Ağustos ve Kasım Aylarında Batman İlinden Elde Edilen Sütlerde Ekonomik Öneme Sahip Biyokimyasal Parametreler

Transkript

1 Cilt 1, Sayı 1, 2013 / Vol. 1, Issue 1, 2013 Ağustos ve Kasım Aylarında Batman İlinden Elde Edilen Sütlerde Ekonomik Öneme Sahip Biyokimyasal Parametreler Damla KARAKOÇ*, Murat ÇİMEN**, Nazan DEMİR*, Cahit ŞOS*, Harun GÖKYER*, Eyup ABLAK*, Ceren KUTLU* Özet Bu araştırma ekonomik öneme sahip süt biyokimyasal parametrelerinin Ağustos ve Kasım aylarındaki varyasyonlarını araştırmayı amaçlamaktadır. Datalar Batman ili Silvan ilçesinden elde edilmiştir. Araştırmada süt yağ oranları Ağustos ayına göre Kasım ayında daha yüksek seviyede saptanmıştır. Ağustos ayındaki kuru madde değeri Kasım ayındaki kuru madde değerinden daha düşük bulunmuştur. Sütlerde protein değerleri bakımından aylar arasında herhangi bir farklılık bulunmamıştır. Türkiye'nin farklı bölgelerinden elde edilen sütlerde ekonomik öneme sahip biyokimyasal parametreler üzerinde bilgilere ulaşmak içindaha ileri düzeyde araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Anahtar Kelimeler: Süt, biyokimyasal parametre, mevsim Biochemical Components with Economic Importance in Milk produced in August and November in Batman Province Abstract This research was performed to investigate the monthly variations in milk parameters having economic importancefor August and November. The data were obtained from Silvan County of Batman Province. In the study, the milk fat rates in November month were higher than that of August. The milk dry matter values in August were lower than that of November. There were no differences for protein values among months. Further researches are needed to collect information about biochemical parameters having economic importance in milk from different regions of Turkey. Keywords: Milk, biochemical parameter, season * Lisans öğrencisi, Tunceli Üniversitesi, Gıda Mühendisliği Bölümü ** Prof. Dr., Sorumlu yazar, Tunceli Üniversitesi, Gıda Mühendisliği Bölümü, mcimen@tunceli.edu.tr

2 20 Damla KARAKOÇ, Murat ÇİMEN, Nazan DEMİR, Cahit ŞOS, Harun GÖKYER, Eyup ABLAK, Ceren KUTLU Giriş Süt bileşenleri ile süt ve süt ürünleri üreticileri ve tüketicileri çok yakından ilgilenmektedir. Çünkü ürünlerinin kalitesi ve randımanı sütün kompozisyonuna göre değişebilmektedir. Süt kompozisyonu hayvanın türü, ırkı, laktasyon dönemi,sağım zamanı,bakım ve beslenme koşulları ile mevsimden önemli düzeyde etkilenmektedir.birçok Avrupa ülkesinde sütün fiyatını belirlerken bakılan ilk kriter sütün miktarından çok sütün bileşenleridir.çünkü süt parametreleri gerek ekonomik öneme sahip olması, gerekse AB ülkelerinde sütün yağı gibi parametrelerinin destek kapsamında olması nedeniyle vazgeçilmez bir öneme sahiptir (Kominakis ve ark., 2009).Amerika ve AB ülkelerinde sütün fiyatının belirlenmesini sağlayan parametrelerde sütteki kuru madde,yağ, protein içeriği dikkate alınmaktadır (Filik vd., 2011). Özellikle sütte ekonomik öneme sahip parametreler üzerine değişik çevre koşullarında ve ülkemizde mevcut ırklar bazında referans değerlerin belirleneceği çalışmalara ihtiyaç vardır (Çetin ve ark., 2010; Tekelioğlu ve ark., 2010a; Tekelioğlu ve ark., 2010b; Yıldırım, 2009).AB adayı olan ülkemizde de gelecekte süt kompozisyonuna göre fiyatlandırma kaçınılmazdır. Ülkemizde farklı süt işletmelerinden, farklı sezonlarda ekonomik öneme sahip süt parametreleri üzerine yapılan çalışmalara rastlanılmadığı belirtilmektedir (Yıldırım, 2009). Literatürlerde süt biyokimyasal parametrelerinin mevsimsel değişimleri ile ilgili araştırmalar bulunmasına rağmen (Guo ve ark., 2001), ekonomik öneme sahip biyokimyasal parametrelerin tümünü derleyecek şekilde özelleşmiş araştırmalar değillerdir. Yapılan bu çalışma ile literatürdeki bu eksikliğin giderilmesi amaçlanmaktadır. Bu araştırma ile sütte ekonomik öneme sahip parametrelerin Ağustos ve Kasım aylarına bağlı olarak değişimleri ele alınarak incelenmesi hedeflenmiştir. Materyal ve Yöntem Araştırmada Sütak Süt Ürünleri Ltd. Şti. tarafından 2012 yılı Ağustos ve Kasım aylarında Batman ili Silvan ilçesinden günlük olarak toplanan sütlerin işletme bünyesinde yapılan rutin analizleri sonucunda işletme tarafından kayıt altına alınan biyokimyasal parametrelere ait veriler kullanılmıştır. Süt yağı, proteini ve kuru madde oranı Milkana Superior Milk Analyzer (with data memory) cihazı yardımıyla belirlenmiştir. Herhangi bir kimyasal madde kullanmadan 10 ml kadar bir süt

3 Ağustos ve Kasım Aylarında Batman İlinden Elde Edilen Sütlerde Ekonomik Öneme Sahip örneği numune kabına konmuş ve 90 saniye sonra cihazdan ilgili değerler okunmuştur. Araştırmada, Ağustos ve Kasım aylarına ait ekonomik öneme sahip süt parametrelerinin karşılaştırılmasında Bağımsız iki örnek T testi analizinden yararlanılmıştır. İlgili analizin yapılmasında SPSS 20 paket programı kullanılmıştır (Norusis, 1993). Araştırma Bulguları ve Tartışma Araştırmada sütteki biyokimyasal parametrelereyönelik olarak yapılan bağımsız iki örnek T testi istatistikî analiz sonuçları Tablo1 de gösterilmiştir. Tablo 1. Ağustos ve Kasım aylarında alınan örneklerde ekonomik öneme sahip süt parametrelerinin değerleri Aylar Toplam yağ, % Toplam Kuru Madde, % Toplam Protein, % Ağustos 3,64±0,12 9,93±0,03 3,27±0,04 Kasım 4,4±0,06** 10,4±0,14** 3,38±0,049 ** p<0.01 Tablo 1 den de görüldüğü gibi toplam yağ oranları Ağustos ayına göre Kasım ayında daha yüksek seviyede saptanmıştır (p<0.01). Ağustos ayındaki kuru madde ortalaması Kasım ayındaki kuru madde ortalamasından istatistikî olarak daha düşük seviyede bulunmuştur (p<0.01). Sütlerde protein değerleri bakımından aylar arasında herhangi bir istatistikîfarklılığa rastlanılmadığı görülmektedir. Farklı hava koşullarının süt yağ düzeylerine etki ettiğinin belirlendiği bir çalışmada sıcaklık stresinin yem tüketimini azalttığı bildirilmektedir. Özellikle erken laktasyondaki yüksek süt verimli hayvanlarda yem alımındaki azalışın negatif enerji dengesini (enerji yetmezliği) şiddetlendirdiği, bununda süt yağına olumsuz etki ettiği belirtilmektedir (Çelik, 2006). Bu literatür ışığında, yaptığımız çalışmada Ağustos ayındaki sıcak hava stresi süt toplam yağının düşmesinde etkili olmuş olabileceği söylenebilir. Toplam kurumadde de benzer şekilde görülen değişimi, Topçu (2013) nun bildirdiği toplam kuru madde ve toplam yağın paralel şekilde değişim gösterdiğine dair ifadesi desteklemektedir. Literatürden de anlaşıldığı gibi sütlerde kuru madde ve toplam yağ paralel şekilde değişim göstermektedir. Bu

4 22 Damla KARAKOÇ, Murat ÇİMEN, Nazan DEMİR, Cahit ŞOS, Harun GÖKYER, Eyup ABLAK, Ceren KUTLU sebeple mevcut araştırmamızda toplam kuru madde ve toplam yağ ortalamaları Ağustos ayında Kasım ayına göre paralel şekilde azalma göstermiştir. Konu ile ilgili yapılan literatür taramalarında mevsimlerin süt biyokimyasal parametreleri üzerine etkisinin incelenmesine yönelik çalışmalar yeterli düzeyde olmadığı görülmüştür. Sonuç Yapılan çalışmada toplam yağ ve kuru madde oranları Ağustos ayına göre Kasım ayında daha yüksek seviyede saptanmıştır. Süt toplam protein değerleri ise aylar arasında benzer bulunmuştur. Bu sonuçlara göre örneklerin alındığıiki aydaki değişimler sadece yağ ve kuru madde değerlerine etki etmektedir. Bulunan bu sonuçların paralel araştırmalarla desteklenmesine ihtiyaç vardır. Kaynaklar Çelik, L., (2006). Konjige Linoleik Asidin Ruminatlarda Biyosentezi, Fizyolojive Lipid Metabolizması Üzerine Etkileri. HayvansalÜretim, 47(1): 1 7. Çetin, M., Çimen, M., Goksoy, E.O. and Yıldırım, S., (2010). Biochemical Components Having Economic Importance for Goat Milk in Different Environmental Conditions. International Journal of AgricultureandBiology, 12(5): Filik, G., Görgülü M. ve Boğa M., (2011). Farklı Mevsimlerde Siyah Alaca Süt İneklerinin Sabah Akşam Süt Kompozisyonunun Değişimi. Uluslararası Katılımlı I. Ali Numan Kıraç Tarım Kongresi ve Fuarı. Eskişehir. Guo, M.R.,Dixon, P.H., Park, Y.W., Gilmore, J.A. and Kindstedt, P.S., (2001). Seasonal Changes in The Chemical Composition of Commingled Goat Milk. J.DairySci.84 (E. Supll.) : E79 E83. Kominakis, A.P, Papavasiliou, D.,Rogdakis E., (2009). Relationships among udder characteristices, milk and non yield trails in Frizarta dairy sheep. Small Rum. Res. 84/(1/3): Norusis, M.J.,(1993). SPSS for Windows: Base SystemUser's Guide, SPSS, Chicago Tekelioglu, O., Çimen M. andbayril T., (2010a). The Milk Biochemical Parameters Having Economic Importance in Machine Milked Cows. Journal of Animal and Veterinary Advances, 9 (3):

5 Ağustos ve Kasım Aylarında Batman İlinden Elde Edilen Sütlerde Ekonomik Öneme Sahip Tekelioglu, O., Çimen M., Bayril, T. ve Dilmaç, M., (2010b). Makineli sağımla erken kışdöneminde elde edilen sütlerde yağlılık düzeylerinin haftalık değişimi. Hasad Hayvancılık Dergisi. 26 (301): Topçu, H., (2013). Erkenlaktasyon döneminde Saanen keçilerde ana canlı ağırlığının ekonomik öneme sahip süt biyokimyasal parametreleri üzerine etkisi. T.C Tunceli üniversitesifen bilimleri enstitüsü. Yüksek lisans tezi. Yıldırım, S.,(2009). The Biochemical Parameters Having Economic Importance in Milk from Machine Milking in Different Regions of Turkey. Journal of Applied Sciences Research, 5(4):

6 24