Soru 2: Yeni Yatırım Teşvik Sistemi nde Bölgesel Teşvik Uygulamaları kapsamında İstanbul da hangi yatırım konularının desteklenmesi gerekmektedir?

Transkript

1 İSTANBUL BÖLGE PLANI HAZIRLIK ÇALIŞMALARI ETKİNLİK RAPORU Etkinlik Adı Yatırım Ortamı Tematik Çalıştayı Tarih, Saat 23 Mayıs 2013, 9:30 13:00 Yer WOW İstanbul Kongre Merkezi Yatırım Ortamı Tematik Çalıştayı saat 9:30 da (İSTKA) Planlama Programlama ve Koordinasyon Birimi Başkanı Burcu ÖZÜPAK GÜLEÇ in hoşgeldiniz konuşması ve katılımcıların kendilerini tanıtması ile başlamıştır. Burcu ÖZÜPAK GÜLEÇ tarafından İstanbul Bölge Planı hazırlık sürecine, Tematik Çalıştay ın amaç ve yöntemine dair bilgi verildikten sonra, İstanbul un Yatırım Ortamı konusunda mevcut durumu açıklayan teknik bir sunum Planlama Programlama ve Koordinasyon Birimi uzmanlarından Neşe TÜRKSEVEN tarafından gerçekleştirilmiştir. Teknik sunumları takiben katılımcılar alt çalışma gruplarına bölünmüş olup, strateji çalışmaları başlamıştır. Alt Grup Çalışma Konuları 2 oturumda gerçekleştirilen alt çalışma gruplarında aşağıdaki sorulara cevaplar aranmış; üçüncü oturumda ise her bir masada gerçekleştirilen grup çalışmalarının sonucu özet olarak bütün katılımcılara sunularak görüş ve değerlendirmeleri alınmıştır. 1. Oturum Soru 1: İstanbul un, başta araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) ve yenilik odaklı olmak üzere, yatırımları ve girişimleri çekme konusunda küresel rekabet gücünü nasıl arttırabiliriz? 2. Oturum Soru 1: İstanbul un ekonomik öncelikleri ve uzun vadede rekabetçiliğini geliştirmek istediği sektörler, yabancı yatırımların yöneldiği sektörlerle aynı olmayabilir. İstanbul un ihtiyaçları ve hedefleri doğrultusunda hangi sektörlerde yabancı yatırım çekilmesi gerekmektedir? Bunu sağlamak için neler yapılmalıdır? Soru 2: Yeni Yatırım Teşvik Sistemi nde Bölgesel Teşvik Uygulamaları kapsamında İstanbul da hangi yatırım konularının desteklenmesi gerekmektedir? Soru 3: Türkiye ye gelen yabancı yatırımların büyük bir kısmı İstanbul a gelmektedir. İstanbul a büyüme ve istihdam yaratacak yatırımları çekmek için neler yapılmalıdır?

2 Soru 4: İstanbul a gelen doğrudan yabancı yatırımların kalıcılığını sağlamak için neler yapılmalıdır? 3. Oturum Sunumlar ve değerlendirmeler. Kullanılan Yöntemler Birinci oturumda önerilerin yazılı olarak yapıldığı ve sonrasında masadaki grup tarafından tartışılarak belli başlıklar altında konsolide edildiği Fikir Tepsisi yöntemi kullanılmıştır. İkinci oturumda ise her bir masada grup tarafından seçilen moderatörün moderasyonunda gerçekleştirilen grup tartışmalarının yer aldığı World Cafe yöntemi uygulanmıştır. Bu yöntem sırasında ayrıca her bir masada bir İSTKA uzmanı raportör olarak görev yapmış; öneri ve görüşleri kayıt altına almıştır. Çalışmanın Genel Açıklaması Çalışmaya kamu kurumları, yerel yönetimler, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ve özel sektörden 17 kişi katılım sağlamıştır. Çalışma ile temel olarak «İstanbul da yatırım ortamının iyileştirilmesi ve nitelikli yatırımların çekilmesi» için temel stratejiler ve hedefler ortaya konması amaçlanmıştır. Buna yönelik olarak ise 5 soru ile katılımcıların görüşleri toplanmaya çalışılmıştır. Grup çalışmaları ile bu sorulara verilen cevapların veya getirilen önerilerin gruplarda tartışılması ve geliştirilmesi hedeflenmiştir. Yapılan son oturumda ise grup çalışmalarının bütün katılımcılara sunularak görüşlerinin alınması, bütüncül bir bakış açısıyla genel bir değerlendirmenin yapılması ve katılımcılar tarafından eksik kaldığı dile getirilen konuların da tartışılması amaçlanmıştır. Yapılan Sunumlar ve Strateji Önerileri Katılımcılar tarafından her bir soruya ilişkin olarak dile getirilen öneriler grup sunumlarında vurgulanan noktalar dikkate alınarak aşağıda verilmiştir. 1. OTURUM Soru 1: İstanbul un, başta Ar-Ge ve yenilik odaklı olmak üzere, yatırımları ve girişimleri çekme konusunda küresel rekabet gücünü nasıl arttırabiliriz? 1. Masa Fikirler 7 başlık altında toparlanmıştır: hukuk ve mevzuat, bürokrasinin işleyişi, yapısı ve kamu, sosyal yapı ve kültür, İstanbul un tanıtımı, teşvikler, ulaşım ve teknoloji başta olmak üzere altyapı, beşeri sermaye ve insan kaynakları.

3 Fikri mülkiyet haklarının geliştirilmesi, hukuki yapının geliştirilmesi. Daha adil bir vergi reformu oluşturulması. Kayıt dışı ekonominin sıfırlanması. Hukuk devleti imajı güçlendirilmesi. Patent kanunu ve uygulanmasında dünya standartlarının getirilmesi. Ulaşım başta olmak üzere altyapının geliştirilmesi. Ulaşım ağının geliştirilmesi, havacılık hizmetlerinin kalitesinin arttırılması. Uçuş ağının genişletilmesi. Yatırımın önündeki bürokratik engellerin asgari seviyeye indirilmesi. Kamu kurumlarının çok dilli hizmet vermesi. Sadece İstanbul un yatırım tanıtımına odaklanmış kurumların oluşturulması ve bu kurumların kapasitelerinin arttırılması. 2. Masa: Öne çıkan sektörler: yaratıcı endüstriler, turizm, finans ve bilişim. Öne çıkan sektörlerin İstanbul un tanıtımı, ülkenin tanıtımı ve diğer sektörleri destekleyici sektör olarak düşünülmesi. Turizmin çeşitleri ile ele alınması. Her sektörün kendi içinde kümelenmesi. Finans sektörünün öne çıkması ve finans sektörünün bilişim altyapısının güçlendirilmesine bağlı olarak bilişim sektörünün de öne çıkması. İstanbul un, bu sektörler dışındaki sektörlerin de en azından yönetim ofislerinin bulunduğu, dünyaya açılan bir merkez olarak değerlendirilmesi. İdeal yaşam koşullarının geliştirilebilmesine bağlı olarak öne çıkabilecek sektörler: inşaat ve ulaşım sektörleri. Yabancı yatırımın sürekliliğini sağlayabilmek için ideal konut ve ulaştırma projelerinin gerçekleştirilmesi. İstanbul un etkin tanıtımının yapılması. Altyapı imkânlarının geliştirilmesi. Araştırma altyapısı ile ilgili her sektör için teknoparklar oluşturulması. 3. Masa Benchmarking yaparak İstanbul un yatırım alanında dünyadaki rakipleri ile kıyaslanması ve buna dair analizler yapılması. Fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunması. Türkiye ye gelen yabancı yatırımcıların yaşayabileceği ortamlar yaratmak, bu insanların kendilerini evlerinde hissetmelerini sağlamak adına sosyal ve fiziki koşulların iyileştirilmesi, altyapının güçlendirilmesi, aidiyet duygusu oluşturulması. Belirlenen sektörlerde belirlenen hedef ülkelere yönelik tanıtım çalışmaları yapılması. Her türlü fiziki ve teknik altyapının ve insan kaynaklarını güçlendirilmesi.

4 4. Masa İşbirliği ve koordinasyonun sağlanması. İnsan kaynağının geliştirilmesi. Yaşam kalitesi belli bir seviyeye gelmiş bir şehircilik anlayışı üzerine stratejiler üretilmesi. Yatırımcılar için güven ortamının, teminatın sağlanması. Potansiyeli önceden görebilecek, bunu yatırımcıya anlatabilecek, gerektiğinde işbirliği ve koordinasyonu yürütecek bir İstanbul tanıtım ofisine ihtiyaç var. Uluslararası işbirliğine önem verilmesi. Bilişim ve telekomünikasyon altyapısının güçlendirilmesi. Afetle ilgili çalışmaların desteklenmesi, özel sektör ve kamu sektöründeki veri güvenliğinin sağlanması. 2. OTURUM Soru 1: İstanbul un ekonomik öncelikleri ve uzun vadede rekabetçiliğini geliştirmek istediği sektörler, yabancı yatırımların yöneldiği sektörlerle aynı olmayabilir. İstanbul un ihtiyaçları ve hedefleri doğrultusunda hangi sektörlerde yabancı yatırım çekilmesi gerekmektedir? Bunu sağlamak için neler yapılmalıdır? Soru 2: Yeni Yatırım Teşvik Sistemi nde Bölgesel Teşvik Uygulamaları kapsamında İstanbul da hangi yatırım konularının desteklenmesi gerekmektedir? Soru 3: Türkiye ye gelen yabancı yatırımların büyük bir kısmı İstanbul a gelmektedir. İstanbul a büyüme ve istihdam yaratacak yatırımları çekmek için neler yapılmalıdır? Soru 4: İstanbul a gelen doğrudan yabancı yatırımların kalıcılığını sağlamak için neler yapılmalıdır? 1. Masa Bilişim belli bir seviyeye gelmeden rekabet içinde bulunamayacağımızdan dolayı bu alanda yabancı yatırımcı çekilmesi. Her sene farklı konularda yatırımların öne çıkabileceği. Bilgi teknolojileri ve bilişim alanlarında yabancı yatırımın desteklenmesi. İnsan kaynağı ve eğitim konusunda yabancıların desteklenmesi. Turizm ve finans, ilaç ve tıbbi cihazlar, ulaşım sektörlerinde yabancı yatırımcılar çekilmesi. Tanıtım faaliyetlerinde proaktif olunması. Benchmark analizleri yapılarak İstanbul un rakipleri ile kıyaslanması. Nitelikli istihdam yaratılması, mesleki eğitimde kalifikasyon sağlanması ve özendirilmesi. Yabancı yatırımcının istihdam edeceği nitelikli işgücünün hazırlanması. Belli sektörlerle ilgili imar destekleri verilmesi. İstikrar, altyapı ve İK konuları ile ilgili iyileştirmeler yapılması.

5 Yabancı yatırımcıların öncelikleri olan güvenlik ve mevzuat kolaylıklarının gerçekleştirilmesi. 2. Masa İstanbul un sadece bir yönetim merkezi değil aynı zamanda bir tasarım merkezi olması. İstanbul un çok göç alan bir şehir olmasından dolayı kalifiye elemanlar olduğu gibi kalifiye olmayan elemanlar da mevcut; tasarım merkezi olmanın bir getirisi olarak istihdam yapısızın değişmesi; iyi eğitim almış, donanımlı insanların İstanbul da bir araya gelmesi. İstanbul un bölgeler bazında tanıtımı ve yöneticilere İstanbul hakkında bilgilendirme yapılması. İstanbul a gelecek yatırımcının müşteri olarak görülmesi; kalıcı olabilmeleri için kurumların yatırım yapılmadan önce olduğu gibi yatırımı esnasında ve hatta oturmuş olan yatırımların değerlendirmesi esansında da iletişim halinde olmaları. Yatırım ortamının güncellenmesi ve geliştirilmesi. 3. Masa Yatırım ihtiyacı olan sektörler: Yaratıcı Sektörler, Finansal Hizmetler, Elektronik-Bilişim- Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Sağlık-Eğitim, Ulaştırma ve Lojistik, Kentsel Dönüşüm ve Çevre Teknolojileri (urban transformation, sürdürülebilirlik, depreme hazırlık, akıllı şehirler) Yeni nesil finansal enstrümanların piyasaya sunulması ve teşviklerin verilmesi. Bilgi ve İletişim Teknolojileri konusunda imalata indirgenmiş bir teşvik sisteminin kapsamı genişletilerek, sadece üretimin değil tasarımın da teşvik edilmesi. Bilgi ve İletişim Teknolojileri altında bazı alt başlıkların desteklenmesi (veri depolama, bilişim altyapısı, veri güvenliği vb.). Uluslararası şirketlerin İstanbul da bölgesel üsler kurmalarının teşvik edilmesi. Turizmin konvansiyonel türlerinin değil yeni nesil turizm çeşitlerinin desteklenmesi: eko turizm, sürdürülebilir turizm, kongre turizmi alanlarının teşvik sistemine eklenmesi. Kentsel dönüşüm projelerinin teşvik sistemine alınması. Kültür, sanat ve eğlence sektöründe teşviklerin verilmesi. Makroekonomik istikrarın sağlanması. Yatırım ortamının iyileştirilmesi, çağın ihtiyaçlarına göre modernleştirilmesi. Teşviklerin çeşitlendirilmesi. Yatırımcılara destek veren kurumların güçlendirilmesi ve hizmet kalitelerinin arttırılması. İstanbul un kronikleşmiş sorunlarının (ulaşım, çevre, güvenlik, yabancı dil vb.)çözümüne yönelik çalışmalar yapılması.

6 4. Masa İstanbul Finans Merkezi projesi ve 2023 hedefleriyle uyumlu olduğu için finans ve bankacılık sektöründe yatırımların çekilmesi ve bu alanlarda teşvikler verilmesi. İstanbul un uluslararası finans merkezi olarak geliştirilmesi projesine hız verilmesi. Teknoloji ve Ar-Ge yatırımlarının çekilmesi ve bu alanlarda teşvikler verilmesi. Turizm, kültür ve bilişim sektörlerinin ön plana çıkarılarak bu alanlarda yatırımın çekilmesi ve teşvikler verilmesi. Katma değer yaratan, orta ve yüksek teknoloji kullanan, Ar-Ge ye dayalı sektörlerin belirlenip bu alanlara yatırım yapılması (örnek: ilaç Ar-Ge si) ve teşvikler verilmesi. İlaç sektörü de teşvikler kapsamında yer alması. İlaç sektöründe yıllık 130 milyar dolarlık Ar-Ge yatırımının en azından %1 ini çekilmesi ve yaklaşık 1,5 milyar Dolarlık yatırım kazanılması (mevcut 60 milyon Dolar). İlaç sektörüne özel kümelenmeler ve teknopark oluşturulması. Türkiye nin ilaçta dünya tedarikçisi olması. İlaç Ar-Ge sine, temel ve klinik araştırmalara yatırım yapılması. İstanbul da eğitim sektörünün teşvik edilmesi. Büyüme ve istihdam sağlayan alanların belirlenmesi: turizm, gayrimenkul sektörü, dizi sektörü. İstanbul un tanıtımın etkin bir şekilde yapılması. Kanal İstanbul Projesinin çok ciddi istihdam sağlayabileceği fakat aynı zamanda büyük göç yaratabileceği İstanbul un uluslararası finans merkezi olarak geliştirilmesi projesi ile birlikte beyaz yakalı çalışanların İstanbul a çekebilecek olmasının önünün açılması. Bölgesel yönetim merkezlerini eğitim sektörünün göz ardı edilemeyeceği, küresel işgücünün ailelerinin bu eğitim kurumlarına ihtiyaç duyacağı. Yatırımların kalıcılığı için aidiyet ruhunun yaratılması, sosyal ortamlar yaratılması, daha yaşam kalitesinin yükseltilmesi. Ar-Ge ve katma değer yaratan yatırımların sürdürülebilirliğini sağlamak için fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunması. İstikrarlı ve güvenli ekonomik, siyasi ve sosyal bir ortamın yaratılması. Teşvik alanlarının güncellenmesi. Ar-Ge altyapısının ve insan kaynakları altyapısının güçlendirilmesi. Ulaşım alternatiflerin geliştirilmesi.

7 İsim Hikmet BALTACI Nesrin BAŞPINAR Hasan ÇAMCI Dr. İlkay ÇAPRAZ Betül ÇELİKKALELİ Osman ÇİVELEK İsmail ERŞAHİN Hande GÖKSOY Çisel İLERİ Betül KENCEBAY Mahmut Muhiddin KESKİN Ahmet Kerim NALBANT Mustafa OĞUZ Mustafa RUMELİ Atiye Gamze ŞAHBAZ Saniye THOMAS Ulaş YILDIZ Burcu ÖZÜPAK GÜLEÇ Abdülmecit KARATAŞ Neşe TÜRKSEVEN Zekeriya SÖNMEZ Onur PARTAL Serkan KORKMAZ ARSLAN Betül CELEP Duygu ÇELEBİ Ahmet Alperen SAĞKAYA KATILIMCI LİSTESİ Kurum İstanbul Sanayi Odası İstanbul İl Özel İdaresi İstanbul Büyükşehir Belediyesi İstanbul Ticaret Odası Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Şubesi TÜRKONFED İstanbul Sanayi Odası T.C. Başbakanlık Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği (AİFD) İktisadi Kalkınma Vakfı TÜYİD Yatırımcı İlişkileri Derneği T.C. Başbakanlık Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı İstanbul İl Özel İdaresi Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) T.C. Başbakanlık Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı TÜRKONFED İstanbul Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı İl Müdürlüğü KOSGEB İkitelli