya ya açık, yaratıcı ve de Batılı bir Avrupa ülkesi olarak etkisini arttıracak strateji ve de eylem bütünlüğü içinde olmak. AB sürecinde ilerleme için öncelikli beş nokta 1. İlk olarak hemen AB ile sosyal politika, kamu ihaleleri ve rekabet müzakere başlıkları açılmalı. Halkımızın iş güvenliği, sosyal hakları, kadın-erkek eşitliği ve de devletin içine sinmiş olan yolsuzluklarla mücadelede bu başlıklar önemli. Bu müzakere başlıkları üzerinde herhangi bir siyasi

6 engel bulunmuyor. Gümrük birliğinin güncellenmesi müzakereleri de tam üyeliği ve TTIP e katılım perspektifinde ilerlemeli. Türkiye de siyasi irade ve yurtseverliğe ihtiyaç var. 2. Eş zamanlı olarak iç güvenlik ve internet gibi alanlardaki tüm anti-demokratik yasalar değiştirilmeli ve yargının bağımsızlığı tesis edilmeli. Bu konuları kapsayan 23 & 24 nolu AB müzakere başlıklarının açılması olumlu katkı sağlayacaktır. 3.Türkiye vize konusunun çözümü için siyasi söylemlerle yetinmemeli ve yakaladığı fırsatı değerlendirerek hızla hedefe gitmelidir. Vize konusu teknik bir mesele değil bir yurtseverlik konusudur. 4. Kıbrıs konusunda iyimser olmak için bu sefer yeterli sebepler olduğu görülüyor. Kıbrıs ta taraflararası müzakereler desteklenmeli, tarafların hızla adil bir çözüme ulaşmaları için şartlar oluşturulmalı. Süreç içinde Türkçe nin AB üyesi Kıbrıs ın resmi dillerinden biri olması nedeniyle resmi AB dili olarak hızla kabul edilmesi önem taşıyor. Bunun Türkiye ile ilişkilere de iletişime de önemli bir katkısı olacaktır. 5. AB müzakerelerinin yönetim modeli tüm toplum kesimlerini ve partileri kucaklayacak bir yapıda yeniden düzenlenmeli. Daha önce Türk ve Avrupa basınında gündeme getirdiğim Hırvatistan modelinde olduğu gibi, muhalefet partilerinin de müzakerelerde doğrudan rol ve sorumluluk aldığı icra kurullarına ihtiyaç var. Böylece sivil toplum ile ilişkiler kitlesel toplantı şovlarının ötesine geçecek. Sendikalar, özel sektör, akademik kurumlar, medya ve de çevreden gençliğe her alandaki sivil toplum kuruluşlarıyla partizan olmayan ve birebir ortak çalışmalar başlayacak. AB Bakanlığı da buna göre yeniden yapılandırılmalıdır. AB standartlarına uyum konusu bir toplumsal sahiplenme ve seferberlik alanına dönüşecek. 6. Stratejik olarak ise, AB ile ilişkiler müzakerelerin çerçevesini aşmalı. Avrupa nın, dolayısıyla da Türkiye nin istikbalini şekillendiren enerji, yeni teknolojiler, sosyal sistem, dünya ticareti ve eğitim alanlarındaki AB siyasetinde Türkiye yer almalı. Farklılaştırılmış bütünleşme, çemberler Avrupası, çok vitesli Avrupa sürecinin yakından takibi ve Türkiye nin bu alanda aktörleşmesi önem taşıyor.