Kadın Hakları El Kitabı

Transkript

1 ANKAR A BAROSU Kadın Hakları El Kitabı Avuk at Tülay Kıdık Örücü 2013

2 ANKARA BAROSU BAŞKANLIĞI Adliye Sarayı Kat: 5 Sıhhiye/ANKARA Tel: (0.312) Faks: (0.312) ankarabarosu@ankarabarosu.org.tr ABEM ANKARA BAROSU EĞİTİM VE KÜLTÜR MERKEZİ Ihlamur Sk. No: 1 Kızılay/ANKARA Tel: (0.312) GÖLBAŞI AVUKAT ÖZDEMİR ÖZOK SOSYAL TESİSLERİ Gazi Osman Paşa Mah. Sahil Cd. No: 46 Gölbaşı /ANKARA Tel : (0.312) ANKARA BAROSU GELİNCİK MERKEZİ Ihlamur Sk. No: 1 Kızılay/ANKARA Tel: (0.312) Grafik Tasarım: Ali Kemal ÇERŞİL & Işık SERTOĞLU (Ankara Barosu) Basım Yeri: Mattek Matbaacılık Ağaç İşleri San. Sit (Eski 21. Cadde) Sokak No: 35 Yenimahalle İvedik /ANKARA Tel: (0.312) (pbx) Faks: (0.312) Ankara Barosu Başkanlığı 2013 Tüm Hakları Saklıdır.

3 HESTİA ( VESTA ) Mitolojide Aile Faziletleri Tanrıçası olarak yer alır ve aile ocağını temsil eder. Yunanca ocak anlamına gelen Hestia, Rehea ve Kronos un kızı, Zeus un en büyük kız kardeşidir. Olimpos taki Tanrıların en kibarı olan Hestia aynı zamanda Metropolis i de simgelerdi. Roma mitolojisinde Hestia ya Vesta denilirdi.

4 İçindekiler ÖNSÖZ... VII SUNUŞ... IX GİRİŞ... XI HAKLARIMIZ VE YASAL DAYANAKLARI ANAYASA TÜRK MEDENİ KANUNU SAYILI AİLENİN KORUNMASI VE KADINA KARŞI ŞİDDETİN ÖNLENMESİNE DAİR KANUN ŞİDDET ŞİDDETİN MAĞDURU YASADAN YARARLANMA TEDBİR KARARLARI MÜLKİ AMİR TARAFINDAN ALINACAK KORUYUCU TEDBİRLER (Kaymakam ve / veya Valilik) KOLLUK KUVVETLERİ (Karakol/ Jandarma) TARAFINDAN ALINAN KORUYUCU TEDBİRLER HAKİM TARAFINDAN ALINACAK KORUYUCU TEDBİR KARARLARI HAKİM TARAFINDAN VERİLECEK ÖNLEYİCİ TEDBİR KARARLARI

5 TÜRK CEZA KANUNU İŞ KANUNU ADLİ YARDIM SAYILI AİLENİN KORUNMASI VE KADINA KARŞI ŞİDDETİN ÖNLENMESİNE DAİR KANUN ÇERÇEVESİNDE /KORUMA KARARI İSTEMİNE İLİŞKİN DİLEKÇE ÖRNEKLERİ ŞİDDET FİİLİNDEN HEMEN SONRA EN YAKIN POLİS VEYA JANDARMA KARAKOLUNA BAŞVURUNUZ CUMHURİYET SAVCILIĞINA YAPILACAK ŞİKAYETE İLİŞKİN DİLEKÇE ÖRNEĞİ AİLE MAHKEMESİNE YAPILACAK ŞİKAYETE İLİŞKİN DİLEKÇE ÖRNEĞİ ANKARA İÇİN BAŞVURULACAK MERKEZ VE KURUMLAR

6

7 ÖNSÖZ Kadın hakları konusunda Büyük Önder Atatürk ün girişimleriyle ilk kazanımını elde eden kadınlarımız, ne yazık ki bugün, bu hakların kullanımı konusunda istenilen düzeyde bulunmamaktadır. Hatta kadınlarımız, Cumhuriyetin kuruluşu ile elde ettiği haklarını hızla kaybetme noktasına gelmiş bulunmaktadır. Bu nedenle de kadınlarımızın mücadelesi, bu dönemde daha da anlam kazanmaktadır. Öte yandan, kadına yönelik şiddet ve aile içi şiddet toplumumuzda yaygın ve büyük bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Her gün kadınlarımız, aşağılık komplekslerini, kendi yetersizliklerini tatmin etmek isteyen vahşi ellerce dövülüyor, öldürülüyor, ırzlarına geçiliyor, istismar ediliyor. Sistemin ve toplumsal baskıların çaresiz bıraktığı mağdurların acısını bir kez olsun yüreğinde hisseden hiçbir uygar insan bu ilkelliğe kayıtsız kalamaz. Baromuz Kadın Hakları Merkezimizin, kadın haklarının korunması ve tanıtılmasında yıllardır verdiği mücadele takdire şayandır. Azalacağına giderek artan şiddete karşı daha fazla çaba sarf etmek, toplumun bütün kesimleriyle işbirliği içinde kapsamlı ve etkin bir mücadele yürütmek amacıyla Kadın Hakları Merkezimizde uzun yıllardır deneyim kazanmış pek çok meslektaşımızla birlikte Gelincik Projesi ni hayata geçirdik. Aynı zamanda toplumun kadından özür dileme girişimi olan Ankara Barosu Gelincik Projesi ile şiddet mağduru kadınlarımız bütün yargı sürecini avukatı ile birlikte VII

8 karşılıyor ve her türlü bürokratik ve yargısal zorluğu yine avukatı önde giderek çözüme kavuşturuyor. Öte yandan, gerek Gelincik Projesi, gerek öznesi kadın olan sivil toplum kuruluşlarıyla yaptığımız ortak çalışmalarda gözlemlediğimiz bir husus da kadınlarımızın haklarını ararken nasıl bir yol izleyeceklerini bilmiyor olmasıdır. Temel haklar, yaygın bir şekilde bilinmediği için, kadınlar haklarını istemekte zorluk çekebiliyor. Elinizdeki bu kitapçık, kadınların aile içinde ya da toplumsal yaşamda karşılaştıkları her türlü şiddete karşı yasal haklarını ve neler yapabileceklerini, evlilikte eş ve anne olarak kadının konumunu, haklarını, boşanma ve sonrasında hangi haklardan yararlanabileceğini içeren bilgiler içermektedir. Kadınlarımızı hakları konusunda bilgilendirmek ve bilinçlendirmek amacıyla hazırlanan bu kitabı sunarken, Kadın Hakları Merkezimizin değerli üyelerine teşekkür ediyor, kadına ve çocuğa karşı şiddetin önlenmesi için katkı koyan herkese sonsuz şükranlarımı sunuyorum. Saygılarımla, Avukat Sema AKSOY Ankara Barosu Başkanı VIII

9 SUNUŞ Bu çalışmanın tamamlanmasında, yoğun iş temposuna rağmen merkezimize desteğini hiçbir zaman esirgemeyen Ankara Barosu Başkanı Sayın Avukat Sema AKSOY a, emek ve katkılarını esirgemeyen merkez üyelerine, özverili ve titiz çalışmalarıyla yardımcı olan ve basıma hazır hale getiren Ankara Barosu Grafik Tasarım ekibinden Sayın Ali Kemal ÇERŞİL ile Sayın Işık SERTOĞLU na teşekkürlerimizle Avukat Tülay KIDIK ÖRÜCÜ Ankara Barosu Kadın Hakları Merkezi Başkan Yardımcısı IX

10

11 GİRİŞ Kadın hakları, kadının hiçbir ayrıma bağlı olmaksızın toplumsal, kamusal ve özel alanlarda sosyal, ekonomik, kültürel, politik olmak üzere sahip olduğu tüm insan hakları ve özgürlükleridir. Merkezimizin amacı, kadının toplumdaki varlığının eşit koşullarda yerleştirilmesini, toplumsal, kamusal ve özel alanda haklarının bilincinde olmasının sağlanması ile bu yönde toplumda bilinç uyandırmak ve eksikliklerin giderilmesinde yeni ve kalıcı projeler üreterek uygulamaya geçirmektir. Bu kitap size; Türk Medeni Kanunu, Türk Ceza Kanunu, İş Kanunu ve 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunla düzenlenmiş, Aile içinde ya da toplumsal yaşamda kadın olmanızdan kaynaklı karşılaştığınız her türlü şiddete karşı hangi haklarınız olduğunu, neler yapabileceğinizi, Evlilik içinde kadın, eş ve anne olarak konumunuzu, haklarınızı, boşanma ve sonrasında hangi haklardan yararlanabileceğinizi, İş hayatınızda kadın olmanızdan kaynaklı sorunların çözümü ve hangi haklardan yararlanabileceğinizi, içeren bilgiler vermektedir. XI

12 Büyük önder Mustafa Kemal Atatürk bir konuşmasında Bizim sosyal topluluğumuzun başarısızlığının sebebi, kadınlarımıza karşı gösterdiğimiz ilgisizlikten ileri gelmektedir. Yaşamak demek faaliyet demektir. Bundan dolayı bir sosyal toplumun, bir organı faaliyette bulunurken, diğer bir organı işlemezse, o sosyal toplum felçlidir (1923 ). Erkek ve kadın denilen iki cinsten meydana gelen bir milletin, mümkün müdür ki, yarısı topraklara zincirlerle bağlı kaldıkça, diğer kısmı göklere yükselebilsin demiştir. Merkezimiz tarafından hazırlanan bu kitapçığın hak arayan kadınlar ile birlikte, başvuran herkese yararlı olmasını umar, aydınlık günler dileriz. Ankara Barosu Kadın Hakları Merkezi XII

13 ANAYASA HAKLARIMIZ VE YASAL DAYANAKLARI 10. MADDE: Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. 41. MADDE: Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır. TÜRK MEDENİ KANUNU 1. Evlilik birliği içinde kadın-erkek eşit haklara ve sorumluluklara sahiptir. 2. Medeni Kanun korumasından yararlanabilmek için resmi nikah zorunludur. İmam nikahı geçersizdir. Resmi nikah olmadan birlikte olduğunuz kişiden nafaka ve tazminat isteyemez, birlikte olduğunuz kişinin sosyal güvenlik hakları ile emekli maaşından yararlanamazsınız. 3. Reşit (ergin) olma yaşı yasalar gereği 18 yaşın doldurulmasıdır. 18 yaşından gün alan henüz reşit değildir. 17 yaşını dolduran kadın ve erkekler anne-babasının izni ile evlenebilirler. 13

14 Yasanın kabul ettiği önemli bir neden varsa 16 yaşını dolduranların hakim kararıyla evlenmesine izin verilebilir. 4. Evleneceğiniz kişiyi seçme hakkına sahipsiniz. Hata, hile veya tehditle iradeniz dışı evlendirildiyseniz iptal sebebini öğrendikten veya korkunun etkisinin kalkmasından itibaren 6 (altı) ay içinde evliliğin iptali davası açabilirsiniz. Dava açma halkı evlilik tarihinden itibaren 5 (beş) yıl geçtikten sonra kullanılamaz. 5. Evlenirken evlendirme memuruna ya da evlendikten sonra Nüfus İdaresine yapacağınız yazılı başvuru ile kendi soyadınızı eşinizin soyadıyla birlikte kullanabilirsiniz. 6. Eşler aile konutunu birlikte seçerler. Birlikte oturduğunuz ev, eşiniz adına kayıtlı ise ve satılmasını istemiyorsanız tapu kütüğüne aile konutu şerhi koydurarak satışı engelleyebilirsiniz. Kiralık konutlarda sözleşme eşinizin adına ise; kiralayana (ev sahibine) bildirerek sözleşmenin tarafı olabilirsiniz (ev sahibi sizi kiracı olarak kabul etmek zorundadır). 7. Meslek veya iş seçiminde eşinizin iznini almak zorunda değilsiniz. 8. Boşanma davası açmadan da eve katkıda bulunmayan eşe nafaka davası açabilir, nafaka isteyebilirsiniz. 14

15 9. Evlilik birliğinden doğan mali yükümlülüğünü yerine getirmeyen eşinizin malları üzerindeki tasarruf yetkisinin sınırlandırılmasını Aile Mahkemesinden talep edebilirsiniz. 10. BOŞANMA; a. Eşiniz size kötü muamele ediyorsa (dövüyorsa aşağılıyorsa, eve bakmıyorsa), b. Hayatınıza kast edecek davranışlar içindeyse, onur kırıcı davranıyorsa, c. Küçük düşürücü suç işlemişse (hırsızlık, gasp, cinsel taciz gibi), d. Evlilik dışı ilişkisi varsa (zina), e. Evlilik birliğinin yükümlülüklerini yerine getirmemek için ortak konutu terk etmişse, f. Akıl hastalığı varsa, evlilik birliğini bu durum çekilmez hale getirmişse, g. Evlilik birliği temelinden sarsılmışsa, Bu nedenlerden birine veya bir kaçına dayanarak BOŞANMA DAVASI açabilirsiniz. Boşanma davasını eşlerden birinin yerleşim yeri veya son altı aydan beri birlikte oturduğunuz yer Aile Mahkemesinde açabilirsiniz. 15

16 Ortak konuttan ayrılıp başka bir şehre yerleşme niyetiyle taşındıysanız, Boşanma davasını, bulunduğunuz şehir Aile Mahkemesinde açabilirsiniz. Boşanma davası reddedilmiş ve 3 (üç) yıl bir araya gelinmemişse evlilik temelinden sarsılmış sayılır. Taraflardan birinin istemi üzerine boşanma kararı verilir. Evlilik en az 1 (bir) yıl sürmüş ise boşanmanın mali sonuçları düzenlenerek anlaşmalı boşanma davası açmak mümkündür. Boşanma davası terk sebebine dayanıyorsa 4 (dört) ayın sonunda Mahkeme kanalıyla 2 (iki) ay içinde müşterek haneye dönmesi için ihtar gönderilmelidir. Dört ay dolmadan ihtar istenemez, iki ay dolmadan da dava açılamaz. 11. Mahkeme, boşanma ve ayrılık davası devamında barınma, geçinme ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici tedbirleri kendiliğinden alır. 12. Boşanmaya neden olan olaylara eşinizin kusurlu davranışı sebep olmuş, bu olaylarda siz kusursuz ya da daha az kusurluysanız; a. Boşanma nedeniyle mevcut veya beklenen menfaatleriniz zarar görüyorsa maddi tazminat, b. Eşinizin davranışları nedeniyle kişilik haklarınız ihlal edilmiş ise, manevi tazminat isteyebilirsiniz. 16

17 13. İşiniz veya geliriniz yoksa, boşanma ile yoksulluğa düşecekseniz ve kusursuz daha az veya eşit kusurlu iseniz yoksulluk nafakası isteyebilirsiniz. Dava sırasında hakkınız olmasına rağmen nafaka ve tazminat talep etmediyseniz, boşanma davası kesinleştikten sonra 1 (bir) yıl içinde bu haklarınızı dava açarak talep edebilirsiniz. Bir yıllık süre geçince talep edemezsiniz. Ancak; boşanma davasında açıkça nafaka veya tazminat talebiniz olmadığını beyan ettiyseniz artık isteyemezsiniz. 14. Boşanma davası devam ederken çocukların velayetini isteyebilirsiniz. 15. Çocuklar için iştirak nafakasını her zaman isteyebilirsiniz. 16. Karara rağmen iştirak nafakasını ödemeyen eşin cezalandırılmasını İcra Hakimliğinden talep edebilirsiniz. 17. Boşanma davası ile ya da ayrı bir dava ile eşinizde kalan, size ait çeyiz, ev eşyası ve ziynet eşyalarının aynen iadesini veya bedelinin ödenmesini isteyebilirsiniz. 18. MAL REJİMİ (Madde 202); a. 01 Ocak 2002 tarihinden önce alınan mallar tapuda kimin adına kayıtlı ise ona aittir. Eşinize ait olup da malın alınması sırasında parasal katkıda 17

18 bulunduysanız ve bunu kanıtlayabiliyorsanız, bu katkı payınızı isteyebilirsiniz. b. 01 Ocak 2002 Tarihinden itibaren yasal mal rejimi edinilmiş mallara katılma rejimidir. Bu tarihten sonra edinilen mallarda ½ oranındaki katılma alacağınızı isteyebilirsiniz. Edinilmiş mal, evlilik devam ederken karşılığını vererek elde edilen mal varlığı değerleridir (çalışma karşılığı kazançlar, kişisel mal gelirleri, SGK ödemeleri gibi). Kişisel mal ise, kişisel kullanıma yarayan eşya, evlenmeden önceki mallar, evlilik birliği içinde dahi olsa mirasla geçen mallar gibi değerlerdir. Taşınmaz ve taşınırlar için (gayrimenkul, araç) talep edilen hak, ayni hak olmadığı için tapunun ve/veya ruhsatın iptali ile adınıza tescili değilde, taşınmaz için tapu bilgilerini, araç için ruhsat bilgilerini dilekçede belirterek ne oranda, ne sebeple, ne zaman, ne şekilde parasal katkıda bulunduğunuzu ve/veya alınmasına katıldığınızı her türlü belge ile belgelemeniz ve ne miktar alacağınızı istediğinizi açıkça belirtmeniz gereklidir. 19. VELAYET / SOY BAĞI (Madde 335); a. Evlilik devam ettiği sürece müşterek çocuğa ait velayet hakkı kullanılırken eşler eşit haklara sahiptir. 18

19 b. Evlilik birliği dışında doğan çocuğun velayeti anneye aittir, annenin soyadını alır, mahkeme kararı gerekmez. c. Tanıma yoluyla veya babalık davası ile baba tespit edilmişse çocuk babanın soyadını alır, baba nüfusuna kayıt ile evlilik içinde doğan çocuklarla aynı miras haklarına sahip olurlar. d. Soy bağının kabulünden sonra evlilik dışı çocuk için iştirak nafakası ile doğum masrafları gibi giderleri isteyebilirsiniz. e. Çocuk ile ana arasındaki soy bağı doğumla kurulurken, çocuk ve baba arasındaki soy bağı, ana ile evli olma, tanıma veya hakim hükmüyle kurulur. Evlat edinme yoluyla da soy bağı kurulur (Md: 282). f. Soy bağına ilişkin dava, taraflardan birinin dava veya doğum sırasındaki yerleşim yeri mahkemesinde açılır. Taraflar ve üçüncü kişiler, soy bağının belirlenmesinde zorunlu olan ve sağlıkları yönünden tehlike yaratmayan araştırma ve incelemelere rıza göstermekle yükümlüdürler. g. Evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün içinde doğan çocuğun babası kocadır (Md:285/Babalık karinesi). Bu süre geçtikten sonra çocuğun babaya bağlanması ispat ile mümkündür. h. SOY BAĞININ REDDİ; 19

20 Koca davayı, doğumu ve baba olmadığını, ananın gebe kaldığı sırada başka biriyle cinsel ilişkide olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak 1 (bir) yıl, her halde doğumdan başlayarak 5 (beş) yıl içinde ana ve çocuğa karşı açmak zorundadır. Eski yasada çocuğa dava açma hakkı düzenlenmemişken, yeni yasa ile çocuğa, ergin olduğu tarihten başlayarak en geç 1 (bir) yıl içinde ana ve kocaya karşı soy bağının reddi davası açma hakkı tanınmıştır (Md. 286). Dava açma süresinin geçmesinden önce kocanın ölmesi, gaipliğine karar verilmesi, sürekli olarak ayırt etme gücünü kaybetmesi halinde bu vakıalar ispatlanarak, kocanın alt soyu, anası, babası veya baba olduğunu iddia eden kişi, doğumu ve ölümü, gaipliği, ayırt etme gücünü kaybettiğine ilişkin karar alındığını öğrenmelerinden itibaren başlayarak 1 (bir) yıl içinde soy bağının reddi davasını açabilirler (Md: 291). 20. AİLE / NAFAKA YÜKÜMLÜLÜĞÜ; Medeni Kanun 364. madde ile herkesin, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoyu ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlü olduğu hükme bağlamıştır. Kardeşlerin nafaka yükümlülükleri refah içinde bulunmalarına bağlıdır. 20

21 Nafaka davası, mirasçılıktaki sıra göz önünde tutularak açılır. Dava,davacının geçinmesi için gerekli ve karşı tarafın mali gücüne uygun bir yardım isteminden ibarettir. Dava, nafaka alacaklısına bakmakta olan resmi veya kamuya yararlı (örneğin huzur evleri) kurumlar tarafından da açılabilir. Yetkili mahkeme taraflardan birinin yerleşim yeri mahkemesidir. 21. MİRAS HUKUKU (Madde 652) a. Aile Konutu ve Ev eşyası; Eşlerden birinin ölümü halinde, miras kalan mallar arasında, ev eşyası veya eşlerin birlikte yaşadıkları konut varsa; sağ kalan eş, diğer mirasçıların miras paylarını ödemek kaydıyla, bunlar üzerindeki mülkiyet hakkının kendisine verilmesini isteyebilir. Haklı sebeplerin varlığı halinde sağ kalan eşin veya diğer yasal mirasçılardan birinin istemi üzerine mülkiyet yerine intifa (yararlanma) veya oturma (sükna) hakkı tanınmasına karar verilebilir. Miras bırakanın bir meslek veya sanat icra ettiği ve altsoyundan birinin aynı meslek ve sanatı icra etmesi için gerekli olan bölümlerde, sağ kalan eş bu hakkı kullanamaz. 21

22 b. Miras payları; Sağ kalan eşin miras payları Medeni Yasada şöyle düzenlenmiştir. Sağ kalan eş, miras bırakanın çocukları ile birlikte mirasçı olursa, ¼ oranında, Sağ kalan eş, miras bırakanın ana-babası ile birlikte mirasçı olur ise ½ oranında, Sağ kalan eş, miras bırakanın, büyük ana ile büyük babaları ve onların çocukları ile birlikte mirasçı olursa ¾ oranında; bunlar da yoksa tamamına mirasçı olacaktır. 22. Evlilik birliği eşinizin ihaneti/aldatma nedeniyle sona erdiyse; Evliliğin bitmesine neden olan 3. kişiden manevi tazminat talep edebilirsiniz. TMK 185. madde evlilik birliğinde sadakat yükümünü düzenlemektedir. Evli kişinin evlilik dışı birlikteliği diğer eşin sosyal kişilik değerlerine saldırı niteliğinde olduğundan bu eyleme, evliliği bilerek katılan kişi de diğer eşin uğradığı zarardan sorumludur. Eşin size olan sadakatini, iradesini etkileyerek bertaraf eden kişi zararlı sonucun gerçekleşmesini doğrudan etkilediğinden, tarafınızdan açılacak manevi tazminat davası ile karşı karşıya kalacaktır. 22

23 Evliliği bilerek kocayla birlikte olan kişi bu ilişkinin, mevcut evliliği sona erdireceğini /erdirebileceğini; evliliğin aniden bitmesinden dolayı aldatılan eşin üzüleceğini (manevi yönden zarara uğrayabileceğini) bildiği ve bu sonucu istediği için zarar ile davranış arasında illiyet bağı vardır. Evli kadının manevi zararı; evlilik birliğinin sona ermesinden duyduğu üzüntüdür. Evlilik dışı birliktelik, nikahlı eşin kişilik değerlerine saldırıdır. Uğranılan zarar oranında manevi tazminat talep edebilirsiniz, talebiniz zenginleşme amacı taşımamalıdır. Evliliğin bitmesine neden olan 3. kişinin sorumluluğu ahlaka ve adaba aykırılık nedeniyle gerçekleşen fiilden kaynaklanmakta; dava da yasal dayanağını haksız fiile ilişkin hükümlerden almaktadır. Ayrıca haksız eylemi birlikte gerçekleştirenler zarar görene karşı, müteselsilen sorumlu olurlar. Taraflardan birinin ölmüş olması (kocanın veya kadının) diğerini sorumluluktan kurtarmaz. Aldatma/sadakatsizlik eylemini öğrendiğinizden itibaren 1 (bir) yıl içinde, Bu eyleme katılan 3. kişiye karşı manevi tazminat davası açabilirsiniz. Emsal kararlar: Yargıtay 4.HD T.2008/13455 E-2009/1921 K. Yargıtay HGK T.2010/-129 E-2010/173 K. 23

24 Yargıtay 4.HD T.2009/10692 E-2009/5303 K. Yargıtay HGK T.2003/9-685 E-2003/690 K SAYILI AİLENİN KORUNMASI VE KADINA KARŞI ŞİDDETİN ÖNLENMESİNE DAİR KANUN ŞİDDET; Toplumsal, Kamusal veya özel alanda meydana gelen, Fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik açıdan zarar görmeniz ya da acı çekmenizle sonuçlanan ya da sonuçlanması muhtemel hareketleri, Buna yönelik, tehdit ve baskı ya da özgürlüğün keyfi engellenmesini de içeren, her türlü tutum ve davranıştır. ŞİDDETİN MAĞDURU; Şiddete doğrudan veya dolaylı olarak maruz kalan ya da kalma tehlikesi bulunan, Şiddetten etkilenen ya da etkilenme tehlikesi bulunan, Kadınlar, çocuklar, aile bireyleri ve tek taraflı ısrarlı takip mağduru olan kişilerdir. Kanunun amacı da; bu kişilere yönelik şiddetin önlenmesi amacıyla alınacak tedbirlere ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. 24

25 YASADAN YARARLANMA; İhbar ( şiddeti gören-duyan-bilen herkes tarafından haber verme/bildirme) ya da başvuru ( şiddete doğrudan ya da dolaylı maruz kalan, etkilenenin şikayeti ) ile harç ödemeksizin, Türkiye nin neresinde olursanız olun; Cumhuriyet Savcılığı, Aile Mahkemeleri, Kolluk Görevlileri (Emniyet Müdürlüğü /Karakol / Jandarma / Sahil Güvenlik), Mülki Amirler (Valilik /Kaymakamlık), İstem üzerine veya kendiliğinden güvenliğiniz için gerekli koruyucu ve önleyici tedbirleri alacaktır. TEDBİR KARARLARI; Tedbir kararlarına başvurmak için herhangi bir harç ödenmez. Tedbir kararı ile nafakaya da hükmedilmişse, Aile mahkemesi tarafından İcra Müdürlüğüne bildirilir. Tedbir kararları en fazla 6 (altı) ay için verilir. Gerektiğinde talep halinde uzatılabilir. Tedbir kararları gizlidir. Kararlarla ilgili tüm resmi kayıtlar talep halinde veya gerektiğinde gizli tutulur. 25

26 Talep halinde ilgililere kişisel eşya ve belgelerinin kolluk marifetiyle teslimi sağlanır Şiddete uğrayanın sağlık güvencesi olmaması halinde, sağlık giderleri Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bütçesinden karşılanır. Tedbir kararının ilgililere tefhim veya tebliğ edilememesi, kararın uygulanmasına engel teşkil etmez. Tedbir kararına karşı tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde Aile Mahkemesine itiraz edilebilir. MÜLKİ AMİR TARAFINDAN ALINACAK KORUYUCU TEDBİRLER (Kaymakam ve / veya Valilik) 1. Size veya gerektiğinde beraberinizdeki çocuklara bulunduğunuz yer veya başka yerde barınma yeri sağlanması, 2. Geçici maddi yardım yapılması (günlük asgari ücretin 1/30 ne kadar ödeme yapılır), 3. Psikolojik, mesleki, hukuki ve sosyal bakımdan rehberlik ve danışmanlık hizmeti verilmesi, 4. Hayati tehlike bulunması halinde talep üzerine veya resen (kendiliğinden) geçici korunma altına alınmanız, 5. Gerekli olması halinde, çalışıyorsanız çocuklarınıza 2 ay kreş imkanı sağlanması, çalışmıyorsanız çalışmanızı desteklemek için 4 ay kreş imkanı sağlanması, 26

27 (Korunan kişi için alınan kararlar gecikmeksizin ŞÖNİM [Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi] e bildirilir. ŞÖNİM, kişinin talebini de dikkate alarak barınma ve iaşesini sağlar, giderler ŞÖNİM tarafından karşılanır) 6. Sığınma evlerinde barınma süresi kabulden itibaren 6 (altı) aydır. Kadının güçlenme süresine göre değerlendirilerek gerektiğinde uzatılabilir. KOLLUK KUVVETLERİ (Karakol / Jandarma) TARAFINDAN ALINAN KORUYUCU TEDBİRLER 1. Size ve gerektiğinde beraberinizdeki çocuklara bulunduğunuz yer veya başka yerde barınma yeri sağlanması, 2. Hayati tehlike bulunması halinde talebiniz ile ya da resen (kendiliğinden) geçici olarak korunma altına alınmanız, (Gecikmesinde sakınca olan hallerde kolluk kuvvetlerince alınabilecek bu tedbir kararları, mülki amirin onayıyla devam eder. Mülki amir tarafından 48 saat içinde onaylanmayan tedbir kararları kendiliğinden kalkar). 27

28 HAKİM TARAFINDAN ALINACAK KORUYUCU TEDBİR KARARLARI Korunan kişilerle ilgili olarak aşağıdaki koruyucu tedbirlerden birine, birkaçına veya uygun görülecek benzer tedbirlere Aile Mahkemesi hakimi tarafından karar verilebilir. 1. İşyerinizin değiştirilmesi, 2. Evliyseniz ayrı yerleşim yeri belirlenmesi, 3. Şartları varsa talep halinde tapu kütüğünde aile konutu şerhi konulması, 4. Kolluk kuvvetleri tarafından gecikmesinde sakınca bulunan hallerde alınan önleyici tedbirler takip eden ilk işgünü 24 saat içinde hakim onayı ile devam eder. 5. Hayati tehlikenin bulunması ve bu tehlikenin önlenmesi için diğer tedbirlerin yeterli olmayacağının anlaşılması halinde ve ilgilinin aydınlatılmış rızası (tedbir kararının sebepleri, aşamaları ve sonuçları hakkında bilgilendirilerek özgür iradesi ile tamamını anlayıp kabul ettiğine dair yazılı beyanı) ile tanık Koruma Kanunu hükümlerine göre kimlik ve ilgili diğer bilgi ve belgelerinin değiştirilmesi. 28

29 HAKİM TARAFINDAN VERİLECEK ÖNLEYİCİ TEDBİR KARARLARI Şiddet uygulayanlarla ilgili olarak aşağıdaki önleyici tedbirlerden birine, birkaçına veya uygun görülecek benzer tedbirlere Aile Mahkemesi hakimi tarafından karar verilebilir; 1. Şiddet tehdidi, hakaret, aşağılama veya küçük düşürmeyi içeren söz ve davranışlarda bulunmaması, 2. Müşterek konuttan veya bulunduğu yerden derhal uzaklaştırılması ve müşterek konutun korunan kişiye tahsis edilmesi, 3. Korunan kişilere, bu kişilerin bulundukları konuta, okula ve işyerine yaklaşmaması, 4. Çocuklarla kişisel ilişkinin refakatçi eşliğinde yapılması, sınırlanması ya da tümüyle kaldırılması, 5. Korunan kişinin, şiddete uğramamış olsa bile yakınlarına, tanıklarına ve çocuklarına yaklaşmaması, 6. Şahsi eşyalarınıza ve ev eşyalarına zarar vermemesi, 7. Sizi iletişim araçlarıyla veya sair surette rahatsız etmemesi, 8. Bulundurulması taşınması kanunen izin verilen silahlarını kolluk kuvvetlerine teslim etmesi, 9. Silah taşıması zorunlu olan bir kamu görevi ifa etse bile bu görevi nedeni ile zimmetinde bulunan silahı kurumuna teslim etmesi, 29

30 10. Bulunduğunuz yerlerde alkol ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmaması, bu maddelerin etkisindeyken bulunduğunuz yerlere yaklaşmaması, bağımlılığının olması halinde, hastaneye yatmak dahil, muayene ve tedavisinin sağlanması, 11. Bir sağlık kuruluşuna muayene ve tedavi için başvurması ve tedavisinin sağlanması, (Gecikmesinde sakınca olan hallerde 1, 2, 3 ve 5. maddelerde yer alan tedbirler kolluk amirlerince de alınabilir. 24 saat içinde hakim tarafından onaylanmayan tedbirler kendiliğinden kalkar) 12. Hakim, Medeni Kanun hükümlerine göre velayet, kayyım, nafaka ve kişisel ilişki kurulması hususlarında karar vermeye yetkilidir. 13. Şiddet uygulayan ailenin geçimini sağlayan kişi ise; gerekli durumlarda talep olmasa da tedbir nafakasına hükmedebilir (SGK ile bağlantısı varsa aylık maaş ve ücretinden resen icra müdürlüğü tarafından kesilir). TÜRK CEZA KANUNU 1. Hamile kadının kasten öldürülmesinde, yaralanmasında, kan davası ve töre sebebi ile işlenen cinayetlerde ceza artırılır, 2. Çocuk düşürme, düşürtme ve kısırlaştırma suçtur. (Md. 99) Kadının rızası olsa bile 10 haftadan fazla gebeliğe son vermek suçtur. 30

31 Kadın mağduru olduğu bir suç nedeniyle (tecavüz) gebe kalmış ise, süresi 20 haftadan fazla olmamak ve kadının rızası olması koşuluyla gebeliğe hastane ortamında son verilebilir 3. Cinsel saldırı suçtur. (Md. 102) Bu suçun yakın akraba tarafından işlenmesi (Ensest ), Yaşlı veya kendini savunamayacak kişiye karşı işlenmesi, Kamu görevinin sağladığı gücü kullanmak suretiyle veya silahla ya da birden fazla kişiyle işlenmesi halinde ceza yarı oranında artırılır. 4. Tecavüz eşe karşı işlenmiş ise şikayete bağlı suçlardandır. 5. On beş yaşını tamamlamamış çocuklara karşı her türlü cinsel davranış, (Md. 103) Çocuğun rızası olsa da suçtur. On beş yaşını tamamlamış çocuklara karşı zorla, tehditle ve kandırma ile gerçekleştirilen davranışlar da suçtur. On beş yaşını tamamlamış çocukla rızası ile cinsel ilişkide bulunmak şikayete bağlı suçtur. 6. Bir kimseyi cinsel amaçlı olarak taciz etmek suçtur. (Md. 105) 31

32 Bu suç İşveren, öğretmen veya aileden biri tarafından işlenirse verilen ceza artırılır. 7. Bir kimseyi hürriyetinden yoksun bırakma (cinsel amaçla işlenirse verilen ceza artırılır). (Md. 109/5) Fuhuşa yönlendirmek, kolaylaştırmak, aracılık etmek, Birden çok kişi ile evlenmek, hileli evlilik, resmi nikah yapmadan dini nikah yapmak (resmi nikah belgesini görmeden evlilik için dini tören yapan din görevlisi de cezalandırılır ), Hakim veya savcı kararı olmadan bekaret kontrolü ve her türlü genital muayene yapmak veya yaptırmak, suçtur. (Md. 287) Bu maddede yazılı olan suçlardan birinin söz konusu olması halinde, Cumhuriyet Savcılığına şikayetin yanı sıra 6284 sayılı yasa koruması istenmelidir. 8. Çocuğun soy bağını değiştirmek veya gizlemek suçtur. (Md. 231) 9. Aynı konutta birlikte yaşadığı birine karşı kötü muamelede bulunmak, İdaresi altında bulunan veya büyütmek, okutmak, bakmak, muhafaza etmek, meslek veya sanat öğretmekle yükümlü olduğu kişi üzerinde, sahibi bulunduğu terbiye hakkından doğan disiplin yetkisini kötüye kullanmak suçtur. (Md. 232) 32

33 10. Aile hukukundan doğan bakım, eğitim veya destek olma yükümlülüğünü yerine getirmemek şikayete bağlı suçtur. (Md. 233) Hamile eşini veya kendisinden gebe kaldığını bildiği evli olmayan kadını çaresiz durumda bırakmak şikayete bağlı suçtur. İŞ KANUNU 1. İş ilişkisinde; dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ve sair nedenlere dayalı ayırım yapılamaz, eşit davranılması yasa hükmüdür. Bu konuda işçiye ispat kolaylığı sağlanmıştır. (Md. 5) 2. Geçerli bir nedene dayanmaksızın iş akdiniz feshedilemez. (Md. 18) Fesih söz konusu olduğunda işe iadenizi, fesih bildiriminin tarafınıza tebliğinden itibaren 1 (bir) ay içinde, İş Mahkemesinde dava açarak isteyebilirsiniz. (Md. 21) 3. İş yerinde cinsel tacize uğramış, hakarete maruz kalmış işçinin, iş akdini haklı nedenle derhal fesih hakkı vardır. (Md. 24/II-d) 4. Kadın işçilerin yer altında veya su altında çalıştırılması yasaktır. Ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılmaları da yasa ile sınırlandırılmıştır. (Md. 72) 5. İşveren kadın işçilerin gece çalıştırılmasına keyfi karar veremez, yasada belirli sınırlamalar vardır. 33

34 6. Kadın işçilerin doğumdan önce 8 (sekiz), doğumdan sonra 8 (sekiz) olmak üzere 16 (on altı) hafta doğum izni vardır. Bu sürede çalıştırılmamaları esastır. (Md. 74) Periyodik kontroller için ücretli izin verilir. (Md. 55/b) 7. Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir ve bu süre çalışma süresinden sayılır. (Md. 66/e) 8. Kadın işçi çalışırken evlendiği takdirde, evlilik tarihinden itibaren 1 (bir) yıl içinde kıdem tazminatını alarak işten ayrılma hakkına sahiptir. (1475 sayılı iş kanunu 14. Madde olarak yürürlüktedir.) ADLİ YARDIM Avukata ihtiyaç duyarsanız ve ekonomik olarak güçsüz iseniz, yaşadığınız ile bağlı Baronun Adli Yardım Kuruluna başvurarak kimliğinizi, muhtardan alacağınız ikametgah ve fakirlik belgenizi, oturduğunuz evin size ait olmadığını gösteren belgeyi, SGK kaydınızın olmadığına dair belgeyi ibraz ederek ücretsiz avukat atanmasını talep edebilirsiniz. Koşullarınızın uygun bulunması halinde davanız Baronun tayin ettiği avukat tarafından takip edilecektir 34

35 6284 SAYILI AİLENİN KORUNMASI VE KADINA KARŞI ŞİDDETİN ÖNLENMESİNE DAİR KANUN ÇERÇEVESİNDE / KORUMA KARARI İSTEMİNE İLİŞKİN DİLEKÇE ÖRNEKLERİ 1. ŞİDDET FİİLİNDEN HEMEN SONRA EN YAKIN POLİS VEYA JANDARMA KARAKOLUNA BAŞVURUNUZ. Kolluk kuvvetlerine başvurunuz sırasında her hangi bir dilekçe yazmanıza gerek yoktur. Kolluk kuvvetleri başvurunuz sırasında gerekli şikayetinizi tutanağa geçirerek 6284 sayılı yasa çerçevesinde, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde dahil olmak üzere şikayete dair her türlü işleminizi başlatacak, alınması gereken önlemleri ilgili birimlere iletecektir. 35

36 2. CUMHURİYET SAVCILIĞINA YAPILACAK ŞİKAYETE İLİŞKİN DİLEKÇE ÖRNEĞİ CUMHURİYET SAVCILIĞI NA ANKARA, (Hangi şehirdeyseniz) ŞİKAYET EDEN: Adınız, soyadınız, adresiniz. ŞİKAYET EDİLEN: Eşinizin adı, soyadı, adresi (eşiniz dışında aile fertlerinden başkası tarafından şiddete uğradıysanız onun bilgileri yazılacak). SUÇ: Aile içi şiddet, müessir fiil (dayak, hakaret, tehdit, cinsel taciz, tecavüz, silah gösterme, hürriyeti kısıtlama gibi hangi tür eylem varsa açıkça yazılacak). SUÇ TARİHİ: (Şiddet olayının yaşandığı tarih yazılacak). ŞİKAYET NEDENLERİ: 1. Eşimle / / tarihinde evlendik. Bu evlilikten müşterek çocuğumuz / çocuklarımız bulunmaktadır. (Çocuk yoksa bu cümle gerekmez) (Şiddet aileden sayılan diğer kişilerden kaynaklanıyorsa onunla olan bağ yazılacaktır). 2. Eşim (veya aile fertlerinden ) bana ve çocuklara karşı sürekli şiddet uygulamakta, dayak, 36

37 hakaret ve tehdit etmektedir. (somut başka neler yaşanmış ise örneğin; eve hapsetmek,evin geçimi için para bırakmamak aç bırakmak,küfür etmek,cinsel ilişkiye zorlamak gibi bunların da açıkça detaylarıyla anlatılması gerekmektedir). 3. Benim ve çocuklarımın can güvenliği bulunmamaktadır. En son dayak olayından sonra (ne tür şiddete uğradıysanız ona dair sizde yarattığı etki yazılacak) yaralandım. Uğradığım şiddetin belirlenmesi için Adli Tıbba sevkimi istiyorum. 4. Eşim (veya aile fertlerinden ) hakkında şikayetçiyim. Gerekli soruşturmanın yapılarak kamu davası açılmasını ve cezalandırılmasını, 6284 sayılı kanundan kaynaklanan tüm koruma tedbirlerinin de alınmasını istiyorum. SONUÇ VE İSTEM: Yukarıda açıklamaya çalıştığım nedenlerle Adli Tıbba sevkim ile yapılacak soruşturma sonunda,özel hukuka ilişkin haklarım saklı kalmak kaydı ile sanık/sanıklar (şikayet edilen birden fazla ise) hakkında kamu davası açılarak cezalandırılmasını/cezalandırılmalarını, 6284 sayılı yasanın ilgili tedbir hükümlerinin uygulanmasını saygılarımla arz ve talep ederim Ad /Soyad / İmza 37

38 3. AİLE MAHKEMESİNE YAPILACAK ŞİKAYETE İLİŞKİN DİLEKÇE ÖRNEĞİ NÖBETÇİ AİLE MAHKEMESİ SAYIN HAKİMLİĞİ NE (Hangi şehirdeyseniz) TEDBİR İSTEYEN: Adınız, soyadınız, adresiniz ALEYHİNE TEDBİR İSTENEN: Şiddet uygulayanın adı, soyadı, adresi. DAVA KONUSU: 6284 Sayılı yasa gereği önleyici ve koruyucu tedbir kararı verilmesi istemidir. AÇIKLAMALAR: 1. Eşim ile / / tarihinde evlendim. Bu evlilikten doğumlu, müşterek çocuğumuz/çocuklarımız bulunmaktadır. 2. Eşim bana ve çocuklara sürekli şiddet uygulamakta, hakaret ve tehdit etmektedir. (somut başka neler yaşanmış ise örneğin; eve hapsetmek, evin geçimi için para bırakmamak, aç bırakmak, küfür etmek, cinsel taciz, cinsel ilişkiye zorlamak, tecavüz gibi bunların da açıkça detayları ile yazılması gerekmektedir). 3. En son dövdüğünde (hangi tür şiddete uğradıysanız) karakola gidip şikayetçi oldum. Adli Tıpa gönderilerek günlük rapor aldım. Benim ve çocuklarımın 38

39 can güvenliği bulunmamakta sürekli şiddet ve korku içinde yaşamaktayız Sayılı yasanın sağladığı tüm koruyucu ve önleyici tedbirlerin alınmasını, şiddet uygulayanın yasada öngörülen en fazla süreyle evden uzaklaştırılmasını (daha başka neler yapılmasını istiyorsanız tek tek ve açıkça belirtmelisiniz) istiyorum. 5. Verilecek tedbir kararıyla belirlenen süre içinde benim ve çocuklarımın geçinebilmesi için, aylık. -TL tedbir nafakası bağlanmasını da istiyorum. (kendinizin ve şiddet uygulayanın, çalıştığı yer ve gelir durumunuzu da bu kısımda belirtmeniz gereklidir). SONUÇ VE İSTEM: Yukarıda açıklamaya çalıştığım ve resen gözetilecek nedenlerle; sayılı yasa gereğince, alınabilecek tüm koruma ve önleme tedbirlerine hükmedilmesini 2. Kendim ve çocuklar için aylık -TL nafakaya hükmedilmesini, saygılarımla arz ve talep ederim. Ad /Soyad / İmza EKLERİ: Şiddeti kanıtlayan tüm belgeleri (doktor raporu gibi) var ise dilekçenize ekleyiniz. 39

40 ANKARA İÇİN BAŞVURULACAK MERKEZ VE KURUMLAR Merkez / Kurum Adı Adres Telefon 1 ANKARA BAROSU KADIN HAKLARI MERKEZİ ANKARA BAROSU EĞİTİM MERKEZİ (ABEM) Ihlamur Sk. No: 1 Kızılay/ANKARA (0312) ANKARA BAROSU ADLİ YARDIM BÜROSU Ankara Adalet Sarayı Kat: 2 Sıhhiye/ANKARA (0312) (0312) POLİS İMDAT JANDARMA İMDAT SOSYAL HİZMETLER İL MÜDÜRLÜĞÜ (0312) (0312) ALO SOSYAL HİZMETLER EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ÇOCUK ŞUBE ŞİDDET ÖNLEME VE İZLEME MERKEZİ ANKARA BAROSU GELİNCİK MERKEZİ (0312) (0312) (0312)