TÜRKİYE DE TOPLUMSAL CİNSİYET VE KADIN ALGISI ARAŞTIRMASI 2019 #TTCKAA19

Transkript

1 TÜRKİYE DE TOPLUMSAL CİNSİYET VE KADIN ALGISI ARAŞTIRMASI 2019 #TTCKAA19

2 Genel Çerçeve 2 Araştırma, 18 yaş ve üzeri Türkiye kent nüfusu temsil eden 1205 kişi ile gerçekleştirilmiştir ADNK verilerine göre kent nüfus, toplam nüfusun %92 sini oluşturmaktadır. Örneklem seçimi küme örneklemesine dayalı rastsal örneklem seçimi ile yapılmıştır. Araştırmanın saha çalışması Ocak-Şubat 2019 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın saha çalışması Frekans Araştırma tarafından gerçekleştirilmiştir. Yöntem Amaç İller Türkiye de kamuoyunun toplumsal cinsiyet ve kadınların kamusal alana katılım düzeyini belirleyen ailevi, toplumsal ve siyasi konulara yaklaşımlarını saptamaktır. Adana, Ankara, Antalya, Batman, Bursa, Çanakkale, Denizli, Diyarbakır, Erzurum, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Samsun, Tekirdağ, Trabzon, Van, Zonguldak

3 DEMOGRAFI

4 Demografi 4 Cinsiyet Erkek Kadın 50% 50% Yaş % % Hane Halkı Reisi Kendi Eşi Babası 31% 44% Diğer 5% Diploması yok 6% İlk-Orta 42% Eğitim Lise 34% Yüksek okul 6% Üniversite 12%

5 Eğitim 5 44% 39% 8% 12% 5% K 31% 3% 15% 7% E 37% Diploması yok İlk-Orta Lise Mezunu Yüksekokul Üniversite ve üstü Diploması yok İlk-Orta Lise Mezunu Yüksekokul Üniversite ve üstü

6 Aile Yapısı 6 Medeni Durum Çocuk Sahibi 64.8% 91% Ortalama 2 çocuk 5.5% 29.6% 9% Bekar Evli Boşanmış/Dul Evet Hayır

7 Siyasi tanımlar Kendinizi siyasi açıdan nasıl tanımlarsınız? KADIN -Yıllar içinde hem kadın hem de erkekler arasında siyasetle ilgilenmeyen grupta büyüme var. -Milliyeçi olduğunu belirten erkek sayısı kadın sayısından hep daha fazla. ERKEK 7 Cumhuriyetçi / Kemalist Muhafazakar Dindar Milliyetçi Sosyal Demokrat Siyasetle ilgilenmiyorum Diğer 5% 6% 6% 7% 7% 4% 5% 4% 11% 13% 13% 18% 17% 16% 17% 15% 17% 21% 21% 22% 21% 22% 22% Milliyetçi Cumhuriyetçi / Kemalist Muhafazakar Dindar Sosyal Demokrat Siyasetle ilgilenmiyorum Diğer 3% 6% 6% 6% 8% 8% 9% 9% 11% 11% 13% 11% 11% 17% 22% 24% 22% 18% 18% 18% 21% 18% 22% 18% 18% 16% %

8 Aile Kurma Kararları

9 Eş ile tanışma Eşinizle nasıl tanıştınız? yaş grubu diğerlerin göre daha az oranda aile aracılığı ile, daha yüksek oranda kendi ortamlarından eş buluyor. Eğitim düzeyi artıkça aile aracılığı yerine kendi sosyal ortamlarından eş bulma oranı artıyor. 9 Aile büyükleri tanıştırdı Hep tanışıyorduk, akrabamız Hep tanışıyorduk, komşumuz Kendi yaşımdaki aile üyeleri tanıştırdı Kendimiz tanıştık (diğer sosyal ortamlarda) Arkadaşlarım tanıştırdı Kendimiz tanıştık (iş yerinde) Kendimiz tanıştık (okulda) 2016 (%) Yıllar içinde değişim 2017 (%) 2018 (%) 2019 Yaşa göre değişim Eğitim düzeyine göre değişim İlk-orta (%) (0-8 yıl) (9-12 yıl) üstü Toplam 46% 40% 44% 43% 31.9% 26.7% 42.0% 54.3% 51.6% 31.0% 20.8% 41.5% Lise Yüksek okul ve 8% 12% 11% 8.4% 8.0% 9.7% 13.2% 13.1% 7.9% 3.5% 10.3% 4% 7% 4% 6% 2.5% 3.3% 4.9% 8.5% 6.4% 4.9% 3.1% 5.5% 7% 6% 4% 3% 2.5% 3.5% 5.4% 4.4% 4.7% 4.4% 4.3% 4.5% 14% 15% 12% 14% 21.8% 19.6% 15.1% 7.6% 10.5% 16.9% 23.1% 14.2% 9% 11% 11% 10.1% 16.3% 11.2% 5.1% 7.0% 15.6% 15.3% 10.6% 6% 7% 9% 9% 14.3% 13.4% 7.9% 3.7% 4.5% 12.9% 15.1% 8.2% 3% 3% 4% 6% 8.4% 8.4% 2.9% 2.9% 1.6% 5.5% 13.9% 4.5%

10 Evlilik kararı Evlilik kararını kim verdi? yaş grubu diğerlerin göre daha az oranda aile kararı ile, daha yüksek oranda kendi kararları ile evleniyor. Eğitim düzeyi artıkça aile kararı yerine kendi kararı ile evlenme oranı artıyor. 10 Yıllar içinde değişim Yaşa göre değişim Eğitim düzeyine göre değişim 2016 (%) 2017 (%) 2018 (%) 2019 İlk-orta (0-8 yıl) Lise (9-12 yıl) Yüksek okul ve üstü (%) Kaçtı/Kaçtım/Berdel -- %1 %1 %1 1.7% 0.4% 0.2%.9% 0.7% 0.3% 0.2% 0.4% Toplam Ailem karar verdi %7 %10 %5 %6 4.2% 4.6% 7.0% 10.6% 9.9% 3.7% 1.8% 7.4% Görücü usulüyle %34 %33 %37 % % 21.6% 31.5% 44.7% 43.3% 22.4% 12.0% 32.7% Ben eşime teklif ettim, eşim de kabul etti İkimiz ortak verdik, ailelere bildirdik Eşim bana teklif etti, ben de kabul ettim %11 %10 %9 %10 5.0% 11.6% 8.6% 8.3% 7.3% 11.2% 14.9% 9.1% %36 %32 %36 % % 46.8% 40.4% 27.5% 28.0% 45.2% 56.9% 38.3% %12 %14 %12 % % 13.8% 11.8% 7.3% 9.8% 16.6% 12.9% 11.2%

11 Ev İçi Hayat Paylaşımı

12 Erkeklerin Ev işlerine Katkısı (Düzenli Yapılanlar) Kadınlar: Eşiniz ev işlerine ne kadar katkı sağlamaktadır. Erkeklere: Siz ev işlerine ne kadar katkı sağlamaktasınız. 12 Çamaşır yıkamak 9% 6% 5% 11% Bulaşık yıkamak Yemek yapmak Evi toplamak 8% 8% 6% 13% 8% 12% 9% 13% Temizlik yapmak 8% 9% 11% Evdeki tamirat ve bakım işleri 48% 55% 64% 70% Ev için alışveriş yapmak 46% 57% 63% 64% 0% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

13 Erkeklerin Ev işlerine Katkısı (Düzenli Yapılanlar) Yaşa göre- 4 yıl toplam Kadınlar: Eşiniz ev işlerine ne kadar katkı sağlamaktadır. Erkeklere: Siz ev işlerine ne kadar katkı sağlamaktasınız. 13 Çamaşır yıkamak 8% 7% 8% Bulaşık yıkamak 9% 7% 7% Yemek yapmak Evi toplamak Temizlik yapmak Evdeki tamirat ve bakım işleri 11% 11% 11% 9% 9% 11% Erkeklerin genel olarak ev işlerine katkısı evin dış dünya ile alakalı işlerini yapmak üzerinden. 63% 57% 62% Ev için alışveriş yapmak 58% 54% 63% 0% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

14 Erkeklerin Ev işlerine Katkısı(Düzenli Yapılanlar) Eğitim düzeyine göre- 4 yıl toplam Kadınlar: Eşiniz ev işlerine ne kadar katkı sağlamaktadır. Erkeklere: Siz ev işlerine ne kadar katkı sağlamaktasınız. 14 Çamaşır yıkamak Bulaşık yıkamak Yemek yapmak 7% 7% 12% 7% 7% 16% 11% 9% Eğitim düzeyi arttıkça erkeklerin ev işlerine katkısı da artıyor. Evi toplamak Temizlik yapmak 15% 11% 9% 15% 8% Yüksekokul ve üstü Lise İlk-orta Evdeki tamirat ve bakım işleri Ev için alışveriş yapmak 60% 58% 59% 55% 68% 69% 0% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

15 Babaların Çocuk Bakımına Katkısı (Düzenli Yapılanlar) Kadınlar: Eşiniz çocukların bakımına ne kadar katkı sağlamaktadır. Erkeklere: Siz çocukların bakımına ne kadar katkı sağlamaktasınız. Alt değiştirme Yıkama Yemek yedirme Uyutma Kitap okuma Ders çalıştırma Kreş/okul sorunlarıyla ilgilenme Oyun oynama Beraber gezme Çocuklarla ilgilenme 5% 7% 8% 7% 6% 11% 12% 8% 13% 13% 12% 8% 12% 14% 12% 11% 13% 15% 15% 21% 25% 18% 21% 23% 23% 25% 27% 29% Babaların çocuklarının bakımına katkılarında yıllar içinde bir artış eğilimi var denebilir. 32% 36% 36% 35% 38% 39% 42% 42% 48%

16 Babaların Çocuk Bakımına Katkısı (Düzenli Yapılanlar) Ebeveyn yaşına göre- 4 yıl toplam Kadınlar: Eşiniz çocukların bakımına ne kadar katkı sağlamaktadır/sağladı. Erkeklere: Siz çocukların bakımına ne kadar katkı sağlamaktasınız/sağladınız. Çocuklarla ilgilenme Beraber gezme Oyun oynama Kreş/okul sorunlarıyla ilgilenme Ders çalıştırma Kitap okuma Uyutma Yemek yedirme Yıkama Alt değiştirme 9% 11% 8% 7% 5% 8% 8% 12% 16% 16% 16% 12% 16% 15% 23% 19% 21% 21% 27% 25% 26% 33% 34% 40% 40% 40% 43% 49% HİÇ oynamayanlar yaş-10.5% yaş- 22.5% % HİÇ ilgilenmeyenler yaş-% yaş-% % yaş arası babalar çocuklarının bakımına, daha yaşlı babalara kıyasla daha fazla dahiller. Genel olarak yaş arttıkça babaların dahiliyeti azalıyor. 16 0% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

17 Babaların Çocuk Bakımına Katkısı (Düzenli Yapılanlar) Ebeveyn eğitimine göre- 4 yıl toplam Kadınlar: Eşiniz çocukların bakımına ne kadar katkı sağlamaktadır. Erkeklere: Siz çocukların bakımına ne kadar katkı sağlamaktasınız. 17 Çocuklarla ilgilenme Beraber gezme Oyun oynama Kreş/okul sorunlarıyla ilgilenme Ders çalıştırma Kitap okuma Uyutma Yemek yedirme Yıkama Alt değiştirme 39% 39% 32% 31% 25% 36% 27% 35% 22% 17% 29% 16% 12% 22% 13% 13% 19% 12% 8% 12% 8% 6% 44% 46% 50% 57% HİÇ oynamayanlar İlk-orta - % 27.5 Lise - % 15.6 Yüksekokul+ % 9.8 Yüksekokul ve üstü Lise İlk-orta HİÇ ilgilenmeyenler İlk-orta - % 18.9 Lise - % 13.7 Yüksekokul+ % 13 Ebeveyn eğitim düzeyi arttıkça babaların çocuk bakımına dahiliyeti artıyor. 0% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

18 Çocukların Günlük Bakımı Yıllara göre 18 Babalar Çocuğunuzun günlük bakımına bu söylediklerinizin ötesinde daha fazla dahil olmak ister miydiniz? Anneler Eşinizin çocuğunuzun günlük bakımına bu söylediklerinizin ötesinde daha fazla dahil olmasını ister miydiniz? Evet çok daha fazla dahil olmayı isterdim 32% 33% 41% Evet çok daha fazla dahil olmasını isterdim 42% 41% 47% Evet biraz daha dahil olmayı isterdim 31% 32% 38% Evet biraz daha dahil olmasını isterdim 27% 26% Hayır dahil olduğum kadarı uygundur 28% 27% 37% Hayır dahil olduğu kadarı uygundur 26% 29%

19 Çocukların Günlük Bakımı Ebeveyn yaşına göre 4 yıl toplam Babalar Çocuğunuzun günlük bakımına bu söylediklerinizin ötesinde daha fazla dahil olmak ister miydiniz? Baba yaşı azaldıkça baba, çocuğunun günlük bakımına daha fazla dahil olmak istediğini belirtiyor. Anneler Eşinizin çocuğunuzun günlük bakımına bu söylediklerinizin ötesinde daha fazla dahil olmasını ister miydiniz? 19 Hayır dahil olduğum kadarı uygundur 26% 27% 37% Hayır dahil olduğu kadarı uygundur 25% 28% 33% Evet biraz daha dahil olmayı isterdim 36% 37% Evet biraz daha dahil olmasını isterdim 25% 27% Evet çok daha fazla dahil olmayı isterdim 33% 37% 37% Evet çok daha fazla dahil olmasını isterdim 40% 43% 50% annelerin (şimdinin anneanneleri?) eşlerinin zamanında çocukların bakımına daha fazla dahil olmalarını istedikleri görülüyor

20 Çocukların Günlük Bakımı Ebeveyn eğitim düzeyine göre 4 yıl toplam 20 Babalar Çocuğunuzun günlük bakımına bu söylediklerinizin ötesinde daha fazla dahil olmak ister miydiniz? Hem anne hem babalarda eğitim düzeyi azaldıkça babanın çocuk bakımına dahiliyetinin artma istek/talebi artıyor. Anneler Eşinizin çocuğunuzun günlük bakımına bu söylediklerinizin ötesinde daha fazla dahil olmasını ister miydiniz? Hayır dahil olduğum kadarı uygundur 28% 39% Hayır dahil olduğu kadarı uygundur 26.2% 33% 41% Evet biraz daha dahil olmayı isterdim 33% 37% Evet biraz daha dahil olmasını isterdim 28% 27.5% Evet çok daha fazla dahil olmayı isterdim 35% 37% Evet çok daha fazla dahil olmasını isterdim 39% 46.3% Yüksekokul ve üstü Lise İlk-orta Yüksekokul ve üstü Lise İlk-orta

21 Çocukların Yapması Uygun Aktiviteler Size çocukların yapabileceği bir takım davranışlar okuyacağım. Bunların 14 yaş ve altı kız ve oğlan çocuklar için ne derece uygun olduğunu karta bakarakdeğirlendirir mısınız? 21 Hiçbiri (Çocuk) için uygun değil 14 yaş ve altı KIZ çocuğu için daha uygun 14 yaş ve altı OĞLAN çocuğu için daha uygun Her ikisi için de uygun Tek başına toplu taşıma kullanması (otobüs, dolmuş vb) 46% 1% 2% 51% Tek başına bakkala/markete gitmesi 24% 1% 4% 71% Sokakta/mahallede oynaması 1% 2% 76% Evin temizlik işlerine (çamaşır, bulaşık vb.) yardım etmesi 41% 18% 1% 40% Bisiklete binmesi 11% 1% 4% 84% Ev dışında bir işte çalışması 85% 1% 4% Düzenli olarak kardeşine bakması 58% 9% 1% 32% Yemek pişirmesi 74% 1% 15% Arkadaşları ile gezmeye (sinema, alışveriş vs) gitmesi 57% 1% 2% 40%

22 İlişkiler, Mutluluk ve Güven

23 Genel Hayat Memnuniyeti Yıllara göre KADINLARDA son 2 yıldaki düşüş anlamlı 10 üzerinden ortalama GENEL KADIN ERKEK

24 Genel Hayat Memnuniyeti Yıllara göre Hayatından çok memnun olduğunu bildirenlerin oranı % Çok Memnun 90% 80% 70% 60% 50% 40% 21% 23% 25% 22% 22% 18% 18% 19% 18% 15% 15% 15% 0% Genel Kadın Erkek

25 İlişki ve Hayat Memnuniyeti İlişkilerinizden ve hayatınızdan ne derece memnunsunuz? 10 üzerinden ortalama 25 Kayınvalidenizle ilişkinizden Arkadaşlarınızla ilişkinizden Kadınlar erkeklere kıyasla eş ve kayın ailelerinden daha AZ memnunlar. Kayınpederinizle ilişkinizden Eşinizle ilişkinizden Kendi babanızla ilişkinizden Kendi annenizle ilişkinizden Çocuklarınızla ilişkinizden

26 Güven (%) Bu kişilere, size zarar vermek amacıyla hareket etmeyecekleri ve sizin iyiliğinizi gözetecekleri konusunda ne kadar güvenirsiniz? 3 yıl genelinde: Gençler arkadaşlarına yaşlılardan daha fazla güveniyor % % %49 Aynı mahallede yaşadığınız insanlar 3 yıl genelinde: Erkeklerin %92 si «eşime güvenirim» der iken kadınların %86 sı aynı ifadeyi benimsiyor. Yaşadığınız şehrin insanlarına Arkadaşlarınıza Diğer akrabalarınıza Akademisyenlere Doktorlara Polisler Askerler Eşinize Çocuklarınıza Babanıza Annenize 19% 18% 21% 31% 27% 31% 48% 48% 47% 52% 50% 51% 48% 53% 56% 58% 65% 67% 3 yıl genelinde: Eğitim seviyesi arttıkça arkadaşa güven de artıyor. İlk-orta %48 Lise %53 Yüksekokul + %56 67% 72% 66% 72% 76% 70% 88% 91% 87% 92% 96% 95% 93% 96% 95% 96% 98% 97% yıl genelinde: Eğitim seviyesi arttıkça polis ve askere güven azalıyor. Polis Asker İlk-orta %71 %76 Lise %68 %73 Yüksekokul + %60 %64

27 Şiddet ve Boşanma

28 Kadının Toplumda Yaşadığı En Büyük Sorun Genel olarak değerlendirdiğinizde, kadınların toplumda yaşadığı en büyük sorunlar size göre nelerdir? 28 Şiddet İşsizlik Eğitimsizlik Sokakta baskı ve taciz Aile baskısı Kadın erkek eşitsizliği Çevre / mahalle baskısı Diğer 9% 11% 9% 11% 7% 9% 8% 5% 7% 7% 3% 6% 5% 4% 4% 11% 6% 5% 8% 6% 3% 3% 3% 3% 4% 1% 3% 53% 55% 62% 60% Hep 1. sırada ama, yıllar içindeki artış anlamlı ve 2019 da erkekelere oranla, daha fazla sayıda kadın bu sorunu listesinin 1. sırasına koymuş durumda. Kadınların %64 ü şiddeti 1. sıraya koyarken erkeklerin %56 sı 1. sırada şiddeti belirtmiş

29 Boşanma ve Şiddet Yıllara göre değişim 100% 29 90% 80% 70% Yıllar içinde şiddetin boşanma için yeterli sebep olduğu, aile bütünlüğü veya düzeni için göz ardı edilecek bir unsur OLMADIĞI düşüncesine destek oranı artıyor. 75% 74% 72% 63% 77% 75% 70% 60% 50% 55% 50% 50% 51% 52% 40% 14% 5% 5% 18% 17% 16% 12% 7% 8% 8% 0% Bir erkek ailesinin dirlik ve düzeni için zaman zaman şiddete başvurabilir Ailenin devamı için gerekirse aile içi şiddet görmezden gelinmelidir Evli bir çift, hiçbir şart altında boşanmamalıdır Boşanma sonrası çocuklar anneleri ile kalmalıdır Aile içi şiddet boşanma için yeterli sebeptir Boşanmış bir kadının iffeti eski kocasını ilgilendirmez

30 Boşanma ve Şiddet 4 yıl toplam 100% 90% Kadınlar erkeklerden daha yüksek oranlarda: -Aile içi şiddeti boşanma için yeterli sebep olarak görüyor. -Boşanmış kadınların iffetinin eski eşleri ilgilendirmediğini düşünüyor. -Boşanma sonrası çocukların anne ile kalması gereğini destekliyor. -Aile bütünlüğü adına şiddet kullanımını ve kayıtsız şartsız evliliğin devamı düşüncesini desteklemediğini söylüyor % 70% 60% 50% 40% 61% 41% 51% 75% 67% 71% 64% 73% 69% 13% 7% 9% 7% 11% 15% 13% 0% Bir erkek ailesinin dirlik ve düzeni için zaman zaman şiddete başvurabilir Ailenin devamı için gerekirse aile içi şiddet görmezden gelinmelidir Evli bir çift, hiçbir şart altında boşanmamalıdır Boşanma sonrası çocuklar anneleri ile kalmalıdır Aile içi şiddet boşanma için yeterli sebeptir Boşanmış bir kadının iffeti eski kocasını ilgilendirmez KADIN ERKEK GENEL

31 Boşanma ve Şiddet Eğitim seviyesine göre değişim % 90% 80% 70% 60% 50% Bireylerin eğitim seviyesi arttıkça, şiddetin boşanma için yeterli sebep olduğu, aile bütünlüğü veya düzeni için göz ardı edilecek bir unsur OLMADIĞI düşüncesine destek oranı artıyor. 54% 50% 48% 72% 74% 72% 69% 68% 68% 40% 9% 9% 13% 14% 11% 12% 6% 7% 9% 0% Bir erkek ailesinin dirlik ve düzeni için zaman zaman şiddete başvurabilir Ailenin devamı için gerekirse aile içi şiddet görmezden gelinmelidir Evli bir çift, hiçbir şart altında boşanmamalıdır Boşanma sonrası çocuklar anneleri ile kalmalıdır Ilk-orta Lise Yüksekokul + Aile içi şiddet boşanma için yeterli sebeptir Boşanmış bir kadının iffeti eski kocasını ilgilendirmez

32 Boşanma ve Şiddet Yaşa göre değişim- 4 yıl toplam % 90% 80% 70% 60% 50% Bireylerin yaşları azaldıkça /gençleştikçe, şiddetin boşanma için yeterli sebep olduğu, aile bütünlüğü veya düzeni için göz ardı edilecek bir unsur OLMADIĞI düşüncesine destek oranı artıyor. 53% 50% 51% 50% 73% 72% 72% 69% 71% 70% 66% 63% 40% 9% 9% 9% 8% 13% 13% 11% 11% 11% 11% 13% 14% 0% Bir erkek ailesinin dirlik ve düzeni için zaman zaman şiddete başvurabilir Ailenin devamı için gerekirse aile içi şiddet görmezden gelinmelidir Evli bir çift, hiçbir şart altında boşanmamalıdır Boşanma sonrası çocuklar anneleri ile kalmalıdır Aile içi şiddet boşanma için yeterli sebeptir Boşanmış bir kadının iffeti eski kocasını ilgilendirmez

33 Feminizm ne demek?

34 Feminizm İfadesinin Bilinirliği Feminizm ifadesini daha önce duydunuz mu? 34 KADIN ERKEK 100% 100% 90% 90% 80% 70% 51% 43% 42% 43% 80% 70% 49% 45% 38% 41% 60% 60% 50% 50% 40% 40% 49% 57% 58% 57% 51% 55% 62% 59% 0% % Evet Hayır Evet Hayır

35 Feminizm Tutumları Yıllara göre değişim Feminizm için size sayacağım ifadelere ne kadar katılıp katılmadığınızı belirtir misiniz? 35 KADINLAR Kadınlar arasında feministlere karşı olumsuz tutumlarda bir azalma eğilimi var Feminizm kadın erkek eşitliğini savunur Feminizm kadın üstünlüğünü savunur Erkekler feminist olamaz Feminizm erkeklerden nefret etmektir Feminist kadınlar çoğunlukla çirkindir Feminist kadınlar çoğunlukla lezbiyendir

36 Feminizm Tutumları Yıllara göre değişim Feminizm için size sayacağım ifadelere ne kadar katılıp katılmadığınızı belirtir misiniz? ERKEKLER Erkeklerde feministlere karşı olumsuz tutumlarda azalma eğilimi var. 0 Feminizm kadın erkek eşitliğini savunur Feminizm kadın üstünlüğünü savunur Erkekler feminist olamaz Feminizm erkeklerden nefret etmektir Feminist kadınlar çoğunlukla çirkindir Feminist kadınlar çoğunlukla lezbiyendir

37 Cinsiyet Eşitliğine Yaklaşım Yıllara göre değişim Aşağıdaki ifadeler düşüncelerinizi ne derece tanımlar? 37 Kadın ve erkek aynı imkânlara sahip olmalıdır 74% 84% 87% 87% Aynı işte çalışan kadın ve erkekler eşit ücret almalıdır Kadın-erkek hak eşitliğini sağlamak devletin temel görevlerinden biridir Çocuk sahibi olmak isteyenler, evli olmalı ya da evlenmelidir 61% 59% 66% 84% 86% 81% 86% 83% 84% 74% 76% 73% Eşcinsel birliktelikler toplumumuza aykırıdır 53% 51% 61% 62% Gey, lezbiyen ve trans bireyler toplumda eşit hakları sahip olmalıdır Çiftlerin evlenme niyeti olmasa da birlikte yaşamaları kabul edilebilir 33% 36% 25% 28% 19% 19% 48% 44%

38 Kürtaj

39 Kürtaj Hakkında Tutumlar Yıllara göre değişim Aşağıdaki ifadeler düşüncelerinizi ne derece tanımlar? 39 Kürtaj sadece belirli durumlarda (tıbbi zorunluluk, ensest, tecavüz) uygulanabilir. Kürtaja karşı tutumlarda genel bir olumsuzluk artışı var. Kürtaj yasaklanmalıdır çünkü kürtaj savunmasız bir cana kıyımdır. Kürtaj yasaklanmalıdır çünkü günahtır Kürtaj yasaklanmalıdır çünkü geleneğimize aykırıdır. Kürtaj olmak isteyenlerin olmalarını zorlaştıran bir sağlık sistemimiz var Evlilik dışı ilişki sonucu oluşan hamilelikler kürtaj ile sonlandırılabilir. Kürtaj kadının en temel haklarındandır, yasaklanamaz Kürtaj bir aile planlaması yöntemi olarak kullanılabilir. 17% 18% 32% 52% 64% 64% 64% 42% 55% 63% 63% 40% 53% 58% 60% 36% 47% 52% 53% 57% 51% 48% 43% 44% 43% 42% 42% 44% 43% % 37%

40 Kürtaj Hakkında Tutumlar-Siyasi yönelim Kadınların kürtaj olmasıyla ilgili bu ifadeler düşüncelerinizi ne derece tanımlar? % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 0% Kürtaj yasaklanmalı çünkü savunmasız bir cana kıyımdır. Kürtaj yasaklanmalı çünkü günahtır Kürtaj yasaklanmalı çünkü geleneğimize aykırıdır. Kürtaj sadece belirli durumlarda uygulanabilir. Kürtaj olmak isteyenlerin olmalarını zorlaştıran bir sağlık sistemimiz var. Evlilik dışı ilişki sonucu oluşan hamilelikler kürtaj ile sonlandırılabilir. Kürtaj kadının en temel haklarındandır yasaklanamaz. Kürtaj bir aile planlaması yöntemi olarak kullanılabilir. Dindar 73% 74% 66% 55% 40% 24% 19% Muhafazakar 66% 65% 57% 64% 46% 39% 28% 17% Milliyetçi 62% 55% 51% 62% 44% 40% 37% 19% Cumhuriyetçi 36% 31% 26% 61% 64% 51% 65% 28% Sosyal demokrat 48% 42% 40% 58% 53% 54% 60% Siyasetle İlgilenmiyor 56% 55% 50% 42% 48% 42% 34%

41 Kürtaj Hakkında Tutumlar-Siyasi Yönelim 4 yıl toplam- SADECE KADINLAR Kadınların kürtaj olmasıyla ilgili bu ifadeler düşüncelerinizi ne derece tanımlar? 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 0% Kürtaj yasaklanmalı çünkü savunmasız bir cana kıyımdır. Kürtaj yasaklanmalı çünkü günahtır Kürtaj yasaklanmalı çünkü geleneğimize aykırıdır. KADIN Kürtaj sadece belirli durumlarda uygulanabilir. Kürtaj olmak isteyenlerin olmalarını zorlaştıran bir sağlık sistemimiz var Evlilik dışı ilişki sonucu oluşan hamilelikler kürtaj ile sonlandırılabil ir. Kürtaj kadının en temel haklarındandı r yasaklanamaz Kürtaj bir aile planlaması yöntemi olarak kullanılabilir. Dindar 74% 77% 69% 58% 37% 33% 23% 18% Muhafazakar 63% 63% 54% 64% 47% 38% 31% 16% Milliyetçi 58% 50% 49% 61% 45% 41% 42% 17% Cumhuriyetçi 33% 28% 24% 62% 66% 53% 68% 28% Sosyal demokrat 49% 41% 41% 62% 56% 54% 61% 35% Siyasetle İlgilenmiyor 57% 57% 52% 61% 47% 42% 33% 17% 41

42 Siyasi Hayat ve Kadın

43 Kadınların Siyasete Katılımı Yıllara göre değişim Aşağıdaki ifadeler düşüncelerinizi ne derece tanımlar? 43 Kadın siyasetçiler kadın hakları/sorunları konularına öncelik vermelidir Kadınların siyasete katılımı toplumda olumlu etki yapar Siyasi partilerde daha fazla kadın siyasetçi olmalı 59% 65% 73% 83% 81% 81% 78% 78% 78% 76% 73% 73% Kadınların siyasete katılımının artması kadına yönelik şiddeti azaltır 55% 67% 67% 67% Politika erkeklerin işidir 28% 26%

44 Kadınların Siyasete Katılımı 4 yıl toplam kadın-erkek farkı Aşağıdaki ifadeler düşüncelerinizi ne derece tanımlar? 44 Kadın siyasetçiler kadın hakları/sorunları konularına öncelik vermelidir 76% 83% Kadınların siyasete katılımı toplumda olumlu etki yapar 70% 77% Siyasi partilerde daha fazla kadın siyasetçi olmalı 65% 76% Kadınların siyasete katılımının artması kadına yönelik şiddeti azaltır 60% 68% Politika erkeklerin işidir 17% 27% KADIN ERKEK

45 Kadınların Siyasete Katılımı 4 yıl toplam SADECE KADINLAR Aşağıdaki ifadeler düşüncelerinizi ne derece tanımlar? % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 0% Kadın siyasetçiler kadın hakları/sorunları konularına öncelik vermelidir Kadınların siyasete katılımı toplumda olumlu etki yapar KADIN Siyasi partilerde daha fazla kadın siyasetçi olmalı Kadınların siyasete katılımının artması kadına yönelik şiddeti azaltır Politika erkeklerin işidir Dindar 79% 70% 68% 65% Muhafazakar 76% 74% 68% 64% Milliyetçi 84% 79% 77% 68% 16% Cumhuriyetçi 90% 85% 85% 75% Sosyal demokrat 86% 77% 81% 73% 9% Siyasetle İlgilenmiyor 86% 76% 78% 67% 16%

46 Avrupa Birliği ve Kadın Hakları Yıllara göre değişim Şimdi size Avrupa Birliği üyeliği ve kadın hakları üzerindeki etkisine ilişkin bazı ifadeler okuyacağım. Bu ifadelere katılıp katılmadığınızı arasından değerlendiriniz. 46 Avrupa Birliği üyeliği kadın hakları yönünden faydalıdır 67% 64% 57% 53% 59% Türkiye Avrupa Birliği ne üye olursa kadınların toplumdaki yeri yükselir 65% 59% 56% 52% 53% Avrupa Birliği adaylığı olmasa Türkiye de kadın hakları daha da kötüleşirdi 28% 34% 25% 42% Avrupa Birliği üyeliği kadınların aile içindeki rolünü tehlikeye sokar 13% 14% 12% 27% 23%

47 Avrupa Birliği ve Kadın Hakları Kadın-Erkek desteği Şimdi size Avrupa Birliği üyeliği ve kadın hakları üzerindeki etkisine ilişkin bazı ifadeler okuyacağım. Bu ifadelere katılıp katılmadığınızı arasından değerlendiriniz. 47 Avrupa Birliği üyeliği kadın hakları yönünden faydalıdır 58% 62% Türkiye Avrupa Birliği ne üye olursa kadınların toplumdaki yeri yükselir 54% 58% Avrupa Birliği adaylığı olmasa Türkiye de kadın hakları daha da kötüleşirdi 33% 31% Avrupa Birliği üyeliği kadınların aile içindeki rolünü tehlikeye sokar 16% ERKEK KADIN

48 Avrupa Birliği ve Kadın Hakları 4 yıl toplam- SADECE KADINLAR Şimdi size Avrupa Birliği üyeliği ve kadın hakları üzerindeki etkisine ilişkin bazı ifadeler okuyacağım. Bu ifadelere katılıp katılmadığınızı arasından değerlendiriniz. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 0% Avrupa Birliği üyeliği kadın hakları yönünden faydalıdır Türkiye Avrupa Birliği ne üye olursa kadınların toplumdaki yeri yükselir KADIN Avrupa Birliği adaylığı olmasa Türkiye de kadın hakları daha da kötüleşirdi Avrupa Birliği üyeliği kadınların aile içindeki rolünü tehlikeye sokar Dindar 53% 54% 34% 24% Muhafazakar 56% 53% 28% Milliyetçi 64% 55% 23% 14% Cumhuriyetçi 73% 68% 35% 13% Sosyal demokrat 73% 67% 41% 12% Siyasetle İlgilenmiyor 55% 54% 23% 48

49 Yerel seçimlerde-kadın Belediye Başkanı? Oy vermeyi düşündüğünüz partinin büyükşehir belediye başkan adayı tercihinde söz hakkınız olsa partinizin ERKEK aday göstermesini mi yoksa KADIN aday göstermesini mi tercih edersiniz % 90% 80% 70% 60% 50% 61% 68% 40% 31% 36% 0% Erkek Adayı Kadın Adayı Hangisi iyiyse/farketmek 3% 1% ERKEK KADIN

50 Yerel seçimlerde-kadın Muhtar? Oy vermeyi düşündüğünüz partinin muhtar adayı tercihinde söz hakkınız olsa partinizin ERKEK aday göstermesini mi yoksa KADIN aday göstermesini mi tercih edersiniz % 90% 80% 70% 60% 50% 62% 65% 40% 34% 36% 0% Erkek Adayı Kadın Adayı Hangisi iyiyse/farketmek 1% 0% ERKEK KADIN

51 Bir Kadın Cumhurbaşkanı? Diyelim ki bir seçim sezonunda çok benzer özelliklere sahip bir erkek ve bir kadın cumhurbaşkanı adayı var hangisini tercih ederdiniz? % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 0% KADIN-ERKEK 8% 8% 23% 56% 69% 35% KADIN ERKEK 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 0% YILLAR İÇİNDE DEĞİŞİM 11% 8% 4% 39% 38% 40% 50% 50% 56% Kadın adayı seçerim Erkek adayı seçerim Oy vermem Kadın aday tercih Erkek aday tercih Oy vermem

52 Çalışma Hayatı ve Kadın

53 Kadın ve Çalışma % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 0% 35% MEVCUT ÇALIŞMA DURUMU 25% 28% 22% Evet Hayır 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 0% Hayatı boyunca hiç gelir getiren bir işte çalışmamış kadınların oranı: 2016 % % % %52.3 Toplamda 2463 kadının 1134ü hiç çalışmadığını bildirmiş (%46) GEÇMİŞTE ÇALIŞMA DURUMU 46% 36% 33% Evet Hayır

54 Türkiye ekonomik durum Şuan Türkiye nın içinde bulunduğu ekonomik durumu nasıl değerlendiriyorsunuz? % Bu gün 100% 1 yıl önceye kıyasla 90% 90% 80% 80% 70% 70% 60% 60% 50% 40% 47% 44% 28% 22% 18% 50% 40% 40% 36% 34% 22% 22% 0% 6% 4% 1% 0% Çok kötü Biraz kötü Ne iyi ne kötü Biraz iyi Çok iyi 0% 7% 7% 1% 0% Çok daha kötü Biraz daha kötü Ne iyi ne kötü Biraz daha iyi Çok daha iyi ERKEK KADIN ERKEK KADIN

55 Ailenin ekonomik durumu Şuan ailenizin içinde bulunduğu ekonomik durumu nasıl değerlendiriyorsunuz? 55 Bu gün 1 yıl önceye kıyasla 100% 100% 90% 90% 80% 80% 70% 70% 60% 60% 50% 46% 50% 40% 0% 40% 26% 19% 17% 18% 15% 15% 3% 1% Çok kötü Biraz kötü Ne iyi ne kötü Biraz iyi Çok iyi 40% 0% 34% 34% 34% 24% 21% 12% 2% 0% Çok daha kötü Biraz daha kötü Ne iyi ne kötü Biraz daha iyi Çok daha iyi ERKEK KADIN ERKEK KADIN

56 Çalışma Hayatı ve Kadınlar Yıllara göre değişim Aşağıdaki ifadeler düşüncelerinizi ne derece tanımlar? Çalışma arkadaşını fiziksel olarak taciz eden biri bu sebeple işten atılmalıdır. Çalışma arkadaşını sözlü olarak taciz eden biri bu sebeple işten atılmalıdır. Kadınların çalışma hayatına katılımı ülkenin refahı açısından gereklidir. Doğum sonrasında babalar da doğum izni alabilmelidir. Çalışan bir erkek çocuklarına yeterli vakit ayırabilir Kadın ve erkekler iş ararken eşit şartlara sahipler İşsizlik arttığında, erkekler kadınlardan daha önce işe alınmalıdır Kadınların duygusal olmaları iş hayatını olumsuz etkiler Kadınların 4 aya kadar ücretli doğum izni almaları işverenler için bir yüktür. Bir iş yerinde kreş bulunması gereksizdir. 72% 88% 87% 88% 72% 84% 80% 85% 68% 80% 79% 82% 53% 72% 69% 67% 54% 62% 68% 66% 45% 50% 44% 46% 35% 47% 39% 36% 37% 39% 31% 28% 27% 23% % 15% 21% 18% 12% 15% 56

57 Çalışma Hayatı ve Kadınlar 4 Yıl Toplam Bu ifadelere ne kadar katılıp katılmadığınızı arasında değerlendiriniz. 57 Çalışma arkadaşını fiziksel olarak taciz eden biri bu sebeple işten atılmalıdır. Kadınların çalışma hayatına katılımı ülkenin refahı açısından gereklidir. Çalışma arkadaşını sözlü olarak taciz eden biri bu sebeple işten atılmalıdır. Doğum sonrasında babalar da doğum izni alabilmelidir. Çalışan bir erkek çocuklarına yeterli vakit ayırabilir 85% 83% 82% 73% 82% 79% 67% 62% 63% 62% Kadın ve erkekler iş ararken eşit şartlara sahipler İşsizlik arttığında, erkekler kadınlardan daha önce işe alınmalıdır 35% 42% 45% 47% Kadınların duygusal olmaları iş hayatını olumsuz etkiler 29% 38% Kadınların 4 aya kadar ücretli doğum izni almaları işverenler için bir yüktür. Bir iş yerinde kreş bulunması gereksizdir. 19% 23% 15% 18% KADIN ERKEK

58 Toplumsal Cinsiyet Algısı

59 Toplumsal Cinsiyet Algısı* Toplam ölçek puanları 59 Cinsiyet Yaş Erkek Kadın İşsiz Çalışan Öğrenci soru arası değerlendirme alınıyor - Toplam puan belirleniyor - Puan yükseldikçe kişilerin daha eşitlikçi bir toplumsal cinsiyet algısına sahip oldukları öngörülüyor. Kadının çalışma durumu Çalışmayan kadın Çalışan kadın arası ölçek puanı Eğitim Öğrenci kadın Diploması yok İlkokul * Altınova, H.H. ve Duyan, V. (2013). Toplumsal cinsiyet algısı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(2),9-22. Ortaokul 61 Lise 65 Yüksek okul 67 Üniversite 69

60 Toplumsal Cinsiyet Algısı Yıllara göre değişim arası ölçek puanı Toplam Kadın Erkek

61 Toplumsal Cinsiyet Algısı Siyasi Yönelim göre değişim- 4 yıl toplam Siyasetle Dindar Muhafazakar Milliyetci Cumhuriyetci Sosyal demokrat ilgilenmiyor KADIN ERKEK

62 Eşitlik var mı? Türkiye toplumunda şu anda kadın ve erkekler eşit hak ve imkânlara sahip midir? % KADIN-ERKEK 90% 80% Eşitlik yok Eşitlik var 70% 60% 50% 80% 62% 79% 71% 77% 73% 81% 68% 82% 69% 75% 40% 38% 21% 29% 23% 27% 19% 32% 18% 31% 25% 0% KADIN 2015 ERKEK KADIN ERKEK KADIN ERKEK KADIN ERKEK KADIN ERKEK TOPLAM

63 Teşekkürler! 63 #TTCKAA2019 Araştırma Ekibi Prof. Dr. Mary Lou O Neil - Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Merkezi Doç. Dr. Aslı Çarkoğlu İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Psikoloji Bölümü İletişim İçin Kadir Has Üniversitesi Kadir Has Caddesi, Cibali, İSTANBUL Tel: +90 (212) Khasedutr GenderKHAS