4.Sınıf Fen Bilimleri

Transkript

1 Fen Bilimleri Adı: Soyadı: Numara: Besinler ve İçerikleri Canlıların yaşamlarını sürdürebilmek için yedikleri ve içtikleri maddelere besin denir.canlılar büyüyüp gelişmek, üremek ( çoğalmak ) ve solunum yapmak gibi yaşamsal faaliyetlerini yerine getirmek için enerjiye ihtiyaç duyar. Canlılar bu enerjiyi çeşitli besinleri tüketerek yani beslenerek elde ederler. Canlıların çeşitli nedenler ile vücudunda kırık veya yaralar oluşabilir. Vücutta oluşan bu kırık veya yaraların onarımı için bazı maddeler gereklidir. Canlılar bu maddeleri de besinlerden elde ederler. Besinler canlılar için çok önemlidir. Besinler sayesinde canlılar; büyüyüp gelişir, enerji elde eder, kırık ve yaraları iyileşir, hastalıklardan korunurlar. Besinleri üç temel kaynaktan elde ederiz. Bunlar; *Hayvansal besinler (et, süt, yumurta), *Bitkisel besinler (sebzeler, meyveler) ve *Cansız doğadan elde edilen besinler (su ve madensel tuzlar) dır. Besinler vücutta; *Enerji verici, *Yapıcı onarıcı, *Düzenleyici olarak farklı görevler alır. Besinlerde birden fazla besin içeriği bulunabilir. Besinlerin sınıflandırılması yapılarında en çok bulunan besin içeriğine göre olur.

2 Besinlerin içeriğinde şunlar bulunmaktadır. *Karbonhidratlar *Proteinler *Yağlar *Vitaminler *Su ve Mineraller Karbonhidratlar Canlılar; yürümek, koşmak vb. yaşamsal faaliyetler için gereken enerjiyi öncelikle karbonhidratlardan sağlar.buğday, patates, pirinç, mercimek, yulaf karbonhidrat yönünden zengin besin maddeleridir. Ayrıca şeker pancarı, bal, süt, üzüm vb. yiyeceklerde ve kavun, karpuz, şeftali, çilek, kiraz ve muz gibi meyvelerde şeker Şekerli yiyecekler karbonhidratlı besinlerdir. NOT: Fazla miktarda alınan karbonhidratlı besinler yağa dönüşür. Bu da şişmanlığa yol açar. Proteinler Eski fotoğraflarımıza baktığımızda bu değişikliğin ne kadar belirgin olduğunu görürüz. Her yıl boyumuz biraz daha uzar, kütlemiz de artar. Zaman zaman da düşer; elimizi, kolumuzu yaralarız. Ama yaralarımız kısa sürede iyileşir. Bütün bunları vücudumuzda yapıcı ve onarıcı olarak görev yapan proteinler gerçekleştirir. Büyüme, gelişme, yaraların iyileşmesi, vücudun mikroplara karşı direnci için proteinlere gereksinim vardır. Et, süt, peynir, yoğurt, yumurta ve balık protein bakımından zengin hayvansal besinlerdir.tahıllar (buğday, arpa, çavdar, yulaf vb.), baklagiller (kuru fasulye, nohut, mercimek, bezelye vb.) ve kuru yemişlerde de bol miktarda protein bulunur

3 Yağlar Vücudumuz için gerekli olan enerji öncelikle karbonhidratlardan, sonra yağlardan sağlanır. Yağlar; karbonhidrat ve proteinlerin iki katı enerji sağlar. Yağların yakılması için karbonhidratların azalmış olması gerekir. Yağlar; depolandıkları yerde organlara destek olur ve dış etkilerden korurlar. Hücrelerin yapısında yer aldığı için aynı zamanda yapıcı ve onarıcı kabul edilirler. Yağlar, bitkisel ve hayvansal besinlerden elde edilir. Zeytin, ayçiçeği, soya fasulyesi, susam, ceviz ve fındık gibi bitkisel besinlerde bitkisel yağlar vardır. Peynir, tereyağı, kaymak, süt ve balık gibi hayvansal besinler yağ bakımından zengindir. Yağlar iki çeşittir. Hayvansal besinlerdeki yağlara doymuş yağ denir. Katı haldedir. Örnek: Tereyağı. Bitkisel besinlerdeki yağlara doymamış yağ denir. Sıvı haldedir. Örnek Ayçiçek yağı. Su ve Mineraller Mineraller, vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar. Yediğimiz ve içtiğimiz bütün besinlerde mineral vardır. Suda, maden suyunda, meyve sularında, sebze ve meyvelerde, hayvansal gıdalarda vs... kısaca tüm besinlerde mineral Su, vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar. Su, canlılar için çok önemlidir. İnsan vücudunun yaklaşık olarak yüzde 70'i sudur. Sağlıklı olmak için günde en az 8 bardak su içmeliyiz. Yediğimiz meyve ve sebzelerde bir miktar su Ancak biz vücudumuzun su ihtiyacını su içerek karşılamalıyız. Vitaminler Gün içinde bol bol taze meyve ve sebze tüketiriz. Bunlar sağlığımız açısından önemli rolü olan vitaminleri bol miktarda içerir. Vitaminler, vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar. Vücudumuzu hastalıklardan korur. Büyüme ve gelişmemizde diğer besinlerle birlikte rol oynar. Sağlıklı yaşamın vazgeçilmez bir parçası olan vitaminlerin pek çok çeşidi

4 A vitamini Yumurta, süt, karaciğer, böbrek, buğday, mantar, baklagiller, taze fasulye, domates, kereviz, havuç, avokado, fıstık, cevizde B vitamini D vitamini Özellikle çocuklar büyümek için bulunduğu yiyecekleri bolca yemeli ve içmelidir. Büyüme ye katkı sağlamak için güneş ışığına gereksinim duyar. Süt, yumurta, balık, balık yağı, tereyağı, sebzeler, karaciğer ve peynirde bol miktar da E vitamini Tahıl, tahıl ürünleri, yumurta, süt ve süt ürünleri (peynir, yoğurt vb.), kırmızı et ve sebzelerin çoğunda Tahıl, tahıl ürünleri, yumurta, süt ve süt ürünleri, kırmızı et ve sebzelerin çoğunda C vitamini Turunçgiller (portakal, limon, mandalina vb.), domates, çilek, maydanoz, lahana, patates, kuşburnu, böğürtlen ve koyu yeşil yapraklı sebzelerde bolca K vitamini Kırmızı et, yeşil sebzeler, domates, karaciğer, mısır, muz, şeftali, çilek ve pirinçte

5 Besinler Aşağıdaki cümleleri doğru işe D harfini, yanlış ise Y harfini boyayınız. Aşağıdaki boşlukları verilen kelimelerle doldurunuz.