Ercan POYRAZ İŞ HUKUKU

Transkript

1 İş Hukuku

2

3 Ercan POYRAZ İŞ HUKUKU İş Akdi İşçinin Borçları ve Sorumluluğu İşverenin Borçları ve Sorumluluğu İş Akdinin Feshi Çalışma Süreleri Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Dinlenme Süresi İş Sağlığı ve Güvenliği İstihdam İş Davaları İş Denetimi Yargıtay Kararları Ankara, 2010

4 İş Hukuku Ercan Poyraz Hukuk Kitapları Dizisi: 1052 ISBN Birinci Baskı: Ekim Sayfa Tasarımı: Ömer Candan Kapak Tasarımı: İsmail Çam 258 Sayfa, 13,5x19,5 cm. 1. İş Akdi 2. Ücret 3. İhbar 4. Fesih 5. Kıdem Tazminatı 6. Fazla Çalışma 7. İş Güvenliği Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş. Bu kitabın her türlü yayın hakkı Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş ye aittir. Yayınevinin izni olmadan, eğitim ve tanıtım amaçlı kısmi alıntılar hariç olmak üzere hiçbir şekilde kitabın tümü veya bir kısmı yayınlanamaz ve çoğaltılamaz. Yayın ve Dağıtım: Merkez: Seçkin Yayıncılık, Sağlık Sokak No: Sıhhiye, ANKARA Tel: (0 312) (Pbx), Faks: (0 312) Şube: Ankara Adliye Sarayı K Blok Zemin Kat Sıhhiye, ANKARA Tel: (0-312) Şube: Abidei Hürriyet Caddesi 179/E (Şişli Ceza Adliyesi Altı) Şişli İSTANBUL Tel: (0-212) Şube: Strazburg Cd. No:23 Sıhhiye - ANKARA Tel: (0312) /ankarasube@seckin.com.tr Web Adresi: E posta: yayin@seckin.com.tr Baskı: Seçkin Yayıncılık, Tel: (0 312)

5 Önsöz İşçinin belirli bir ücret karşılığı iş görmeyi üstlenerek işverenle yaptığı iş sözleşmesi gereği işçi ve işveren arasındaki ilişkileri düzenleyen kurallar bütününe İş Hukuku denilmektedir. Bu eser iş sözleşmesinin taraflarının hak ve sorumluluklarına ilişkin pratik bilgilere yer vererek iş hayatının kolaylaştırılması amacıyla hazırlanmıştır. Uygulamada daha çok iş sözleşmesinin feshi, fazla çalışma ücreti, yıllık izin, tatil ücreti, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı gibi konularda uyuşmazlıklar yaşandığından bu hususlar şemalar ve örneklerle anlatılmıştır. Ayrıca pratikte önem arz eden iş davalarına ilişkin kısa bilgilere de yer verilmiştir. Eserde işçi ve işveren dışında devletin iş hayatına dair yükümlülüklerinden de bahsedilmiştir. Türkiye İş Kurumu ndan Özel İstihdam Büroları na kadar iş hukukuna dair bir çok konuda bilgi bulabileceğiniz, okuyucuya geniş bir yelpaze sunan bir eserdir. Hazırlanan eser İş Hukuku, İş Sağlığı ve Güvenliği, İstihdam, İş Davaları, İş Denetimi olmak üzere beş bölümden oluşmakta olup, hukuk öğrencileri için, iş hukuku eğitimi almamış veya bilgilerini tazelemek isteyenler için de sıkılmadan okuyacakları faydalı bir kaynaktır. Eserin tüm okuyuculara yararlı olmasını temenni ederim. Av. Ercan POYRAZ

6

7 İçindekiler Önsöz 5 Kısaltmalar BİRİNCİ KISIM İŞ HUKUKU A. TANIMLAR I. İşçi II. İşveren III. İş Akdi (Hizmet Sözleşmesi) IV. İşyeri V. İşveren Vekili VI. Alt İşveren Asıl İşveren B. İŞ YERİNİN KURULMASI, DEVRİ, KAPATILMASI I. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatının Alınması II. İşletme Belgesine Tabi İşyerleri ve İşletme Belgesinin Alınması III. İşyerinin Bildirilmesi IV. İşyerinin Devri V. İşyerinin Kapatılması C. İŞ AKDİ (SÖZLEŞMESİ) I. İş Akdinin Unsurlar II. İş Akdinin Türleri Sürekli ve Süreksiz İş Akitleri Belirli ve Belirsiz Süreli İş Akitleri Geçici İş Akitleri Azami ve Asgari Süreli İş Akitleri Deneme Süreli İş Akitleri... 28

8 8 İş Hukuku 6. Takım Sözleşmesi İle Kurulan İş Akitleri Mevsimlik İş Akitleri Kısmi Süreli İş Akitleri Çağrı Üzerine Çalışma Evde Çalışma Geçici İş İlişkisi Diğer İş Akitleri III. İş Akdinin Kurulması Aşamasında Tarafların Yükümlülükleri IV. İş Akdinin Şekli V. İş Akdi Yasakları ve Sınırları Yaş ve Cinsiyete Bağlı Yasaklar Sağlıkla İlgili Yasaklar Yabancılara İlişkin Yasaklar Toplu İş Sözleşmesine Bağlı Yasaklar VI. İş Akdi Yapma Zorunluluğu Özürlü, Eski Hükümlü Çalıştırma Zorunluluğu İşyerinden Malulen Ayrılanlar Askerlik ve Kanundan Doğan Zorunluluk Toplu İşten Çıkarılanlar İşçi Kuruluşları Yönetiminde Görev Alanlar Diğer Akit Yapma Zorunluluğu Olan Durumlar VII. İş Kanunu na Göre İş Akdinin Askıya Alındığı Durumlar VIII. İş Akdinin Geçersizliği EK 1: İŞ AKDİ ÖRNEĞİ D. İŞÇİNİN BORÇLARI VE SORUMLULUĞU I. İş Görme Borcu II. İtaat Borcu III. Sadakat Borcu IV. Rekabet Etmeme Borcu E. İŞVERENİN BORÇLARI ve SORUMLULUĞU I. Ücret Ödeme Borcu... 53

9 İçindekiler 9 1. Ücretin Tanımı Ücretin Miktarının Belirlenmesi Ücretin Ödenmesi Ücretin Gününde Ödenmemesi Ücretin Kanuni Güvencesi II. İşverenin İşçiyi Gözetme Borcu III. İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemlerini Alma Borcu IV. Eşit Davranma Borcu V. Araç-Gereç ve Malzeme Sağlama Borcu VI. Özlük Dosyası Düzenleme Borcu VII. Buluş Yapan İşçiye Bedel Ödeme Borcu Hizmet Buluşları Serbest Buluşlar F. İŞ AKDİNİN SONA ERMESİ I. Süreli Fesih Tanımı ve Şekli Bildirim (İhbar) Süreleri Yeni İş Arama İzni Peşin Ödeme ve Usulsüz Fesih İş Güvencesi Kapsamındaki İşçiler Açısından İş Güvencesi Kapsamı Dışındaki İşçilere İlişkin Olarak Feshin Geçerli Sebebe Dayandırılması Fesih Bildirimine İtiraz ve Usulü Geçersiz Sebeple Yapılan Feshin Sonuçları Çalışma Koşullarında Değişiklik ve İş Sözleşmesinin Feshi Toplu İşten Çıkarma II. İş Akdinin Haklı Nedenle Feshi Tanımı ve Şekli İşçinin Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı a. Sağlık Sebepleri b. Ahlak ve İyiniyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri c. Zorlayıcı Sebepler İşverenin Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı... 88

10 10 İş Hukuku a. Sağlık Sebepleri b. Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri c. Zorlayıcı Sebepler d. İşçinin Gözaltına Alınması veya Tutuklanması Derhal Fesih Hakkını Kullanma Süresi Haklı Nedenle Feshin Hukuki Sonuçları Haksız Fesih EK 2: İŞÇİNİN İŞTEN AYRILIŞ NEDENLERİ G. İŞ AKDİNİN SONA ERMESİNİN HUKUKİ SONUÇLARI I. Kıdem Tazminatı Kıdem Tazminatının Koşulları Kıdem Süresi ile Tazminatının Hesaplanması ve Kıdem Tazminatının Ödenmesi Örnek: Kıdem ve İhbar Tazminatının Hesaplanması Örnek I: Kıdem Tazminatı Hesabı Örnek II: İhbar Tazminatı Hesabı II. İşsizlik Sigortası Tanımlar Kapsamı Sigortalı İşsizlere Yapılan Ödemeler ve Sağlanan Hizmetler İşsizlik Ödeneğine Hak Kazanma Koşulları İşsizlik Ödeneğinin Miktarı ve Ödenmesi İşsizlik Ödeneğinin Kesilmesi III. Yeni İşverenin Sorumluluğu IV. Çalışma Belgesi Verme Borcu V. İbraname H. İŞİN DÜZENLENMESİ I. Çalışma Süresi Tanımı ve Özellikleri Çalışma Süresinden Sayılan Haller Nitelikli Çalışma Süreleri a. Telafi Çalışması b. Gece Çalışma Süresi ve Postalar Halinde Çalışma

11 İçindekiler 11 c. Hazırlama, Tamamlama ve Temizleme İşleri d. Denkleştirme Esasına Göre Çalışma e. Kısmi Süreli Çalışma Süresi f. Günlük Çalışma Süresinden Daha Az Çalışılacak İşler g. Haftalık İşgünlerine Bölünemeyen Çalışma Süreleri II. Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Tanım Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışmanın Nedenleri Fazla Çalıştırılacak İşçinin Onayı ve Fazla Çalışmanın Belgelenmesi Fazla Çalışma Yaptırılmayacak İşçiler Fazla Çalışma Yapılamayacak İşler Fazla Çalışmada Sınır Zorunlu Nedenlerle ve Olağanüstü Hallerde Fazla Çalışma Serbest Zaman Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Ücreti Örnek III: Fazla Çalışma Ücretinin Hesaplanması Örnek IV: Fazla Sürelerle Çalışma Ücretinin Hesaplanması III. Dinlenme Süreleri Ara Dinlenmesi Hafta Tatili Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Örnek V: Yıllık Ücretli İzinler a. Yıllık Ücretli İzin Hakkı ve İzin Süreleri b. Yıllık Ücretli İzne Hak Kazanma ve İzni Kullanma Dönemi c. Yıllık İzin Bakımından Çalışılmış Gibi Sayılan Haller d. Yıllık Ücretli İznin Uygulanması e. Yıllık İznin Ücreti f. Sözleşmenin Sona Ermesinde İzin Ücreti OKUMA PARÇASI: DÜNYANIN İLK TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ İKİNCİ KISIM: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ A. GENEL BİLGİ

12 12 İş Hukuku B. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN YÜKÜMLÜLÜKLER I. Devletin Yükümlülükleri II. İşverenin Yükümlülükleri Gerekli Her Türlü Önlemi Almak, Araç ve Gereçleri Noksansız Bulundurmak Yükümlülüğü Değerlendirme ve Denetleme Yükümlülüğü İşçiyi Bilgilendirme ve İşçiye Eğitim Verme Yükümlülüğü a. İşçilerin Bilgilendirilmesi b. İşçilerin Görüşlerinin Alınması ve Katılımlarının Sağlanması c. İşçilerin Eğitimi İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları a. İşyeri Hekimi b. İş Güvenliği Uzmanları c. Sağlık ve Güvenlik İşçi Temsilcisi III. İşçilerin Hak ve Yükümlülükleri İşçilerin Hakları İşçilerin Yükümlülükleri IV. Sendikaların Yükümlülükleri C. ÇOCUK VE GENÇ İŞÇİLERİN KORUNMASI D. KADIN İŞÇİLERİN KORUNMASI E. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURALLARININ İHLALİ I. İşçiye Uygulanacak Yaptırımlar II. İşveren veya İşveren Vekiline Uygulanacak Yaptırımlar İdari Yaptırımlar a. İdari Para Cezaları b. İşin Durdurulması veya İşyerinin Kapatılması c. İşçilerin Çalışmaktan Alıkonulması Cezai Yaptırımlar ÜÇÜNCÜ KISIM: İSTİHDAM A. DEVLETİN ÖDEVİ

13 İçindekiler 13 B. TÜRKİYE İŞ KURUMU I. Kurumun Yapısı II. Kurumun Görevleri C. ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARI I. Tanımı II. Özel İstihdam Bürolarının Kurulmaları III. Özel İstihdam Bürolarının Faaliyetleri IV. Türkiye İş Kurumu na Bilgi, Belge Verme ve Saklama Zorunluluğu V. Denetim DÖRDÜNCÜ KISIM: İŞ DAVALARI A. Görevli Mahkeme B. Yetkili Mahkeme C. İş Mahkemelerinde Yargılama EK 3: İŞ DAVALARINI GÖSTERİR TABLO BEŞİNCİ KISIM: İŞ DENETİMİ A. İŞ TEFTİŞ SİSTEMİ I. İş Teftiş Kurulu II. İş Müfettişleri Müfettişlerin Görevleri Müfettişlerin Yetkileri Müfettişlerin Sorumlulukları Teftiş Raporları III. İşverenlerin Yükümlülükleri

14 14 İş Hukuku B. CEZA VE YAPTIRIMLAR I. İdari Para Cezaları II. Ceza Yaptırımları EK 4: İŞ KANUNU NA GÖRE UYGULANACAK PARA CEZALARI EK 5: İŞKOLLARINDAKİ İŞÇİ SAYILARI VE SENDİKALARIN ÜYE SAYILARI YARGITAY KARARLARI A. İş Hukuku İle İlgili Kararlar B. İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Kararlar C. İstihdam İle İlgili Kararlar D. İş Denetimi İle İlgili Kararlar Kaynakça