E-bülten Sayı: 4 Temmuz-Ağustos 2010

Transkript

1 Haberler E-bülten Sayı: 4 Temmuz-Ağustos 2010 BM Ortak Programı nın web sitesi yenilendi Türkiye nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Geliştirilmesi nın web sitesi yenilendi. Web sitesinin adresi olarak değişti. Web sitesi, uluslararası MDG-F (Binyıl Kalkınma Hedeflerine Ulaşma Fonu) sitesiyle bütünlük içinde hazırlandı. 1

2 BM Mukim Koordinatörü/Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Türkiye Daimi Temsilcisi ve Çevre ve Orman Bakanlığı İklim Dairesi Başkanlığı yetkililerinden oluşan bir heyet Seyhan Havzası nda yürütülen projeleri ziyaret etti 8-10 Temmuz 2010 tarihlerinde Türkiye nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Geliştirilmesi kapsamında Birleşmiş Milletler Mukim Koordinatörü/Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Türkiye Daimi Temsilcisi Shahid Najam, Çevre ve Orman Bakanlığı İklim Dairesi Başkanlığı yetkilileri, BM Ortak Programı ve Küçük Destek Programı temsilcilerinden oluşan bir heyet tarafından Seyhan Havzası nda yürütülen projeler ziyaret edildi. Ziyaret edilen projeler, Seyhan Havzası sakinlerinin iklim değişikliğine uyum çabalarını başarıyla yürüttüklerini müjdeliyor. Kayseri de türünün ilk örneği olan su gücü pompası enerji tasarrufunun yanı sıra çiftçilere yılda 5-10 bin TL arasında kar sağlarken, modern sulama teknikleriyle sulama yapan bir başka projenin %50 ye varan su tasarrufu yapması bekleniyor. Niğde de kız öğrenciler, iklim değişikliğini fotoğraf kareleriyle yakalayarak, çevrelerinde bu konuda farkındalık yaratmak için kolları sıvadı bile. Adana da ise iklim değişikliği ile halk sağlığı arasında bağlantı kuran ilk proje ile, bulaşıcı hastalıkların önüne geçilmesi hedefleniyor. Adana da yürütülen bir başka proje ile Seyhan Deltası nda iklim değişikliğine bağlı deniz suyu seviyesinin yükselmesinin havzada yaratacağı riskler ele alınıyor. Seyhan Havzası nda ziyaret edilen projelerin altısı BM Ortak Programı kapsamında, ikisi ise Küresel Çevre Fonu Küçük Destek Programı (GEF/SGP) desteğiyle uygulanıyor. Ekim 2009 da Ortak Program kapsamında başlatılan hibe programı ile havzada; tarım ve gıda güvenliği, su kaynakları ve kalitesi, halk sağlığı, afet risk yönetimi, havza ve kıyı alanlarının yönetimi, doğal kaynakların yönetimi ile altyapı başlıkları altında 18 proje destekleniyor. Projeler, uzun vadede iklim değişikliğine uyum konusunda kapasite geliştirmeyi ve farkındalık yaratmayı amaçlarken, doğru tarım tekniklerinin geliştirilmesini, gıda güvenliğinin sağlanmasını, taşkın risklerinin belirlenmesini, alternatif sulama tekniklerinin kullanımını ve deniz seviyesinin yükselmesinin engellenmesini hedefliyor. İnsani gelişmenin ve Binyıl Kalkınma Hedefleri ne ulaşmanın da önünde bir engel olarak duran iklim değişikliğinin etkileriyle mücadele edebilmek, havzada yaşayan iki milyon insanın yaşamını ve geçim kaynaklarını sürdürebilmeleri için kaçınılmaz. 2

3 Seyhan Havzası nda üç firmada sanayide su tasarrufu pilot projeleri hayata geçti BM Ortak Programı kapsamında, Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü (UNIDO) ve TTGV (Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı) tarafından yürütülen UNIDO Eko-verimlilik Programı hız kazandı. Seyhan Havzası nda öncelikli sektörlerde faaliyet gösteren altı firmada gerçekleştirilen su tasarrufu pilot projeleri, eko-verimlilik programının en önemli çıktılarından biri. Kayseri de meyve suyu, Niğde de metal işleme ve Adana da deniz ürünleri işleme sektörlerinde faaliyet gösteren üç firmada su tasarrufu pilot projeleri hayata geçirildi. Bu kapsamda, uygulama aşaması tamamlanarak izleme sürecinin başladığı üç pilot projenin yerinde görülmesi ve firma temsilcilerinin görüşlerinin alınması amacıyla Haziran 2010 tarihlerinde Kayseri, Niğde ve Adana yı içeren bir ziyaret gerçekleştirildi. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, BM Ortak Programı, UNIDO ve Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) temsilcilerinin oluşturduğu bir heyet tarafından yapılan ziyaretlerde, pilot projeler kapsamında tüm ekipman alımı ve montaj işlemlerinin tamamlandığı ve kurulan sistemlerin aksamadan çalıştığı görüldü. İlk verilere göre beklenenin üzerinde su tasarrufunun sağlandığı pilot projeler ile, su tasarrufunun yanı sıra, enerji tasarrufu, ürün ve üretim kalitesinde iyileşme gibi önemli avantajlar da sağlanıyor. Bundan sonraki aşamada, pilot projelerin sağladığı tüm kazanımların ayrıntılı olarak değerlendirileceği bir izleme programı planlanıyor. Soğutma suyu sistemlerinin iyileştirilmesi, atıksu geri kazanımı, ekipman değişimi, proses iyileştirme gibi yöntemler uygulanarak gerçekleştirilen pilot projelerde, tamamen yerli teknoloji ve tasarımlar kullanıldı. Firma başına ortalama % 35 oranında su tasarrufunun sağlandığı bu üç projeyle Seyhan Havzası nda yıllık m 3 daha az su tüketilmesi bekleniyor. Halen uygulama aşamasında olan diğer projeler de dikkate alındığında pilot projeler ile sağlanacak toplam su tasarrufunun yılda m 3 ten fazla olacağı tahmin ediliyor. Özellikle Niğde ve Kayseri de, yeraltı suyu seviyesinin önceki yıllara göre ciddi oranda düştüğünü kaydeden firma temsilcileri, ekonomik kazanımlar kadar çevresel bir katkı sağlamış olmaktan dolayı da memnuniyet duyduklarını dile getiriyor. UNIDO tarafından pilot projelere sağlanan hibe desteğinin yanı sıra proje ekibinin sağladığı danışmanlık ve motivasyon etkisi üzerinde de duran firma temsilcileri, yatırım maliyetlerini karşılamak üzere kendilerinin de ek maliyet katkısında bulunduklarını ifade ediyor. 3

4 Hibe Projelerinden Haberler Su gücü pompası ile iklim değişikliğine uyumda somut adımlar Proje kapsamında oluşturulan 20 dekarlık elma bahçesinde damla sulama, yonca ekilen 20 dekarlık alanda da yağmurlama sulamaya başlandı. Ayrıca, proje kapsamında iklim verileri elde ederek iklim değişikliği nedeniyle oluşabilecek tarımsal riskleri değerlendirecek otomatik iklim istasyonu da kuruldu. Yerel yöneticiler tarafından sahip çıkılan proje, iklim değişikliğine uyum çalışmalarının yanı sıra yerelde geliştirilen teknolojinin bölgeye sağladığı faydaları da somut bir şekilde gözler önüne seriyor. Kayseri nin Sarız ilçesinde Sarız Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği tarafından yürütülen Çiftçilerin Su ve Enerji Kısıntısına Uyum Kapasitesinin Geliştirilmesi projesi ile değişen iklim koşullarına uyum sağlayabilmek içim çiftçilerin alternatif enerji ve modern tarım teknikleri konularında farkındalığının artırılması hedefleniyor. Sarız İlçesi nin Yaylacı Köyü nde alternatif enerji kaynaklarından nasıl yararlanılabileceğini göstermek amacıyla kurulan su gücü pompası 6 metre yükseklikten düşürülen suyun gücüyle, 200 metre uzaklıkta ve 50 metre yükseklikteki 105 tonluk sulama havuzuna saniyede 19 litre sulama suyu basıyor. Çiftçilerin elektrikli motopomp ile 6 saatte doldurdukları 105 tonluk sulama havuzu, su gücü pompası ile 92 dakikada dolduruluyor. Yapılan enerji tasarrufu çiftçinin cebine 5-10 bin TL arasında kar olarak yansıyor. Su gücü pompası sayesinde ilk etapta 100 dekar alan sulanacak. 4

5 Modern sulama teknikleriyle %50 ye varan su tasarrufu bekleniyor Modern sulama teknikleriyle değişen iklim koşullarında su tasarrufu sağlanmasını amaçlayan Yeni Teknolojiler Kullanarak Pınarbaşı Sulamalarında Tasarruf ise Kayseri de uygulanan bir diğer tarım projesi. Pınarbaşı ilçesinde Karaboğaz, Kılıçmehmet, Büyükpotuklu Sulama Birliği tarafından gerçekleştirilen projede Sulama Birliği nin alanında üst kotlarda uygulama ve eğitim amaçlı bir havuz yapıldı. Havuzda depolanacak su cazibeyle borulu sisteme aktarılıyor ve 2000 dekar alanda ürüne göre damla sulama ve ya yağmurlama sulama yapılıyor. Projenin %50 lere varan su tasarrufu sağlaması bekleniyor. Modern sulama sistemlerinin kullanılması ile çiftçi gelirleri de artacak, 1000 kişinin ekonomik refahı yükseltilmiş olacak. Yağmurlama ve damla sulama ile aynı üründe salma sulama yapılan alanlar karşılaştırılarak, sonuçlar hem kamuoyu hem de bölgedeki çiftçilerle önümüzdeki günlerde paylaşılacak. Niğde de kız öğrenciler, iklim değişikliğini fotoğraf kareleriyle yakalıyor Haydi Kızlar Fotoğraf Çekelim projesi Genç Doğa Derneği nin Niğde de yaşayan ilköğretim öğrencisi kız çocuklarının ve onların aracılığı ile ailelerinin, iklim değişikliğine uyum ve çevre konularında bilinçlenmelerini daha sonra da bilgilerini nesilden nesile aktarmalarını hedefleyen bir farkındalık projesi. Çamardı ilçesinde gerçekleştirilen proje kapsamında yöredeki köylerde yaşayan, gelir seviyesi düşük ailelerin başarılı 25 kız çocuğuna havzanın her geçen gün değişen çehresini fark edip belgelemeleri için fotoğrafçılık eğitimi verildi. Kendilerini doğanın bir parçası olarak gören kızlar Aladağlar daki Cimbar Vadisi, Maden Boğazı, Kazıklıali Vadisi, Emli Vadisi ve Büyük Mangırcı Vadisi ndeki iklim değişikliğini artık bir vizörün penceresinden, daha dikkatle gözlemliyor yaşları arasındaki öğrencilerin çektiği fotoğraflar Eylül ayından sonra sergilenecek. 5

6 İklim değişikliği ile halk sağlığı arasında bağlantı kuran ilk proje Adana da iklim değişikliği ve halk sağlığı bağını kuran tek proje olan Bulaşıcı Hastalıklar İzleme ve Kontrol Sistemi projesi Çukurova Tropikal Hastalıklar Araştırma ve Uygulama Merkezi (THAUM) tarafından gerçekleştiriliyor. Proje, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinden mevsimlik tarım işçisi olarak gelen ve Karataş ilçesi, Tuzla ve Yunusoğlu beldeleri ile Yumurtalık ilçesinin Seyhan Nehri çevresindeki kanal ve kanaletler etrafına kurulmuş çadır ve tahta barakalara yerleşen yaklaşık tarım işçisinin üne ulaşarak salgın hastalıklara tanı koyulmasını, tedavi edilmesini ve hastalık taşıyıcı etmenlerin (böcek, hayvan gibi) belirlenmesini hedefleniyor. İklim değişikliğine bağlı olarak bölgede Şark çıbanı (Layşmanya), sıtma, Kırım Kongo kanamalı ateşi, Batı Nil humması gibi vektör-insan kaynaklı hastalıkların yanı sıra tüberküloz, trahom gibi insandan insana geçen hastalıklarda da artış olacağı öngörülüyor. Çadır ve tahta barakalarda olumsuz koşullarda barınan ve yaşayan göçerler arasında en büyük sıkıntıyı kadınlar ve çocuklar çekiyor. Bulaşıcı hastalıkların yanı sıra su temin etme ve eğitim diğer önemli sorunlar. Proje kapsamında THAUM tarafından Sarıhamzalı, Karataş ve Ali Hocalı ilçelerinde bulunan göçerlerin yaşadığı alanlara 29 kez gidilerek 927 çadır ziyaret edildi. Bu ziyaretler sırasında göçerlerden boğaz, nazal, boğaz sürüntüsü (throat swab), tükürük, kan, gaita gibi numuneler alındı vektör toplandı, bakteriyel enfeksiyon durumu incelendi, Hepatit B ve C virüsleri tarandı, tüberküloz, sıtma, brusella ve şark çıbanı açısından da toplanan örnekler incelendi. Ayrıca proje kapsamında göçerlere temizlik malzemesi, diş fırçası, diş macunu, ayakkabı, tişört, battaniye gibi ihtiyaç malzemeleri dağıtıldı. Temizlik ve hijyen konusunda eğitimler verildi. 6

7 Deniz suyu seviyesi yükselmesi Seyhan Havzası nı nasıl etkileyecek? Kuş Araştırmaları Derneği Adana Şubesi tarafından yürütülen Seyhan Deltası nda Küresel İklim Değişikliğine Bağlı Deniz Seviyesi Yükselmesine Uyum ve Etkilerin Azaltılması Projesi ile Seyhan Havzası nda deniz suyu seviyesinin yükselmesinin yaratacağı riskler ele alınıyor. Deniz seviyesindeki olası yükselmeler, lagünlerin denizle birleşerek (lagün özelliğini kaybederek) bir koy haline gelmesine neden olacak. Bu durum aynı zamanda yüzyıllardır süregelen dalyan balıkçılığının da sona ermesine neden olacak. Deltanın alçak kesimlerinde yer alan geniş tarım ve mera alanları su altında kalacağı için hem ekonomik açıdan, hem de sosyal açıdan önemli sorunlar ortaya çıkacak. Ayrıca tuzlu deniz suyu, yüzey ve yeraltı suyu ile iç kesimlere taşınacağından halen kullanılmakta olan içme ve kullanma suları da tuzlanacak. Çalışmalar lagünler çevresindeki birçok yerleşimin de sular altında kalacağını gösteriyor. Proje kapsamında, farklı senaryolara göre iklim değişikliğine bağlı deniz suyu seviyesi yükselmeleri nedeniyle sular altında kalacak olan alanlar belirlendi ve haritalandırma çalışması yapıldı. Ayrıca sular altında kalacak alanlar nedeniyle etkilenecek olan balıkçılık, tarım ve hayvancılığın ekonomik değerlendirmesi yapıldı. Proje Seyhan Deltası nda küresel iklim değişikliğine bağlı olarak yaşanacak olan deniz seviyesi yükselmesinin etkilerini azaltmak üzere bir eylem planı hazırlamayı ve bunu ulusal seviyede kararlar alan Ulusal Sulak Alan Komisyonu tarafından onaylanacak olan Akyatan ve Tuzla Lagünleri Yönetim Planı na entegre etmeyi ve başta yöre halkı olmak üzere ilgili paydaşları bu değişimin sonuçlarına ilişkin bilinçlendirmeyi hedefliyor. İklim değişikliğine uyum faaliyetleri Binyıl Kalkınma Hedefleri ne ulaşmamıza katkı sağlayabilir Hem iklim değişikliğine uyum hem de Binyıl Kalkınma Hedefleri nden olan yoksulluğun azaltılması ve kadınların güçlendirilmesi konularına da değinen Seyhan Havzası nda Yoksul Çiftçiler ve Kadınlara Yönelik Süt Üretimim Amaçlı Saanen Keçisi Yetiştiriciliği Projesi, Niğde de yürütülen projelerden biri. İklim değişikliğine uyum kapsamında seçilmiş köylerde süt üretimi amaçlı Saanen keçisinin yaygınlaştırılması hedefleniyor. 7

8 Böylece, halkın gelir seviyesi artarken, yaşam standartları iyileşecek, göç önlenecek ve özellikle ormanların korunmasına katkı sağlanacak. Proje kapsamında Niğde nin Merkez, Çamardı, Bor ve Ulukışla ilçelerindeki köylerden seçilen 16 yoksul aileye 240 adet Saanen keçisi dağıtıldı. Ayrıca keçilerin beslenmesi için 18 ton kesif yem, 36 ton kaba yem ve 16 adet süt sağma makinesi dağıtıldı. Ayrıca keçi yetiştiriciliği konusunda ailelere eğitimler verildi. İç Anadolu Kuraklıkla Mücadele ve Ekolojik Yaşam Derneği tarafından yürütülen proje kapsamında, köylülerinin ürünlerinin pazarlanmasına yönelik çalışmalar devam ediyor. Bize ulaşmak için: 8