DOLAŞIM VE VÜCUT SAVUNMASI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DOLAŞIM VE VÜCUT SAVUNMASI"

Transkript

1 DOLAŞIM VE VÜCUT SAVUNMASI Tek hücreli canlılarda ve çok hücreli olup da hücreleri dış ortamla sıkı ilişkide olan canlılarda (hidra, planarya) özel bir dolaşım sistemi yoktur. Çünkü bunlarda gerekli maddeler difüzyonla hücreye girebilir, gereksizler de difüzyonla çıkabilir. Daha ileri hayvanlarda mesafeler uzak olduğundan difüzyon yetersiz kalır. Bu nedenle dolaşım sistemi oluşmuştur. Dolaşım sistemi; dolaşım sıvısı olan kan, damarlar ve kan pompalayan kalpten oluşmuştur. Hayvanlarda dolaşım sisteminin amacı; -Hücrelere gerekli olan besin ve O 2 yi taşımak -Hücrelerde oluşan artıkları boşaltım organlarına taşımak -Hormonları hedef organlara taşımak -Vücut ısısının düzenlenmesine yardımcı olmak -Vücudu mikroplara karşı korumak şeklinde özetlenebilir. Hayvanlarda damarların ve hücrelerin etrafı doku sıvısı adlı bir sıvı ile doludur. Kan ile hücreler arasında madde alışverişinin yapılması doku sıvısı aracılığı ile olur. Kalp tarafından pompalanan kanın, vücut boşluğuna çıkıp çıkmamasına göre iki tip kan dolaşımı vardır; 1. Açık dolaşım sistemi Kalp ile kısa atar ve toplardamardan oluşan bu sistemde, kılcal damar yoktur. Kan kalpten atar damarlara, oradan da sinüs denilen vücut boşluğuna geçer. Kan sinüs boşluğunda ağır ağır ilerlerken hücrelerle kan arasında madde alış verişi gerçekleşir. Sonra kan toplardamarlara giderek kalbe gelir. Bu dolaşımda kanın akışı yavaştır. Eklem bacaklılarda (böcekler, örümcekler, yengeçler...) ve yumuşakçaların çoğunda açık dolaşım sistemi vardır. Böceklerde; kalp, sırt bölgesinde yer alır (Bkz. şekil3.1). Önü açık, arkası kapalı olan kalbin üzerinde ostium adlı açıklıklar bulunur. Kalp kasılınca kan, öne doğru pompalanır ve vücut boşluğuna dağılır. Gevşediğinde kan, ostiumlar yolu ile tekrar kalbe dolar. Böcek kanı besin ve artık madde taşır, O 2 ve CO 2 taşımaz. 2. Kapalı dolaşım sistemi: Bu sistemde kan, kalp ve damarlar içinde dolaşır. Kalp kanı, kalından başlayıp (atar damar) organlar içine yayıldıkça incelen (kılcal) damarlara pompalar. Kılcal damarlarla hücreleri saran doku sıvısı arasında madde alış verişi olur. Daha sonra kan, toplardamarlar yolu ile yeniden kalbe döner (Bkz. Şekil3.2) Bu dolaşımda kanın akışı hızlıdır. Toprak solucanları, mürekkep balıkları, ahtapotlar ve tüm omurgalılar kapalı dolaşım sistemine sahiptir. Toprak solucanında; sırtta bir tane, karında iki tane ana damar bulunur. Sırttaki damar, kanı öne doğru pompalayan ana kalp olarak iş görür (Bkz. Şekil 3.2). Sırt ve karın damarlarını birbirine bağlayan, sindirim kanalını çevrelemiş beş çift damar, yardımcı kalpler olarak görev yapar. Bu kalplerin sıkışması ile kan karın bölgesindeki atar damara geçer ve önden arkaya doğru akar. Besin ve gaz alış verişi kılcal damarlarla olur. 3.1: Açık Dolaşım Sistemi Şekil Şekil 3.2: Kapalı dolaşım sistemi

2 OMURGALILARDA DOLAŞIM SİSTEMİ Omurgalılar, kardiyovasküler sistem denilen kapalı dolaşım sistemine sahiptirler. Bu sistemde bulunan kalp ile atar, kılcal ve toplardamarların görevleri tabloda gösterilmiştir: Kalp Atar damarlar (Arterler) Damarlardan gelen kanı alan bir veya iki kulakçık (atrium), kanı damarlara pompalayan bir veya iki karıncık (ventrikül) bulundurur. Kanı kalpten uzaklaştırarak tüm vücuda taşıyan damarlardır. Organların içinde ince atar damarlara (arteriyollere) dallanır. Kılcal damarlar (Kapillerler) Atar damarları, toplardamarlara bağlayan damarlardır. Çok ince ve geçirgen olan duvarları sayesinde kan ile doku sıvısı arasında madde alış verişi yapılmasını sağlar. Toplardamarlar (Venler) Kanı kalbe getiren damarlardır. Kılcal damarlar, venül denilen ince toplardamarlara açılır. Venüller de daha kalın venalara açılır. Kardiyovasküler sistemlerin evriminde metabolik hız önemli bir etkendir. Yani metabolik hızı yüksek olan hayvanlarda bu sistem daha karmaşıktır. Örneğin kalp daha güçlü ve organlardaki damar sayısı daha fazladır. Solungaç solunumu yapanların kardiyovasküler sistemi ile akciğer solunumu yapanların kardiyovasküler sistemi arasında önemli farklılıklar vardır. Solungaç solunumu yapanlarda tek dolaşım, akciğer solunumu yapanlarda çift dolaşım. (akciğer ve sistemik dolaşım) bulunur. Balıklarda Dolaşım: Bir kulakçık (atrium) ve bir karıncık (ventrikül) bulunduran balık kalbinde daima kirli kan vardır. Kirli kan karıncıktan çıkar atar damarla (arter) solungaçlara gider. Solungaçlardan geçerken temizlenir. Temiz kan, vücudun çeşitli bölgelerindeki kılcal damarlara taşınmak üzere solungaçtan uzaklaşır. Kan basıncı, solungaç kılcallarındaki sürtünme nedeni ile gittikçe azalır. Organlardaki kılcallardan (sistemik kapillerler) geçerken basınç iyice düşmüş olur. Bu nedenle kanın akışı çok yavaştır. Doku kılcallarında (sistemik kapillerlerde) kirlenen kan, toplar damar (vena) ile kalbin kulakçığına gelir (Bkz. Şekil 3.3). Balık kalbindeki kan, bir kez pompalanarak solungaç ve diğer organlara ulaştırılır. Kanın her dolaşımda, iki kılcal damar yatağından geçmesi gerekir.

3 Kurbağalarda (Amfibilerde) Dolaşım: İki kulakçık ve bir karıncık bulunduran üç bölmeli kalpleri vardır. Karıncık, kanı akciğer ve diğer organlara pompalar. Böylece çift dolaşım sağlanır (Bkz. Şekil 3.3). Birinci dolaşım, küçük kan dolaşımı olarak adlandırılan kalp ile akciğer - deri arasındaki dolaşımdır. İkinci dolaşım, büyük kan dolaşımı (sistemik dolaşım) olarak adlandırılan kalp ile diğer tüm organlar arasındaki dolaşımdır. Kurbağaların karıncığında, akciğerden dönen oksijence zengin kan ile vücuttan dönen oksijeni düşük kan birbirine karışır. Fakat bu durum, deri solunumu da yaptıkları için sorun yaratmaz. Balıklardan farklı olarak, çift dolaşımın görülmesi yani kanın ikinci kez pompalanması kan basınçlarının yüksek olmasını sağlamıştır. Bu sayede organlarına bol miktarda kan gidebilmektedir. Sürüngenlerde Dolaşım: İki kulakçık ve yarım perde ile bölünmüş bir karıncık bulunduran üç bölmeli kalpleri vardır. Bu perde akciğerden dönen oksijence zengin kanla, vücuttan dönen oksijeni düşük kanın daha az karışmasını sağlar. Timsahlarda ise bu perde tamamlanmıştır. Ancak kalpten çıkan iki damar arasındaki panizza kanalında az da olsa karışma olmaktadır. Kuş ve Memelilerde Dolaşım: Kalpte karıncık sağ ve sol bölmeler olmak üzere tam olarak ikiye bölünmüştür (Bkz. Şekil3.3). Yani iki kulakçık ve iki karıncık bulunduran dört bölmeli kalpleri vardır. Kalbin sol bölümü sadece oksijence zengin kanı alıp pompalamakta, sağ bölümü ise sadece oksijeni düşük kanı alıp pompalamaktadır. Kuş ve memeliler sıcakkanlı hayvanlardır. Dört bölmeli güçlü bir kalbin evrimleşmiş olması, vücut sıcaklığını sabit tutmada önemli bir rol oynar. Sıcakkanlılar, aynı boyutlardaki soğukkanlılardan on kat daha fazla enerji harcarlar. Bu enerji ihtiyacı ancak çift dolaşım ve gerekli miktarda kanı pompalayacak güçlü bir kalp ile sağlanabilir. İNSANLARDA DOLAŞIM Memeli kardiyovasküler sistemindeki kan akışının ayrıntıları şekil 3.4 de yuvarlak içindeki numaralarla eşleşerek aşağıda açıklanmıştır; A) Akciğer Dolaşımı (Küçük kan dolaşımı) 1- Sağ karıncıktan pompalanan kan, 2- Akciğer atar damarı (arterleri) tarafından akciğere taşınır. 3- Kan, sağ ve sol akciğerdeki kılcallardan (akciğer kapilleri) geçerken oksijenle yüklenip, karbondioksiti boşaltır. Akciğeri terk eden oksijence kan, akciğer toplardamarı (venleri) ile sol kulakçığına gelir. zengin kalbin 4- Oksijence zengin bu kan kulakçığın kasılması ile gevşemiş olan sol karıncığa iner. B) Sistemik Dolaşım (Büyük kan dolaşımı): 5- Sol Karıncıktaki oksijence zengin kan, aort ile tüm vücuda yayılır (aorttan ayrılan ilk kol, şekilde görülmeyen koroner damardır, koroner damarlarla öncelikle kalp kasına kan sağlanmış olur). 6- Aort oksijence zengin kanı alır. Şekil 3.4: Kardiyovasküler Sistemi

4 7- Aortun yukarı giden kolu (şah damarı), baş ile kolların kılcallarına kanı taşır. 8- Aortun aşağı giden kolu karın iç organları ile bacakların kılcallarına kanı taşır. - Kan kılcallardan geçerken oksijenin çoğunu bırakır, karbondioksiti alır. - Kılcalların birleşmesi ile oluşan ince toplardamarlar (venüller), kanı kalın toplardamara (venler) taşır. 9- Baş, boyun ve kollardan gelen oksijence fakirleşmiş kan, üst ana toplardamara (anterior vena cava) yönelir. 10- Alt ana toplardamar (posterior vena ceva) da gövde ve bacaklardan kan getirir. 11- Her iki ana toplardamar da oksijence fakir kanlarını sağ kulakçığa boşaltır. 12- Bu kan daha sonra sağ kulakçığa iner. Küçük kan dolaşımı, sağ karıncıkta başlar sol karıncıkta biter. Büyük kan dolaşımı, sol karıncıkta başlar sağ kulakçıkta biter. İNSANDA KALBİN YAPISI Memeli kalbinde dıştan içe doğru; perikard, miyokard ve endokard olmak üzere üç kısım bulunur. 1- Perikard ( Kalp dış zarı): Kalbin üzerini örten çift katlı zardır. İki zarın arasında bir sıvı bulunur. Bu sayede kalbin kasılıp gevşemesi sırasında sürtünme en düşük düzeyde tutulur. 2- Miyokard (Kalp kası): Çizgili kas yapısındadır fakat düz kas gibi istek dışı çalışır. Miyokard, kalbin kulakçıklarında ince, karıncıklarında kalındır. Sol karıncık duvarı, sağ karıncık duvarına göre daha da kalındır. Böylece güçlü bir kasılma ile kanın tüm vücuda pompalanması sağlanır. Miyokard'ın arasında kalbi besleyen koroner damarlar bulunur. Kalp kendi içindeki kanı kullanmaz. Aorttan ayrılan kolun kılcallara ayrılması ile oluşan koroner damarlardaki kandan, besin ve O 2 alır. 3- Endokard (Kalp iç zarı): Kalbin içini örten bu zar, tek katlı epitel dokudur. Kalpte kanın geri gelmesini önleyen bağ doku yapılı dört kapakçık bulunur (Bkz. Şekil 3.5). Kulakçıklar (atriyumlar) ile karıncıklar (ventriküller) arasında, atriyoventriküler (AV) kapakçıklar bulunur. Sağdaki AV kapakçık, üçlü kapakçık (triküspit), soldaki AV kapakçık, ikili kapakçık (biküspit = mitral kapakçık) adını alır. Bu kapakçıklar kanın kulakçıklardan karıncıklara geçmesine izin verir fakat karıncıklardaki kanın kulakçıklara geçmesine engel olur. Karıncıklardan çıkan atar damarların (akciğer atar damarı ve aort) giriş kısmında, yarım ay (semiluner kapakçıklar) bulunur. Yarım ay kapakçıkları, karıncıkların kasılması ile kanın atar damarlara girmesine izin verirler fakat karıncıkların gevşemesi ile atar damarlardaki kanın geri hareketine engel olurlar.

5 Kalp, belli bir düzen içerisinde kasılıp gevşer. Kalbin bölmeleri kasıldığında (sistol durumunda) kanı pompalar, gevşediğinde (diyastol durumunda) kanla dolar. Kulakçık ve karıncıkların kasılıp gevşemesi birbirine zıttır. Kalbin bir pompalama, bir kanla dolma döngüsüne kardiyak (kalp) döngü denir (Bkz. Şekil 3.6). Karıncıkların kasılması ile kanın atar damarlara girmesi sonucu esnek olan damar duvarları genişler. Atar damar duvarının bu şekilde düzenli gevşemesi nabız adını alır. Nabız sayıldığında kalp atım hızı ölçülmüş olur. Bir stetoskop aracılığı ile duyulan kalp sesleri kapakçıkların kapanma sesleridir. Duyulan kalp sesinden birincisi, AV kapakçıklarının kapanması ile ikincisi ise yarımay kapakçıklarının kapanması ile ortaya çıkar (ikinci ses daha yüksek frekanslıdır). Kapakçıkların birinde veya daha fazlasında olabilecek bir bozukluk sonucu kan, kapakçıklardan ters yönde fışkırabilir. Bu sırada bir tıslama sesi duyulur, bu durum kalpte üfürüm olarak adlandırılır. Çoğunlukla kalpte üfürüm bozukluğu, kan dolaşımını ameliyat gerektirecek ölçüde etkilemez. İnsanda Kalp Atışının Düzenlenmesi Kalp otomatik bir organdır. Kendi kasılması için gerekli uyarıyı kendisi yaratır. Kalbin uyarı yaratıcısı (peysmeyker) sağ kulakçık çeperindeki SA düğümü (sinoatrial düğüm) dür.

6 SA düğümü, kendiliğinden uyarı yaratır ve bu uyarı kulakçık kaslarına yayılarak kulakçıkların aynı anda kasılmalarını sağlar. Bu uyarı, sağ kulakçık tabanında bulunan AV düğümüne (atrioventriküler düğüm) geçer., AV düğümünde 0,1 saniye kadar bekletilir. Böylece kanın karıncıklara boşalması sağlanır. Daha sonra AV düğümü uyarıyı his demetine iletir. His demetinin sağ ve sol kolları aracılığı ile uyarı purkinje liflerine ulaşır. Purkinje lifleri de uyarıyı karıncık kaslarına iletir ve karıncıklar kasılır (Bkz. Şekil 3.7) Kalbin çalışması kendisi tarafından başlatılır. Fakat pompaladığı kan miktarı ve kalp atım sayısı otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilir. Bir kalp döngüsünde, kalp kasında ilerleyen uyarılar vücut sıvıları aracılığı ile deriye iletilir. Deriden, elektrotlar aracılığı ile EKG (elektrokardiyogram) şeklinde yazdırılabilir. Kalbin atış hızını etkileyen etmenler: Sinirler: Omurilik soğanından çıkan otonom sinir sistemine ait sinirler (sempatik ve parasempatik sinirler) kalp atış hızını etkiler. Parasempatik sisteme ait vagus siniri kalp atış hızını yavaşlatır. Sempatik sisteme ait sinirler ise hızlandırır. Hormonlar: Korku ve heyecan halinde salgılanan epinefrin (adrenalin) hormonu kalp atışını hızlandırır. Tiroit bezinden salgılanan tiroksin hormonu da kalp atışını hızlandırır. Asetilkolin hormonu ise yavaşlatır. Sıcaklık Vücut sıcaklığındaki artış, SA düğümünü uyarır ve kalp atışı hızlanır. Ateşli hastalıklarda kalp atışının hızlanması bu nedenledir. Karbondioksit: Kandaki CO 2 artarsa kanın ph'sı düşer ve asitlik artar. Bu durumda kalp atışı hızlanır. İNSANDA KAN DAMARLARININ YAPISI VE ÇALIŞMASI Atar ve toplar damarların duvarları dıştan içe doğru; bağ doku, düz kas ve epitel doku (endotel) dan oluşmuştur (Bkz. Şekil: 3.8). Kılcal damarlar ise sadece tek sıra epitel hücreden (endotel) oluşmuştur. Bu sayede kanla doku sıvısı arasındaki madde alışverişi kolayca sağlanır. Atar damarlar (Arterler): Kalbin karıncıklarındaki kanı organlara ulaştıran bu damarlar, oksijence zengin kan taşırlar. Yalnız akciğer atar damarı oksijeni düşük olan kan taşır. Atar damarlar, toplardamarlara göre daha fazla elastik doku içerdikleri için duvarları kalın ve esnektir. Bu sayede karıncıkların pompaladığı kanın basıncına karşı koyabilirler. Kanın atar damar içindeki hareketi; - Kan basıncı - Duvarlarının esnekliği sayesinde olur. Kanın atar damar çeperine yaptığı basınca, tansiyon denir. Karıncıkların kasılması ile oluşan basınç büyük tansiyon (sistolik kan basıncı), gevşemesi ile oluşan basınç da küçük tansiyon (diyastolik kan basıncı) adını alır. Sağlıklı bir İnsanda dinlenme halinde büyük tansiyon 120 mm Hg, küçük tansiyon 70 mm Hg dır. Toplardamarlar (Venalar): Kanın kılcal damarlardan kalbe getirilmesini sağlayan bu damarlar, oksijeni düşük olan kanı taşırlar. Yalnız akciğer toplardamarı oksijence zengin kan taşır. Toplardamarlar, atar damarlara göre daha ince duvarlıdır ve çok daha fazla genişleyebilir. Kanın toplardamar içindeki hareketini sağlayan güç; 1- Duvarlarındaki düz kasların kasılması

7 2- İskelet kası pompası: Toplardamar çevresindeki iskelet kaslarının kasılması, toplardamarı sıkıştırır Kan kalbe doğru itilir. Kanın geriye dönmesi, içindeki tek yönlü açılan kapakçıklarla engellenir (Bkz. Şek. 3.9). 3- Solunum pompası: Nefes alma sırasında diyafram kasılır ve karın içindekileri aşağı iter. Bu basınç artışı karın içi toplardamarlara iletilir aynı anda sağ kulakçıkta basınç azalır. Bu basınç farkından dolayı kan kalp içine çekilir. Kılcal damarlar (Kapiller): Atar damarlarla toplardamarlar arasında bulunan kılcal damarlar, kan ile hücreler arasında madde alış verişi sağladığı için geniş yüzeyler oluşturacak şekilde dallanmışlardır. Metabolik faaliyetlerin hızlı olduğu dokularda çok fazla sayıda, yavaş olduğu dokularda da az sayıda bulunurlar. Kanın en düşük hızla aktığı yer kılcal damarlardır. Boruların kesit alanları azaldıkça içlerinden akan sıvının hızı artar. Bir kılcal damarın çapı çok küçüktür fakat bir atar damar çok sayıda kılcal damara açılır. Yani kılcallardaki toplam enine kesit alanı, kendisine kan getiren atar damardan daha büyüktür. Bu nedenle kılcal damarlarda kanın akışı çok yavaşlar. Kılcallardan toplardamarlara geçen kan yeniden hızlanır çünkü toplardamarlardaki enine kesit alanı daha küçüktür (Bkz. Şekil 3.10). Kan akış hızı= Atar damar > Toplardamar > Kılcal damar Kan basıncı= Atar damar > Kılcal damar > Toplardamar Kan basıncı, damarların çeşidine ve bulunduğu yere göre değişir. Kan basıncını; - Kalbin atış gücündeki artış - Kan miktarındaki artış - Kan damarlarının büzülmesi arttırır. Bu durumların tersi kan basıncını azaltır. Kan basıncı en yüksek aorttadır. Kan, atar damarlarda ilerledikçe kan basıncı azalır. Kılcallarda daha düşük ve toplardamarlarda en düşük seviyeye ulaşır (Bkz. Şekil3.10).

8 Kılcal damarlarla doku hücreleri arasında madde alış verişi: Doku hücreleri, doku sıvısı ile çevrilidir. Kan ile hücreler arasındaki madde alış verişi, doku sıvısı aracılığı ile olur. Madde alış verişinde, kan basıncı ve kandaki protein ozmotik basıncı olmak üzere iki gücün etkisi vardır (Bkz. Şekil 3.11). Kan basıncı (hidrostatik basınç): Kanı damarın dışına iten güç Ozmotik basınç: Doku sıvısını damarın içine çeken güç Kan basıncı kalbin kasılıp gevşemesiyle, kanın ozmotik basıncı kan plazmasındaki protein yoğunluğundan ileri gelir. Kılcallarda, atar damar ucundan toplardamar ucuna gidildikçe kan basıncı azalır (Bkz. Şekil3.10). Albumin, globulin gibi kan proteinleri sayesinde oluşan ozmotik basınç ise kılcalların her noktasında aynıdır (Bkz. Şekil 3.11). Bu iki basınç birbiri ile karşılaştırıldığında, kan basıncının büyük olduğu yerlerde kılcallardan doku sıvısına, ozmotik basıncın büyük olduğu yerlerde ise doku sıvısından kılcallara madde geçişi olur (Starling hipotezi). Bu sayede kanın içindeki besin ve oksijen doku hücrelerine, hücrelerden çıkan artıklarda kana geçmiş olur. Bu geçişler difüzyonla olmaktadır. Kılcallardaki hidrostatik basınç ve ozmotik basınç arasındaki denge bozulursa önemli etkiler ortaya çıkabilir. Örneğin kılcal kan basıncındaki artış, kandan sıvı kaybına yol açar. Kan basıncındaki azalma da doku sıvısının kana geçmesine neden olur. Bu durumda dokular yeterince O 2 alamaz. Kılcal damarlarda difüzyondan başka çok az miktarda endositoz ve ekzositoz olur. Bazı proteinler endositoz ile alınır, ekzositozla doku sıvısına iletilir. Starling hipotezine göre, kılcal damarların toplardamar ucunda, doku sıvısı kana geçmektedir. Fakat bu geçiş yeterli değildir. Geriye kalanlar lenf damarları ile kana döner. LENF DOLAŞIMI Balıklar hariç tüm omurgalılarda kan dolaşım sistemi dışında lenfatik sistem (lenf sistemi) adını alan ikinci bir dolaşım sistemi bulunur. Lenfatik sistem; lenf kılcalları, lenf damarları ve lenf düğümlerinden oluşmuştur (Bkz. şekil 3.12). Lenf kılcalları Bir ucu kapalı olan tüp şeklinde borucuklardır. Doku hücreleri arasına bir ağ gibi yayılmışlardır (Bkz. Şekil3.12 (b)). Tek tabakalı epitel hücre yapısındaki duvarları çok geçirgendir. Kan kılcalları, proteinlerin doku sıvısına çıkışına izin vermediği halde bir miktar protein doku sıvısına çıkar. Bu proteinlerin yeniden kana taşınması gerekir. Doku sıvısına çıkan proteinler lenf kılcallarına geçer ve lenf yolu ile kana taşınır. Lenf kılcallarına geçen doku sıvısı lenf (akkan) adını alır.

9 Lenf damarları; Birleşen lenf damarları daha iri lenf damarlarını oluşturur. Lenf damarlarının çeperlerinde düz kaslar vardır. Düz kasların ritmik kasılmaları ile lenf ileri doğru hareket ettirilir. Ayrıca iskelet kaslarının sıkıştırıcı etkisi ve lenf damarları içindeki kapakçıklar lenfin tek yönlü hareket etmesinde önemli etkendir. Lenf damarları birleşe birleşe iki büyük lenf damarını meydana getirir; Birinci lenf damarı: Göğüs lenf kanalı (torasik kanal) adını alır ve vücudun alt bölgesinin lenfini, sol köprücük kemiği altındaki kan toplardamarına taşır. İkinci lenf damarı: Büyük lenf damarı adını alır ve vücudun üst bölgesinin lenfini sağ köprücük kemiği altındaki toplardamara taşır. Lenfin alyuvarı ve atar damarı yoktur. Akyuvarı, kılcal damarı ve toplardamarı vardır. Lenfatik Sistem, dolaşım sistemine üst ana toplardamarın sağ kulakçığa girdiği noktanın yakınında bağlanır. Lenf düğümleri; Lenf damarlarının yolları üzerinde bulunurlar. En önemli lenf düğümleri dalak ve bademciklerdir. İçlerinde çok miktarda akyuvar bulunur. Lenf bu düğümlere girer, çıktığında içindeki lenfosit adlı akyuvarların sayısı artar. Bakteri ve virüslere karşı vücut savunmasında lenf düğümleri önemli işleve sahiptir (Bkz. Şekil 3.12 (c)). Lenfatik sistemin görevi: - Doku sıvısı fazlasını ve proteinleri kana geri götürmek - Vücut savunmasında rol almak - Sindirim sisteminden yağları alıp kana taşımak Ödem: Hücreler arası ortamda sıvı birikmesi ödem olarak adlandırılır. Ödem durumunda sıvı, hücre içinde hareket eder ve hücreler şişer. Beyin hücreleri sıvı artışına en hassas yapılardır. Ödem Nedenleri: - Lenf damarlarının tıkanması - Kılcal kan damarlarında hidrostatik basıncın artması - Kan proteinlerinin azalması ile kanın ozmotik basıncının düşmesi - Dokularda ozmotik basıncın artması - Dokularda sodyum ve su tutulması

10 KAN DOKU Kan plazma adı verilen sıvı ile farklı tipte hücrelerden oluşmuş olan özelleşmiş bağ dokudur. Bir miktar kan alınıp içine pıhtılaşmayı önleyici bir madde damlattıktan sonra santrifüj edilirse, tüpün dibinde yoğun kırmızı bir çökelti görülür. Yoğun kırmızı çökelti kan hücreleri, üzerindeki açık sarı renkli sıvı plazmadır Plazma: Kan plazmasının %90 kadarı su, geriye kalanı suda çözünmüş olan organik ve inorganik maddelerdir. - İyonlar: İyonların toplam derişimi kanın ozmotik dengesinin sağlanmasında önemli rol oynar. Bazı iyonlar kan ph'sının düzenlenmesinde görev alır. - Plazma proteinleri: Albumin, globulin ve fibrinojen adı verilen plazma proteinleri birlikte kanın ph dengesinin sağlanmasında önemli rol oynar. Bazı proteinler, suda çözünmeyen ancak kanda proteinlere bağlı olarak bulunabilen lipitlerin taşıyıcısıdır. İmmünoglobülinler (antikorlar), vücudu istila eden virüs ya da diğer yabancı maddelere karşı savaşta görev alır. Fibrinojenler, kan damarları yaralandığında pıhtılaşma yolu İle buraları tıkama işini üstlenmişlerdir. Albumin sayesinde kanın ozmotik basıncı düzenlenir. Plazma proteinleri karaciğer tarafından üretilen proteinlerdir. Pıhtılaşma maddesi olan fibrinojeni uzaklaştırılmış kan plazmasına, serum denir. Kan ile taşınan maddeler: Plazmada, vücudun bir bölümünden diğerine taşınan besin maddeleri, metabolik artıklar, solunum gazları ve hormonlar bulunur. Kan plazması ve doku sıvısının (plazmanın çok daha yüksek derişimde protein içermesi dışında) içerikleri aynıdır. Doku sıvısı ile de lenfin içeriği aynıdır. Kan Hücreleri: Alyuvarlar, akyuvarlar ve kan pulcukları olmak üzere üç çeşit kan hücresi vardır; 1) Alyuvarlar (Eritrositler): En fazla sayıda olan hücrelerdir (Bkz. Şekil3.13). İçlerindeki hemoglobin kana kırmızı renk verir. Hemoglobin, hem ve globin olmak üzere iki kısımdan meydana gelmiştir. Hem kısmı demir atomu bulundurur. Globin ise proteindir. Oksijen, hemoglobinin hem kısmındaki demire zayıf bir bağla bağlanır. Embriyo döneminde (8. haftada başlar) karaciğer ve dalakta, daha sonra kemik iliğinde yapılan alyuvarlar (Bkz. Şekil 3.14) olgun halde çekirdek ve organeller bulundurmaz (memeli dışındaki omurgalıların alyuvarları çekirdeklidir). Çekirdeksiz ve organelsiz olan memeli alyuvarları yaklaşık 250 milyon hemoglobin bulundurur. Her bir hemoglobin molekülü dört O 2 bağlayabildiğinden, bir alyuvarın bir milyon kadar O 2 taşıyabileceği anlaşılır. Her alyuvar ATP ihtiyacını da anaerobik solunumla karşıladığı için O 2 molekülünü hiçbir şekilde kullanıp azaltmaz. Alyuvarlar kan dolaşımına girdikten sonra 120 gün yaşayabilir. Yaşlı alyuvarlar dalak, karaciğer ve lenf düğümlerinde yıkılır. Yıkım ile oluşan demir, dalak ve kırmızı kemik iliğinde depolanarak yeniden alyuvar yapımında kullanılır. Hem in diğer kısmı ise bilirubine çevrilerek karaciğere taşınır. Karaciğerden safra yolu ile bağırsağa gönderilir. Daha sonra dışkı ile atılır. Ortamda O 2 azalırsa alyuvar yapımı hızlanır. Alyuvarların zarı üzerindeki özgün polisakkarit ve proteinler kan gruplarını ortaya çıkarır. 2) Akyuvarlar (Lökositler): Vücudu mikroplara karşı koruyan hücrelerdir. Vücuda mikrop veya toksin girdiğinde akyuvar sayısı arttırılır. Lenfosit, monosit, nötrofil, bazofil ve eozinofil olmak üzere beş çeşidi vardır. Kemik iliğinde üretilir. Lenfositler En küçük akyuvar çeşididir. Akyuvarların %25'ini oluşturur fagositoz yapmaz. Üretim yeri olan kemik iliğinde olgunlaşanlarına B Lenfosit, timus bezinde olgunlaşanlarına T lenfosit denir. B lenfositler antikor üreterek mikroplarla savaşır (humoral bağışıklık), T lenfositler hücresel bağışıklık sağlar. Monositier En büyük akyuvarlardır. Fagositoz yaparak bakteri ve yıpranmış dokuları temizlerler. Lenfosit ve monositler kemik iliğine ek olarak timus, bademcikler, lenf düğümleri ve dalak gibi organlarda da sentezlenir. Nötrofiller Akyuvarların en çoğunu oluştururlar (%65-70). Fagositoz yaparak bakteri ve yıpranmış doku hücrelerini yok ederler. Bazofiller: Fagositoz yapmazlar. Kanın damar içinde pıhtılaşmasını önleyen heparin salgılar ve histamin taşırlar. Histamin, normal kan damarlarını genişletir, akciğer kan damarlarını daraltır ve kılcal damarların geçirgenliğini artırır. Eozinofiller: İltihaplanma bölgelerinde oluşturdukları maddeler sayesinde parazitlerle savaşırlar. 3) Kan Pulcukları (Trombositler = plateletler): Kemik iliğinin büyük hücrelerinden koparak oluşurlar. Çekirdekleri yoktur, sekiz gün kadar yaşarlar. Kan pıhtılaşmasında kullanılırlar. Tüm kan hücreleri, kemik iliğinde bulunan kök hücreler (pluripotent kök hücreler) tarafından yapılır (Bkz. Şekil3.15).

11 KAN PIHTILAŞMASI Vücudumuzda oluşan kesikler veya sıyrıklar kanda bulunan maddeler sayesinde tıkanarak tamir edilir. Böylece kan kaybetmemiş oluruz. Kanda sürekli olarak bulunan tıkayıcı madde inaktif durumdaki fibrinojendir. Fibrinojenin aktif şekli fibrindir. İplikçikler halinde olan fibrin kanın hücrelerini toplayarak çöker ve pıhtıyı oluşturur. Pıhtılaşma mekanizması şekil 3.16 da yuvarlak içindeki numaralarla eşleştirilerek açıklanmıştır; 1- Bir damarın iç duvarı (endotel) hasar gördüğünde damar duvarındaki bağ doku kanla temas eder. Trombositler bağ dokunun kollojen liflerine yapışır. Bu trombositler salgıladıkları yapışkan madde ile yakındaki trombositleri de yapışkan hale getirir. 2- Trombositler, kan kaybını acil olarak önlemek amacı ile bir tıkaç oluşturur. 3- Yumaklanmış trombositlerden ve hasarlı hücrelerden salgılanan pıhtılaşma unsurları, plazmadaki pıhtılaşma unsurları ile karışır. Bu karışım protrombin adlı inaktif plazma proteininin aktif şekli olan trombine dönüşmesini sağlar (Bkz. Şekil3.15). Trombin, fibrinojenin fibrine dönüşümünü katalizleyen bir enzimdir. Fibrin liflerinin bir örgü oluşturması ile hasarlı yer kapanır.

11. SINIF KONU ANLATIMI 48 DOLAŞIM SİSTEMİ 1 KALP KALBİN ÇALIŞMASI

11. SINIF KONU ANLATIMI 48 DOLAŞIM SİSTEMİ 1 KALP KALBİN ÇALIŞMASI 11. SINIF KONU ANLATIMI 48 DOLAŞIM SİSTEMİ 1 KALP KALBİN ÇALIŞMASI DOLAŞIM SİSTEMİ İki kulakçık ve iki karıncık olmak üzere kalpler dört odacıktır. Temiz kan ve kirli kan birbirine karışmaz. Vücuda temiz

Detaylı

Sistemin Diğer Özellikleri Atar ve toplar damarlar birbirleriyle bağlantılı olduğu için devamlıdır. Bu bağlantıyı kılcal damarlar sağlar. Kan devamlı

Sistemin Diğer Özellikleri Atar ve toplar damarlar birbirleriyle bağlantılı olduğu için devamlıdır. Bu bağlantıyı kılcal damarlar sağlar. Kan devamlı DOLAŞIM SİSTEMLERİ Çok hücreli canlılarda, alınan besinlerin ve oksijenin hücrelere ulaştırmak ve artık maddeleri dokulardan uzaklaştırmak için bir taşıma sistemine ihtiyaç vardır. Hayvanlarda bu işlemleri

Detaylı

HAYVANLARDA DOLAŞIM SİSTEMLERİ. YRD. DOÇ. DR ASLI SADE MEMİŞOĞLU

HAYVANLARDA DOLAŞIM SİSTEMLERİ. YRD. DOÇ. DR ASLI SADE MEMİŞOĞLU HAYVANLARDA DOLAŞIM SİSTEMLERİ YRD. DOÇ. DR ASLI SADE MEMİŞOĞLU asli.memisoglu@deu.edu.tr kisi.deu.edu.tr@asli.memisoglu HAYVANLAR NEDEN DOLAŞIM SİSTEMİNE İHTİYAÇ DUYAR? Çevreden alınan besinlerin ve oksijenin

Detaylı

Fizyoloji PSİ 123 Hafta Haft 13 a

Fizyoloji PSİ 123 Hafta Haft 13 a Fizyoloji PSİ 123 Hafta 13 Sağkalım için hücreler çevreleri ile madde alışverişi yapmalıdır O2 ve besin maddelerinin alınıp, CO2 ve atık maddelerin verilmesi Difüzyon madde taşınımında kısa mesafeler için

Detaylı

Şekil : Açık Dolaşım Şeması

Şekil : Açık Dolaşım Şeması DOLAŞIM SİSTEMLERİ Çok hücreli canlılarda, alınan besinlerin ve oksijenin hücrelere ulaştırmak ve artık maddeleri dokulardan uzaklaştırmak için bir taşıma sistemine ihtiyaç vardır. Hayvanlarda bu işlemleri

Detaylı

Kardivasküler Sistem

Kardivasküler Sistem Kardivasküler Sistem Kalp Fonksiyonları Kan damarları yoluyla oksijeni ve barsaklarda emilen besin maddelerini dokulara iletir Metabolizma sonucu oluşan artık maddeler ve CO 2 nin dokulardan uzaklaştırılmasında

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS Adım DOLAŞIM SİSTEMİ 2 DAMARLAR

ADIM ADIM YGS LYS Adım DOLAŞIM SİSTEMİ 2 DAMARLAR ADIM ADIM YGS LYS 174. Adım DOLAŞIM SİSTEMİ 2 DAMARLAR Dolaşım Sisteminde görev alan damarlar şunlardır; 1) Atardamarlar (arterler) 2) Kılcal damarlar (kapiller) 3) Toplardamarlar (venler) 1) Atardamar

Detaylı

İnsanda Dolaşım Sistemi ve Vücudun Savunulması

İnsanda Dolaşım Sistemi ve Vücudun Savunulması İnsanda Dolaşım Sistemi ve Vücudun Savunulması A. DOLAŞIM SİSTEMİ Gelişmiş canlılarda hücrelerin gereksinim duydukları maddeleri hücreye taşıyan, hücrede oluşan artıkları hücreden uzaklaştırarak sabit

Detaylı

1- Kulakçıklar Gevşer, Karıncıklar Kasılır :

1- Kulakçıklar Gevşer, Karıncıklar Kasılır : DOLAŞIM SİSTEMİ : Canlılar yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için enerjiye ihtiyaç duyarlar. İhtiyaç duyulan bu enerji besinlerden sağlanır. Canlıların hücrelerinde enerjinin üretilebilmesi için gerekli

Detaylı

Kalbin Kendi Damarları ve Kan kaynakları; Koroner Damarlar

Kalbin Kendi Damarları ve Kan kaynakları; Koroner Damarlar Kalbin Kendi Damarları ve Kan kaynakları; Koroner Damarlar Kalp kası beyinden sonra en fazla kana gereksinim duyan organdır. Kalp kendini besleyen kanı aortadan ayrılan arterlerden alır. Bu arterlere koroner

Detaylı

Gaz Alışverişi, İnsanda Solunum Sistemi

Gaz Alışverişi, İnsanda Solunum Sistemi A. GAZ ALIŞ VERİŞİ Gaz Alışverişi, İnsanda Solunum Sistemi Canlılarda hayatsal olayların sürdürülebilmesi için gerekli olan enerji hücresel solunumla elde edilir. Genellikle oksijenli olarak gerçekleşen

Detaylı

Kanın fonksiyonel olarak üstlendiği görevler

Kanın fonksiyonel olarak üstlendiği görevler EGZERSİZ VE KAN Kanın fonksiyonel olarak üstlendiği görevler Akciğerden dokulara O2 taşınımı, Dokudan akciğere CO2 taşınımı, Sindirim organlarından hücrelere besin maddeleri taşınımı, Hücreden atık maddelerin

Detaylı

DOLAŞIM SİSTEMİNİN YAPI, GÖRV ve İŞLEYİŞİ 11. SINIF ÜNİTE, KONU, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI 11.1.4. Dolaşım Sistemleri Anahtar Kavramlar alyuvar, akyuvar, antijen, antikor, aşı, bağışıklık, damar, enfeksiyon,

Detaylı

DESTEK ve HAREKET SİSTEMİ. Kemiklerin Görevleri: - Destek ve hareket sistemimiz: iskelet sistemi, eklemler ve kas sisteminden meydana gelir.

DESTEK ve HAREKET SİSTEMİ. Kemiklerin Görevleri: - Destek ve hareket sistemimiz: iskelet sistemi, eklemler ve kas sisteminden meydana gelir. DESTEK ve HAREKET SİSTEMİ - Destek ve hareket sistemimiz: iskelet sistemi, eklemler ve kas sisteminden meydana gelir. İskelet Sistemi - İskelet sisteminin oluşturan yapılar kemiklerdir. - Kemikler şekillerine

Detaylı

Dolaşım Sistemi Fizyolojisi - 2. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D.

Dolaşım Sistemi Fizyolojisi - 2. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. Dolaşım Sistemi Fizyolojisi - 2 Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. Kalbin Çalışması ve İşlevleri Kalbin Anatomisi Kalbin Anatomisi Kalp Kapakları (Sağ) (Sol) Kalbin

Detaylı

Dolaşım Sistemi Dicle Aras

Dolaşım Sistemi Dicle Aras Dolaşım Sistemi Dicle Aras Kalbin temel anatomisi, dolaşım sistemleri, kalbin uyarlaması, kardiyak döngü, debi, kalp atım hacmi ve hızı 3.9.2015 1 Kalbin Temel Anatomisi Kalp sağ ve sol olmak üzere ikiye

Detaylı

Bio 103 Gen. Biyo. Lab. 1

Bio 103 Gen. Biyo. Lab. 1 GENEL BİYOLOJİ LABORATUVARI 4. Laboratuvar: KAN DOKU Kan dokusunun görevleri 1 Kan dokusunun yapı elemanları 2 Kan grupları 12 İnce yayma kan preparatı tekniği 15 1. GİRİŞ Kan doku, atardamar, toplardamar

Detaylı

Solunum, genel anlamda canlı organizmada gaz değişimini ifade etmek için kullanılır.

Solunum, genel anlamda canlı organizmada gaz değişimini ifade etmek için kullanılır. SOLUNUM SİSTEMLERİ Solunum, genel anlamda canlı organizmada gaz değişimini ifade etmek için kullanılır. 1. Dış Solunum Solunum organlarıyla dış ortamdan hava alınması ve verilmesi, yani soluk alıp vermeye

Detaylı

SINIFLAR/1.DÖNEM YAZILIYA HAZIRLIK ÇALIŞMASI-2

SINIFLAR/1.DÖNEM YAZILIYA HAZIRLIK ÇALIŞMASI-2 2016-2017 6.SINIFLAR/1.DÖNEM YAZILIYA HAZIRLIK ÇALIŞMASI-2 1. 1.Kafatası 2.Omurga 3.Kalça 4.El bilek 5.Pazu 6.Köprücük 7.Bacak 8.Kaburga 9.Kol 10.Ayak bilek kemikler Yukarıda verilen tabloda vücudumuzda

Detaylı

HAYVANSAL ÜRETİM FİZYOLOJİSİ

HAYVANSAL ÜRETİM FİZYOLOJİSİ HAYVANSAL ÜRETİM FİZYOLOJİSİ 4. Hafta Prof. Dr. Gürsel DELLAL 1 Dolaşım Fizyolojisi Kan Kan, vücutta damarlar içinde devamlı halde dolaşan bir dokudur. Kan, plazma içinde süspansiyon halinde bulunan eritrosit

Detaylı

Solunum Sistemi Fizyolojisi

Solunum Sistemi Fizyolojisi Solunum Sistemi Fizyolojisi 1 2 3 4 5 6 7 Solunum Sistemini Oluşturan Yapılar Solunum sistemi burun, agız, farinks (yutak), larinks (gırtlak), trakea (soluk borusu), bronslar, bronsioller, ve alveollerden

Detaylı

DOLAŞIM SİSTEMİ. Dr. Güvenç Görgülü

DOLAŞIM SİSTEMİ. Dr. Güvenç Görgülü DOLAŞIM SİSTEMİ Dr. Güvenç Görgülü Dolaşım sistemi kalp ve damarların oluşturduğu bir sistemdir. Bu sistemde kalp merkezde yerleşmiş olup, damarlar kalpten çıkıp, kalbe tekrar geri dönen kapalı bir boru

Detaylı

Spor fizyolojisi. Dr. M. Emin KAFKAS İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi Spor Yüksekokulu Antrenörlük Eğitimi Bölümü Malatya/2015

Spor fizyolojisi. Dr. M. Emin KAFKAS İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi Spor Yüksekokulu Antrenörlük Eğitimi Bölümü Malatya/2015 Spor fizyolojisi Dr. M. Emin KAFKAS İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi Spor Yüksekokulu Antrenörlük Eğitimi Bölümü Malatya/2015 DOLAŞIM SİSTEMİ Dolaşım sistemi; kanın damarlar içerisinde belirli bir basınç

Detaylı

Dolaşım sistemi OMURGASIZLARDA DOLAŞIM SİSTEMLERİ OMURGALILARDA DOLAŞIM SİSTEMLERİ

Dolaşım sistemi OMURGASIZLARDA DOLAŞIM SİSTEMLERİ OMURGALILARDA DOLAŞIM SİSTEMLERİ Dolaşım sistemi Dolaşım sistemi, Canlılarda çözünmüş maddelerin (oksijen, karbon diosit, besinler ve atıklar) bedenin her yanına taşınmasını sağlayan sistem. Canlı ne kadar basitse, dolaşım sistemi de

Detaylı

DOLAŞIM VE VÜCUDUN SAVUNULMASI AÇIK DOLAŞIM:

DOLAŞIM VE VÜCUDUN SAVUNULMASI AÇIK DOLAŞIM: DOLAŞIM VE VÜCUDUN SAVUNULMASI Çok hücreli organizmalarda besin ve oksijenin hücrelere iletilmesi ile boşaltım maddelerinin vücut dışına atılması taşıma ve dolaşım sistemleriyle yapılır. Yüksek yapılı

Detaylı

1.ÜNİTE: VÜCUDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM. Fen ve Teknoloji-4.sınıf

1.ÜNİTE: VÜCUDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM. Fen ve Teknoloji-4.sınıf 1.ÜNİTE: VÜCUDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM Fen ve Teknoloji-4.sınıf A. DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ İSKELET Kemiklerden oluşan ve eklemlerle bağlanan, vücudumuzun dik durmasını ve hareket etmesini sağlayan yapıya

Detaylı

Egzersiz sırasında kasların enerji üretimi için daha fazla oksijene ihtiyaç duymaktadır

Egzersiz sırasında kasların enerji üretimi için daha fazla oksijene ihtiyaç duymaktadır Egzersiz sırasında kasların enerji üretimi için daha fazla oksijene ihtiyaç duymaktadır Egzersiz sırasında kaslara daha çok oksijen sağlanması ve oksijen kullanımı sonucu oluşan atık maddelerin kaslardan

Detaylı

ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ SELİN HOCA

ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ SELİN HOCA ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ SELİN HOCA Çevresel Sinir Sistemi (ÇSS), Merkezi Sinir Sistemine (MSS) bilgi ileten ve bilgi alan sinir sistemi bölümüdür. Merkezi Sinir Sistemi nden çıkarak tüm vücuda dağılan sinirleri

Detaylı

DOLAŞIM SİSTEMİ TERİMLERİ. Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire

DOLAŞIM SİSTEMİ TERİMLERİ. Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire DOLAŞIM SİSTEMİ TERİMLERİ Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire Dokuların oksijen ve besin ihtiyacını karşılayan, kanın vücutta dolaşmasını temin eden, kalp ve kan damarlarının meydana getirdiği sisteme dolaşım

Detaylı

Kanın fonksiyonel olarak üstlendiği görevler

Kanın fonksiyonel olarak üstlendiği görevler KAN VE EGZERSİZ KAN VE EGZERSİZ ASİT-BAZ DENGESİ VE EGZERSİZ - Damarlarda dolaşan kırmızı renkli sıvıya kan adı verilir. - Vikoz bir sıvıdır. - Sudan daha koyu ve yoğundur. - Suyun vizkositesi 1.0 - Kanın

Detaylı

DOLAŞIM SİSTEMİ. Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire

DOLAŞIM SİSTEMİ. Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire DOLAŞIM SİSTEMİ Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire Dolaşım Sisteminin Bileşenleri ve Fonksiyonları Kalbin Yapısı Kalp toplam dört odacıktan oluşur. Sağ ve sol atriyumlara venöz sistemden kan gelir. Sağ ve sol

Detaylı

YGS ANAHTAR SORULAR #3

YGS ANAHTAR SORULAR #3 YGS ANAHTAR SORULAR #3 1) Bir insanın kan plazmasında en fazla bulunan organik molekül aşağıdakilerden hangisidir? A) Mineraller B) Su C) Glikoz D) Protein E) Üre 3) Aşağıdakilerden hangisi sinir dokunun

Detaylı

ADI SOYADI : OKUL NO : SINIFI : 4/ NOTU : FEVZİ ÖZBEY İLKOKULU FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ 1. DÖNEM 1. YAZILISI

ADI SOYADI : OKUL NO : SINIFI : 4/ NOTU : FEVZİ ÖZBEY İLKOKULU FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ 1. DÖNEM 1. YAZILISI FEVZİ ÖZBEY İLKOKULU FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ 1. DÖNEM 1. YAZILISI 1. Aşağıdaki iskeletin temel bölümlerinin isimlerini yazınız. İskeletin temel bölümlerinin görevlerini belirtiniz. ( 10 puan) Bölümleri

Detaylı

SİNİR SİSTEMLERİ. SANTRAL SİNİR SİSTEMİ Beyin. Anatomik Olarak PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ His Motor

SİNİR SİSTEMLERİ. SANTRAL SİNİR SİSTEMİ Beyin. Anatomik Olarak PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ His Motor ANATOMİ Anatomi, vücut bölümlerinin yapısını ve gelişimini inceleyen bir bilim dalıdır. Bu bilim dalı, vücut bölümlerinin yapılaşması ve biçimleri ile ilgilendiği için, Morfoloji'nin bir alt grubu veya

Detaylı

İnsanda Destek ve Hareket Sistemi

İnsanda Destek ve Hareket Sistemi İnsanda Destek ve Hareket Sistemi A. HAYVANLARDA DESTEK VE HAREKET Canlı vücuduna desteklik görevi yapan, vücudun çeşitli kısımlarını koruyan ve hareketi sağlayan sisteme destek ve hareket sistemi denir.

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 52. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-12 HAYVANLAR ALEMİ 3- OMURGALI HAYVANLAR SORU ÇÖZÜMÜ

ADIM ADIM YGS-LYS 52. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-12 HAYVANLAR ALEMİ 3- OMURGALI HAYVANLAR SORU ÇÖZÜMÜ ADIM ADIM YGS-LYS 52. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-12 HAYVANLAR ALEMİ 3- OMURGALI HAYVANLAR SORU ÇÖZÜMÜ Halkalı solucanlar çift cinsiyetli olmalarına rağmen döllenme kendi kendine değil, iki ayrı

Detaylı

solunum >solunum gazlarının vücut sıvısı ile hücreler arasındaki değişimidir.

solunum >solunum gazlarının vücut sıvısı ile hücreler arasındaki değişimidir. GAZ ALIŞVERİŞİ O2'li solunum yapan canlıların bazılarında O2'in alınıp CO2'in atılmasını sağlayan yapılar bulunur.bu yapı ve organlar solunum sistemini oluşturur. solunum ------>solunum organlarıyla dış

Detaylı

DOLAŞIM VE SAVUNMA SİSTEMİ

DOLAŞIM VE SAVUNMA SİSTEMİ DOLAŞIM VE SAVUNMA SİSTEMİ 1 Canlılar metabolik olaylarda kullanmak üzere aldığı besin ve oksijenin dokulara,dokularda oluşan metabolik ürünlerin, karbondioksit ve diğer artıklarını da boşaltım organlarına

Detaylı

KAN VE KAN HÜCRELERİ İNSAN VÜCUDU KONUSUNDA BİLİNMESİ GEREKENLER 33

KAN VE KAN HÜCRELERİ İNSAN VÜCUDU KONUSUNDA BİLİNMESİ GEREKENLER 33 İNSAN VÜCUDU KONUSUNDA BİLİNMESİ GEREKENLER 33 İlkyardım, sağlıkla ilgili bazı uygulamalar olduğundan, uygulamalarda başarılı olabilmek için ilkyardımcının, insan vücudunun yapısı ve işleyişi konusunda

Detaylı

DOLAŞIM SİSTEMLERİ (27)

DOLAŞIM SİSTEMLERİ (27) DOLAŞIM SİSTEMLERİ (27) 1. Kan besin, O 2, CO 2, atık ve hormon gibi maddeleri taşır. Vücut sıcaklığını düzenlemeye yardımcı olur. Akyuvarlar sayesinde vücudu mikroplara karşı korur ve savunur. 6. Soğukta

Detaylı

Anatomik Sistemler. Hastalıklar Bilgisi Ders-2 İskelet-Kas-Sinir Sistemleri

Anatomik Sistemler. Hastalıklar Bilgisi Ders-2 İskelet-Kas-Sinir Sistemleri Anatomik Sistemler Hastalıklar Bilgisi Ders-2 İskelet-Kas-Sinir Sistemleri Anatomik Sistem İskelet Sistemi İskeletin Görevleri Vücuda şekil verir. Vücuda destek sağlar. Göğüs kafes ve kafatası kemikleri

Detaylı

Konu 6 Dolaşım Sistemi. Aslı Sade Memişoğlu

Konu 6 Dolaşım Sistemi. Aslı Sade Memişoğlu Konu 6 Dolaşım Sistemi Aslı Sade Memişoğlu Sisteme Genel Bakış Dolaşım sisteminin üç temel bileşeni: Kalp (pompa) - kardiyo Kan damarları (borular) - vasküler Kan (taşınan sıvı) Kardiyovasküler sistem;

Detaylı

Kalp Fonksiyonları KALP FİZYOLOJİSİ. Kalp Fonksiyonları. Kalbin Lokalizasyonu ve Ölçüleri. Kalbin Lokalizasyonu ve Ölçüleri. Dolaşım Sistemleri

Kalp Fonksiyonları KALP FİZYOLOJİSİ. Kalp Fonksiyonları. Kalbin Lokalizasyonu ve Ölçüleri. Kalbin Lokalizasyonu ve Ölçüleri. Dolaşım Sistemleri KALP FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Seçgin SÖYÜNCÜ Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp AD 2009 Kalp Fonksiyonları Kan damarları yoluyla oksijeni ve barsaklarda emilen besin maddelerini dokulara iletir

Detaylı

İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas

İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas Kas Fizyolojisi İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas Vücudun yaklaşık,%40 ı çizgili kas, %10 u düz kas kastan oluşmaktadır. Kas hücreleri kasılma (kontraksiyon) yeteneğine

Detaylı

Dolaşım Sistemi. Dolaşım sistemi, kan, kan plazması, şekilli elemanları. Dicle Aras

Dolaşım Sistemi. Dolaşım sistemi, kan, kan plazması, şekilli elemanları. Dicle Aras Dolaşım Sistemi Dicle Aras Dolaşım sistemi, kan, kan plazması, şekilli elemanları 3.9.2015 1 Dolaşım Dolaşım sistemi taşıyıcı bir sistemdir. İki başlık altında incelenir. Kardiyovasküler sistem; kan, kalp

Detaylı

Konu 6 Dolaşım Sistemi. Yrd. Doç. Dr. Aslı Sade Memişoğlu

Konu 6 Dolaşım Sistemi. Yrd. Doç. Dr. Aslı Sade Memişoğlu Konu 6 Dolaşım Sistemi Yrd. Doç. Dr. Aslı Sade Memişoğlu Sisteme Genel Bakış Dolaşım sisteminin üç temel bileşeni: Kalp (pompa) - kardiyo Kan damarları (borular) - vasküler Kan (taşınan sıvı) Kardiyovasküler

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS Adım DOLAŞIM SİSTEMİ 5 İNSANDA BAĞIŞIKLIK VE VÜCUDUN SAVUNULMASI

ADIM ADIM YGS LYS Adım DOLAŞIM SİSTEMİ 5 İNSANDA BAĞIŞIKLIK VE VÜCUDUN SAVUNULMASI ADIM ADIM YGS LYS 177. Adım DOLAŞIM SİSTEMİ 5 İNSANDA BAĞIŞIKLIK VE VÜCUDUN SAVUNULMASI İNSANDA BAĞIŞIKLIK VE VÜCUDUN SAVUNULMASI Hastalık yapıcı organizmalara karşı vücudun gösterdiği dirence bağışıklık

Detaylı

Kan Akımı. 5000 ml/dk. Kalp Debisi DOLAŞIM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ VII. Dr. Nevzat KAHVECİ

Kan Akımı. 5000 ml/dk. Kalp Debisi DOLAŞIM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ VII. Dr. Nevzat KAHVECİ MERKEZİ SİNİR SİSTEMİNİN İSKEMİK YANITI DOLAŞIM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ VII Dr. Nevzat KAHVECİ Kan basıncı 60 mmhg nın altına düştüğünde uyarılırlar. En fazla kan basıncı 1520 mmhg ya düştüğünde uyarılır.

Detaylı

SOLUNUM SİSTEMİ ve DOLAŞIM SİSTEMİ. Hazırlayan: Yrd.Doç.Dr. Yosun MATER

SOLUNUM SİSTEMİ ve DOLAŞIM SİSTEMİ. Hazırlayan: Yrd.Doç.Dr. Yosun MATER SOLUNUM SİSTEMİ ve DOLAŞIM SİSTEMİ Hazırlayan: Yrd.Doç.Dr. Yosun MATER 1.Solunum Yüzeyleri Arasında Gaz Alış-Verişi Gaz değişimi zarları arasında oluşan farka bağlı difüzyona dayanır. Difüzyon pasif bir

Detaylı

Dolaşımın Sinirsel Düzenlenmesi ve Arteryel Basıncın Hızlı Kontrolü. Prof.Dr.Mitat KOZ

Dolaşımın Sinirsel Düzenlenmesi ve Arteryel Basıncın Hızlı Kontrolü. Prof.Dr.Mitat KOZ Dolaşımın Sinirsel Düzenlenmesi ve Arteryel Basıncın Hızlı Kontrolü Prof.Dr.Mitat KOZ DOLAŞIMIN SİNİRSEL KONTROLÜ Doku kan akımının her dokuda ayrı ayrı ayarlanmasında lokal doku kan akımı kontrol mekanizmaları

Detaylı

Akciğerin yapısı ve görevleri

Akciğerin yapısı ve görevleri On5yirmi5.com Akciğerin yapısı ve görevleri Akciğer, karaciğer, böbrek, kalp ve gözün yapı, çalışması ve görevleri Yayın Tarihi : 15 Kasım 2012 Perşembe (oluşturma : 3/17/2017) AKCİĞERİN YAPISI VE GÖREVLERİ

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER)

11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER) 11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER) BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZ) Her bir böbreğin üst kısmında bulunan endokrin bezdir. Böbrekler ile doğrudan bir bağlantısı

Detaylı

HİSTOLOJİ. DrYasemin Sezgin

HİSTOLOJİ. DrYasemin Sezgin HİSTOLOJİ DrYasemin Sezgin HİSTOLOJİ - Canlı vücudunu meydana getiren hücre, doku ve organların çıplak gözle görülemeyen (mikroskopik) yapılarını inceleyen bir bilim koludur. - Histolojinin sözlük anlamı

Detaylı

DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ

DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ Kan, kalp, dolaşım ve solunum sistemine ait normal yapı ve fonksiyonların öğrenilmesi 1. Kanın bileşenlerini, fiziksel ve fonksiyonel özelliklerini sayar, plazmanın

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 25 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-9 ÇEVRESEL (PERİFERİK) SİNİR SİSTEMİ SİNİR SİSTEMİ HASTALIKLARI

11. SINIF KONU ANLATIMI 25 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-9 ÇEVRESEL (PERİFERİK) SİNİR SİSTEMİ SİNİR SİSTEMİ HASTALIKLARI 11. SINIF KONU ANLATIMI 25 İNSAN FİZYOLOJİSİ SİNİR SİSTEMİ-9 ÇEVRESEL (PERİFERİK) SİNİR SİSTEMİ SİNİR SİSTEMİ HASTALIKLARI B) ÇEVRESEL (PERİFERAL) SİNİR SİSTEMİ Çevresel Sinir Sistemi (ÇSS), Merkezi Sinir

Detaylı

KAN DOKUSU. Prof. Dr. Levent ERGÜN

KAN DOKUSU. Prof. Dr. Levent ERGÜN KAN DOKUSU Prof. Dr. Levent ERGÜN 1 Kan Dokusu Plazma (sıvı) ve şekilli elemanlarından oluşur Plazma fundememtal substans olarak kabul edilir. Kanın fonksiyonları Transport Gaz, besin, hormon, atık maddeler,

Detaylı

DOLAŞIM SİSTEMİ ve GAZ ALIŞ VERİŞİ

DOLAŞIM SİSTEMİ ve GAZ ALIŞ VERİŞİ DOLAŞIM SİSTEMİ ve GAZ ALIŞ VERİŞİ Yaklaşık 25 trilyon alyuvar hücresine sahibiz. Vücudumuzda 100.000 km uzunluğunda damar sistemi bulunur ve bu miktar dünyanın etrafını 2 kere dönmeye yeterlidir. Dolaşım

Detaylı

Bağışıklık sistemi nasıl çalışır?

Bağışıklık sistemi nasıl çalışır? On5yirmi5.com Bağışıklık sistemi nasıl çalışır? İnsanda bağışıklık sistemi, özellik ve görevleri nelerdir? Kaç çeşit bağışıklık sistemi vardır? Yayın Tarihi : 23 Ekim 2012 Salı (oluşturma : 10/3/2017)

Detaylı

Canlılarda Dolaşım ve Dolaşım Sistemi

Canlılarda Dolaşım ve Dolaşım Sistemi Canlılarda Dolaşım ve Dolaşım Sistemi Yazar Yrd.Doç.Dr. Hülya ZEYTİNOĞLU ÜNİTE 7 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; dolaşım sistemlerin, dolaşım sıvılarını, kanın yapısı ile işlevi arasındaki bağıntıyı,

Detaylı

Canlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir.

Canlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir. Canlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir. Proteinlerin yapısında; Karbon ( C ) Hidrojen ( H ) Oksijen

Detaylı

EGZERSİZİN DAMAR FONKSİYONLARINA ETKİSİ

EGZERSİZİN DAMAR FONKSİYONLARINA ETKİSİ EGZERSİZİN DAMAR FONKSİYONLARINA ETKİSİ İçerik Dolaşım sisteminin kısa anatomi ve fizyolojisi Egzersizde periferal dolaşımın düzenlenmesi-etkili mekanizmalar Damar endotelinin ve Nitrik Oksitin (NO) periferal

Detaylı

KALP-DOLAŞIM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ

KALP-DOLAŞIM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ KALP-DOLAŞIM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ KARDİYOVASKÜLER SİSTEM (KVS) FİZYOLOJİSİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ Kalp-dolaşım sistemi KVS ORGANİZASYONU KVS kalp ve kan damarlarından oluşmuş bir sitemdir. Kalp; Kanı damarlara

Detaylı

B.102 GENEL BİYOLOJİ. Bölüm 20 Dolaşım ve Solunum. Ders Kitabı: Biology: Life on Earth Audesirk, T., Audesirk, G., Byers, B.E.

B.102 GENEL BİYOLOJİ. Bölüm 20 Dolaşım ve Solunum. Ders Kitabı: Biology: Life on Earth Audesirk, T., Audesirk, G., Byers, B.E. B.102 GENEL BİYOLOJİ Bölüm 20 Dolaşım ve Solunum Ders Kitabı: Biology: Life on Earth Audesirk, T., Audesirk, G., Byers, B.E. Bütün dolaşım sistemleri üç ana kısımdan oluşur: 1. Bir sıvı ya da kan; taşıma

Detaylı

Mekanik zedelenmelerde nazik olan solunum yüzeylerinin korunması

Mekanik zedelenmelerde nazik olan solunum yüzeylerinin korunması SOLUNUM SİSTEMLERİ Hücre işlevlerinin yürütülmesi için gerekli enerji, genellikle biyolojik oksidasyonlardan elde edilir. Hücresel solunumda besin maddeleri parçalanarak enerji elde edilir. Burada O 2

Detaylı

Prof. Dr. Ferit Çiçekçioğlu, Yrd. Doç. Ertan Demirdaş, Yrd. Doç. Dr. Kıvanç Atılgan

Prof. Dr. Ferit Çiçekçioğlu, Yrd. Doç. Ertan Demirdaş, Yrd. Doç. Dr. Kıvanç Atılgan Kalp Kapağı Hastalıkları Nelerdir? Prof. Dr. Ferit Çiçekçioğlu, Yrd. Doç. Ertan Demirdaş, Yrd. Doç. Dr. Kıvanç Atılgan Bozok Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi AD. Giriş

Detaylı

FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU

FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU Fizyolojiye Giriş Temel Kavramlar Fizyolojiye Giriş Canlıda meydana gelen fiziksel ve kimyasal değişikliklerin tümüne birden yaşam denir. İşte canlı organizmadaki

Detaylı

İskelet ve kemik çeşitleri nelerdir?

İskelet ve kemik çeşitleri nelerdir? On5yirmi5.com İskelet ve kemik çeşitleri nelerdir? İskelet ve kemik çeşitleri nelerdir? Yayın Tarihi : 16 Kasım 2012 Cuma (oluşturma : 1/4/2017) A. İSKELET ÇEŞİTLERİ Hayvanların çoğunda, vücuda destek

Detaylı

Doku kan akışının düzenlenmesi Mikrodolaşım ve lenfatik sistem. Prof.Dr.Mitat KOZ

Doku kan akışının düzenlenmesi Mikrodolaşım ve lenfatik sistem. Prof.Dr.Mitat KOZ Doku kan akışının düzenlenmesi Mikrodolaşım ve lenfatik sistem Prof.Dr.Mitat KOZ Mikrodolaşım? Besin maddelerinin dokulara taşınması ve hücresel atıkların uzaklaştırılması. Küçük arteriyoller her bir doku

Detaylı

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ İnsan iskeleti ;Baş-Gövde-Üyeler olmak üzere 3 bölümde incelenir. Baş: kafatası ve yüz iskeleti Gövde: Omurga, göğüs kemiği, kaburgalar, omuz ve kalça kemeri Üyeler: Kollar, bacaklar

Detaylı

OTONOM SİNİR SİSTEMİ (Fonksiyonel Anatomi)

OTONOM SİNİR SİSTEMİ (Fonksiyonel Anatomi) OTONOM SİNİR SİSTEMİ (Fonksiyonel Anatomi) Otonom sinir sitemi iki alt kısma ayrılır: 1. Sempatik sinir sistemi 2. Parasempatik sinir sistemi Sempatik ve parasempatik sistemin terminal nöronları gangliyonlarda

Detaylı

A BÖLÜMÜ NÜ DEĞERLENDİRELİM

A BÖLÜMÜ NÜ DEĞERLENDİRELİM A BÖLÜMÜ NÜ EĞERLENİRELİM A. Aşağıdaki resimde numaralar ile gösterilen bölümlerin neler olduğunu ve bu bölümlerin görevlerini noktalı yerlere kısaca yazınız. 1... 1 2 3............... 2 3...... B. Aşağıda

Detaylı

Sıkı bağ dokusu yapısında parankimi yada dalak pulpasını. birbiriyle devamlılık gösteren bölümlere ayıran trabekulaların

Sıkı bağ dokusu yapısında parankimi yada dalak pulpasını. birbiriyle devamlılık gösteren bölümlere ayıran trabekulaların Sıkı bağ dokusu yapısında parankimi yada dalak pulpasını birbiriyle devamlılık gösteren bölümlere ayıran trabekulaların uzandığı fibroelastik bir kapsülle sarılıdır. Dalağın orta çizgisindeki hilumda kapsül

Detaylı

FEN BİLİMLERİ TESTİ 6. SINIF

FEN BİLİMLERİ TESTİ 6. SINIF 6. SINIF FEN BİLİMLERİ TESTİ Bu testte, Fen Bilimleri alanına ait 20 soru bulunmaktadır. Bu testin çözümü için önerilen süre 40 dakikadır. 3. 1. I. Hücrenin enerji ihtiyacını karşılar. II. Bitki ve hayvan

Detaylı

4- Solunum Sisteminin Çalışması : Solunum sistemi soluk (nefes) alıp verme olayları sayesinde çalışır.

4- Solunum Sisteminin Çalışması : Solunum sistemi soluk (nefes) alıp verme olayları sayesinde çalışır. SOLUNUM SİSTEMİ Canlılar yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için enerjiye ihtiyaç duyarlar. İhtiyaç duyulan bu enerji besinlerden karşılanır. Hücre içerisinde besinlerden enerjinin üretilebilmesi için,

Detaylı

EGZERSİZDE KALP - DOLAŞIM FİZYOLOJİSİ. Prof. Dr. Fadıl ÖZYENER UÜTF Fizyoloji AD

EGZERSİZDE KALP - DOLAŞIM FİZYOLOJİSİ. Prof. Dr. Fadıl ÖZYENER UÜTF Fizyoloji AD EGZERSİZDE KALP - DOLAŞIM FİZYOLOJİSİ Prof. Dr. Fadıl ÖZYENER UÜTF Fizyoloji AD Kuvvet-Çabukluk (sprint) egzersizleri Atmalar: gülle, çekiç, vb Halter egzersizleri Atlamalar: yüksek, sırıkla, tek adım,

Detaylı

ENDOTEL YAPISI VE İŞLEVLERİ. Doç. Dr. Esra Atabenli Erdemli

ENDOTEL YAPISI VE İŞLEVLERİ. Doç. Dr. Esra Atabenli Erdemli ENDOTEL YAPISI VE İŞLEVLERİ Doç. Dr. Esra Atabenli Erdemli Endotel, dolaşım sistemini döşeyen tek katlı yassı epiteldir. Endotel hücreleri, kan damarlarını kan akımı yönünde uzunlamasına döşeyen yassı,

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18 1) Bakterilerin gerçekleştirdiği, I. Kimyasal enerji sayesinde besin sentezleme II. Işık enerjisini kimyasal bağ enerjisine dönüştürme III. Kimyasal bağ enerjisini ATP enerjisine

Detaylı

DOLAŞIM SİSTEMİ VASKÜLER SİSTEM PROF.DR.MİTAT KOZ

DOLAŞIM SİSTEMİ VASKÜLER SİSTEM PROF.DR.MİTAT KOZ DOLAŞIM SİSTEMİ VASKÜLER SİSTEM PROF.DR.MİTAT KOZ Dolaşım sisteminin görevleri Besinleri dokulara taşımak, Artık maddeleri dokulardan uzaklaştırmak, Hormonları ve diğer kimyasalları vücudun bir bölümünden

Detaylı

İskelet Kasının Egzersize Yanıtı; Ağırlık çalışması ile sinir-kas sisteminde oluşan uyumlar. Prof.Dr.Mitat KOZ

İskelet Kasının Egzersize Yanıtı; Ağırlık çalışması ile sinir-kas sisteminde oluşan uyumlar. Prof.Dr.Mitat KOZ İskelet Kasının Egzersize Yanıtı; Ağırlık çalışması ile sinir-kas sisteminde oluşan uyumlar Prof.Dr.Mitat KOZ 1 İskelet Kasının Egzersize Yanıtı Kas kan akımındaki değişim Kas kuvveti ve dayanıklılığındaki

Detaylı

MEDİKAL FİZİK. Prof.Dr. Çiğdem ALTINSAAT. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı

MEDİKAL FİZİK. Prof.Dr. Çiğdem ALTINSAAT. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı MEDİKAL FİZİK Prof.Dr. Çiğdem ALTINSAAT Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı Homeostasis Bedendeki bütün sistemler iç ortamın değişmez kalabilmesi için belli bir düzen içinde

Detaylı

HAYVANSAL DOKULAR Doku Histogenez

HAYVANSAL DOKULAR Doku Histogenez HAYVANSAL DOKULAR Çokhücreli canlılarda, yapı ve işlev bakımından birbirine benzeyen hücreler ile hücrelerarası maddelerden oluşan yapıya Doku denilmektedir. Bütün doku ve organlar embriyonun ektoderm,

Detaylı

VÜCUT SIVILARI. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN. Copyright 2004 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings

VÜCUT SIVILARI. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN. Copyright 2004 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings VÜCUT SIVILARI Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Su Dengesi Vücudumuzun önemli bir bölümü sudan oluşur ve su dengesi vücudun en önemli sorunlarından birisidir. Günlük olarak alınan ve vücuttan atılan su miktarı

Detaylı

3- Destek ve Hareket Sisteminin (Kasların) Çalışması :

3- Destek ve Hareket Sisteminin (Kasların) Çalışması : KAS SİSTEMİ İskelet sistemindeki kemiklerin üzerini örten, iç organların yapısına katılarak vücudun ve iç organların hareket etmesini sağlayan kasların oluşturduğu sisteme kas sistemi denir. a) Kasların

Detaylı

KALP & DOLAŞIM FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

KALP & DOLAŞIM FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN KALP & DOLAŞIM FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN KALP FİZYOLOJİSİ 2 Kalp Fonksiyonları Kan damarları yoluyla oksijeni ve bağırsaklarda emilen besin maddelerini dokulara iletir Metabolizma sonucu oluşan

Detaylı

BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ...

BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ... BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ... 1 Bilinmesi Gereken Kavramlar... 1 Giriş... 2 Hücrelerin Fonksiyonel Özellikleri... 2 Hücrenin Kimyasal Yapısı... 2 Hücrenin Fiziksel Yapısı... 4 Hücrenin Bileşenleri... 4

Detaylı

Kan ve kan bozuklukları ile ilgili araştırmaların yapıldığı ve tedavinin geliştirildiği bilim dalına hematoloji (kan bilim) denilir.

Kan ve kan bozuklukları ile ilgili araştırmaların yapıldığı ve tedavinin geliştirildiği bilim dalına hematoloji (kan bilim) denilir. KAN KİMYASI Kan; atardamar, toplar damar ve kılcal damarlardan oluşan damar ağının içinde dolaşan ;akıcı plazma ve hücrelerden meydana gelmiş kırmızı renkli hayati bir sıvıdır. Kan ve kan bozuklukları

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 40 HUXLEY KAYAN İPLİKLER MODELİ KAS KASILMASI VE GEVŞEMESİ

11. SINIF KONU ANLATIMI 40 HUXLEY KAYAN İPLİKLER MODELİ KAS KASILMASI VE GEVŞEMESİ 11. SINIF KONU ANLATIMI 40 HUXLEY KAYAN İPLİKLER MODELİ KAS KASILMASI VE GEVŞEMESİ HUXLEY KAYAN İPLİKLER MODELİ Huxley in kayan iplikler modeline göre çizgili kasın kasılması Bu modele göre kasılma aktin

Detaylı

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FİZYOLOJİSİ

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FİZYOLOJİSİ KARDİYOVASKÜLER SİSTEM FİZYOLOJİSİ Kardiyovasküler Sistem Kapalı bir sistemde kalp ve damarlar; Sindirim sisteminden emilen besinleri, akciğerlerden alınan oksijeni dokulara Metabolizma ürünü karbondioksiti

Detaylı

KAS FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

KAS FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN KAS FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Uyarılabilen dokular herhangi bir uyarıya karşı hücre zarlarının elektriksel özelliğini değiştirerek aksiyon potansiyeli oluşturup, iletebilme özelliği göstermektedir.

Detaylı

HAYVANLARDA DOLAŞIM SİSTEMİ

HAYVANLARDA DOLAŞIM SİSTEMİ HAYVANLARDA DOLAŞIM SİSTEMİ *Hayvanlarda, dışarıdan alınan maddelerin hücrelere, hücrelerde oluşan atıkların da boşaltım organlarına taşınmasını sağlayan sisteme dolaşım sistemi denir. *Bir hücreli canlılarda

Detaylı

DOKU. Dicle Aras. Doku ve doku türleri

DOKU. Dicle Aras. Doku ve doku türleri DOKU Dicle Aras Doku ve doku türleri Doku Bazı özel görevler üstlenmiş hücre topluluklarıdır. Bir doku aynı yönde özelleşmiş hücre ve hücreler arası maddelerin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. İntrauterin

Detaylı

FEN VE TEKNOLOJİ KAZIM ÖZALP ORTAOKULU 6.SINIF 5.ÜNİTE VÜCUDUMUZDA SİSTEMLER

FEN VE TEKNOLOJİ KAZIM ÖZALP ORTAOKULU 6.SINIF 5.ÜNİTE VÜCUDUMUZDA SİSTEMLER DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ İnsanlar ve hayvanlar hareket etme özeliğine sahiptirler. Bu hareketlerin büyük bir kısmı besin bulma, düşmanda kaçma, göç etme ve yaşadığı alanı savunma gibi gereksinimlerden

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 54. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-14 HAYVANLAR ALEMİ 5- OMURGALI HAYVANLAR-3 SORU ÇÖZÜMÜ

ADIM ADIM YGS-LYS 54. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-14 HAYVANLAR ALEMİ 5- OMURGALI HAYVANLAR-3 SORU ÇÖZÜMÜ ADIM ADIM YGS-LYS 54. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-14 HAYVANLAR ALEMİ 5- OMURGALI HAYVANLAR-3 SORU ÇÖZÜMÜ e) Memeliler Hayvanlar aleminin en gelişmiş sınıfıdır. Dünyanın her yerinde dağılış göstermişlerdir.

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEM #4 SELİN HOCA

ENDOKRİN SİSTEM #4 SELİN HOCA ENDOKRİN SİSTEM #4 SELİN HOCA ADRENAL BEZ MEDULLA BÖLGESİ HORMONLARI Böbrek üstü bezinin öz bölgesi, embriyonik dönemde sinir dokusundan gelişir bu nedenle sinir sisteminin uzantısı şeklindedir. Sempatik

Detaylı

LÖKOSİT. WBC; White Blood Cell,; Akyuvar. Lökosit için normal değer : Lökosit sayısını arttıran sebepler: Lökosit sayısını azaltan sebepler:

LÖKOSİT. WBC; White Blood Cell,; Akyuvar. Lökosit için normal değer : Lökosit sayısını arttıran sebepler: Lökosit sayısını azaltan sebepler: LÖKOSİT WBC; White Blood Cell,; Akyuvar Lökositler kanın beyaz hücreleridir ve vücudun savunmasında görev alırlar. Lökositler kemik iliğinde yapılır ve kan yoluyla bütün dokulara ulaşır vücudumuzu mikrop

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU

11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU 11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU DUYU ORGANLARI Canlının kendi iç bünyesinde meydana gelen değişiklikleri ve yaşadığı ortamda mevcut fiziksel, kimyasal ve mekanik uyarıları alan

Detaylı

6.Sınıf. Canlılık Hücreyle Başlar Konu Testi FEN BİLİMLERİ. Test-01 I II III. Yukarıdaki şekilde bir hayvan hücresi genel kısımlarıyla modellenmiştir.

6.Sınıf. Canlılık Hücreyle Başlar Konu Testi FEN BİLİMLERİ. Test-01 I II III. Yukarıdaki şekilde bir hayvan hücresi genel kısımlarıyla modellenmiştir. Canlılık Hücreyle Başlar Konu Testi FEN BİLİMLERİ 6.Sınıf Test-01 1. 4. I II III Yukarıdaki şekilde bir hayvan hücresi genel kısımlarıyla modellenmiştir. Buna göre I, II ve III numaralı yapılar aşağıdakilerden

Detaylı

Kanın Bileşenleri. Total kan Miktarı: Vücut Ağırlığı x0.08. Plazma :%55 Hücreler : %45. Plazmanın %90 su

Kanın Bileşenleri. Total kan Miktarı: Vücut Ağırlığı x0.08. Plazma :%55 Hücreler : %45. Plazmanın %90 su KAN DOKUSU Kanın Bileşenleri Total kan Miktarı: Vücut Ağırlığı x0.08 Plazma :%55 Hücreler : %45 Plazmanın %90 su Kan Hücreleri Eritrosit Lökosit Trombosit Agranulosit Lenfosit Monosit Granulosit Nötrofil

Detaylı

Bölüm 12 Kardiyovasküler Fizyoloji

Bölüm 12 Kardiyovasküler Fizyoloji Bölüm 12 Kardiyovasküler Fizyoloji Eric P. Widmaier Boston University Hershel Raff Medical College of Wisconsin Kevin T. Strang University of Wisconsin - Madison Sisteme Genel Bakış Dolaşım sisteminin

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI

11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI 11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI 4) Mide Tek gözlü torba şeklinde olan, kaburgaların ve diyaframın altında karın boşluğunun sol üst bölgesinde, yemek borusu ve ince

Detaylı