Atölye Çalışması I Eğitim ve Vatandaşlık Nisan 2003 Lidra Palas, Lefkoşa, Kıbrıs

Transkript

1 Atölye Çalışması I Eğitim ve Vatandaşlık Nisan 2003 Lidra Palas, Lefkoşa, Kıbrıs Nisan 2003 üç atölye çalışması (iki toplumluk ve bir toplumlararası) gerçekleştirildi. Bu atölye çalışmalarına Kıbrıslı-Türkler ve Kıbrıslı-Rumlar katıldılar. Onların hedefi Kıbrıs taki şu anda ve gelecekte vatandaşlığın teorisinin ve pratiğinin araştırmasıydı. 11 Nisan: Birinci Topluluk Atölye Çalışması (Kıbrıslı-Türkler) Bu atölyeye beş kişi katıldı. Lefkoşa nın Kıbrıslı-Türk bölümünde NGO Resource Center de karşılaştılar. Hepsi Uluslararası İlişkilerini veya İşletmeciliği ünıversitede okuyordu. En fazla dışarıya gitmek istiyor ve lisansüstü öğretimle devam etmek tutku ile istiyorlar. Koordinatörlerin giriş konuşmasının hedefleri ikiydi: vatandaşlığın genel sözünü etmesi, Fransız Devrimi ile ilişki görmesi ve nasıl bu tarihi olaynın sonuçları bügüne kadar mevcuttur. Ayrıca, Fransız Devrim in İnsanların ve Vatandaşların Hakları Μanifestosu nden ve kişinin özneden vatandaşa değişmesinden bahsettiler. Hürriyet, eşitlik ve kardeşlik meseleleri ortaya atıldı. Aynı zamanda, vatandaşlığın genel temelleri analiz edildi. Bazı temel devletin toplumla ilişkileri, devletin kişiyle ilişkileri ve yasalara uyulması ve hakları sahip olan kişinin çift niteliği. En sonunda, Kıbrıs ın şimdiki durumunu değerlendirmek için temel olan aktif vatandaşlık meselesi ortaya atıldı. Ayrıca, pasif vatandaşlıkla bir karşılaştırma yapıldı. Daha sonra, karşılaştırma olarak, Kuzey İrlanda nın vatandaşlığı meselesi sunuldu. Temel noktaları budur:

2 Çatışmanın eşkalı analiz edildi. Sorunlu bir durum olduğu vurgulandı çünkü karşı milliyetçilikler karşı toplumlardan ifade ediliyor. Bir partinin yönetimi ( ) liberal ve cumhuriyet bir çerçeve içerisinde sunuldu. Gerçekte, bu çerçevede sadece bir toplumun siyasal egemenliği vardı. Eşitsiz vatandaşlığın durumu analiz edildi ve milliyetçi Katolik İrlandalı gurupların örgütlenmesi ihtiyacı sunuldu ta siyasal hakları hareketinin görünmesi, İrlandalı Cumhuriyetçi Ordusu nun (İRA) yeniden görünmesi, toplumsal huzurunun bozulması ve sonraki dolaysız yönetimin üstelemesi anlatıldı. Konuşma, Kıbrıslı-Türk toplumudaki aktif vatandaşa karşı olan engellerin belirlenmesi ile başladı. Kıbrıslı-Türklerin güçlü bir pasifliği var. Bu pasiflik statükodan gelen kazançlara ve degişimden dolayı korkuya dayanıyor. Bazı nüfus gurupları hakim sınıftanın makamlarında bulunuyor. Hakim sınıf statükoyu korunuyor çünkü bu şekilde büyük kazanç olabilir. Bu durum aktif vatandaşın rolunu açıkça çiğnedi. Siyasal ve parti örgütü topluma uzatılıyor. Bazı katılanlar için bu durum çok sorunludur çünkü siyaset yaşamı parti mekanizmasından fethediliyor. Bu yüzden, vatandaşlığın özgür varoluşu için yer görünür bir şekilde sınırlıdır. Zaman zaman, birkaç vatandaşların eylemlerinin katı yasağı duyulur oldu. Vatandaşlar için her şey yasal değildi. Yani, faaliyetler bağımsız olduğu halde, vatandaşlar belirli durumlarda devletten izni almak gerekiyordu. Hükümet dışı örgütler (NGO) için finansman yetersizdir. Bu örgütlerle vatandaşlığın ortaklaşa uygulamalarının güçlendirmesi yapılabilir. Bu hal, onlara ilişkin eylemler için çok

3 ciddi bir sınırlamadır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin kabul edilmemesine bağlıdır. Türkiye ile bağımlılık ilişkileri önceki noktayla açıkça ilişkidedir. Başka devletlerle ilişkiler Türkiye yoluyla gerçekleştiriliyor. Bu yüzden, hayal kurmanın alanı sınırlanıyor. Avrupa vatandaşlığın elde etmesinin olasılığı, muhtemel ekonomi kazançları için konuşmaların çıkarına kenara koyuldu. Yapıların yeniden yapılandırması ve siyaset kültürünün gelişmesi ileri gitmedi. Kıbrıslı-Türk toplumu Kıbrıslı bir vizeye eğiliyor. Toplum başka şeylerden mağdur oluyor ve bu yüzden başka insanlara sayginin gelişmesini izin verilmiyor. Kuzeyde geniş siyaset kültürü aktif vatandaşı kuran fikirleri ve değerleri eğitmedi. Mesela, karşılıklı sayginin ve insan haklarının değerleri geliştirilmedi. Bu ana konulara başka iki konu katıldı. Yeni konular sonraki konuşmanın temelleriydi : Atölye çalışmasının üyeleri için, kuzeydeki Anan planı ve Kıbrıs ın Avrupa Birliği ne muhtemel katılması hakkında son protestoler önemli bir gelişmenin noktasıydı. Bu yüzden, katılanlar o konudan çok bahsetti. Aktif vatandaşların eyleminin işareti gibi, bu protestoler eski pratiklerinden uzaklaşmaya ve pasifliğin kesikliğina yön verdiler. Bir sorun var: Kuzeydeki pasiflik ve eylemcilik nasıl değerlendiriliyor? Açık bir konuşması yapıldı. Bu şeylerin iki kutuplu bir ayırmasının ulaşılmaz olduğunu iddia edildi. Gerçekte, belirsiz karışım gibi pasiflik ve eylemcilik sıkça birlikte varoldu. Bu yüzden, onlar için sadece genellikle konuşabiliriz. Belki, onların teklif edildiğini gibi, başka alanlarda çok pasifliğin olduğu halde, kuzeyde vatandaşın deneyimi güçlü kişisel eylemciliği siyaset eylemi ile bağdaştırıyor. Başka atölye çalışmasının üyeleri eylemciliğin en çok parçasının sadece

4 partilerin içinde sınırlandığını iddia ettiler. Bu durum pasifliği oluşturuyor ve bu sınırlama başka faaliyetlere katılmak için insaları iktidarsız ve isteksiz yapıyor. 12 Nisan: İkinci Topluluk Atölye Çalışması (Kıbrıslı-Rumlar) Bu atölye çalışmasında 16 Kıbrıslı-Rum katıldı. En fazla kişiler üniversite öğrencileri veya mezunlarıydı. Bazılar birçok hükümet dışı örgütlere (NGO) katılıyor. Başkalar geçmişte topluluk αtölye çalışmalarına katıldı. Başlangıçta, önceki günün konuşmasının çerçevesını tekrarlandı. Daha büyük bir gurup olduğu için, her kişi atölye çalışması hakkında ilk beklentilerini ifade etti. Dört konularda görüş birliği oldu: Nasıl ve hangi temelde bir arada yaşama ve karşılıklı saygi yeni Kıbrıs ta geliştiriliyor? Bir geleceğin anlaşması hangi ortak toprakta yapılıyor? Katılanlar Kıbrıs-Türklerin görüşlerine ve özellikle birleşik Kıbrıs tan beklentiler hakkında onlarla benzer ve farklı görüşlere rağbet etti. Bazılar atölyenin temel konusunun pratik uygulamasının meseleleri olduğunu belirtti. Akademik konuşmalarını istemediler. Sonda, okul bilgisinin üstesınden gelmek istediler. Bir kişi vatandaşlık hakkında gerçek bir karışıklığı ifade etti. Ayrıca, vatandaşlığın muhtemel neticelerini anlamak istedi. Konuşmanın temel konuları öyle sıralandı: Dinsel kimliğin (Ortodoksluk) ve milli kimliğin (Kıbrıslı-Rumlar) vatandaşlıkla (Kıbrıs Cumhuriyeti) ilişkileri güçlü olduğu için

5 vatandaşın belirlenmemiş anlamında ve pratik deneyiminde bir anlaşmazlık bulundu. Kıbrıslı-Rum toplumunun elemanı bağımsız faaliyet değil, parti faaliyetidir. Bazılar değişimin üstten aşağına yapıldığını belirtti. Çünkü kişisel faaliyetinin olanağı azaltılmış ve bu koşullar altında değişmek için büyük bir güçsüzlük var. Katılanlar partilerin kilit-konularda lider olduğunu ve çoğunluğun bu durumu kabul ettiğini belirtti. Mesela, 2003 yılının başlangıçta Anan Planına karşıya genel tutumu partilerin tutumundan tayın edildi. Bazı katılanlar için Kıbrıslı-Rumlar da genel bir kimlik bunalımı var çünkü hiç bir zaman kendi kendilerine karar vermediler Anayasası seçim olmadığını ama zorla kabul edilen bir şey olduğunu belirttiler. O zamanda Kıbrıslı-Rumların ateşli arzusu Yunanistan la birleşmekti. Sonra, konuşmayı kuran ve önceki görüşlerine destek olan konular ikiydi: 1. Kişiler vatandaşın bağımsızlıkla oyleme geçmeye şiddetli güçsüzlüğü için konuştular. Kıbrıslı-Rum toplumun tarihi bu güçsüzlüğü kanıtlıyor. 2. Toplumun devletle ilişkisi apaçık değildi. Onların ayırmasını teklif edildiği halde, birkaç kişi için bu anlamlar bağlıdır: devlet ve toplum özdeşleştiriliyor. Konuşma hakların ve zorunlulukların karmaşık konularına yolaçtı. Bir yandan devletin desteklemesinin zorunluluğu ve öte yandan devletin belirli haklar ve özgür faaliyet için garantisi. Atölye çalışmasının ikinci bölümünde katılanlar ikiye bölündü. Engeller ve fırsatlar hakkında konuşma başladı.

6 Gurup I Fırsatlar Vatandaşlığı güçlendiren ve aktif vatandaşları yaratan etkenler öyle sıralandı: Eğitimin önemli alınması. Hükümet dışı, spor ve kültürel örgütleri faaliyeti. Parti yapıları. Avrupa Birliği çerçevesi. Protestoler. Medyaların artırılmış kullanma. Değişik bilginin artırılmış sağlama ve bu bilgiye kolay ulaşabilme. Ortak faaliyetlerin başarılı yayılması ve çoğaltması. Kıbrıs ın tarihi ve kültürel geçmişinin araştırması. Engeller Topluma egemen olan ve faaliyetlerin dinamiğini bölen siyasal sistem. Kıbrıs ın tarihi geçmişi zaman zaman bağımsız teşebbüslere engel oluyor. Ekonomik durumlar. Kilısenin seçkin statüsü ve dinsel ve milli kimliği. Uygun eğitim teşebbüslerinin yetersizliği. Adadaki dil farklılıkları. Genel durumlardaki militarizmin gelişmesi. Güçlü bürokrasi. Gurup II Firsatlar Bu gurup aktif toplumdaki fırsatlar ve engeller için geniş ve uzun vadeli bir vize ile çalıştı. Avrupa çerçevesi en büyük fırsatı veriyor.

7 Ortak ekonomik ve siyasal ilgileri ortak bir toprağı yaratıyor. İki toplumun Anavatanlarla (Yunanistan ve Türkiye) ilişkisi yeniden gözden geçirilmelidir. Ayrıca, ortak bir Kıbrıslı devlet kimliği yaratılmalıdır. Kıbrıslı-Türk toplumu ile iletişim güçlendirilmelidir. Başkalarının masalı varolmamalıdır. Engeller Ulusal kimliğinin kaybolması için korku. Adadaki yabancı çıkarların tarihi ve devamlı etkisi. Anavatanların önemine geleneksel yaklaşma. Eğitim sistemi ile milliyetçi görüşlerinin türetmesi. Önemli toplumsal ve ekonomik farklılıklar. Partilerin ve temsilcilerinin çiğliğinden sorunlu olan siyasal sistem. 12 Nisan: Τοplumlararası Atölye Çalışması Bu atölye çalışması Lidra Palas ta gerçekleştirildi. Katılanların sayısı daha fazlaydı. Ayrıca, bu programda bizimle işbirliği yapılan kurumların temsilcileri de çalışmaya katıldı. Çalışmanın son bölümünde aşağıdaki konular incelendi: İlk başta kurallar ortaya konuldu. Düşünce alışverişi yapılması hedefimizin gerçekleştirilmesi için konuşma bir başkan tarafından idare edildi. Diğer katılanların karşıt görüşlerine saygi gösterildi. Hepsi güvenin düşünce alışverişinden ayrılmaması gerektiğini söyledi. Her kişi kendini tanıştırdı ve kısaca beklentilerinden bahsetti. İki toplumun karşılıklı düşüncesi, faaliyet ve kendileri için görüşlerine büyük bir ilgi gösterildi.

8 Daha sonra, önceki atölye çalışmaları hakkında konuştular. Bu çerçevede vatandaşlık konularından bahsettiler. Sadece bu görüşmeler yoluyla ortak bir zeminin gerçekleştirilebileceği kaydedildi. Aşağıdaki meseleler analiz edildi: 1. Toplumlararası diyalogun sorunları. 2. İki toplumun karakteri hakkında görüşler. Kuzey Kıbrıs taki siyasal ve ekonomik durumun (mutlakiyet, demokrası) nitelendirilmesi için en uygun şekil hakkında görüş alışverişi. 3. Retoriklerin üstesinden gelmek ve dolaysız ilişkileri başlatmak gerekiyor. Bu sorumluluk genç insanlar aittir. Aynı zamanda, katılanlar iki toplumun siyasi liderlerini eleştirdi. 4. Katılanlar için milliyetçilik veya milliyetçi eğilimi en menfi bir olaydır. Önceki atölye çalışmalarında Kuzey İrlanda nın İyi Cuma Anlaşması nın gelecekteki Kıbrıs ile bağdaştırılması kısaca sunuldu. Tartışma Kuzey İrlanda daki iç değişikliklerden bahseden anlaşmanın birinci noktası üzerinde yogunlaştırıldı. Bu çerçevede seçilmiş toplantı, ortak yürütme gücü ve iki toplumdaki önemli yasalarla desteklenen mekanizmalar gibi hususlar ele alındı. Ayrıca, İnsan Hakları Komisyonu nun oluşturmasıyla ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nin kararlarının uygulamasıyla Kuzey İrlanda da bir hakların kültürünün muhafaza edildiğinden bahsedildi. Eşitlik Komisyonu hakkında ve yasa kurumlarındaki eşitliğin prensiplerinin korumayı zorla kabul ettiren 75. Madde hakkında bilgi verildi. Katılanlar şiddetin bitirmesinden ve geçmişle uzlaşmadan bahsettiler. Bu çerçevede, Kuzey İrlanda daki can kaybı konusunu ele almak amacıyla bir Bakanın atanması ve kamu soruşturması hususunu konuştular. Vatandaşlarla kamu diyalogunun önemi hakkında tartışmayla vatandaşlık meselesi somutlaştı. Sonuç olarak, örnek bir danışma kurumu olan vatandaşların forumunun rolü vurgulandı. Bu forum devlet siyasetinin oluşturulmasına katılıyor. Toplum temsilcileri bu vasıtayla yönetme

9 sürecine katkıda bulunuyor. Son tartışmada tüm katılımcılar yer aldı. İkiye guruba ayrılarak aşağıdaki konuları analiz ettiler: 1. Kıbrıs sorununun yaşayabilen bir çözümü vatandaşlığın yeni ve daha etkili bir tanımın destekleyecektir. Bu tanım hangi vasıtayla yaratılacak? 2. Kıbrıs sorununun çözümünden sonra ve Kıbrıs ın Avrupa Birliği ne üye olmasından sonra, adadaki vatandaşlığın biçimi nasıl olacak? Atölye çalışmasının sonunda katılanlar geleceğin umutlarından bahsetti. Katılımcıların birkaç teklif aşağıdadır: Katılanların devamlı ilişkisi için bir Yahoo gurubunun yaratılması gerekiyor. Toplantılar sürekli olmalıdır. Topluluk ve toplumlararası atölye çalışmaları devam etmelidir. Atölye çalışmalarının sonuçları bütün katılanlara gönderilecektir.