Türk Standardları Enstitüsü (TSE), Ürün Güvenliği Tebliği (ÜGD) Risk Esaslı Kontrol Sistemi (TAREKS) Zümre Toplantısı. 22 Şubat 2016 Pazartesi

Transkript

1 Türk Standardları Enstitüsü (TSE), Ürün Güvenliği Tebliği (ÜGD) Risk Esaslı Kontrol Sistemi (TAREKS) Zümre Toplantısı 22 Şubat 2016 Pazartesi

2 Sayın Başkan, Ekonomi Bakanlığımızın ve TSE nin Değerli Temsilcileri, Sevgili Meslektaşlarım, ve Kıymetli Katılımcılar, İTO 25. Nolu Gümrük Müşavirleri Meslek Komitesi ve İstanbul Gümrük Müşavirleri Derneği ile müşterek olarak düzenlemiş olduğumuz TSE, Ürün Güvenliği Denetimi ve TAREKS (Risk Esaslı Kontrol Sistemi) konulu Zümre toplantımıza komitemiz adına hoş geldiniz der saygılar sunarım. Bugün, komite olarak bu toplantıda ki amacımız, TSE denetimleri ve DTS, Tareks uygulamalarındaki sıkıntı ve eksiklikleri tüm taraflar ile birlikte masaya yatırarak sorunları çözüm aramak olacaktır.

3 Ülkemize güvenli ve sağlıklı ürünlerin girmesi konusunda sizlerle beraber, hepimizin sorumluluğu olduğunu farkındayız. Bakanlar Kurulunun sayılı tarihli Teknik Düzenlemeler Rejimi Kararında Güvenli ürün şöyle tarif edilmiştir. Kullanım süresi içinde, normal kullanım koşullarında risk taşımayan veya kabul edilebilir ölçülerde risk taşıyan ve temel gerekler bakımından azami ölçüde koruma sağlayan ürünü, olarak ifade edilmiştir. İthalat işlemleri için, Ekonomi Bakanlığının çıkarmış olduğu ürün güvenliği ve denetimi tebliğleri gereği uygunluk izni alındıktan sonra gümrük işlemelerine başlayabiliyoruz. Bu Tebliğler kapsamındaki denetimler, Gümrük Yönetmeliğinin 181 inci maddesinin 4. fıkrası çerçevesinde gümrük beyannamesinin tescili öncesinde yapılmaktadır.

4 Bu izinler arasında en çok önümüze TSE,CE-TAREKS gerektiren mevzuatlar çıkmaktadır. Ürün güvenliği ve denetim ile ilgili 23 ayrı tebliğ ve yönetmelik mevcuttur Tarihli Resmi Gazete İthalatta Standartlara Uygunluk Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/1)) Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Atıkların İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/3) Sağlık Bakanlığının Özel İznine Tabi Maddelerin İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/4) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının Kontrolüne Tabi Ürünlerin İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/5) Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Katı Yakıtların İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/7)

5 Telsiz ve Telekomünikasyon Terminal Ekipmanlarının İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/8) CE İşareti Taşıması Gereken Bazı Ürünlerin İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/9) Oyuncakların İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/10 Kişisel Koruyucu Donanımların İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/11) Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca Denetlenen Bazı Tüketici Ürünlerinin İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/12) Yapı Malzemelerinin İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/14) Pil ve Akümülatörlerin İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/15)

6 Tıbbi Cihazların İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/16) Orman Yetiştirme Materyallerinin İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/17) Bazı Tüketici Ürünlerinin İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/18) Tütün, Tütün Mamulleri, Alkol ve Alkollü İçkilerin İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/19) Sağlık Bakanlığınca Denetlenen Bazı Ürünlerin İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/20) Bazı Tarım Ürünlerinin İhracatında ve İthalatında Ticari Kalite Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/21) İhracatta Ticari Kalite Denetimlerinin Risk Esaslı Yapılması Amacıyla Firmaların Sınıflandırılmasına İlişkin Tebliğ (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/22) Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Metal Hurdaların İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2016/23) TAREKS KAPSAMINDA YAPILMAKTADIR.

7 Ürün Güvenliği ve Denetimi ; TSE ile ilgili 2016/1 ve CE İŞARETİ TAŞIMASI GEREKEN 2016/9 sayılı tebliğler, bu tebliğler arasında en kapsamlı her sektörü ilgilendiren Ekonomi Bakanlığının kapsamını ve uygulamasını belirlediği yine TAREKS sistemi çerçevesinde yürütülmektedir. Tüm tebliğlerde belirtilen, ürünün ithal edilebileceğine dair 15 haneli TAREKS referans numarasının, gümrük beyannamesinin 44 no lu hanesine kaydedilmesi bir zorunluluk dur. Bu numaranın doğruluğunun kontrolü yapılmalı, ilerde olabilecek suiistimallere meydan verilmemelidir. TAREKS in, İthalat Kayıt belgesinde olduğu gibi tek pencere sistemine bir an önce geçilerek daha sağlıklı ve kontrolünün yapılması sağlanmalıdır.

8 Ürün Güvenliği ve Denetimi Tebliğlerinin ; Muafiyetler ve istisnalar; başlığı altında belirtilen, -AB de serbest dolaşıma girmiş A.TR belgeli bir ürün için, -Parti teşkil etmeyen ürün için, -Yatırım teşvik mevzuatı kapsamında yapılan makine ve teçhizat ithalatı için(sadece TSE 2016/1) - Gümrük idarelerine KAPSAM DIŞI olarak beyan edilen ürünlerin ithalatı için, -Geri gelen eşya için, Ürünün ithal edilebileceğine dair TAREKS referans numarası doğrudan oluşturulması yada tebliğde belirtilen 15 haneli Tareks referans numarasının beyan edilerek işlem yapılması ciddi kolaylık getirmiştir. Fakat hem 2016/1 hem de 2016/9 sayılı tebliğin 6. maddesinin son fıkrası: Risk analizine göre yapılacak değerlendirmede gerektiğinde, birinci, ikinci, dördüncü, beşinci, altıncı veya yedinci fıkra kapsamına giren ürünler de fiili denetime yönlendirilebilir. Hükmü tüm bu muafiyet ve istisnaları ortadan kaldırmakta, risk analizinin neye göre yapıldığı belli olmadığından uygulamada ciddi sıkıntılara sebebiyet vermektedir.

9 Fiili denetime yönlendirilen ürünler ile ilgili, karşımıza çıkan TAREKS yani, Dış Ticarette Risk Esaslı Kontrol Sistemi aslında uygulamada ciddi bir kolaylık getirmiş olup ancak hala sistemde eksiklikler mevcuttur. -Bizlere intikal eden, sektör olarak zaman zaman yaşadığımız problemlere hep beraber burada göz atmaya çalışacağız.

10 Yaşanılan Sorunlar, Tareks, TSE sorunları İlgili tebliğlerde belirtilen ; 1-Fiili denetim MADDE 9 (1) Fiili denetime yönlendirilen ürünler için, tebliğde belirtilen belgeler, firma adına yetkilendirilen kullanıcı tarafından başvuru günü dâhil iki iş günü içerisinde elektronik ortamda TAREKS e yüklenir. Firmanın başvuru sırasında TAREKS te talep etmesi halinde sistem tarafından ilave süre verilir. İlgili belgelerin kullanıcı tarafından sisteme süresi içerisinde yüklenmemesi halinde başvuru iptal edilir.

11 2- TAREKS denetime düşen dosyalarda 3-4 Gün inceleme sürecinden sonra herhangi bir evrakta yanlışlık varsa, düzeltme yapılması gerekiyorsa veya raporlarda eksik var ise; uzmanlar tarafından çoğunlukla reddediliyor. Neden reddedildiği bazen bildirilmiyor. Mesaj gelmediği zaman uzmanlara telefonla ulaşarak öğrenmeye çalışılıyor. Bu şekilde İlk üç dört günlük süreç boşa gidiyor ve müracaat yeniden yapılmak durumunda kalınıyor. Aynı denetmene düşmediğinden dolayı inceleme süreci tekrar en başa dönüyor. Bu tür durumlarda, değişiklik yapma, ilave evrak beyanı veya eksiklik tamamlama gibi bir imkan sağlanır ise aynı uzmanla işlem devam eder ve o eksiklik tamamlandığında daha kısa sürede netice alınabilir.

12 3-Tareks başvurusu ekranında ilk sayfada girilen bilgiler imzalandıktan sonra hata fark edilse dahi değişiklik yapılamamaktadır. Başvurunun iptal edilmesi yetkili müdür onayı ile yapılmaktadır. Başvuru iptal süreci ve yeniden başvuru yapılması zaman kaybına neden olmaktadır. 4-Tareks TSE Belge-net sisteminde dosya Heyet verme aşamasına geldiğinde; teyit için onay mail gelmeden, sistemden teyit verilmiş görülüyor. Gerekli organizasyon yapılmadığından heyet kaçırma durumu söz konusu olmaktadır.

13 Aynı GTIP e giren birden fazla model eşyanın sisteme girilmesi. 5- Her bir model için ayrı kalem açılarak başvuru talep edilmesi ciddi zaman kayıplarına neden olmaktadır. Uygulama başladığından bu güne kadar henüz sorun giderilememiştir. Çok kalemli bu girişlerin sağlanması için excelden dosya aktarımlarının sağlanması gereklidir. İstenilen bilgilerin kullanılan programlardan direk sisteme aktarma yapabilmesini sağlayacak sistemler geliştirilmelidir. Bilgi teknolojisinin geliştiği şu zamanda model bir işlemin manuel olarak sisteme tek tek girilmesi mantıklı olmadığı gibi, hata oranının artmasına ve ciddi zaman kaybına neden olmaktadır.

14 5-TSE, inceleme ve heyet ücretlerini yanlış hesaplayarak bildirilebiliyor. Müşteri itiraz edince yeniden hesaplama yapılarak fiyat düşebiliyor. Bu durum firmaların karşısında zor duruma düşmemize neden oluyor. Ayrıca malzeme bedelinden daha yüksek ön inceleme,heyet ve tespit ücretleri çıkabiliyor. Zaman zaman ürün fiyatından daha yüksek TSE ücreti ödenmesi nedeniyle dosyaların iptali ve ithalatından vaz geçme durumları yaşanmaktadır. Söz konusu ücretlerin ürün kıymetinin de dikkate alınarak hesaplanmasında ithalatçılar için fayda görülmektedir. 6-Tse Anadolu Yakası işlemlerinde inceleme ve heyet işlemleri Avrupa yakası işlemlerinden daha uzun sürümektedir.

15 7- DTS de Denetime düşen işlemler için numune alma, ürünlerin poşetlenip, mühürlenmesi gibi işlemler mükellef tarafından yapılmakta, Denetmenlerin kendilerinin iş durumlarına ve yerlerine göre mükellefi çağırmaları zaman kaybına neden olmaktadır. Düzenli bir sistem henüz oluşmamıştır. 8-TAREKS denetimlerinde ayakkabılar için yurtdışı test raporlarının kabul edilmemesi nedeniyle numune alımlarında ciddi zaman kayıpları olmakta ve ciddi analiz ücretleri ile karşılaşılmaktadır.

16 9- TSE heyet incelemesi yapacak olan denetmenlerin geçici depo ve antrepolara gideceği saat mükellefe belirtilmediğinden,heyet karşılanması için sabah mesai başlangıcı ile birlikte gün boyu personel bulundurulması zaman ve iş gücü kaybına neden olmaktadır. ***Bir randevu sisteminin kurulması gerekir. 10-Avrupa Menşeili ATR belgeli ürünlerin, Sanayicilerin Üretim girdisi muafiyetli başvuruların sık sık denetime düşmesi da yoğunluğa neden olmakta, bu yoğunluk nedeniyle ciddi zaman kayıpları oluşmaktadır.

17 11- Uygunluk alınan dosya için oluşan 15 haneli Tareks numarasının uygulamada beyannameye yazılması yeterli olmayıp, alınan uygunluk ekranın döküm alınarak beyannameye eklenmesi gümrüklerce talep edilmektedir. Tareks sonuç ekranında yazdır butonu halen eklenmediğinden belgelerin dökümü için Word programına kopyalama yapılması ve döküm alınması zaman kaybına neden olmaktadır. 12--Muafiyetler ve İstisnalar başlıklı 6. Maddesinde, 2016/1 sayılı tebliğde Yatırım Teşvik Belgesi kapsamı eşyada muafiyet varken 2016/9 sayılı tebliğde muafiyet yoktur. Bu kapsam da alımı yapılan sanayi ürünlerinin ithalatında CE muafiyeti tanınması, Tüketim ürünleri ile sanayi ürünlerinin ayrımı gözetilerek sanayi ürünlerinin üretime destek veren makine/teçhizat ve yedek parçaların ithalatında CE muafiyeti tanınması, CE standartlarına tabi eşyaların ithalat aşamasında denetlenmesi yerine ithalat sonrasında ürün güvenliği açısından yerinde denetim yöntemi ile denetlenmeleri, şeklinde düzenleme yapılması yararlı olacaktır. (makine ve teçhizatlar)

18 13-Fiili denetime alınarak, TSE tarafından eşyanın bulunduğu ilgili gümrük idaresinde yapılan heyet kontrollerinde, ürün üzerindeki CE işaretlemelerinin 5mm üzerinde olup olmadığı konusunda teknik ölçüm alet ve edevatı kullanılmadan TSE memuru tarafından göz kararı verilen rapor sonuçları genel itibarı ile Boyut yönü ile uygun değildir. CE işareti bariz şekilde küçük değildir. şeklinde tutanaklara şerh düşülmektedir. İlgili durum mevcut başvurunun AT Uygunluk belgesi ile sonuçlanması için yeterli iken, CE işaretinin 5mm altında veya üstünde kalması konusunda netliğe kavuşmaması gerekçesi ile TSE Bölge müdürlükleri tarafından ürüne ait ekstra Test Raporları istenmesi ihtiyacı doğurmaktadır. İş yükünün azaltılması adına ürün incelemesine giden TSE heyetlerinin gerekli teçhizat ile birlikte yönlendirilmesi gerekmektedir.

19 14-Ekonomi Bakanlığı denetimindeki TAREKS Tebliğleri içeriğinde, ürün fiili denetimi esnasında ürünler üzerinde bulunması gerekli işaretleme, etiket bilgileri gibi detayların Tebliğ veya yönetmeliklerde net belirtilmemiştir. Örneğin ; 2016/11 sayılı Kişisel Koruyucular Tebliğine tabi eldivenler için her iki çift üzerinde etiketleme yapılması gerekliliği yazılı bir kaynağı bulunmamasına rağmen, denetimlerde şart koşulmaktadır. Bu gibi örneklerin ortadan kaldırılması adına işaretleme ve etiket konusunda detay verilmesi gerekir. 15-AT uygunluk beyanlarında yer alan standart numara ve tarihlerinin güncel olmaması ve Ce işaretinin iliştirildiği tarihin yazmaması gibi sebeplerle kabul edilmemektedir. Bu bilgilerin güncelliğini başvurudan önce kontrol etmek için ücret karşılığı ön inceleme kurumu, internet adresi veya kaynak olmaması ciddi sorundur.

20 16-CE ye tabi ürünlerin fiili denetime yönlendirilmesi durumunda, her ürün kendi yönetmelikleri kapsamındaki direktiflerin (LVD, EMC, Makine gibi) bulunduğu AT Uygunluk Beyanı TSE tarafından incelenmektedir. İncelemeler esnasında yaşanan genel sıkıntı; Bilindiği üzere Telsiz ve Telekomünikasyon Terminal Ekipmanlarının (R&TTE ) Direktifleri gibi kapsamlı direktifler diğer LVD ve EMC gibi direktiflerini, Makine Direktifi LVD Direktifini kapsamaktadır. Dolayısı ile üreticiler deklare ettikleri AT Uygunluk Belgelerinde ayrıntı belirtmeden R&TTE, Makine gibi kapsamı geniş direktifi tek olarak belirtmekte. Fakat TSE denetmenleri içeriğinde bulunan diğer direktifleri de ayrıca görmek adına revize taleplerinde bulunmaktadır. Bu gibi uygulamadaki tereddütlerin önüne geçilmesi adına yönetmeliklerde AT uygunluk beyanının daha ayrıntılı ve net formatının olması gerekir. Güncelleme talepleri, özellikle AB ülkelerine aynı AT uygunluk beyanı ile ihracat yapan üreticiler tarafından olumsuz karşılanmakta ve belge revize edilemediğinden olumsuz sonuç alınmaktadır. Bu nedenle malzemeler mahrece iade edilmekte ve ciddi zararlar söz konusu olmaktadır.

21 17- Ürün Güvenliği ve Denetiminde Amaç; Güvenli ürünün ithaline izin vermek olmalı. Denetime düşen fakat üreticiden temin edilemeyen ve sunulamayan test raporları için ret vermeden önce, numune alınarak test kuruluşuna yönlendirilebilme imkanı verilmelidir. Güvenli olduğu bariz belli olan ürün için; AT uygunluk beyanında sadece CE işaretinin iliştirildiği tarih yazmıyor diye güncelleme istenilmemelidir. Diğer taraftan güvenli olmadığı bariz, fakat AT Uygunluk beyanı olan ve CE vb. işaretlemesi olan eşya içinde teste yönlendirme hakkı bulunmalıdır. Burada tek kriter, ce işareti, marka modelin ürünün üzerinde yazmış olması olmamalıdır.

22 TEŞEKKÜR EDERİM Servet TURAN Gümrük Müşaviri İTO 25 Nolu Gümrük.Müş. Komite Başkanı