2.3. ZOOTEKNİ VE HAYVAN BESLEME BÖLÜMÜ HAYVAN BESLEME VE BESLENME HASTALIKLARI ANABİLİM DALI

Transkript

1 2.3. ZOOTEKNİ VE HAYVAN BESLEME BÖLÜMÜ HAYVAN BESLEME VE BESLENME HASTALIKLARI ANABİLİM DALI : Saccharomyces cerevisiae Canlı Maya Kültürünün Süt Sığırlarında Süt Verimi ve Bileşenleri İle Bazı Rumen ve Kan Parametreleri Üzerine Etkileri : Doktora Tezi : Sağlık Bilimleri, Veteriner Fakültesi İşbirliği Yapan Kurluş (lar) : TİGEM-Karacabey İşletmesi : Hakan BİRİCİK*, H.Melih YAVUZ (Danışman) Yayınlandığı Yer :U.Ü.Veteriner F. Dergisi, 20, 9-17, 2001 Bu çalışma, süt sığırı rasyonlarına katılan Saccharomyces cerevisiae maya kültürünün, süt verimi ve bileşenleri ile bazı rumen ve kan parametreleri üzerine olan etkilerinin saptanması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada 6 baş Esmer ve 18 baş Holstein süt sığırı kullanılmıştır. Sığırlar kontrol ve deneme şeklinde adlandırılan 12 şer başlık 2 gruba ayrılmıştır. Her iki gruptaki hayvanların süt verimi, yaş ve ırk bakımından benzer olmalarına dikkat edilmiştir. Çalışma ilk iki haftası adaptasyon olmak üzere toplam 10 hafta sürdürülmüştür. Bütün hayvanlar konsantre yem ve bezelye silajı ile beslenmişlerdir. Kontrol grubunun yemine ilaveten bir katkı yapılmadığı halde deneme grubunun yemine günlük hayvan başına 10 g Saccharomyces cerevisiae canlı maya kültürü katkısı yapılmıştır. Sığırlardan denemenin 1, 30 ve 60. günlerinde sabah yemlemesinden 3 saat sonra rumen sıvısı örnekleri alınmıştır. Rumen sıvısı örneklerinde rumen sıvısı ph değerleri ile total uçucu yağ asidi (T.U.Y.A.) ve amonyak azotu (NH3-N) miktarları saptanmıştır. Kontrol ve deneme gruplarında yer alan hayvanlardan belirlenen rumen ph, T.U.Y.A. ve NH3-N değerleri arasındaki farklılıklar istatistiki olarak önemli bulunmamıştır. Kontrol ve deneme grubunda yer alan süt sığırlarında haftalık olarak süt ölçümleri yapılmış ve çalışmanın 1, 15, 30 ve 60. günlerinde alınan süt örnekleri, yağ, protein ve kuru madde bakımından analize tabi tutulmuştur. Deneme sonunda gruplar arasında, süt verimi, süt yağı, süt protein ve kuru maddesi ile % 4 yağa göre düzeltilmiş süt verimleri yönünden istatistiki farklılığa rastlanmamıştır. Araştırmanın 1, 30 ve 60. günlerinde, kontrol ve deneme grubunda yer alan hayvanlardan sabah yemlemesinden 3 saat sonra alınan kan örneklerinden yapılan analizler sonucunda serum glikoz, üre, total protein ve kolesterol değerleri bakımından gruplar arasında önemli bir farklılık bulunmamıştır. Sonuç olarak, süt sığırı rasyonlarına Saccharomyces cerevisiae canlı maya kültürü ilave edilmesinin, süt verimi ve bileşenleri ile rumen ve kan parametreleri üzerine önemli bir etkisinin olmadığı düşünülmektedir. : Süt sığırı, Saccharomyces cerevisiae, süt verimi, süt bileşenleri, rumen parametreleri *biricik@uludag.edu.tr 181

2 : Farklı Enerji ve Protein İçeren Rasyonların Pharaoh Bıldırcınlarının Besi Performansları Üzerine Etkisi : TUAM - Veteriner Fakültesi Birimi İşbirliği Yapan Kurluş (lar) : - : Ş.Şule GEZEN*, Metin PETEK Yayınlandığı Yer : U.Ü. Veteriner Fakültesi Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 1-2, 2003 Bu araştırma, farklı enerji ve protein düzeyine sahip üç rasyonun Pharaoh bıldırcınlarının besi performansı ve karkas randımanı üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yürütüldü. Araştırmada toplam 825 adet günlük Pharaoh bıldırcın (Coturnix Coturnix Coturnix) civcivi kullanıldı. Her birinde 275 civciv bulunan 3 ana grup düzenlendi. Grupların herbiri 55 civciv içeren 5 tekrar grubuna ayrıldı. Deneme süresince 1, 2 ve 3. grupların metabolik enerji (Kkal/kg) ve ham protein (%) düzeyleri sırasıyla ; ; olacak şekilde düzenlendi. Deneme 35 gün sürdürüldü. Araştırma sonunda, 3. grubun ortalama canlı ağırlık kazancı 1. gruptan yüksek bulundu (p<0.001). Araştırma sonunda, bir kilogram canlı ağırlık artışı için tüketilen yem miktarları 1., 2., 3. gruplarda sırasıyla 2.93, 2.65, 2.61 kg olarak tespit edildi. Karkas randımanı bakımından gruplar ve cinsiyetler arasında farklılıklar görülmedi. Sonuç olarak, Pharaoh bıldırcınlarının ham protein ve metabolik enerji gereksinimlerinin NRC (1994) de Japon bıldırcınları için verilen standartlardan daha yüksek olduğu kanısına varıldı. : Pharoh, bıldırcın, performans 182

3 : Yumurta Tavuğu Rasyonlarına Klinoptilolit Katkısının Yumurta Verimi ve Kalitesine Etkisi : TUAM -Veteriner Fakültesi Birimi İşbirliği Yapan Kurluş (lar) : - : Ş.Şule GEZEN*, Faruk BALCI, Mustafa EREN, Fatih ORHAN Yayınlandığı Yer : U.Ü. Veteriner Fakültesi Dergisi, Cilt: 23, Sayı 1-2-3, 2004 Bu araştırma farklı düzeyde kalsiyum içeren yumurta tavuğu yemlerine klinoptilolit katkısının yumurta verimi, yumurta kabuk kalitesi, tibia külü ve dışkı kuru maddesi üzerine etkilerini incelemek amacıyla yapıldı. Altı hafta süren bu çalışmada toplam 96 adet 72 haftalık yaşta Lohmann-Kahverengi yumurta tipi tavuk kullanıldı ve tavuklar 4 ana gruba ayrıldı. Ayrıca her ana grup, her biri 6 adet tavuk içeren 4 alt gruba ayrıldı. Deneme grupları Kontrol 1, %3.5 Ca; Kontrol 2, %4.2 Ca; Grup 1, %3.5 Ca+%1.0 klinoptilolit; Grup 2, %3.5 Ca +%2.0 klinoptilolit içerecek şekilde düzenlendi. Klinoptilolit Manisa-Türkiye yöresinden elde edildi. Deneme sonunda 2. Grubun ortalama yumurta ağırlığı diğer gruplardan önemli derecede yüksek bulundu (P<0.001). Ayrıca 1 ve 2. Grubun dışkı kuru maddelerinin, Kontrol 1 ve 2 gruplarından önemli derecede yüksek olduğu saptandı (P<0.01). Araştırmada belirlenen diğer parametreler arasındaki farkların önem taşımadığı belirlendi. : Klinoptilolit, yumurta kalitesi, yumurta ağırlığı 183

4 : Karma Yemlere Katılan Narasin ve Nikarbazinin, Zeolit İle Etkileşiminin Etlik Piliçlerin Besi Performansı Üzerine Etkileri : Doktora Tezi : TUAM - Veteriner Fakültesi Birimi İşbirliği Yapan Kurluş (lar) : - : Ş.Şule GEZEN*, Mustafa EREN (Danışman) Yayınlandığı Yer : U.Ü Veteriner Fakültesi Dergisi, Cilt: 21, Sayı 1-2, s , Bu çalışmanın amacı, karma yemlere katılan narasin ve nikarbazinin, zeolit ile etkileşiminin, etlik piliçlerin canlı ağırlık kazancı, yem tüketimi, yemden yararlanma oranı ve karkas randımanı üzerine etkilerinin belirlenmesidir. Denemede toplam 312 adet bir günlük yaşta Avian Farms broyler erkek civciv kullanılmış ve civcivler 4 ana gruba ayrılmıştır. Ayrıca her grup, her biri 13 adet civciv içeren 6 replikasyon grubuna ayrılmıştır. Deneme süresince Grup 1, Grup 2, Grup 3 ve Grup 4 ün izokalorik ve izonitrojenik yemlerine sırasıyla, 70 mg/kg narasin, 70 mg/kg narasin + % 2 zeolit, 125 mg/kg nikarbazin, 125 mg/kg nikarbazin + % 2 zeolit katılmıştır. Denemenin 21. gününde zeolit ve antikoksidiyallerin birlikte kullanıldığı gruplarının yemden yararlanma oranları narasinin tek başına kullanıldığı gruba göre daha iyi olmuştur (P<0.05). Denemenin 40. gününde narasin grubunun canlı ağırlık kazancı (P<0.05), besi sonu canlı ağırlığı (P<0.01) ve sıcak karkas ağırlığı (P<0.05), nikarbazin + zeolit grubundan yüksek bulunmuştur. Grupların, 3. hafta canlı ağırlık artışı ve ortalama yem tüketimleri, 6. haftada ise ortalama yem tüketimleri ve yemden yararlanma oranları arasındaki farkların istatistiki önem taşımadığı belirlenmiştir. : Broiler, narasin, nicarbazin, zeolite 184

5 : Enerji ve Protein Düzeyleri Farklı Rasyonlara L-Karnitin Katkısının Broyler Performansı ve İç Organ Ağırlıklarına Etkisi : TUAM -Veteriner Fakültesi Birimi İşbirliği Yapan Kurluş (lar) : - : Ş.Şule GEZEN*, Metin PETEK Yayınlandığı Yer : İ.Ü. Veteriner Fakültesi Dergisi, Cilt: 29, Sayı 2, s , 2003 Bu çalışmanın amacı, farklı broyler diyetlerine L-Karnitin eklenmesinin broyler performansı ve organ ağırlıklarına etkisini belirlemekti. 3x2 faktöriyel dizayna göre düzenlenen 312 adet Avian Farms broyler erkek civcivler, her birine 50 mg/kg L-karnitin eklenen ve eklenmeyen, ayrıca her birinde 13 civciv bulunan 4 replikasyon grubuna sahip üç farklı düzeyde enerji ve protein içeren (optimum enerji ve protein; optimum protein ve %5 düşük enerji ; optimum enerji ve %10 düşük protein) rasyonla beslenmişlerdir. Deneysel çalışmalar L-karnitinin karaciğerin canlı ağırlığa oranı ve 3-6 haftalar arası yemden yararlanma oranı hariç broyler performansı ve organ ağırlıklarını etkilemediğini gösterdi. Yemden yararlanma oranı 3-6 haftalar arasında artarken (p<0.05), karaciğerin canlı ağırlığa oranı (p<0.01) karnitin eklenmesi ile azaldı. Rasyonlar besi sonu canlı ağırlığı, ortalama canlı ağırlık kazancı, yemden yararlanma oranı, karaciğer ve abdominal yağ ağırlığının canlı ağırlığa oranını önemli düzeyde etkiledi. Broyler performansı, optimum enerji ve protein içeren rasyona L-karnitin eklenmesiyle önemli oranda yükseldi. Sonuç olarak, bu uygulamanın üreticilere yararlı olabileceği kanısına varıldı. : Broyler, L-Karnitin, enerji, protein, iç organ ağırlıkları 185

6 : Karma Yemlere Katılan Narasin ve Nikarbazinin, Zeolit İle Etkileşiminin Etlik Piliçlerin İnce Bağırsak Ağırlığı, Tibial Diskondroplazi, Tibia Külü ve Kan Parametreleri Üzerine Etkileri : Doktora Tezi : TUAM - Veteriner Fakültesi Birimi Varsa Destekleyen Kurum :- İşbirliği Yapan Kurluş (lar) :- : Ş.Şule GEZEN*, Mustafa EREN (Danışman) Yayınlandığı Yer : U.Ü Veteriner Fakültesi Dergisi, Cilt: 21, Sayı 1-2, s , Bu çalışmanın amacı, karma yemlere katılan narasin ve nikarbazinin, zeolit ile etkileşiminin, etlik piliçlerin ince bağırsak ağırlığı (g/100 g canlı ağırlık), iç organ ağırlıkları (karaciğer, taşlık, kalp g/100 g canlı ağırlık), kan serumu sodyum (Na), potasyum (K), klor (Cl) konsantrasyonları, altlık rutubeti, kemik külü ve tibial diskondroplazi (TD) üzerine etkilerinin belirlenmesidir. Denemede toplam 312 adet bir günlük yaşta Avian Farms broyler erkek civciv kullanılmış ve civcivler 4 ana gruba ayrılmıştır. Ayrıca her ana grup, her biri 13 adet civciv içeren 6 tekrar grubuna ayrılmıştır. Deneme süresince Grup NA, Grup NAZ, Grup Nİ ve Grup NİZ in izokalorik ve izonitrojenik yemlerine sırasıyla, 70 mg/kg narasin, 70 mg/kg narasin + % 2 zeolit, 125 mg/kg nikarbazin, 125 mg/kg nikarbazin + % 2 zeolit katılmıştır. Denemenin 21. gününde NAZ grubunun ince bağırsak ağırlığı, Nİ ve NİZ grubundan önemli düzeyde düşük bulunmuştur (P<0.01). Aynı dönemde NA grubunun kan serumu Cl konsantrasyonu, Nİ ve NİZ gruplarına göre önemli düzeyde yükselmiştir (P<0.001). Ayrıca, NİZ grubunun kan serumu Cl konsantrasyonu NAZ grubuna göre önemli düzeyde düşük bulunmuştur (P<0.001). Bunun yanı sıra denemenin 40. gününde NA grubunun kan serumu Na konsantrasyonu hem Nİ hem de NİZ grubundan (P<0.001), K konsantrasyonu ise sadece Nİ grubundan düşük (P<0.05) bulunmuştur. NA ve Nİ gruplarıyla karşılaştırıldığında, yemlerine zeolit katkısı (% 2) yapılan NAZ ve NİZ gruplarında 21. günde tibial diskondroplazi görülme sıklığı ve şiddeti azalmıştır. Deneme sonunda NA ve Nİ gruplarının altlık rutubetinin, NAZ grubundan önemli düzeyde yüksek olduğu saptanmıştır (P<0.001). Araştırmada belirlenen diğer parametreler arasındaki farkların istatistiki önem taşımadığı belirlenmiştir. Sonuç olarak, narasin ve nikarbazin içeren broyler yemlerine zeolit katkısı 21. gün tibial diskondroplazi görülme sıklığını azaltmıştır, ayrıca zeolitin narasin ile birlikte kullanımı ince bağırsak ağırlığını azaltmış ve deneme sonunda altlık rutubetini düşürmüştür. Bu sonuçlar, yemlerde narasin ve nikarbazin ile birlikte zeolit kullanımının broylerlerde yararlı etkileri olabileceği kanısını uyandırmaktadır. : Broyler, narasin, nikarbazin, zeolit 186

7 : Farklı Yumurtlama Periyodundaki Tavukların İçme Suyuna İlave Edilen Likit Humat ın Performans ve Yumurta Kalitesi Üzerine Etkisi Varsa Destekleyen Kurum : TUAM -Veteriner Fakültesi Birimi : Farmavet İşbirliği Yapan Kurluş (lar) : : Mustafa EREN*, Şerife Şule GEZEN, Gülay DENİZ, Fatih ORHAN Yayınlandığı Yer : - : * meren@uludag.edu.tr 187

8 : Zeolitin Broyler Performansı Üzerine Etkisi : TUAM - Veteriner Fakültesi Birimi İşbirliği Yapan Kurluş (lar) : - : Ş. Şule GEZEN*, Mustafa EREN, Gülay DENİZ Yayınlandığı Yer : Indian Veterinary Journal, April, 81, , 2004 Bu çalışmanın amacı broyler yemlerine katılan zeolitin, performans, ince bağırsak ağırlığı ve tibial diskondroplazi üzerine etkilerini belirlemekti. Toplam 156 adet bir günlük yaşta erkek broyler civciv (Avian Farms) rasgele iki gruba ayrıldı. Her replikasyon grubunda 13 adet civciv olmak üzere 6 replikasyon grubu oluşturuldu.piliçler %2 ve %0 düzeyinde zeolit (klinoptilolit) içeren izokalorik ve izonitrojenik diyetleri ad libitum düzeyde tükettiler. Broyler yemlerine %2 zeolit katkısıyla 21 ve 40. günlerde tibial diskondroplazi şiddeti ve insidensinde önemli düzeyde azalma gözlendi. Aynı dönemde yemden yararlanma oranı da iyileşti.deneme sonunda ince bağırsak ağırlığının (P<0.05) ve altlık neminin (P<0.01) önemli düzeyde azaldığı belirlendi.diğer parametreler arasında istatistiki farklılık belirlenmedi. : Zeolite, broiler, tibial dyschondroplasia, performance, small intestine weight 188

9 Varsa Destekleyen Kurum : Farklı Elektrolit Dengelerinin Yumurta Kabuk Kalitesi Üzerine Etkisi : TUAM -Veteriner Fakültesi Birimi : U.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu Başkanlığı İşbirliği Yapan Kurluş (lar) : - : Şerife Şule GEZEN*, Mustafa EREN, Gülay DENİZ Yayınlandığı Yer : Revue De Medecine Veterinaire, 156, 10, , 2005 Bu araştırma, farklı elektrolit dengelerinin yumurta tavuklarında yumurta kabuk kalitesi, yumurta ağırlığı, kan parametreleri, kemik külü ve dışkı kuru maddesi üzerine etkilerini belirlemek amacıyla planlandı. Araştırmada toplam 216 adet Lohmannn kahverengi yumurta tipi melez tavuk kullanıldı. Araştırmada her biri 54 adet tavuktan oluşan 4 grup oluşturuldu. Kontrol grubu rasyonunun elektrolit dengesi (Na+K-Cl), yumurta tavuğu yemlerinde rutin olarak kullanılan değere (170 meq/kg) göre oluşturulurken, Grup 1, Grup 2, Grup 3 ün rasyonları sırasıyla 80, 256, 330 meq/kg düzeylerinde elektrolit dengesi içerecek şekilde hazırlandı. Araştırma 8 hafta sürdürüldü. Denemede, hen day yumurta verimi, kabuk kalitesi (kabuk külü, kalınlığı, direnci, kırık oranı), yumurta ağırlığı, dışkı nemi, kemik külü, glukoz ve mineral konsantrasyonu, asit baz dengesiyle ilgili parametreler (ph, HCO 3, pco 2, po 2 ) belirlendi. Deneme sonunda 2. Grubun altlık kuru maddesi ve ortalama yumurta ağırlığı diğer gruplardan önemli derecede yüksek bulundu (P<0.001). Ayrıca 2. Grubun kabuk kalınlığı ve direncinin 1. Gruptan, tibia külünün ise kontrol grubundan önemli düzeyde yüksek olduğu saptandı (P<0.05). Grup 1 ve 3 ün hasarlı yumurta oranı 2. Gruba göre önemli düzeyde yüksek bulundu (P<0.01). Grup 2 ve 3 ün ilk 4 haftada Cl değerlerinin Kontrol ve 1. Gruptan önemli düzeyde düşük, HCO 3 değerinin ise önemli düzeyde yüksek (P<0.001) olduğu belirlendi. Ayrıca, 3. Grubun kan ph değeri, 1. Gruptan yüksek bulundu (P<0.001). Bu sonuçlar, klor fazla olduğu zaman elektrolit dengesinde görülen değişimlerin yumurta kalitesine olumsuz yansımasının ve yumurtlamaya bağlı metabolik asidozisin, diyete alkali eklenmesiyle kısmen düzeltilebileceğini göstermektedir. Sonuç olarak, ılımlı düzeydeki elektrolit dengesi (256 meq/kg) yumurta tavuklarının asit baz dengesini ve yumurta kabuk kalitesini iyileştirdiği söylenebilir. : Dietary electrolyte balance- eggshell quality- blood gases- blood electrolytes 189

10 : Karma Yemlere Katılan Avilamisin ve Lizofosfatidilkolin in Etlik Piliçlerin Besi Performansı İle Bazı Kan Parametrelerine Etkileri : Doktora Tezi : U.Ü. Sağlık Bilimleri, Veteriner Fakültesi Varsa Destekleyen Kurum :- İşbirliği Yapan Kurluş (lar) :- :Gülay DENİZ*, H. Melih YAVUZ (Danışman) Yayınlandığı Yer : U.Ü. Veteriner Fak. Dergisi, 19(1-2), , 2000 Bu çalışma, karma yemlere katılan avilamisin ve lizofosfatidilkolinin etlik piliçlerin besi performansı ile bazı kan parametreleri üzerine hem ayrı ayrı hem de kombine etkilerinin saptanması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Denemede toplam 336 adet günlük Avian Farm broyler erkek civciv kullanılmış ve civcivler kontrol grubu ile 1., 2. ve 3. deneme grupları şeklinde 4 temel gruba ayrılmışlardır. Ayrıca temel grupların her biri eşit sayıda hayvan içeren yedişer replikasyon grubuna ayrılmıştır. Araştırma 44 gün sürdürülmüş, bütün gruplara ilk üç hafta izokalorik ve izonitrojenik olarak hazırlanmış broyler başlangıç yemi, daha sonraki haftalarda ise broyler geliştirme yemi ad libitum olarak yedirilmiştir. Ancak kontrol grubunun yemine ilaveten bir katkı yapılmadığı halde 1., 2. ve 3. deneme grupları için hazırlanan yemlere sırasıyla 10 mg/kg avilamisin, 0.25 g/kg lizofosfatidilkolin ve 10 mg/kg avilamisin g/kg lizofosfatidilkolin katılmıştır. Araştırmanın sonunda 1., 2. ve 3. deneme gruplarının ortalama canlı ağırlık artışları kontrol grubuna göre sırasıyla % 1.8, % 2.3 ve % 4.8 oranlarında daha fazla olmuş ancak gruplar araındaki farklar istatistiki bakımdan önemli bulunmamıştır. Grupların deneme sonu ortalama yem tüketim miktarları sırasıyla , , ve g, yemden yararlanma oranları ise 1.91, 1.88, 1.84 ve 1.82 olarak saptanmıştır. Yem tüketim miktarları bakımından gruplar arasında istatistiki öneme sahip bir farklılık belirlenmemiştir. Yemden yararlanma oranları 2. ve 3. deneme gruplarında kontrol grubuna göre sırasıyla P<0.05 ve P<0.01 düzeyinde daha iyi bulunmuþtur. Grupların sıcak karkas ağırlıkları ve sıcak karkas randımanı değerleri arasındaki farklar istatistiki açıdan önemsiz bulunmuştur. Kan analizleri sonucunda, 3. deneme grubunun serum trigliserid düzeyi diğer gruplara göre önemli derecede daha yüksek (P<0.001), serum glikoz düzeyi ise önemli derecede daha düşük (P<0.001) bulunmuştur. Total protein ve total kolesterol düzeyleri bakımından gruplar arasında istatistiki öneme sahip bir farklılık görülmemiştir.bu araştırmanın sonucunda, avilamisinin broylerlerin besi performansı üzerine önemli bir etkisi saptanamamıştır. Ancak antibiyotiklerin kanatlı hayvanlardaki etki mekanizması göz önüne alındığında, avilamisinin kümes hijyenine fazla dikkat edilmediği durumlarda performansı olumlu etkileyebileceği düşünülmektedir. Lizofosfatidilkolinin ise broylerlerde yemden yararlanmayı iyileştirdiği ve bu etkisinin yağ sindirimini dolayısıyla da yemin enerji değerini yükseltmesinden kaynaklanabileceği kanısına varılmıştır. : Broyler, avilamisin, lizofosfatidilkolin, besi performansı, kan parametreleri *denizg@uludag.edu.tr 190

11 : Farklı Selenyum Kaynaklarının Broylerlerde Besi Performansı ve Karkas Fire Oranı Üzerine Etkileri : TUAM - Veteriner Fakültesi Birimi İşbirliği Yapan Kurluş (lar) :- : Gülay DENİZ*, Şerife Şule GEZEN, İ. İsmet TÜRKMEN Yayınlandığı Yer : Revue Méd. Vét., 156, 8-9, 2005 Bu araştırma, farklı selenyum kaynaklarının broylerlerde besi performansı ve karkas fire oranı üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada günlük yaşta 273 adet erkek broyler civciv (Avian Farm) kullanılmıştır. Civcivler kontrol, organik ve inorganik selenyum grupları şeklinde herbiri 91 adet hayvan içeren 3 temel gruba ayrılmışlardır. Ayrıca temel grupların her biri eşit sayıda hayvan içeren yedişer replikasyon grubuna ayrılmıştır. Araştırma 42 gün sürdürülmüştür. Bütün gruplara izokalorik ve izonitrojenik olarak hazırlanmış broyler başlangıç (1-21. günler), broyler geliştirme ( günler) ve broyler bitiriş ( günler) yemleri ad libitum olarak verilmiştir. Kontrol grubunun yemi selenyum içermezken, inorganik selenyum grubunun yemine 0.3 ppm dozda mineral selenyum (sodyum selenit), organik selenyum grubunun yemine ise aynı dozda organik selenyum (selenyumca zenginleştirilmiş maya) katkısı yapılmıştır. Broylerlerlerin besi performansını belirlemek amacıyla; araştırmanın 21 ve 42. günlerinde bütün gruplarda canlı ağırlık, canlı ağırlık kazancı, yem tüketimi ve yemden yararlanma oranları saptanmıştır. Araştırmanın bitiminde ise gruplara ait soğuk karkas ağırlığı ve soğuk karkas randımanı değerleri belirlenmiş ve bu değerler kullanılarak karkas fire oranları hesaplanmıştır. Araştırmanın 21 ve 42. günlerinde gerek inorganik gerekse organik selenyumun broylerlein canlı ağırlık, canlı ağırlık kazancı ve yem tüketimi üzerine önemli bir etkisi saptanmamıştır. Aynı şekilde soğuk karkas ağırlığı ve verimi selenyum kaynaklarından etkilenmemiştir. Ancak rasyonlarına 0.3 ppm dozda organik selenyum katkısı yapılan grubun yemden yararlanma oranı (0-42. gün) kontrol ve inorganik selenyum gruplarına göre istatistiki düzeyde iyileşmiş (P<0.001), karkas fire oranı ise önemli düzeyde (P<0.001) azalmıştır. Bu araştırmadan elde edilen sonuçlara dayanarak; organik selenyum katkısının broylerlerde yemden yararlanma oranını iyileştireceği, karkas fire oranını azaltarak et kalitesini ve ekonomik kazancı artıracağı kanısına varılmıştır. : Selenyum, etlik piliç, besi performansı, karkas, fire *denizg@uludag.edu.tr 191

12 Varsa Destekleyen Kurum : Farklı Stres Koşullarında İçme Suyuna Katılan L-Karnitin, Kolin, Sorbitol ve Enginar Ekstraktı Kombinasyonunun (Hepabial Carnitine ) Etlik Piliçlerin Besi Performansı Üzerine Etkisi : TUAM - Veteriner Fakültesi Birimi : CEVA DİF İLAÇ A.Ş. İşbirliği Yapan Kurluş (lar) :- Yayınlandığı Yer : Gülay DENİZ*, İ. İsmet TÜRKMEN, Fatih ORHAN, Hakan BİRİCİK : Revue Méd. Vét. Dergisinde yayına kabul edilmiştir Bu çalışma; etlik piliçlerde strese yol açan yem değişikliği ve aşı dönemlerinde; içme suyuna L-karnitin, kolin, sorbitol ve enginar ekstraktı kombinasyonu içeren Hepabial Carnitine katılmasının, etlik piliçlerin besi performansı üzerine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada toplam 300 adet günlük yaşta erkek Avian Farm etlik civciv kullanılmış ve civcivler metrekarede 13 civciv olacak şekilde kontrol, yem ve aşı grubu olmak üzere 3 temel gruba rasgele dağıtılmıştır. Ayrıca temel grupların her biri eşit sayıda hayvan içeren beşer tekrar grubuna ayrılmıştır. Araştırmada bütün gruplara standart broyler yemleri ad libitum olarak verilmiş ancak kontrol grubu dışında kalan grupların içme sularına 1ml/lt düzeyinde Hepabial Carnitine katılmıştır. Yem grubunun içme suyuna; denemenin başında 3 gün ve her yem değişikliği döneminde 2 gün süreyle, aşı grubunun içme suyuna ise; aşı uygulamalarından 6 saat sonra 2 gün süreyle Hepabial Carnitine katkısı yapılmıştır. Araştırma 42 gün sürdürülmüştür Araştırmanın sonunda; yem ve aşı gruplarının canlı ağırlık, canlı ağırlık artışı, yemden yararlanma oranı ve sıcak karkas ağırlıklarında kontrol grubuna göre önemli düzeyde (p<0.05) iyileşme saptanmıştır. Ancak yem tüketimi ve sıcak karkas randımanını bakımından gruplar arasında istatistik öneme sahip bir fark oluşmamıştır. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar; yem değişimi ve aşı dönemlerinde içme suyuna katılan L-karnitin, kolin, sorbitol ve enginar ekstraktının broylerlerde besi performansını iyileştireceğini ayrıca bu kombinasyonu alan broylerlerin çeşitli stres faktörleri ile daha iyi başa çıkabileceklerini düşündürmektedir. : L-karnitin, kolin, enginar ekstraktı, sorbitol, etlik piliç, besi performansı, stres *denizg@uludag.edu.tr 192