Kaba doğum hızı, gelişmiş ülkelerdeki kaba doğum hızı, gelişmemiş toplumlara göre daha düşüktür.

Transkript

1 AŞAĞIDAKİ SORULARI CEVAPLAYINIZ 1. Hasta olmamak, sağlıklı olmak için yeterli midir? Sağlıklı olmanın ölçütleri nelerdir? Sağlık, sadece hasta veya sakat olmamak değil; bedensel, zihinsel, ruhsal ve sosyal yönlerden tam bir iyilik hâlinde bulunmaktır. Sağlıklı olmanın ölçütleri bedensel iyilik hâli, ruhsal iyilik hâli, zihinsel iyilik hâli, sosyal iyilik hâlidir. 2. Sağlığımızı etkileyen biyolojik etmenleri yazınız? Mikroorganizmalar, vektörler, mantarlar, alerjenler, hayvansal ve bitkisel zehirler biyolojik etmenlerdendir. 3. Engelli olmak ne anlama gelmektedir? Başlıca engel türleri nelerdir? Kişisel ya da sosyal yaşantısında kendi kendisine yapması gereken işleri doğuştan ya da sonradan olma herhangi bir noksanlık sonucu yapamayanlar, engelli olarak tanımlanmaktadır. Dünyada ve Türkiye'de yaygın olarak; zihinsel, görme, işitme, ortopedik engel türleri bilinmektedir. 4. Koruyucu sağlık hizmetlerinin yararları nelerdir? Koruyucu sağlık hizmetleri bireyi ve toplumu bilgilendirerek hastalıklardan korunmayı amaçlar. Hastalıkları ortaya çıkmadan önce önlemek tedavi etmekten daha kolay ve ekonomiktir. Kişileri hastalanmaktan, yaralanmaktan, sakat kalmaktan ve erken ölümden korur. 5. Tedavi edici sağlık hizmetlerinin aşamalarını yazarak her bir basamak için başvurulabilecek sağlık kuruluşlarına örnek veriniz. Tedavi edici sağlık hizmetleri üç aşamada gerçekleştirilir: Birinci basamak tedavi hizmetleri: Bu hizmetler esas olarak yataksız sağlık kuruluşlarında ve koruyucu hizmetlerle bir arada, aile sağlığı merkezleri ile toplum sağlığı merkezleri, hastanelerin poliklinikleri ve muayenehanelerde bu hizmetler verilmektedir. İkinci basamak tedavi hizmetleri: Hastaların yataklı bir sağlık kuruluşunda (hastanelerde) tedavi edilmeleridir. Üçüncü basamak tedavi hizmetleri: Bu hizmetler genellikle kanser, verem, sinir ve ruh hastalıkları gibi özel dal hastanelerinde ve üniversite hastanelerinde verilir. 6. Bir toplumun sağlık düzeyinin belirlenmesinde yararlanılan ölçütler nelerdir? Az gelişmiş bir toplumda gelişmiş toplumlara göre bu ölçütlerin düşük mü yoksa yüksek mi olacağını değerlendiriniz. Kaba doğum hızı, gelişmiş ülkelerdeki kaba doğum hızı, gelişmemiş toplumlara göre daha düşüktür. Kaba ölüm hızı, Sağlık hizmetlerinden tam yararlanan gelişmiş bir ülkede yaşam süresi uzun, kaba ölüm hızı düşüktür. Gelişmemiş bir ülkede yaşam süresi kısa, kaba ölüm hızı yüksektir. Ana ölüm hızı, gelişmiş ülkelerde düşük, geri kalmış ülkelerde yüksektir. Bebek ölüm hızı, Az gelişmiş ülkelerde bu oran gelişmiş ülkelere göre yüksektir. Nüfus artış hızı, Gelişmiş ülkelerde nüfus artış oranı oldukça düşüktür. Beklenen yaşam süresi, gelişmiş ülkelerde yüksektir. 7. Bir sağlık kuruluşunda tedavisi devam eden Burcu Hanım, hastalığının durumu ve uygulanacak tedavi konusunda bilgi sahibi olmak istemekte, ayrıca tedavisini evine daha yakın olan aynı nitelikte bir başka hastanede sürdürmek istemektedir. Burcu Hanım'ın bu durumda faydalanabileceği hasta hakları nelerdir? Kendi sağlık durumu hakkında mevcut sağlık hizmetleri, bilimsel araştırma, teknolojik yenilikler ve bunlardan nasıl yararlanabileceği konusunda bilgi alma, Farklı tedavi yöntemleri, tedaviyi verecek kişiler ve kuruluşlar arasında seçim yapma, Kendi kişisel ihtiyaçlarına göre teşhis ve tedavi programlarını yönlendirme, 8. Bilinen ve süregelen bir hastalığı olmayan Eda Hanım'ın bir süredir baş dönmesi ve hâlsizlik gibi şikâyetleri vardır. Geçirdiği trafik kazasında sağ bacağını kaybeden Emre Bey ise protez bacak kullanmakta ancak bu durum onun sosyal yaşantısını olumsuz etkilemektedir. Karşı karşıya oldukları sağlık sorunları için Eda Hanım ve Emre Bey'e kaçıncı basamak sağlık kuruluşlarına gitmeleri gerektiği konusunda öneride bulununuz. Eda Hanım Birinci basamak tedavi hizmetlerinden, Emre Bey Üçüncü basamak tedavi hizmetleri veren sağlık kuruluşlarından yararlanmalıdır. 9. Büyüme ve gelişme kavramlarını açıklayınız. Büyüme, canlı vücudunun hacim ve kütlece artışıdır. Örneğin boy uzaması, kilo artışı, birer büyüme olayıdır. Gelişme ise hücre ve dokuların yapı ve bileşimlerindeki değişimler sonucu işlevlerinin belirli bir olgunluğa erişmesi olarak tanımlanabilir. Örneğin konuşma, öğrenme gibi zihinsel etkinlikler gösterebilme, insan ilişkileri kurabilme birer gelişme olayıdır. Buradaki olgunlaşma kavramı, insanların zihinsel ve bedensel yeteneklerinin en üst düzeyde gelişmesini ifade eder. Öğrenme ise bir konuda bilgi edinmek, yetenek ve becerilerini ilerletmek anlamına gelir. 10. Büyüme ve gelişmenin takibi için hangi ölçümler düzenli olarak yapılmalıdır? Bebeklik ve çocukluk dönemlerinde boy uzunluğu, vücut kütlesi, baş çevresi gibi ölçümler belirli aralıklarla düzenli olarak yapılmalıdır. 11. Büyüme ve gelişmeyi etkileyen etmenler nelerdir? Genetik Etmenler, Hormonlar, Beslenme, Fiziksel Çevre büyüme ve gelişmeyi etkileyen etmenlerdir.

2 12. Büyüme ve gelişme dönemleri nelerdir ve bu dönemler hangi yaşları kapsar? A. Bebeklik Dönemi: Doğumdan birinci yaşın sonuna kadarki dönem (0-12 ay) B.Çocukluk Dönemi: 1-12 yaş arası dönem C. Ergenlik Dönemi: yaşlar arasındaki dönem Ç. Yetişkinlik Dönemi: yaşlar arası dönem D. Yaşlılık Dönemi: 65 yaş ve üzeri döne 13. Ergenlik döneminde kızlarda ve erkeklerde görülen bedensel değişiklikler nelerdir? Erkeklerde kas, kızlarda ise yağ dokusunun artışı fazladır. Erkeklerde kaslar belirginleşirken, kızlarda göğüsler ve kalça büyür. Hem kız hem de erkeklerde koltuk altları ve cinsel organların çevresinde kıllanma meydana gelir. Bu dönemde kızlarda görülen en önemli değişikliklerden biri âdet (menstruasyon) kanamalarıdır. Ergenlik dönemine giren erkeklerde sakal, bıyık oluşumu, gırtlak yapısının ve ses tellerinin gelişmesi sonucu ses kalınlaşması meydana gelir. Erkek üreme organlarından olan testislerde spermler oluşmaya başlar. Buna bağlı olarak meni meydana gelir. Hem kız hem de erkeklerde ergenlik döneminde yag ve ter bezlerinin daha çok çalışmasına bağlı olarak sivilcelenmeler başlayabilir yaşındaki Erdal Bey emekli olduktan sonra evine kapanmış, huysuz ve inatçı bir insan olmuştu. Erdal Bey'in toplum yaşamına katılması, daha sağlıklı ve mutlu bir yaşlılık dönemi geçirmesi için ona neler önerirsiniz? Bilgi ve deneyimlerini aktararak, dün ile bugünü arasında köprü kurarak evlat ve torunlarına tecrübelerini aktarmalı. İlgi alanlarına uygun hobi ve benzeri etkinliklerle uğraşmalı. 15. Doğuştan gelen ya da sonradan geçirilen hastalık veya kazalar sonucu ortaya çıkan engellilik nasıl önlenebilir? Akraba evlilikleri engellenerek, trafik kurallarına uyularak veya gebelikte zararlı alışkanlıklardan uzak durularak, çocukluk dönemi hastalıkları; ev, iş ve trafik kazaları önlenerek engelliliğe neden olan etkenler önemli ölçüde azaltılabilir. AŞAĞIDAKİ BOŞLUKLARI DOLDURUNUZ 1. Dünyada ve Türkiye'de yaygın olarak; zihinsel, görme, işitme, ortopedik engel türleri bilinmektedir. 2. İnsanın çevresinde bulunan bütün canlılar ve bu canlılara ait ürünler biyolojik etmenleri oluşturur. 3. Hava kirliliği, gıda katkı maddeleri ve kanserojen maddeler insan sağlığını bozan kimyasal etmenlerdendir. 4. Hastalıkların belirtisi olduğu ya da belirtilerin hafif olduğu dönemlerde teşhis edilerek tedavi edilmesi ikincil koruma hizmetleridir. 5. Hastaların ilk başvurduğu sağlık kuruluşunda ayakta veya evde tedavi ve danışma hizmeti şeklinde verilen sağlık hizmetleri birinci basamak tedavi hizmetleridir. 6. Hekimler, hastalığı "Vücudu oluşturan doku ve hücrelerde meydana gelen yapısal veya işlevsel değişikliklerin oluşturduğu durum." olarak tanımlar. 7. Engellilik, doğuştan gelen ya da sonradan geçirilen hastalık veya kazalar sonucu ortaya çıkan bir durumdur. 8. Mikroorganizmalar, vektörler, mantarlar, alerjenler, hayvansal ve bitkisel zehirler biyolojik etmenlerdendir. 9. Bir insanın ya da ailenin meslek, eğitim seviyesi, yaşam koşulları, konut sahipliği ve konutun fiziki şartları gibi faktörlerden kaynaklanan etmenlere Sosyoekonomik etmenler denir. 10. Kişide hastalık başlamadan önce bazı önlemler alarak söz konusu hastalığın ortaya çıkmasını önlemek birincil koruma hizmetleridir. 11. Hastalıkların ve sakatlıkların iyileştirilmesine yönelik yapılan tıbbi işlemlerin tümü tedavi olarak adlandırılır yaşlar arasını kapsayan büyüme ve gelişme dönemine oyun dönemi denir. 13. Doğumdan birinci yaşın sonuna kadarki dönem (0-12 ay) bebeklik dönemi olarak adlandırılır. 14. Geç ergenlik, yaşlar arası dönemdir. Cinsiyete bağlı gelişim tamamlanır. Duygusal karmaşalar azalır. 15. Tanımayı ve öğrenmeyi içeren tüm zihinsel etkinliklerin artışı bilişsel gelişme adını alır. 16. İnsan sağlığını etkileyen çevresel etmenler; fiziksel, biyolojik ve kimyasal olmak üzere üç gruba ayrılır. 17. Bireyin, ailenin ya da toplumun örf, âdet, gelenek ve görenekler, dil, din, ırk gibi özelliklerinden doğan davranışları sağlığa etki eden kültürel etmenlerdir. 18. Kaza veya hastalıklara bağlı olarak gelişen kalıcı bozukluklar veya sakatlıkların günlük yaşamı etkilemesini önlemek ya da bu etkiyi en aza indirmek için düzenlenen sağlık hizmetleri rehabilitasyon veya rehabilite edici sağlık hizmetleri adını alır. 19. Koruyucu sağlık hizmetleri kişiye yönelik ve çevreye yönelik olmak üzere ikiye ayrılır. 20. Çocukluk dönemi, fiziksel ve psikolojik özelliklerine göre üç grupta inceleyebiliriz. 21. Erken ergenlik, yaşlar arası dönemdir. Bu dönemde bedensel değişim ve cinsiyete bağlı özelliklerin gelişimi başlar. 22. Fiziksel ve zihinsel bir rahatsızlık nedeniyle bazı hareketlerin, duyuların ya da işlevlerin kısıtlanması engellilik veya sakatlık olarak adlandırılır. 23. Bünyesel etmenler, bireyin vücudu ile ilgili genetik, hormonal ve metabolik bozuklukları kapsar. 24. Zararlı mikroorganizmalara patojen adı verilir. 25. İnsan sağlığına zarar veren biyolojik, kimyasal, fiziksel ve sosyoekonomik etmenlerin yok edilmesi, toplumun bu etmenlerin etkilerinden korunması ve hastalıkların tedavi edilmesi için yapılan çalışmalar sağlık hizmeti olarak adlandırılır. 26. Çevrede sağlığı olumsuz yönde etkileyen etmenleri yok ederek ya da zararsız hâle getirerek sağlıklı bir çevre oluşturmayı amaçlayan hizmetlere çevreye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri denir. 27. Karşılaşılan güçlüklerle mücadele edebilme ve değişen koşullara uyum sağlayabilme ruhsal iyilik hâlinin birer göstergesidir. 28. Oyun dönemi, 3-6 yaşlar arasını kapsayan dönemdir. Bu dönemdeki çocuk, kendi yaşıtlarıyla oynamayı sever. Sürekli soru sorar ve öğrenmeye karşı isteklidir yaş ve üzeri dönem yaşlılık dönemi olarak adlandırılır.

3 30. Bir konuda bilgi edinmeye, yetenek ve becerilerini ilerletmeye öğrenme denir. 31. Okul çağı dönemi, çocuğun toplumsal çevreye karıştığı 6-11 yaşlar arasındaki dönemdir. Bu dönemde çocuğun büyüme hızı yavaşlar, el, kol ve konuşma becerileri artar. 32. Bir kişinin hastalığının ortaya çıkmasıyla sahip olduğu haklara hasta hakları denir. 33. Sağlık hizmetlerinin değerlendirilmesi ve sağlık sorunlarının çözümüne yönelik planlar yapılabilmesi için sağlık düzeyinin sayısal olarak ölçülmesi gerekir. Bu amaçla kullanılan sayısal değerlere sağlık ölçütleri (sağlık göstergeleri) adı verilir. 34. Patojen mikroorganizmaları bünyesinde barındıran ve bunların insan ya da hayvanlara taşınmasına aracılık eden canlılara vektör denir. 35. Üçüncül koruma, hastalık ortaya çıktıktan sonra hastalığın en iyi şekilde tedavisi, sağlıklı organlara vereceği zararın azaltılması ve sakatlığa neden olmasının önlenmesi gibi hizmetleri kapsar 36. Birleşmiş Milletler Sakat Hakları Bildirgesi'nde "Kişisel ya da sosyal yaşantısında kendi kendisine yapması gereken işleri doğuştan ya da sonradan olma herhangi bir noksanlık sonucu yapamayanlar", engelli olarak tanımlanmaktadır. 37. Canlı vücudunun hacim ve kütlece artışı büyüme olarak adlandırılır. 38. Özerklik dönemi, çocuğun 1-3 yaşları arasındaki dönemidir. Bu döneminde çocuk, yürümeye, konuşmaya ve araştırmaya başlar. 39. Toplumdaki her bireyin beden ve ruh sağlığı içinde yaşayabilmesi sağlık hakkı olarak adlandırılır. 40. Rehabilite edici hizmetler fiziksel ve psikososyal olmak üzere iki çeşittir. 41. Ergenlikte, özelliklerine göre erken ergenlik, tam ergenlik ve geç ergenlik olmak üzere üç farklı dönem ayırt edilir. 42. Kişileri hastalanmaktan, yaralanmaktan, sakat kalmaktan ve erken ölümden korumak amacıyla verilen sağlık hizmetlerini koruyucu sağlık hizmetleri olarak tanımlayabiliriz. 43. Koruyucu sağlık hizmetleri kişiye ve çevreye yönelik olarak ikiye ayrılır: yaşlar arasındaki dönem ergenlik dönemi adını alır. Bu dönemin en belirgin özelliği, hızlı fiziksel büyümenin yanı sıra cinsel ve ruhsal gelişmenin de hızlı olmasıdır. 45. Büyüme, canlı vücudunun hacim ve kütlece artışıdır. 46. Gürültü, radyasyon, ısı, ışık, su ve iklim şartları sağlığı etkileyen fiziksel etmenlerin başlıcalarıdır. 47. Çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük olup ancak mikroskop ile görülebilen organizmaların genel adı mikroorganizmadır. 48. Bitkisel ve hayvansal zehirler, sağlığı etkileyen biyolojik etmenlerdendir. 49. Hücre ve dokuların yapı ve bileşimlerindeki değişimler sonucu işlevlerinin belirli bir olgunluğa erişmesi gelişme olarak tanımlanabilir yaş arası dönem, çocukluk dönemi olarak adlandırılır. 51. Özerklik dönemi, çocuğun 1-3 yaşları arasındaki dönemidir. Bu döneminde çocuk, yürümeye, konuşmaya ve araştırmaya başlar. 52. Tam ergenlik, yaşlar arası dönemdir. Cinsiyete bağlı gelişim sürer. Ruhsal yönden gencin kendi kimliğini bulmaya ve bağımsızlık kazanmaya çalıştığı, duygusal karmaşaların yaşanabileceği bir dönemdir yaşlar arası dönem, yetişkinlik dönemi olarak adlandırılır. 54. Bitki ve hayvanların bünyesinde bulunan ve insan sağlığını tehdit eden kimyasal maddelere bitkisel ve hayvansal zehirler denir. AŞAĞIDA VERİLEN ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARI CEVAPLANDIRINIZ. 1. Aşağıdakilerden hangisi Dünya Sağlık Örgütünün kısaltmasıdır? A) WHS B) WTO C) WSO D) WHO E) WHY 2. Rehabilitasyon hizmetlerinin amacı nedir? A)Kişilerin tekrar iş yapabilecek fiziksel duruma gelmesini sağlamak B)Hastalıkların erken dönemde teşhis edilip tedavisini yapmak C)Bulaşıcı hastalıklar konusunda kişileri bilgilendirmek D)Hızlı etkin sağlık hizmeti vermek 3. Aşağıdakilerden hangisi, vektörlerin bulaştırdığı bir hastalıktır? A) Çocuk felci B) Sıtma C) Kızamık D) Kabakulak E) Kızıl I-Aile planlaması II-Bağışıklama III-Erken tanı tedavi 4. Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleridir? a) sadece I b) sadece II c) sadece III d) I-II e) I-II-III I. Mikroorganizmalar II. Bitkiler III. Hayvanlar IV. Kültürel etmenler 5. Yukarıda verilenlerden hangileri biyolojik çevreyi oluşturan ögelerdendir? A) I - II B) I - III C) I - II III D) II - III - IV E) III - IV 6. Aşağıdaki işlemi yapan bir birey, ülkenin sağlık düzeyini gösteren hangi ölçüte ulaşmayı amaçlamıştır?, ğ ş ö ü x ğ A) Ana ölüm hızı B) Kaba ölüm hızı C) Bebek ölüm hızı D) Kaba doğum hızı 7. Aşağıdakilerden hangisi, bir ülkenin sağlık düzeyini gösteren ölçütlerdendir?

4 A) Üretim artış hızı B) Evlenme yaşı C) Ülkedeki kadın erkek sayısı D) Okul öncesi eğitim kurumları sayısı E) Nüfus artış oranı 8. 1 yılda gebelik, doğum ve lohusalık döneminde meydana gelen yaş arası kadın ölümleri sayısının 1 yılda canlı doğum sayısına oranının ile çarpımıyla elde edilen sayıya ne denir? a) Ana ölüm hızı b)kaba doğum hızı c)kaba ölüm hızı d)bebek ölüm hızı e)nüfus artış oranı 9. Gözle görülemeyen küçük canlılara ne ad verilir? a) Vektör b) Hayvan c)bitki d)canlı e) Mikroorganizma 10. Aşağıdakilerden hangisi bütünüyle hasta veya hasta yakınlarının sorumluluğu olan konulardandır? A. Tanı ve tedavi yönteminin belirlenmesi B. Yatarak tedavi sırasında hastanın öz bakımının sağlanması C. Randevu zamanının belirlenmesi D. Hastanın sağlık bilgilerinin sağlık personeline aktarılması E. Tanı ve tedavi konusunda bilimsel araştırma ve teknolojik yeniliklerin bilin I- ısı II-stres- III-ışık IV- radyasyon V- kanalizasyon suları VI-bozuk yiyecekler VII-çöpler VIII- iklim şartları IX-Su X- gürültü XI-giyim eşyaları XII-taşıtlar XIII-mezarlıklar XIV-yaşadığımız ev 11. Yukarıdakilerden kaç tanesi insan sağlığını tehdit eden fiziksel etmenlerdendir? a) XII b) VIII c) XIII d) V e) XIV 12. Aşağıdakilerden hangisi kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri içinde verilmektedir? A) Temiz içme suyu sağlanması B) Hava kirliliği ile mücadele edilmesi C) Hastalıklar konusunda bireylerin bilgilendirilmesi D) Katı ve sıvı atıkların zararsız hâle getirilmesi 13. Aşağıdakilerden hangisi sağlığa etki eden bünyesel etmenlerden değildir? a) Metabolizma hastalıkları b) kalıtım yoluyla geçen hastalıklar c) Hormonal düzensizlik d) Genetik bozukluklar e) Kirli sular 14. Aşağıdakilerden hangisi sağlığa etki eden Çevresel etmenlere dahildir? a) Temel madde eksiklikleri b) Sosyal, kültürel ve ekonomik etmenler c) Kimyasal etmenler d) Biyolojik etmenler e) Hepsi 15. Aşağıdakilerden hangisi vektörlerin yol açtığı hastalıklardandır? a) Kolera b) Soğuk algınlığı c) Veba d) Menenjit e) Kanser 16. I. Kaba doğum hızı II. Nüfus artış hızı III. Kadın/erkek oranı Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri bir ülkenin sağlık düzeyini belirlemede ölçüt olarak alınabilir? A.Yalnızl B. I ve II C. I ve III D. II ve III E. I, II ve III 17. Aşağıdakilerden hangisi rehabilitasyon çalışmalarının amaçlarından değildir? a) Yeni beceriler kazandırma b) Sosyal uyum çalışmaları c) Gelir düzeyinin yükseltilmesi d) Bedensel yeteneklerin arttırılması e) Yeniden kendine güven hissinin oluşması 18. Aşağıdakilerden hangisi hastalık ve kazalar sonucu sakat kalarak iş gücünü kaybeden kişilerin sakatlıklarının giderilmesi, bedensel yeteneklerinin artırılması, yeni becerilerin kazandırılması, sosyal ve iş uyumunun sağlanması için yapılan çalışmalara verilen isimdir? A. Detoksifikasyon B) Rehabilitasyon C) Ovulasyon D) Enfeksiyon E) Oryantasyon 19. Bir ülkede aile planlaması uygulamalarının artması ve yaygınlaşması; I. Kaba doğum hızı II. Bebek ölüm hızı III. Nüfus artış hızı gibi sağlık göstergelerinden hangisinin ya da hangilerinin azalmasına neden olur? A. Yalnızl B. Yalnız II C. Yalnız III D. İve III E. I, II ve III I.Sağlık Eğitim II.İlaçla Koruma III.Erken Tanı IV.Aile planlaması V.İlk yardım VI.Rehabilitasyon 20. Yukarıdakilerden kaç tanesi sağlam kişiye yönelik önlemler arasında yer alır? A) II B) III C) IV D) V E)VI I-Ana ölüm hızı II-Çocuk ölüm hızı III-Nüfus artış hızı 21. Yukarıda verilenlerden hangisi yada hangileri sağlık düzeyini gösteren ölçüttür? a) sadece I b) sadece II c) sadece III d) I-II e) I-II-III 22. Sağlıkla ilgili yapılan harcamalar için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? a) Doğuştan beklenen yaşam süresi artar. b) Doğuştan beklenen yaşam süresi etkilenmez. c) Çocuk ölüm hızı azalır. d) Ana ölüm hızı azalır e) Ülke ekonomisini olumlu etkiler. 23. I. Anneme basit ev işlerinde yardım edebilirim. Annemden ayrılmam gerekirse ağlamam. Bir başkası üzgün ya da mutlu olduğunda anlarım. II. 1, 2, 3. sayılarını sırasıyla söyleyebilirim.

5 III. Arkadaşlarımla oyunlar oynar, grup içinde iş birliği yaparım. Kurallara uyabilirim Yukarıda 4 yaşında bir çocuğun gelişim özellikleri yer almaktadır. Bu gelişim özelliklerinin bilişsel mi, duygusal mı yoksa sosyal mi olduğu aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? I II III A. Sosyal Bilişsel Duygusal B. Duygusal Bilişsel Sosyal C. Bilişsel Duygusal Sosyal D. Duygusal Sosyal Bilişsel E. Sosyal Bilişsel Duygusal I-Genetik bozukluk II-Hormonal bozukluk III-Vektörel bozukluk 24. Yukarda verilenlerden hangisi veya hangileri bünyesel etmen değildir? a) sadece I b) sadece II c) sadece III d) I-II e) I-II-III 25. Aşağıda verilenlerden hangisinin nedeni vektörlerdir? a) Tifüs b) Kolera c) verem d) zatürree e) Guatr 26. Aşağıda verilenlerden hangisi çevresel etmenlerden değildir? a) Biyolojik etmenler b) Fiziksel etmenler c) Kimyasal etmenler d) Metabolik bozukluklar e) Sosyal, kültürel ve ekonomik etmenler 27. Aşağıdakilerden hangisi kişiye yönelik ikincil korunma uygulamalarındandır? a) Genetik danışma b) Aile planlaması ile ilgili bilgilendirme c) Sağlık eğitimi d) Hastalığın erken tanısının konması e) Doğru beslenme programı 28. Sağlıkla ilgili problemlerin tespit edilmesi, çözümlerinin planlanması ve verilen sağlık hizmetlerinin değerlendirilebilmesi için gerekli sayısal değerlere ne denir? a) Sağlık ölçütleri b) Ana ölüm hızı c ) Sağlığa etki eden etmenler d) Sosyal, kültürel ve ekonomik etmenler e) Hiç biri 29. Bir ülkenin sağlık ölçütleri aşağıdakilerden hangileri ile belirlenir? a)ölüm b) hastalık c) doğum d) sakatlık e) hepsi I-ana ölüm hızı II-kaba doğum hızı III-kaba ölüm hızı IV-bebek ölüm hızı V-nüfus artış oranıdır. 30. Yukarıdakilerden hangileri başlıca sağlık ölçütleri içinde yer alır? a) I-II-IV-V b) II-III-V c) I-IV-V d) I-II-III-IV e) I-II-III-IV-V 31. Toplumda bir yılda meydana gelen canlı doğum sayısının, aynı toplumun yıl ortası nüfusuna oranının 1000 ile çarpılmasıyla elde edilen sayıya ne denir? a) Ana ölüm hızı b)kaba doğum hızı c)kaba ölüm hızı d)bebek ölüm hızı e)nüfus artış oranı Daha ayrıntılı tetkik ve tedavi uygulamalarını gerektiren hastalar ise yüksek teknolojiye sahip eğitim ve araştırma hastaneleri ile üniversite hastanelerine gönderilirler 32. Yukarıdaki bilgi aşağıdakilerden hangisine aittir? a) İkinci basamak tedavi hizmetleri b) Üçüncü basamak tedavi hizmetleri c)rehabilitasyon hizmetleri d) Birinci basamak tedavi hizmetleri e) Temel sağlık hizmetleri 33. Aşağıdaki sağlık hizmetlerinden hangisi koruyucu sağlık hizmetleri kapsamında yer almaz? A. Aşılama B. Rehabilitasyon C. Aile planlaması eğitimi D. Kişisel temizlik eğitimi E. Sağlık taraması Bu basamaktaki tedavi hizmetleri; toplum sağlığı merkezlerinde, aile sağlığı merkezlerinde, polikliniklerde ve muayenehanelerde gerçekleştirilir. 34. Yukarıdaki bilgi aşağıdakilerden hangisine aittir? a) İkinci basamak tedavi hizmetleri b) Üçüncü basamak tedavi hizmetleri c)rehabilitasyon hizmetleri d) Birinci basamak tedavi hizmetleri e) Temel sağlık hizmetleri 35. Ergenlik dönemi ile ilgili olarak; I. Her insanda 12 yaşında ergenlik dönemi başlar. II. Cinsiyet özellikleri bu dönemde belirginleşir. II. Genellikle erkeklerde kızlardan daha önce başlar. Yukarıdaki ifadelerden hangisi ya da hangileri doğrudur? A. Yalnız II B. I ve II C. I ve III D. II ve III E. I, II ve III 36. Bir yılda canlı doğan ve yaşını tamamlamadan ölen bebeklerin sayısı, aynı yıldaki canlı doğum sayısına bölünerek sonuç 1000 ile çarpılırsa elde edilen sayıya ne denir? a) Ana ölüm hızı b)kaba doğum hızı c)kaba ölüm hızı d)bebek ölüm hızı e)nüfus artış oranı 37. Aşağıdaki yaş aralıklarından hangisi yetişkinlik dönemini kapsar?

6 A B C D E I. Çevre mühendisi II. Biyolog III. Veteriner IV. Uzman hekim Yukarıda verilen meslek gruplarından hangileri çevreye özgü koruyucu sağlık hizmetleri alanında görev alabilir? A. I ve II B. II ve III C. III ve IV D. I, II ve III E. I, II, III ve IV Hastaların ilk başvurdukları merkezlerdir. Burada ayakta tedavi edilebilecek hastaların tanısı konularak tedaviye başlanır. 39. Yukarıdaki bilgi aşağıdakilerden hangisine aittir? a) İkinci basamak tedavi hizmetleri b) Üçüncü basamak tedavi hizmetleri c)rehabilitasyon hizmetleri d) Birinci basamak tedavi hizmetleri e) Temel sağlık hizmetleri 40. Toplumda bir yılda meydana gelen ölüm sayısının, aynı toplumun yıl ortası nüfusuna oranının 1000 ile çarpılmasıyla elde edilen sayıya ne denir? a) Ana ölüm hızı b)kaba doğum hızı c)kaba ölüm hızı d)bebek ölüm hızı e)nüfus artış oranı 41. İlaç ve diğer tıbbi yöntemlerle hastalık ve sakatlıkların iyileştirilmesi çalışmalarına ne ad verilir? a) muayene b) acil yardım c) tedavi d) tanı e) doğum Birinci basamaktaki kurumlarda teşhis konulamayan ve tedavi edilemeyen hastalar hastanelere gönderilir. 42. Yukarıdaki bilgi aşağıdakilerden hangisine aittir? a) İkinci basamak tedavi hizmetleri b) Üçüncü basamak tedavi hizmetleri c)rehabilitasyon hizmetleri d) Birinci basamak tedavi hizmetleri e) Temel sağlık hizmetleri 43. Aşağıdakilerden hangileri koruyucu sağlık hizmetlerindendir? I. Yeterli ve dengeli beslenmenin öğretilmesi II. İnsanların bulaşıcı hastalıklar konusunda bilgilendirilmesi III. Bedensel ve ruhsal hastalığı olanların kapsamlı olarak tedavi edilmesi a) Yalnız I b) Yalnız II c) I ve II d) II ve III e) I - II - III 44. Vücudun duyu organları ya da uzuvlarından birinde, kaza veya hastalık sonucu meydana gelen fonksiyon kaybına ne denir? a) Hastalık b) Sakatlık c) Sağlık d) Metabolizma e) Hormonal 45. Aşağıdakilerden hangisi sağlığa etki eden fiziksel etmenlerdendir? A. Radyasyon B. Hava kirliliği C. Gıda katkı maddeleri D. Vektörler E. Mikroorganizmalar Kişiyi hastalıklardan korumak için alınan önlemlerdir. Örneğin, yeterli ve dengeli beslenme öğretilerek yanlış beslenmenin önüne geçilebilir. 46. Yukarıdaki verilen kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile ilgili bilgi aşağıdakilerden hangisine aittir? a) İkinci basamak tedavi hizmetleri b) Üçüncül koruma c) İkincil koruma d) Birinci basamak tedavi hizmetleri e) Birincil koruma Hastalık belirtileri ortaya çıkmadan önce veya bu belirtilerin hafif olduğu dönemde teşhis edilerek gereken tedavinin yapılmasına yönelik çalışmalardır. 47. Yukarıdaki verilen kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile ilgili bilgi aşağıdakilerden hangisine aittir? a) İkinci basamak tedavi hizmetleri b) Üçüncül koruma c) İkincil koruma d) Birincil koruma e) Birinci basamak tedavi hizmetleri 48. Araştırmalar, eğitim ve gelir düzeyi düşük ailelerin çocuklarının bulaşıcı hastalıklara yakalanma oranının yüksek olduğunu göstermektedir. Yukarıda verilen durum, sağlığı etkileyen aşağıdaki etmenlerden hangisinin sonucudur? A. Bünyesel etmenler B. Biyolojik etmenler C Sosyoekonomik etmenler D. Kültürel etmenler E. Kimyasal etmenler Hastalıkların olumsuz sonuçlarının sınırlandırılması ve sakatlıkların önlenmesi için yapılan çalışmalardır. 49. Yukarıdaki verilen kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile ilgili bilgi aşağıdakilerden hangisine aittir? a) İkinci basamak tedavi hizmetleri b) Üçüncül koruma c) İkincil koruma d) Birincil koruma e) Birinci basamak tedavi hizmetleri 50. Sakatlık kavramı ile aşağıdakilerden hangisi ifade edilmektedir? A) Dokularda gözle görülebilir, ölçülebilir belirtilerle ortaya çıkan fonksiyon bozukluğu B) Kişilerin bedensel aktivitelerini ve duyularını etkileyen çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişen fonksiyon kaybı C) Organlarda belirli yakınmalarla ortaya çıkan fonksiyon bozukluğu D) Sistemlerde görülen fonksiyon bozukluğu I- Yaşam koşullarının yeterli olması II- İş arkadaşları ile olumlu ilişkiler kurması III- Meslek edinerek ekonomik kazanç elde edebilmesi 51. Yukarıdakilerden hangileri sosyal bir varlık olan insanın sosyal iyilik hâli ni oluşturan koşullardandır? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III E) Yalnız II

7 AŞAĞIDAKİ SORULARI CEVAPLAYINIZ. 1. Diş fırçalama tekniği hakkında kısaca bilgi veriniz Diş fırçalamada genel kural, fırçanın diş etinden dişe doğru dairesel hareket ettirilmesidir. Fırçalamaya en arkadaki dişten başlanır. Fırça 45 derecelik bir açı ile diş-diş eti birleşimine yerleştirilerek diş etinden dişe doğru hareket ettirilir. Aynı hareket her dişin üzerinde tekrarlanır. Önce yanağa bakan diş yüzeyleri temizlenir. Bu sırada dişler kapalı pozisyondadır. Daha sonra ağız açılarak dişlerin iç yüzleri temizlenir. En son olarak da dişlerin çiğneme yüzeyleri ileri geri hareketlerle fırçalanır. 2. Ağız kokusunun sebepleri nelerdir? Ağız kokusunun nedenleri arasında; diş çürüğü, diş eti hastalıkları, sinüzit, bademcik iltihabı, solunum sistemi hastalıkları, şeker hastalığı ve sindirim sistemi hastalıkları ağız kokusunun sebepleri arasındadır. 3. Tırnak bakımı nasıl yapılmalıdır? El tırnakları belli aralıklarla yarım ay şeklinde (oval) kesilmelidir. Tırnak diplerinde kir biriktiğinde bu bölgeler sert fırça ile fırçalanarak temizlenmelidir. Tırnaklar ve tırnak kenarlarındaki deri parçaları dişlerle koparılmamalı, tırnak makasıyla alınmalıdır. Ayak tırnakları da batıklara neden olmaması için düz kesilmelidir. 4. Ayak temizliğinde dikkat edilmesi gerekenleri yazınız? Ayaklar her gün mutlaka bol su ile sabunlanarak yıkanmalı ve kurulanmalıdır. El ve ayaklar için ayrı ayrı havlular kullanılmalıdır. Naylon ve sentetik çoraplardan kaçınılmalı, pamuklu çoraplar tercih edilmelidir. Her gün çorap değiştirilmelidir. 5. Banyo yaparken nelere dikkat etmeliyiz? Banyo suyu sıcaklığı 33 ve 38 derece olmalıdır. Yıkanmadan önce kullanılacak yerler su ve sabunla iyice yıkanmalıdır. Aç karnına yıkanılmalıdır 6. Sağılın geliştirilmesi ve korunması kavramını açıklayınız. Sağlığın geliştirilmesi ve korunması, sağlığı etkileyen kişisel ve çevresel olumsuz etmenlerin ortadan kaldırılarak sağlığın sürdürülmesi ve daha iyiye götürülmesi olarak tanımlanabilir. 7. Sağılığın geliştirilmesine katkıda bulunabilecek kurum ve kuruluşlar hangileridir? Hastaneler, halk sağlığı müdürlükleri, aile sağlığı merkezleri, toplum sağlığı merkezleri, ağız ve diş sağlığı merkezleri, yerel yönetimlerin sağlık birimleri, Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına bağlı gıda denetim birimleri, sivil toplum kuruluşları, basın ve yayın kuruluşları da sağlığın geliştirilmesi ve korunmasında büyük öneme sahiptir. 8. Fiziksel aktivitenin bedensel. ruhsal ve sosyal sağlık üzerindeki etkileri nelerdir? Bedensel Sağlığımız Üzerindeki Etkileri: Kas kuvvetinin korunmasını, kas ve eklemlerin esnekliğinin korunmasını ve kas dokusuna ulaşan oksijenin artırılmasını sağlar. Vücut duruşu ve düzgünlüğünü korur. Kalp ve dolaşım sisteminin düzenli çalışmasını, korunmasını sağlar. Metabolizmayı hızlandırır ve kilo alımını önler. Kan basıncını ve kan şekerini düzenler. Ruhsal ve Sosyal Sağlığımız Üzerindeki Etkileri: Kişinin kendini iyi hissetmesini ve mutlu olmasını sağlar. Depresyonla başa çıkma ve olumlu düşünebilme yeteneğini geliştirir. Kendiyle barışık, öz güvenli bireyler yaratır. Bireyler arası iletişimi ve dayanışmayı artırır, ekip ruhunu güçlendirir. Gelecekteki Yaşamımız Üzerindeki Etkileri: Sağlıklı yaşlanmayı, kansere karşı korunmayı sağlar. Erken ölüm riskini azaltır. Yaşlılık döneminde insanların bedensel ve ruhsal yönden sağlıklı olmaları, gençken yapılan fiziksel aktivite miktarı ile doğru orantılıdır yaş grubu çocuklarda yeterli ve dengeli beslenmenin önemini açıklayınız. 0-6 yaş döneminde zeka gelişimi büyük ölçüde tamamlanır. Bu dönemde yetersiz ve dengesiz beslenme, zeka geriliği, dikkat eksikliği ve geç öğrenmeye neden olabilir. 10. Şişmanlığın ortaya çıkış nedenleri nelerdir?

8 Aşırı yeme, daha çok yağ ve şeker içeren besinleri tüketme, öğün atlama ve hızlı yeme gibi yanlış beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivitenin yetersizliği şişmanlığa neden olur. 11. Vücut sağlığının korunması, sürdürülmesi için giyecek ve ayakkabı seçiminde nelere dikkat edilmelidir? Ayakkabı seçimi için dış görünümden çok mevsimsel özellikler ve vücut yapısına uygunluk dikkate alınmalıdır. Ayağın rahat etmesine ve ayakkabının ayağı sıkmamasına dikkat edilmelidir. Ayak şekline uymayan ayakkabılar, ayak şeklinin ve kan dolaşımının bozulmasına neden olabilir. Başparmakla ayakkabının burnu arasında 1,5 cm'lik boşluk bulunmalıdır. Çok yüksek topuklu, sivri burunlu ayakkabılar tercih edilmemelidir. Ucu sivri ve dar ayakkabılar, ayak tırnaklarında batmalara, yüksek topuklu ayakkabılar ise ayak kemiğinin yapısında bozulmalara ve duruş bozukluklarına neden olur. 12. Yaşadığınız şehrin belediyesinde çevre sağlığının geliştirilmesi konusunda çalışan yetkili biri olduğunuzu düşününüz. Sağlığı geliştirici bir ortam oluşturulması için çalıştığınız çevrede ne gibi hizmetler verilmesini, hangi yapı ve tesislerin kurulmasını sağlardınız? Neden? Su, hava ve toprak kirlenmesini önleyici çalışmalar yapılmasını sağlamak. Yaşadığımız çevrede bulunan park alanları, spor salonları, belediyeye ait spor tesisleri gibi merkezler de sağlığın geliştirilmesine ve korunmasına katkı sağlar. Bu gibi merkezlerin kullanımı yaygınlaştıkça sağlığın geliştirilmesi ve korunmasına katkısı daha da artacaktır. AŞAĞIDA VERİLEN ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARI CEVAPLANDIRINIZ. 1. Aşağıdakilerden hangisi kişisel temizlik ile ilgili değildir? A) Diş temizliği B) Ev temizliği C) Tırnak temizliği D) Saç temizliği E) Tuvalet alışkanlığı ve temizliği 2. Diş minesinin direncini artıran element aşağıdakilerden hangisidir? A) Flor B) Klor C) Sodyum D) Demir E) Potasyum 3. Aşağıdakilerden hangisi sağlıklı giyinme için gerekli bir özellik değildir? A) İklime uygun olması B) Temiz olması C)Ucuz olması D) Rahat olması E) Sağlıklı malzemelerden üretilmesi 4. Aşağıdakilerden hangisi arasında boşluklar olan dişlerin temizliğinde kullanılır? A) Diş fırçası B) Diş ipi C) Kürdan D) Arayüz fırçası E) Gargara 5. Aşağıdaki seçeneklerde verilenlerden hangisi sağlık açısından yanlıştır? A) Güneşe ve ışık kaynaklarına doğrudan bakılmamalıdır. B) Müzik, yüksek tonda ve uzun süre dinlenmemelidir. C) Burundan soluk alıp verilmelidir. D) Uzun süre televizyon seyredilmemelidir. E) Ciltteki sivilceler sıkılmalıdır. I-karbonhidratların fazla alınması II-Ağız ve diş bakımının yapılmaması 6. Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri diş çürümesine neden olur. III-kalıtım a) sadece I b) sadece II c) sadece III d) I-II e) I-II-III 7. Diş ve diş eti hastalıkları, aşağıda verilen rahatsızlıklardan hangisinde etkili değildir? a) Eklem romatizması b) Böbrek iltihapları c) Ayakta mantar oluşumu d) Kalp hastalıkları e) ateş ve hâlsizlik

9 8. Aşağıdakilerden hangisi sağlıklı giyeceklerde aranan özelliklerinden değildir? a) Giysilerde ter emme özelliği de olmalıdır. b) Giysisiler doğal maddelerden yapılmış olmalıdır. c) Giysiler deri solunumuna engel olmamalıdır d) Giysiler vücuda iyice oturacak özellikte olmalıdır e) Giysiler vücut dış ortamın etkilerinden koruyacak özellikte olmalıdır. 9. Saç bakımıyla ilgili olarak aşağıdaki uygulamalardan hangisi doğrudur? a) Tarak, havlu gibi eşyalar kişiye ait olmalıdır. b) Gün içi sık sık şampuanla yıkanmalıdır. c) Haftada bir kez çok sıcak su ile yıkanmalıdır. d) Güneş ışınlarından korumak için boyamalıyız e) Kepeklenmeyi önlemek için her türlü şampuan kullanılmalıdır. 10. Aşağıdakilerden hangisi diş sağlığını korumaya yönelik doğru uygulamalardandır? a) Diş fırçalamaya ergenlik çağında başlanmalıdır b) Diş fırçaları yılda bir kez değiştirilmelidir c) Diş aralarında kalan besin artıkları kürdanla temizlenmelidir d) Dişler günde en az iki kez fırçalanmalıdır e) Günde bir kez fırçalıyorsak bu işlem sabah olmalıdır 11. Spor ve beden eğitimi aşağıdakilerden hangisini yapmaz? a) Kasları geliştirir b) Dolaşımı hızlandırır c) Solunumu hızlandırır d) Yağlanmayı artırır e) Vücut direncini artırır 12. Bir bulaşıcı etkeni ve toksinleri kullanarak vücutta hastalığa karşı direnç oluşturma ve uygulamalara ne ad verilir? a) Bağışıklama b)aile planlaması c)rehabilitasyon d)tedavi hizmetleri e)sağlık hizmetleri 13. Aşağıdakilerden hangisi diş eti hastalıklarının başlıca nedenleri arasında yer almaz? a)ağız temizliğine dikkat edilmemesi b) Diş taşları c) Kürdan kullanılması d)düzensiz beslenme e) Fırçanın yılda iki kez değiştirilmesi 14. Diş temizliğiyle ilgili olarak hangisi yanlıştır? a)dişler düzenli fırçalanmalıdır. b) Düzenli diş hekimine gidilmelidir. c)fındık dişler ile kırılmamalıdır. d)kalem gibi sert cisimler ağza sokulmamalıdır. e)yemeklerden sonra kürdan kullanılmalıdır. 15. Aşağıdakilerden hangisi dişlerde renk bozukluğu yapmaz? A)Sigara alışkanlığı B)Havuç, elma gibi sert yiyecekler C) dişlerin gelişimi sırasında ateşli hastalık geçirilmesi D) Çocukluk çağında doktor kontrolü dışında alınan antibiyotikler E) Flor eksikliği veya fazlalığı 16. Vücudumuz sıcak, soğuk, radyasyon, kimyasal maddeler vb. dış etmenlere karşı dayanıksızdır. İklime, ortamın şartlarına ve sağlık kurallarına göre giyinmeye ne denir? A) Uygun giyim B) Ucuz giyim C) Kaliteli giyim D) Temiz giyim E) Sağlıklı giyim 17. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Televizyona ve bilgisayara çok yakın oturulmamalı, ekrana çok uzun süre bakılmamalıdır B) Gözleri ovuşturmaktan ve gözlere bastırarak şaka yapmaktan kaçınılmalıdır. C)Okunacak kitap, dergi vb. ile göz arasında en az 40 cm mesafe bulunmalıdır. D) Yapısal bozukluğu olmayan sağlıklı gözler 5 cm ile 65 cm arasında bulunan cisimleri göz uyumu sayesinde net olarak görebilir. E) Kitap, gazete, dergi okurken veya ders çalışırken ışık sol, arka, üst kısımdan gelmelidir. 18. El-ayak temizliği ve bakımı ile ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?

10 A) El tırnaklarının düz kesilmesin B) Ayak tırnaklarının yarım ay şeklinde kesilmesi C) El temizliğinin öncelikle sabun ve bol su ile yapılması D) Tırnakların yenmesi. E) Tırnak kenarlarında oluşan sertleşmiş deri parçalarının koparılması 19. Aşağıdakilerden hangisi diş sağlığını olumlu etkiler? A) Süt dişlerinin erken dökülmesi B) İçme suyunda florun az olması C) Diş plağı oluşumunun engellenmesi D) Dişlerle sert maddeler kırılabilir. E) Havuç ve elma gibi sert besinlerin tüketilmemesi 20. Ağız ve diş sağlığının korunması ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A. Dişler, sabah ve akşam olmak üzere en az günde iki kez fırçalanmalıdır. B. Dişlerin iyi temizlenmesi için bol miktarda diş macunu kullanılmalıdır. C. Diş fırçasının giremediği diş aralarında ara yüz fırçası ve diş ipi kullanılmalıdır.. D. Diş fırçası, fırçanın kullanımındaki bozulmalara bağlı olarak 36 ayda bir değiştirilmelidir. E. Diş fırçası orta sertlikte ve ağza uygun boyutta olmalıdır. 21. Giyeceklerle ilgili olarak aşağıdaki özelliklerden hangisi diğerlerinden sonra dikkate alınmalıdır? A. Vücuda uygun olup hareketi sınırlamaması B. Derinin hava almasına izin veren kumaşlardan yapılmış olması C. Modaya uygun olması D. Temiz ve ütülenmiş olması E. Mevsime uygun kumaşlardan yapılmış olması 22. Aşağıdaki hastalıklardan hangisinin oluşmasında şişmanlık doğrudan ya da dolaylı bir etken değildir? A. Karaciğer yağlanması B. Kireçlenme C. Şeker hastalığı D. Yüksek tansiyon E. Down sendromu Bulimia nevroza Anoreksiya nevroza 23. Yukarıda verilen hastalıkların her ikisi için aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez? A. Beden algısı bozukluğu olan insanlarda görülür. B. Bir çeşit yeme bozukluğudur. C. Vücutta besin maddelerinin eksikliğine yol açar. D. Kısa sürede, aşırı miktarda yeme ve sonra kusma şeklinde görülür. E. Hem ruhsal hem de bedensel sağlığı etkileyen bozukluklardır. 24. Aşağıdaki besin çeşitlerinden günlük yeterli miktarda alan beş kişiden hangisinin o gün için dengeli beslendiği söylenebilir? Kahvaltı Öğle yemeği Akşam yemeği A. Süt, peynir, Etli sebze yemeği, Mercimek çorbası, meyve cacık, pilav ızgara et, salata, ekmek B. Sütlü mısır gevreği ızgara et, pilav haşlanmış tavuk, pilav, yoğurt C. Yumurta, peynir, börek, ayran makarna, yayla çorbası, zeytin sütlü tatlı D. Reçel, ekmek, meyve suyu zeytinyağlı sebze ızgara, sebze, pilav, salata E. Fındık ezmesi, mercimek çorbası, kıymalı makarna, ekmek, peynir balık tava patates tava, ekmek 25. Düzenli fiziksel aktivite, I. Beden sağlığı II. Ruh sağlığı III. Sosyal sağlık IV. Gelecekteki yaşantı

11 gibi durumlardan hangileri üzerinde olumlu etkiye sahiptir? A. I ve II B. II ve III C. III ve IV D. I, II ve III E. I, II, III ve IV Aşağıdaki İfadelerden Doğru Olanların Başına "D", Yanlış Olanların Başına "Y" Yazınız. 1. (.Y..)Yıkanmak, insan psikolojisini olumsuz yönde etkiler. 2. (.D..)Diş fırçaları 3-6 ayda bir değiştirilmelidir. 3. (.D..)Diş çürümelerini en aza indirgemek için kalsiyum, fosfat, flor gibi mineraller, A, C ve D vitaminleri, süt ve süt ürünleri, taze meyveler yeterince alınmalıdır. 4. (.Y..)Dişlerin temiz olması için diş fırçasının üzerine çok miktarda diş macunu sıkılmalıdır. 5. (.Y..)El tırnakları belli aralıklarla düz kesilmelidir. 6. (.D..) Diş çürümesinin nedeni, ağız içinde kalan protein içeren besin parçacıklarının, mikroorganizmalar tarafından parçalanması sonucu açığa çıkan asitlerin diş minesini eritmesidir. 7. (.Y..)Kitap okurken veya yazı yazarken ışığın sağ, arka ve üst kısımdan gelmesine dikkat etmeliyiz. 8. (.Y..)Koltuk altı temizliğinde deodorantlar kullanılmalıdır. 9. (.D..) Sinüzit, şeker hastalığı, böbrek hastalıkları ve karaciğer bozuklukları ağız kokusuna neden olurlar. 10. (.Y..)İnsan ve hayvanların ortak hastalıklarına hijyen adı verilir. 11. (.D..) Mikrop öldürücü özelliği alan maddelere antiseptik denir. 12. (.Y..)Diş ve diş eti sağlığı için sürekli yumuşak besinlerle beslenilmelidir. 13. (D..) Banyo yapmaya en az dakika zaman ayırmalıyız. 14. (.Y..)Ayak parmakları yarım ay şeklinde haftada bir kesilmelidir 15. (D..) Halk içinde muteber bir nesne yok Sağlık gibi, olmaya sağlık cihanda bir devlet gibi, sözünü Yavuz Sultan Selim söylemiştir. 16. (D..) Kişinin vücudunu yıpratmadan, kuvvet ve dayanıklılığını artırarak, fizyolojik fonksiyonlarında gelişme sağlamak amacıyla düzenli olarak yapılan hareketlere spor ve beden eğitimi denilir. 17. (.Y..)Ayakkabı, dururken ve yürürken ayağın doğal şekline uymalı, çok bol ya da çok sıkı olmamalıdır. Baş parmakla burun arasında cm boşluk olmalı, burnu çok sivri olmalıdır. 18. (.D.) Diş sağlığı için; özellik çocukluk döneminde yeterli miktarda protein; kalsiyum fosfor ve flor mineralleri ile A, C,D vitaminleri içeren besinler tüketilmelidir. 19. (.Y..)Çürük diş ve iltihaplı diş etindeki mikroplar, kan yoluyla vücuda yayılıp diğer organlara kadar ulaşamazlar. 20. (D..) Vücut, giysiler ve kullanılan araçların temiz olması kişisel temizliğin önemli bir kısmıdır. 21. (.Y..)Günlük yapılması gereken temizlikte el, yüz, boyun, koltuk altı, saç bakımı, ayak temizliği için su kullanmak yeterlidir 22. (.D..)Temiz olmayan ellere yerleşen mikroplar ağzımıza, gözümüze, yediğimiz besinlere bulaşarak pek çok hastalığa neden olabilir. 23. (.Y..)Yalnızca su kullanarak ellerimizin temizlenmesi mümkündür. 24. (.D..)Yüz, boyun ve kulak çevresi, sabah yataktan kalktıktan sonra sabunlanarak yıkanmalıdır 25. (.Y..)Deodorantlar, kesinlikle temizlik aracının yerini tutar. 26. (.Y..)Burun temizliğine de önem verilmelidir. Sokakta sümkürmek hoş bir davranıştır. 27. (.Y..)Saçlar, ayda 2-3 kez sabun veya şampuanla yıkanmalı ve kurulanmalıdır. 28. (.D..)Tuvaletin sifonu çekilmeli, kirlenen yerler temizlenmelidir. Tuvalet çıkışında eller su ve sabun ile mutlaka yıkanmalıdır. 29. (.D..)Yatak takımları ile gecelik, pijama gibi gece giysilerinin sık sık yıkanması ve yüksek sıcaklıkta ütülenmesi gereklidir. 30. (.D..)Ağız; diş, diş etleri, dil, dudak, damak, yanak ve çene kemiği gibi yapılardan oluşur 31. (.D..)Sağlıksız bir ağız, görünüm ve sahip olduğu kokudan ötürü sosyal ilişkileri de olumsuz yönde etkileyebilir. 32. (.D..)Tahıllar, patates, hamurlu yiyecekler ve pirinç, şeker yani karbonhidrat açısından zengin besinlerdir. Bu tür besinler yenildikten sonra ağız suyla çalkalanmalıdır.

12 33. (.D..)Fırçayı diş yüzeyinde ileri geri hareket ettirmenin bir yararı yoktur. Bu hareket, dişlere zarar da verir. 34. (.D..)Sağlıklı bir yaşam için kısa mesafeli yürüyüşlerle spora başlanmalıdır. Önce yavaş tempoda belli bir mesafe yürünmeli, daha sonra tempo hızlandırılmalıdır. 35. (.D..)Vücudu sıkan, hareketliliği kısıtlayan, dar giysilerden sakınılmalıdır. Giysiler mümkün olduğu kadar rahat olmalıdır. 36. (.Y..)Ayakkabı alırken ayağın rahat etmesine ve ayakkabının ayağı sıkmamasına dikkat edilmelidir. Yüksek ökçeli, sivri burunlu ayakkabılar tercih edilmeli. 37. (.D..)Başparmakla ayakkabının burnu arasında 1 cm kadar boşluk olmalıdır 38. (.D..)Yüzükoyun yatarken kitap okunmamalıdır. Ayrıca hareket hâlindeki taşıtlarda da kitap okunmasının göz sağlığı açısından doğru olmadığı bilinmelidir. 39. (.D..)Güneşe, parlak cisimlere ve ışık kaynağına doğrudan bakılmamalıdır. 40. (.Y..)Kulağa ve buruna yabancı cisim sokularak temizlenmelidir. 41. (.D..)Bulaşıcı hastalıklardan korunmak için aşı kullanılır. AŞAĞIDAKİ BOŞLUKLARI DOLDURUNUZ 1. Hastalıklara karşı korunmada en önemli faktörlerden biri kişisel temizliktir. 2. Su ve sabun en önemli temizlik araçlarıdır. 3. İslam dini "Temizlik imandan gelir." sözü ile temizliğin önemini yüzyıllar öncesinden belirtmiştir. 4. El tırnakları belli aralıklarla yarım ay şeklinde kesilmelidir. Tırnak diplerinde kir biriktiğinde bu bölgeler sert fırça ile fırçalanarak temizlenmelidir. 5. Tırnaklar ve tırnak kenarlarındaki deri parçaları dişlerle koparılmamalı, tırnak makasıyla alınmalıdır. 6. Ayak tırnakları da batıklara neden olmaması için düz kesilmelidir. 7. Yüz ve boyun, vücudumuzun yağlı bölgeleridir. İyi ve düzenli temizlenmeyecek olursa özellikle ergenlik döneminde sivilcelerin çıkmasına neden olur. 8. Koltuk altı, vücudun çok terleyen bölgelerindendir. Dolayısıyla koltuk altı kıllarının kesilmesi ve koltuk altlarının günde bir kez sabun ve su ile temizlenip kurulanması gerekir. 9. Naylon ve sentetik çoraplardan kaçınılmalı, pamuklu çoraplar tercih edilmelidir. Her gün çorap değiştirilmelidir. Aksi hâlde terleyen ve havasız kalan ayaklarda kötü kokular oluşabilir. 10. Mümkünse her gün, değilse haftada en az iki kez banyo yapılmalıdır. Banyo suyu sıcaklığı C olmalıdır 11. Banyoda kullanılan lif, tarak, havlu gibi araçlar kişisel olmalıdır. 12. Ağız ve diş sağlığı için yeterli ve dengeli beslenmeye, bakım ve temizliği düzenli yapmaya, dişleri güçlendiren flor kullanmaya dikkat edilmelidir. 13. Bebeklerin anne sütüyle beslenmesi, güneş ışınlarından yeterince yararlanması diş çürüklerinin oluşmasını önlemede koruyucu etmenlerdir. 14. Diş sağlığının korunması ve diş hastalıkları açısından erken tanı çok önemlidir. Bu nedenle yılda en az 2 kez diş doktoruna muayene olunması önerilir. 15. Sert kabuklu yemişler (fındık, ceviz vb.) dişlerle kırılmamalıdır. Aksi hâlde diş minesinde çatlamalara yol açabilir. 16. Dişlerin düzenli olarak fırçalamak diş çürüğü ve diş eti hastalıklarının oluşumunu engeller. 17. Ağız ve diş sağlığı için dişlerin günde en az 2 defa fırçalanması gerekir. 18. Sağlıklı bir diş bakımı için fırçalar 3-6 ayda bir değiştirilmelidir. 19. Fırçalamaya en arka dişten başlanır. Fırça 45 derecelik bir açı ile diş-diş eti birleşimine yerleştirilerek diş etinden dişe doğru hareket ettirilir. Aynı hareket her dişin üzerinde tekrarlanır. Önce yanağa bakan diş yüzeyleri temizlenir. Bu sırada dişler kapalı pozisyondadır. Daha sonra ağız açılarak dişlerin iç yüzleri temizlenir. En son olarak da dişlerin çiğneme yüzeyleri ileri geri hareketlerle fırçalanır. 20. Sağlıklı bir yaşam sürmek ve yaşlanmayı geciktirmek için spor ve sağlık eğitimi şarttır.

13 21. İklime, ortamın şartlarına ve sağlık kurallarına göre giyinmeye uygun giyim denir. 22. Giyecek seçilirken görünüşten çok, doğal ham maddelerden yapılmış sağlık kurallarına uygun giysiler olmasına dikkat edilmelidir 23. Kitap, gazete, dergi okurken veya ders çalışırken ışık sol,arka üst kısımdan gelmelidir. 24. Okunacak kitap, dergi vb. ile göz arasında en az 40 cm mesafe bulunmalıdır. 25. Hapşururken ve öksürürken ağız ve burun mendille kapatılmalıdır. 26. Bulaşıcı hastalıklardan korunmak için aşı kullanılır. 27..Aşılama sayesinde insan vücudunun o mikrobu tanıması, o mikropla karşılaştığında hazırlıklı olması ve direnç kazanmasına da bağışıklık kazanma adı verilir. 28. Değişik besin gruplarındaki yiyecek ve içeceklerden, belirli öğünlerde yaş, cinsiyet ve mesleğe uygun olacak miktarda tüketilmesine yeterli ve dengeli beslenme denir. 29. Kişilere tedavi hizmetlerinden yararlanma yollarını öğretmek, çevreyle ilgili olumlu davranışlar kazandırmak için sağlık eğitimi verilmelidir 30. Sağlığın geliştirilmesi ve korunması, sağlığı etkileyen kişisel ve çevresel olumsuz etmenlerin ortadan kaldırılarak sağlığın sürdürülmesi ve daha iyiye götürülmesi olarak tanımlanabilir. 31. Sağlık eğitimi, bireylere ve topluma sağlıklı bir yaşam için alınması gereken önlemleri benimsetip uygulatmak, sağlık hizmetlerini kullanmaya alıştırmak, sağlıklarını ve çevrelerini iyileştirmek için ortak karara vardırtmak ve eyleme yöneltmek amacıyla gerçekleştirilen eğitim ve uygulamalardır. 32. Sağlık eğitimi aynı zamanda kişilere kendi sağlıklarından sorumlu olduklarını da kavratmayı amaçlar. 33. Bir toplumdaki sağlık düzeyinin yükseltilmesi, o toplumdaki bireylerin bu iyileşmeyi gerçekten istemeleri, yani kendi sağlıklarının sorumluluğunu benimsemeleri ile sağlanabilir. 34. Günümüzde giderek hareketsiz bir yaşam tarzının benimsenmesi, toplumda şişmanlık, yüksek tansiyon, kalp ve damar hastalıkları gibi sağlık sorunlarının görülme sıklığını artıran nedenlerden biridir. 35. Fiziksel aktivite, günlük yaşamda kas ve eklemlerimizi kullanarak enerji tüketimi ile gerçekleşen, kalp ve solunum hızını artıran, farklı şiddetlerde yorgunlukla sonuçlanan olaylar olarak tanımlanabilir. 36. Fiziksel aktivitenin bedensel, ruhsal ve sosyal sağlığımız ile gelecekteki yaşamımız üzerinde olumlu etkileri vardır. 37. Gerektiğinde gün içinde dinlenmeye zaman ayırmamız ve düzenli uyku uyumamız sağlığımız için çok önemlidir. 38. Düzenli uyku az ya da çok uyumak değil, yeterince uyumak demektir. 39. Yeterli uyku süresi yaşa göre değişir. 40. Yeni doğmuş bir bebek neredeyse günün tamamını uyuyarak geçirir. Uyku sırasında büyüme hormonu yoğun salgılandığından, çocuklarda büyüme, gelişme için düzenli ve yeterli uyku çok önemlidir. 41. Yetişkin bir insanda 7-8 saatlik uykunun yeterli olduğu kabul edilir. 42. Yaşlı insanlar genellikle gece 4-5 saat uyur. 43. İnsanlarda her gün yeterli süre uyumamak unutkanlık, dikkat dağınıklığı, sinirlilik gibi sorunlara neden olabilir. Uzun vadede uykusuzluk ise ruh sağlığının bozulması, bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi sorunlara yol açar. 44. Gereğinden fazla uyumak, geç saatlerde yatıp sabah erken saatlerde uyanmamak da uyku düzensizliğidir. 45. Kişinin gereğinden fazla uyuması bir depresyon belirtisi olabilir. 46. Fazla uyumak metabolizmayı yavaşlatır, şişmanlığa neden olabilir, kalp ve şeker hastalığına yakalanma riskini artırır. 47. O hâlde vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin her birinin yeterli miktarda alınmasını yeterli ve dengeli beslenme olarak tanımlayabiliriz.

14 48. Dört temel besin grubu belirlenmiştir. Bunlar; süt grubu, et, yumurta, kurubaklagil grubu, ekmek, tahıl grubu ile sebze ve meyve grubudur. 49. Yeterli ve dengeli beslenme için günlük alınması gereken besin çeşidi ve miktarı, kişinin gelişim dönemlerine göre değişir. 50. Yetişkinlikte ve yaşlılıkta günlük enerji gereksinimi giderek azalır. 51. Her gruptan günlük olarak tüketmemiz gereken toplam besin miktarını 3 ana, 2 ara öğüne dağıtırsak yeterli ve dengeli beslenmiş oluruz. 52. Vücudun yağ kütlesinin, kas kütlesine oranının aşırı artması ve boya göre kütlenin olması gereken düzeyin üzerine çıkması şişmanlık olarak adlandırılır. 53. Şişmanlığı ve şişmanlığın boyutunu belirlemek için çeşitli yöntemler vardır. En çok bilinen ve kullanılan yöntem Beden Kütle İndeskine göre değerlendirme yöntemidir. 54. Beden kütle indeksi 30'un üzerinde olduğunda kişi şişman olarak değerlendirilir. 55. Vücuda besinlerle alınan enerji, vücudun harcadığı enerjiden fazla olursa şişmanlık ortaya çıkabilir. 56. Şişman kişilerde ölüm nedenlerinin başında kalp ve damar hastalıkları gelmektedir. Şişman kişilerde yüksek tansiyon, şeker hastalığı, kolesterol yüksekliği ve karaciğer yağlanması gibi sağlık sorunlarının görülme sıklığı artar. 57. Kişisel temizlik, vücudu kirlerden ve bunlara bağlı olarak bulaşabilecek hastalık etkeni mikroorganizmalardan arındırma işlemidir. 58. Diş fırçası, tarak, havlu, tırnak makası, banyo lifi ve süngeri, iç çamaşırı, çorap, terlik vb. kişiye özel malzemelerdir. Başkaları ile bu malzemeler paylaşılmamalıdır. 59. Yemek yemeden veya yemek hazırlığından önce ve sonra el temizliğine dikkat edilmelidir. 60. Dışarıdan eve her gelişte, tuvalete girmeden önce ve tuvaletten çıktıktan sonra eller su ve sabunla iyice yıkanmalıdır. 61. Yüz temizliğinin içinde göz, burun ve kulak temizliği de yer alır. 62. Koltuk altında deadorant kullanılması doğru bir temizleme yolu değildir. 63. Kişisel temizlik kurallarına uyulması. bireyin sağlığının korunmasını sağlar ve toplumda hastalıkların yayılmasını engeller. 64. Diş çürüklerinin engellenmesinde flor -kalsiyum gibi elementler etkilidir. 65. Genel vücut temizliği için su ve sabun gerekli olan temizlik malzemeleridir. 66. Tuvalet sonrası temizlik yapılırken tuvalet kağıdı kullanılmalı ve bu bölge yıkanarak kurulanmalıdır. 67. Yeterli ve dengeli beslenme ile fiziksel aktivite şişmanlığın önlenmesinde etkili iki temel unsurdur.

15 AŞAĞIDAKİ SORULARI CEVAPLAYINIZ. 1. Akıl ve ruh sağlığı ne anlama gelmektedir? Akıl ve ruh sağlığı, kişinin kendisi ve çevresi ile dengeli ve uyumlu bir ilişki sürdürebilmesidir. 2. Akıl ve ruh sağlığı yerinde olan bir kişi günlük yaşamdaki zorluklar karşısında nasıl tavır almalıdır? Zorluklarla baş edebilecek güce sahip olmalıdır. Başarısızlıktan yılmamalı, zorlukla karşılaşınca kendini bırakmamalıdır. Geleceğe yönelik umudu ve mücadele gücü ile karşılaştığı engelleri yenmeye çalışmalıdır. 3. Akıl ve ruh sağlığını etkileyen etmenler nelerdir? Akıl ve ruh sağlığını etkileyen etmenler kişisel, çevresel etmenlerdir. 4. Akıl ve ruh sağlığıyla ilgili profesyonel yardım alınabilecek uzmanlar kimlerdir? Psikolojik danışman ve rehber, Psikolog, Psikiyatrist 5. Stres anında bir insanda meydana gelen fiziksel, duygusal ve zihinsel değişiklikler nelerdir? Fiziksel Etkiler Çarpıntı Başağrısı Üşüme ya da terleme Mide, bağırsak bozukluğu Nefes darlığı Ellerde terleme Düzensiz uyku ya da uykusuzluk Bitkinlik Duygusal Etkiler Huzursuzluk Sıkıntı Gerginlik Kaygı Neşesizlik Sinirlilik Saldırganlık Zihinsel Etkiler Unutkanlık Kararsızlık Konsantrasyonda azalma Organize olamama Zihin karışıklığı İlgi azalması Performans düşüklüğü 6. İletişime engel olan tutum ve ifadelerden üçünü örnek vererek açıklayınız.(cevpta hepsi var siz üç tane yazacaksınız) Emretme, Yönetme: "Yap!", "... yapacaksın.", "Yapmak zorundasın." gibi ifadeler içeren iletişim şekli alıcıda söylenenlerin tersini yapma isteine, karşılık vermesine ya da misillemeye yol açabilir. Uyarma, Tehdit Etme: "...yaparsan sonuçlarına katlanırsın.", "Ya yaparsın, ya da... "gibi ifadeler "Senden daha güçlüyüm ve sana istediğimi yaptırırım." mesajları veren iletişim şeklidir. Korku, boyun eğme, gücenmeye neden olabilir. Ahlak Dersi Verme: "... yapmalıydın.", "Doru bir davranış değii.", "... yapmak gerekir." ifadeleri kullanılarak kurulan iletişim zorunluluk ya da suçluluk duyguları yaratabilir. Öğüt Verme: "Ben olsam... ", "Neden... yapmıyorsun?", "Bence... " mesajları alıcı tarafından kendisine güvenilmediği şeklinde algılanır. Alıcının kendi sorunlarını çözmekten aciz olduğunu ima edebilir. Ön Yargılı Olma: "Sen zaten hiçbir işi beceremezsin... " şeklindeki ifadeler olumsuz bir yargıya hedef olma ya da azarlanma korkusuyla iletişimi engelleyebilir. Övme: "Çok güzel!..", "Bence harika bir iş yapıyorsun... " gibi ifadeler kişiden beklentinin çok yüksek olduğunu ima eder, içtenlikten yoksun bir tutum olarak algılanabilir; Ad Takma, Etiketleme: "Koca bebek... ", ''Tembel teneke... " gibi ad takarak etiketlemek karşı tarafın kendini değersiz hissetmesine, sevilmediği kanısına varmasına, yol açabilir. Tahlil Etme, Teşhis Koyma: "Senin derdin nedir biliyor musun?", "Aslında sen öyle demek istemiyorsun." şeklinde verilen mesajlar tedirgin edici olabilir ve başarısızlık duygusu uyandırabilir. Teselli Etme: "Aldırma... Boşver, Düzelir... ", "Hadi biraz neşelen... ", "Zamanla kendini daha iyi hissedersin... " ifadeleri ile verilen mesaj karşı tarafta yeterince anlaşılmama hissine neden olabilir. İnceleme, Soruşturma: "Neden?.. Kim?.. Sen ne yaptın?.. Nasıl?." gibi sorularla iletişim kurmaya çalışmak sorgulanma hissi yaratarak iletişimi engelleyebilir. Konu Değiştirme, İşi Alaya Alma: "Daha güzel şeylerden konuşalım... " "Sen neden dünyayı yönetmiyorsun? gibi mesajlar karşı tarafa kendisinin önemli olmadığını düşündürebilir. 7. Etkili iletişim kurmada dinlemenin önemini açıklayınız? Etkili iletişim için dinleme en kolay yoldur. Karşımızdakine sadece duygularını ifade etme özgürlüğü tanıyarak dinleme, pasif dinlemedir. Elbette tüm iletişim boyunca pasif dinleme doğru değildir. Bir konuşmanın anlamını tam olarak kavrayabilmek için soru sormamız, geri bildirimde bulunmamız gerekmektedir. Buna da aktif dinleme denir. Empati kurarak dinleme de bir diğer etkili iletişim yoludur. Empati, kişinin iletişim sırasında karşısındakinin duygu ve düşüncelerini anlayabilmesini ve böylece duyarlı bir yaklaşım içinde olmasını sağlar. Empati kurarak dinleyen kişi, iyi dinleyicidir. 8. Şiddet ve istismarın bireyin ruhsal ve sosyal gelişimine etkileri nelerdir? Ruhsal etkiler, bedensel etkilere göre daha kalıcı ve zorlayıcı olabilir Bedensel etkiler bir süre sonra tedavi edilir ve ortadan kaldırılabilirler. Ruhsal etkilerin hem tedavisi zordur hem de ruhsal etkiler uzun sürelidir. Çoğu durumda yaşam boyu devam eder Özellikle çocuk istismarının ruhsal etkileri ise yetişkinlerinkine göre daha kalıcı sonuçlar doğurabilir Depresyon, korku, çeşitli kişilik bozuklukları, madde bağımlılığına yönelme, kendini suçlu hissedip utanma, kendi kendine zarar verme girişimlerinde bulunma ve intihar etme eğilimi, sosyal hayattan uzaklaşma, kendine karşı duyduğu güveni ve saygıyı kaybetme gibi etkiler bunlar arasında sayılabilir.

16 Sosyal etkiler, çok daha uzun vadede ve yıkıcı olarak ortaya çıkar. Şiddet ve istismarın yaygın olduğu bir toplumda, bireylerin akıl ve ruh sağlığı olumsuz etkilenir. Böyle bireylerden oluşan bir toplumun sağlıklı olduğundan, bir geleceği olacağından söz edilemez. 9. Sınav kaygısı yaşadığını düşünen ve sizinle bu sorununu paylaşan bir arkadaşınıza neler önerirsiniz? Sınav Öncesinde Yapılması Gerekenleri anlatırım. Günü gününe ders çalışmasını eğer bunu, bir sınav için yapamadıysa paniklemeyip ümidini kaybetmemesini öneririm. Sınav Sırasında Yapılması Gerekenleri anlatırım. Sınav sorularına bir göz atıp kendine bir plan yapmasını, nereden başlayacağına. hangi soruya ne kadar zaman ayıracağını belirlemesini öneririm. Dikkatini sadece sorulara yöneltmesini zamanını, kaygılanarak, şüpheye düşerek, kendini suçlayarak geçirmemesini öneririm. "Ne yapabilirdim?" diye değil. "Şu anda ne yapabilirim?" diye düşünmesini öneririm. 10. Özgür Bey'e arkadaşı işinde yaşadığı birtakım sorunları anlatırken başını bilgisayar ekranından kaldırır ve "Kesinlikle haklısın. Boş ver şimdi bunları, gel bir kahve içelim." der. Özgür Bey'in arkadaşıyla etkili bir iletişim kurduğunu düşünüyor musunuz? Neden? Hayır etkili bir iletişim kurmamıştır. Çünkü "Kesinlikle haklısın. Boş ver şimdi bunları, gel bir kahve içelim." ifadeleri ile verilen mesaj karşı tarafta yeterince anlaşılmama hissine neden olabilir. 11. Çocuğuna "Sen hatalısın! Çok yanlış davranıyorsun!" diyen bir annenin "sen dili" ile kurduğu bu cümleyi "ben dili" ile ifade ederek yeniden kurunuz. Senin bu davranışın beni incitti, üzüldüm AŞAĞIDA VERİLEN ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARI CEVAPLANDIRINIZ. 1. Aşağıdakilerden hangisi bir öğrencinin başarısını düşüren sınav kaygısı belirtilerindendir? A. Sınavda başarılı olmak istemesi B. Öğrendiği bilgileri tekrarlaması C. Sınav öncesinde titreme, kalp çarpıntısı D. Dikkatini sorulara yöneltmesi E. Motivasyonun artması I. Kendini tanımalı, olumlu ve olumsuz yönleriyle kabul etmelidir. Olumlu davranışlarını geliştirmeye, olumsuz davranışlarını ise azaltmaya çalışmalıdır. II. Evinde, okulunda veya iş yerinde çalışmalı, kendisine ve topluma yararlı olmalıdır. III. Yeteneklerini bilmeli, verimli uğraşlar edinmelidir. Böylece hem yararlı işler yapılır hem de ruhen dinlenme sağlanmış olur. IV. Geleceğe yönelik hedefleri olmalıdır. Hedefine ulaşmak için çaba göstermelidir. Böylece yaşamak için bir amacı olur. V. Toplumda bir yeri olduğunu bilmelidir. VI. Olaylar karşısında toplumun gereklerine göre davranmalı, kendini toplumdan soyutlamamalıdır. Aynı zamanda kendi kişilik özelliklerini de koruyabilmelidir. VII. Başarısızlıktan yılmamalı, yeni durumlara gerçekçi değerlendirmeler yaparak uyum sağlamalıdır. 2. Akıl ve ruh sağlığını korumak için kişi yukarıdakilerden hangilerini yapmalıdır? A) I-II-III-IV-V-VI-VII B) I- IV-VI C) I-III-IV-V-VI-VII D) I-II-IV-V-VI-VII E) I-II-III-IV--VI-VII Kendini ve başkalarını anlama, yeteneklerini kullanma, doğru tercihler yapma, insan ilişkilerinde karşılaştığı sorunlara çözüm bulma, yaşamını ve geleceğini planlama becerilerini kişilere kazandıran faaliyetler olarak tanımlanabilir. 3. Yukarıdaki tanım aşağıdakilerden hangisine aittir? A) Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri, B) Psikoloji (ruh bilimi) C) Psikiyatri (ruh sağlığı ve hastalıkları) D) Koruyucu ruh sağlığı hizmetleri E) Stres 4. Aşağıdaki ifadelerden hangisi etkili iletişim yollarındandır? A. Oyuncaklarını hemen topla! B. Oyuncaklarını toplamadığın zaman ben çok üzülüyorum. C. Ben senin yaşındayken odamı hiç dağıtmazdım. D. Oyuncaklarını hemen toplamazsan televizyon seyredemezsin. E. Seni pasaklı, bu odanın hâli ne? 5. Aşağıdakilerden hangisi koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinden ikincil çalışmaları tanımlar? A) Ruh sağlığı bozulmadan önceki çalışmaları kapsar. B) Ruh sağlığı bozulan kişilerin erken tanı ve tedavilerini kapsayan sağlık hizmetleridir. C) Ruh sağlığı bozulan kişilerin topluma kazandırılması ve yeniden hastalanmalarının önlenmesini içine alan rehabilitasyon hizmetleri. 6. Aşağıdakilerden hangisi koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinden üçüncül çalışmaları tanımlar? A) Ruh sağlığı bozulmadan önceki çalışmaları kapsar. B) Ruh sağlığı bozulan kişilerin erken tanı ve tedavilerini kapsayan sağlık hizmetleri. C) Ruh sağlığı bozulan kişilerin topluma kazandırılması ve yeniden hastalanmalarının önlenmesini içine alan rehabilitasyon hizmetleridir.

17 D) Ruh sağlığı bozulan kişilerin erken tanı ve yeniden hastalanmalarının önlenmesi E) Ruh sağlığı bozulmadan önceki çalışmalar ve tedavilerini kapsayan sağlık hizmetleri 7. Şiddet ve istismarın bireyin ruhsal ve sosyal gelişimine etkileri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A. Çocuk istismarının ruhsal etkileri yetişkinlere göre daha kalıcı sonuçlar doğurabilir. B. Şidet ve istismara uğrayan bireyin toplum dışına itilmesi, sosyal gelişiminin bozulmasına yol açar. C. İstismara uğramış çocuklarda madde bağımlılığı, korku, depresyon gibi ruhsal bozukluklar meydana gelir. D. Şiddet ve istismarın bedensel etkileri diğer etkilerine göre çok ağır ve uzun sürelidir. E. Şiddet ve istismarın yaygın olduğu toplumların akıl ve ruh sağlığının iyiliğinden söz edilemez. 8. Bir öğrencinin okul yaşamında karşılaştığı ruhsal problemlerine çözüm getirebilmesi için aşağıdaki kişilerden hangisine başvurması yerinde olmaz? a)rehber öğretmen b)sınıf öğretmeni c)sınıf arkadaşı d)okul yöneticileri e)sağlık personeli I. Aile II. Deprem gibi doğal afetler III. Sosyal ilişkiler 9. Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri akıl ve ruh sağlığını etkileyen çevresel etmenlerdendir? A. Yalnız I B. I ve II C. I ve III D. II ve III E. I, II ve III I. Kendisiyle uyumludur. II. Nedeni belli olmayan ve uzun süren kaygı, kuruntu ve kuşkulardan uzaktır. III. Çevresindeki kişilerle arkadaşlıklar kurar ve bu ilişkileri devam ettirebilir. IV. İnsanlara karşı sevgi ve saygıyla davranır. V. Kendine güvenir, yeteneklerini gerçekçi gözle değerlendirebilir. VI. Geleceğe yönelik hedefleri vardır. VII. Yaşadığı toplumla ters düşmeyen değerleri ve inançları vardır. 10. Yukarıdakilerden hangileri akıl ve ruh sağlığı yerinde olan bir insanda görülür? A) III- V- VII B) I- IV-VI C) I-III-IV-V-VI-VII D) I-II-IV-V-VI-VII E) I-II-III-IV-V-VI-VII Davranış bozukluklarının teşhis ve tedavisinde uzmanlaşan tıp dalı. 11. Yukarıdaki tanım aşağıdakilerden hangisine aittir? A) Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri, B) Psikoloji (ruh bilimi) C) Psikiyatri (ruh sağlığı ve hastalıkları) D) Koruyucu ruh sağlığı hizmetleri E) Stres 12. Aşağıdakilerden hangisini akıl ve ruh sağlığını etkileyen kişisel etmenler değildir? A) Yaş B) Cinsiyet C) Kişisel Alışkanlılar D) Meslek E) Aile 13. Aşağıdakilerden hangisini akıl ve ruh sağlığını etkileyen çevresel etmenler değildir? A) Kültürel etmenler B) Cinsiyet C) Sosyal etmenler D) Ekonomik etmenler E) Aile I. Birincil koruyucu ruh sağlığı hizmetleri II. İkincil koruyucu ruh sağlığı hizmetleri III. Üçüncül koruyucu ruh sağlığı hizmetleri 14. Yukarıda verilen sağlık hizmetlerinden hangisi ya da hangileri okullardaki rehberlik servisleri kapsamında değerlendirilir? A. Yalnız l B. Yalnız II C. Yalnız III D. I ve II E. I ve III 15. Aşağıdakilerden hangisi, ruh sağlığını etkileyen çevresel faktörlerden biri değildir? a) Sosyal faktörler b) Özel zorlayıcı faktörler c) Kişinin alışkanlıklar d) kültürel ve ekonomik faktörler e) Aile İnsan davranışlarını bilimsel yöntemlerle inceleyen bilim dalıdır 16. Yukarıdaki tanım aşağıdakilerden hangisine aittir? A) Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri, B) Psikoloji (ruh bilimi) C) Psikiyatri (ruh sağlığı ve hastalıkları) D) Koruyucu ruh sağlığı hizmetleri E) Stres 17. Davranış bozukluklarının teşhis ve tedavisinde uzmanlaşan tıp dalı, aşağıdakilerden hangisidir? A) Mikrobiyoloji B) Psikoloji C) Psikiyatri D) Patoloji E) Biyoloji Kişinin zihinsel ve duygusal yetilerinde, davranışlarında, çevreye uyumunda görülen bozuklukların tanımlanması, tedavisi ile ilgilenen tıbbi uzmanlık alanıdır 18. Aşağıdakilerden hangisi stresin zihinsel etkilerinden biridir? A. Huzursuzluk B. Neşesizlik C. Kaygı D.Performans düşüklüğü E. Bitkinlik 19. Akıl ve ruh sağlığı iyi olmayan ya da olaylardan etkilenip sağlığı bozulan kişi aşağıdakilerden hangisini yapar? A) Güçsüz ve yetersiz kaldığında başarabildiğiyle yetinir.

18 B)Gerçeği iyi değerlendiremez. Olaylara karşı tepkileri, duruma uygunluk göstermez. C) Geleceğe yönelik hedefleri vardır. D) Çevresindeki kişilerle arkadaşlıklar kurar ve bu ilişkileri devam ettirebilir. E) Kendisiyle uyumludur. 20. Aşağıdaki özelliklerden hangisi, ruh sağlığımızı olumsuz yönde etkileyen bir özelliktir? a)hırslarını ve duygularının sınırlayabilmesi b) Geleceğe yönelik hedeflerinin olmaması c)yeni durumlar karşısında uygun kararlar verebilmesi d)doğruyu yanlıştan ayırabilmesi e) Çalışmadan haz duyabilmesi 21. Aşağıdakilerden hangisi koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinden birincil çalışmaları tanımlar? A) Ruh sağlığı bozulmadan önceki çalışmaları kapsar. B) Ruh sağlığı bozulan kişilerin erken tanı ve tedavilerini kapsayan sağlık hizmetleri. C) Ruh sağlığı bozulan kişilerin topluma kazandırılması ve yeniden hastalanmalarının önlenmesini içine alan rehabilitasyon hizmetleri. 22. Hangisi ruh sağlığını etkileyen kişisel faktörlerden değildir? A) Yaş B) Cinsiyet C) Meslek D) Medeni durum E) Deprem 23. İnsanların bedensel ve ruhsal yetenekleri ile hoşgörüsünün en üst düzeyde gelişmesi durumu aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir? a)büyüme b)gelişme c)olgunlaşma d)öğrenme e)gelişim AŞAĞIDAKİ BOŞLUKLARI DOLDURUNUZ 1. Akıl ve ruh sağlığını kişinin kendisi ve çevresi ile dengeli ve uyumlu bir ilişki sürdürebilmesi olarak tanımlayabiliriz. 2. Akıl ve ruh sağlığını etkileyen kişisel kişisel etmenleri yaş, cinsiyet, kişisel alışkanlılar, meslek, medenî durum ve beden sağlığı olarak sıralayabiliriz. 3. Kaygı, sıkıntı, gerginlik, neşesizlik vb. belirtiler stresin duygusal belirtilerindendir. 4. Sosyalleşme, kişinin toplumdaki kuralları, gelenek ve görenekleri, toplumdaki alışkanlıkları ve bulunduğu toplumun kültürünü öğrenmesi olarak tanımlanabilir 5. Güç ve baskı uygulayarak insanların bedensel veya ruhsal açıdan zarar görmesine neden olan bireysel ya da toplu hareketlerin tümü şiddet olarak adlandırılır. 6. Şiddet, genel olarak bireysel ve yapısal olmak üzere ikiye ayrılabilir: 7. Şiddetin nedenleri çok çeşitlidir ve birçok faktöre bağlıdır. Bununla birlikte tüm bu etkenler biyolojik, psikolojik ve sosyal nedenler olmak üzere üç gruba ayrılabilir: 8. Kişinin duygu, düşünce ve davranışlarında geçici veya sürekli bir tutarsızlık göstermesi durumu ruhsal bozukluk olarak adlandırılır. 9. Akıl ve Ruh Sağlığını Etkileyen Çevresel Etmenler aile, sosyal, kültürel ve ekonomik etmenler, bazı zorlayıcı durumlar olarak gruplandırılabilir. 10. Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri, kendini ve başkalarını anlama, yeteneklerini kullanma, doğru tercihler yapma, insan ilişkilerinde karşılaştığı sorunlara çözüm bulma, yaşamını ve geleceğini planlama becerilerini kişilere kazandıran faaliyetler olarak tanımlanabilir. 11. Medeni durum, akıl ve ruh sağlığını etkileyen kişisel etmenlerdendir. 12. Psikoloji (ruh bilimi), insan davranışlarını bilimsel yöntemlerle inceleyen bilim dalıdır 13. Psikiyatri (ruh sağlığı ve hastalıkları), kişinin zihinsel ve duygusal yetilerinde, davranışlarında, çevreye uyumunda görülen bozuklukların tanımlanması, tedavisi ile ilgilenen tıbbi uzmanlık alanıdır. 14. Birincil koruyucu ruh sağlığı hizmetleri, ruh sağlığı bozulmadan önceki çalışmaları kapsar. 15. İkincil koruyucu ruh sağlığı hizmetleri, ruh sağlığı bozulan kişilerin erken tanı ve tedavilerini kapsayan sağlık hizmetleridir. 16. Sınav öncesi öğrenilen bilginin sınav sırasında etkili bir şekilde kullanılmasına engel olan stres şekli sınav kaygısı adını alır. Akıl ve ruh sağlığı yerinde olan bir insan kendisiyle uyumlu olmalıdır. 17. Akıl ve ruh sağlığını etkileyen kişisel ve çevresel etmenlerdir. 18. Ruh hastalıklarının tedavisi psikiyatrist tarafından ilaç veya psikoterapi ile yapılır. 19. İletişimde, mesajı gönderene, gönderilen mesajı alana ise adı kaynak alıcı verilir. 20. Üçüncül koruyucu ruh sağlığı hizmetleri, ruh sağlığı bozulan kişilerin topluma kazandırılması ve yeniden hastalanmalarının önlenmesini içine alan rehabilitasyon hizmetleridir 21. Stres, vücudun uyum gerektiren içsel veya dışsal bir uyarana verdiği tepki olarak tanımlanabilir. 22. Empati kurarak dinleme de bir diğer etkili iletişim yoludur. 23. Empati, kişinin iletişim sırasında karşısındakinin duygu ve düşüncelerini anlayabilmesini ve böylece duyarlı bir yaklaşım içinde olmasını sağlar. 24. İletişimde kullanılan iki dil vardır. Bunlar yargılayan "sen dili" ve yakınlaştıran "ben dili"dir. 25. İletişim türleri sözlü, yazılı ve sözsüz iletişim olmak üzere üç çeşittir. 26. Empati kurarak dinleme de bir diğer etkili iletişim yoludur