50. Kütüphanecilik Haftası

Transkript

1 50. Kütüphanecilik Haftası Özgür Yazılım ve Kütüphanecilik Mustafa Akgül Bilkent Üniversitesi / INETD

2 Özet Özgür Yazılım Ailesi İnternet ve Özgür Yazılım Özgür Yazılımın Boyutları Özgür Yazılımın Yansımaları Özgür Yazılım ve Güvenlik Kütüphanecilik için FLOSS yazılımlar Öneriler 03 Nisan Kütüphanecilik Haftası 2

3 Özgür Yazılım Ailesi Özgür Yazılım, Açık Kaynak, Ücretsiz Yazılım FLOSS (Free/Libre/Open Source Software) FLOSS'da belirleyici para değil özgürlüktür 0. kısıtsız çalıştırma, 1. kaynağı inceleme ve kendin için değiştirme, 2. eşe dosta verme ve satma hakkı, 3. değişikliği yayınlama hakkıdır Farklı lisanslar arasında fark 3. madde 03 Nisan Kütüphanecilik Haftası 3

4 Kimler Kullanıyor? Android... Google, twitter, facebook, yahoo Top500 Linux (4 mixed, 2 windows, 1 BSD) Web'in %67 (apache, nginx, google ) ISP'ler, Beyazsaray, Wikipedia Acik-donanım ve özgür yazılımla dizustu 100$lik laptop, 40$ tablet Nisan Kütüphanecilik Haftası 4

5 İnternet ve Özgür Yazılım Internet dağıtık ve çok merkezli; FLOSS da Internet ve FLOSS sarmal ilişki içinde FLOSS İnternet sayesinde gelişir İnternet de FLOSS ürünleri üzerinde çalışıyor Katılım, saydamlık ve paylaşım: ortak özellik Linux çekirdek listesinde 2000 kişi vardı, Debianda geliştirici 1300 kişi civarında Çekirdeğin bir sürümünü 16 yaşında meksikalı Demokratik, merit temelli, katılımcı yapılar söz konusu 03 Nisan Kütüphanecilik Haftası 5

6 Özgür Yazılımın Boyutları GNU/FSF Software Directory: 8400 yazılım sf.net: 430K yazılım, 3.7 M geliştiri, 42M kul. Github: 5M geliştirici, 11.9M depo Freecode.net: yeni sürüm webi Linux.com (Linux Vakfi): 243 secilmiş Using linux: 20 K Eşdeğer yazılımlar: acik-kaynak.org.tr: 3 bağlantı Blackdock software: 1M proje, 10M+ geliştirici 03 Nisan Kütüphanecilik Haftası 6

7 Özgür Yazılımın Yansımaları Açık Erişim Açık Ders Malzemeleri Açık kitap Wikipedia, stanford felsefe, open street map Açık donanım: ardino, raspberypie Açık biyoloji, açık bilim, açık ilaç geliştirme Creative commons 03 Nisan Kütüphanecilik Haftası 7

8 Özgür Yazılım Güvenlik ve iş modeli Yazılım güvenliği bir süreç, tasarım işidir Özgür yazılım süreci, açıklık ve katılım güvenli Istatistikler: kapalı da çözüm süresi daha uzun Güvenlik açık kaynak olmalı Ssh, ssl, kripto algoritmaları FLOSS Özgür yazılım ekonomisi (wealth of networks) İkili lisans: FLOSS ve ticari,... Nagius: kapalı kaynaktan FLOSS Pardus: GPL olmadan camia desteğı olmadı 03 Nisan Kütüphanecilik Haftası 8

9 Kütüphane için FLOSS Evergreen, 250 kutup. Equinox software Greenstone, digital kutuphane Invenio CERN, digital lib. /Kurumsal KOHA, perl temelli, yaygın, halk kütüphaneleri, AU NewGenLib, Hindistan, yaygın OpenBiblio, küçük ve kırsal, PhpMyBlbll(PMB), Fransa yasalarına uygun Vufind, Google benzeri arama 03 Nisan Kütüphanecilik Haftası 9

10 Kurumsal Arsivler Dspace, MIT - HP eprints Alfresco Bricks, Eu desteklı, distributed, Avrupa, British, Rus Islandora, Kanada, XML, Drupal Museolog, müze, Unesco Heritage Network Omega, basit DSpave, Fedora Refbase, self-archive RefDB, self-archive, istemci-sunucu, tarama zengini SobekCM, Florida, çok amaçlı, Nil'deki timsah LOCKSS, stanford, digital makalerin kopyası için 03 Nisan Kütüphanecilik Haftası 10

11 Öneriler FLOSS: tasarruf, istihdam, güvenlik, rekabet, eğitim/insan gücü yetiştirmek için önemli Açık standartlar, açık kaynak rekabet ve beraber çalışabilmek için önemli Bilişimci yetiştirmek ve bilişimi geliştirmek icinde de önemli Özgür yazılım ve FLOSS ilişkin konuları göndeme getirmeli Katilimci yapılarla ulusal politikalar oluşturulmalı 03 Nisan Kütüphanecilik Haftası 11

12 Öneriler-II Alışkanlıkları kırmak zordur: en başında FLOSS seçenekleri öğretilmeli, her sistemde çalışabilecek okur yazar düzeyine insanlar yetişmeli Üniversitelere bu konuda öncülük görevi düşüyor; keza STK ve kamuya Bir FLOSS araştırma ve danışma, destek yapısı oluşmalı; kademli çalışmalı 03 Nisan Kütüphanecilik Haftası 12

13 Sorular Teşekkürler inetd.org.tr, inet-tr.org.tr, ab.org.tr Blog.akgul.web.tr, akgul.web.tr, akgul.bilkent.edu.tr Akgul-duyuru, edu-net duyuru listeleri 03 Nisan Kütüphanecilik Haftası 13