Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde Görev Yapan Askerlerde Cinsel Yolla Bulaşabilen Hastalıkların Sıklığı

Transkript

1 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde Görev Yapan Askerlerde Cinsel Yolla Bulaşabilen Hastalıkların Sıklığı Dr. Sezai ŞAŞMAZ 1, Dr. Ömer ÇALKA 2, Dr. H. Cevdet ALTINYAZAR 3 Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji 1 Anabilim Dalı, KAHRAMANMARAŞ Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fak. Dermatoloji 2 Anabilim Dalı, VAN Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji 3 Anabilim Dalı, ZONGULDAK ÖZET AMAÇ: Cinsel yolla bulaşabilen hastalıkların sıklığı ülkemizde ve dünyada giderek artmaktadır. Bu çalışmada, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde dermatoloji polikliniğine başvuran askerler arasında cinsel yolla bulaşabilen hastalıkların sıklık ve dağılımı araştırıldı. YÖNTEM: Kuzey Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Girne Askeri Hastanesi Dermatoloji Polikliniği ne Şubat- Mayıs 2000 döneminde ardışık olarak başvuran 925 er ve erbaş cinsel yolla bulaşabilen hastalıklar açısından tam dermatolojik muayeneden geçirildi. Skabies, kondiloma aküminata, molluskum kontagiozum ve herpes genitalis tanıları klinik olarak konulurken, sifilizde VDRL ve TPHA, gonorede ise gram boyama ile tanı doğrulandı. Cinsel yolla bulaşabilen hastalığı saptananların medeni durumlarının yanı sıra anamnestik bulguları ile tanıları bir forma kaydedildi. Çalışma kapsamına alınan tüm olguların sayı ve yaş ortalamasının hesaplanmasında poliklinik kayıtları, cinsel yolla bulaşabilen hastalıkların görülme sıklığı ve dağılımlarının belirlenmesinde ise form bilgileri esas alındı. BULGULAR: Cinsel yolla bulaşabilen hastalık 60 askerde saptandı. Bunların 34 ünde skabies (%56.7), 12 sinde kondiloma aküminata (%20), 7 sinde molluskum kontagiozum (%11.7), 3 ünde herpes genitalis (%5), 3 ünde sifiliz (%5), ve 1 inde de gonore (%1.7) belirlendi. SONUÇ: Dermatoloji polikliniğine başvuran er ve erbaşlarda cinsel yolla bulaşabilen hastalıkların sıklığı %6.5 olarak bulundu. Bunlar arasında skabies ilk sırada olup, onu kondiloma aküminata ve molluskum kontagiozum izlemektedir. Anahtar Sözcükler: Zührevi hastalık, asker, Kıbrıs, epidemiyoloji. GİRİŞ Deri hastalıklarının ortaya çıkmasında ırk, yaş, cins, genetik faktörler, kişisel hijyen, kültür düzeyi gibi faktörler yanında iklim, coğrafi bölge, kırsal ya da kentsel alanda yaşama ve meslek gibi faktörler de rol oynar 9,11. Risk grupları ve faktörlerinin belirlenmesi, sağlık hizmetlerinin planlanmasında ve koruyucu hekimlik çalışmalarının yürütülmesinde yol gösterici olmaktadır. Geliş Tarihi: Kabul Tarihi: Toplum sağlığını her geçen gün biraz daha fazla tehdit eden hastalıklar arasında cinsel yolla bulaşabilen hastalıklar (CYBH) ilk sıralarda gelmektedir. CYBH nin birçoğu deri ve mukozalarda belirti vermektedirler. Dermatoloji polikliniklerine kondiloma aküminata, molluskum kontagiozum, herpes simpleks ve skabies benzeri cinsel yolla bulaşabilen hastalıkların yanı sıra sifiliz ve diğer klasik CYBH olguları da başvurmaktadırlar. Dolayısıyla bulaşıcılık oranı

2 Cilt 28 Yıl 2003 Kıbrıs'taki askerlerde cinsel yolla bulaşabilen hastalıklar oldukça yüksek olan bu hastalıkların tedavisi dermatologlarca yapılmaktadır. Genel olarak genç erişkinlerin CYBH açısından daha yüksek risk altında oldukları bilinmektedir. Bu risk çok sayıda cinsel eşlilik, korunmasız koitus, sünnetsizlik, parenteral ilaç (özellikle kokain) bağımlılığı ve yurtdışı seyahat gibi faktörlerin etkisiyle artmaktadır. CYBH nin kontrol altına alınabilmesi için kondom kullanılmasının teşvik edilmesi, şüpheli cinsel ilişkiden sakınma, ilk cinsel tecrübenin geciktirilmesi, özellikle risk gruplarının seks eğitimi, tedavinin kolaylaştırılması, CYBH li hastaların cinsel eşlerinin de değerlendirilerek gereğinde tedavilerinin yapılmasının yanı sıra rutin taramaların önemi üzerinde durulmaktadır 6. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Türkiye den kolaylıkla turistik amaçlı gidilebilen, yavru vatan kabul edilen bir komşu ülkedir. Bu ülkedeki Kuzey Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri nin 200 Yataklı Girne Askeri Hastanesi KKTC nde görev yapan askeri personelimiz ve yakınlarına hizmet veren tek hastanemizdir. Çalışmamızda, bu hastane dermatoloji polikliniğine herhangi bir nedenle başvuran askerler arasında CYBH nin sıklık ve dağılımı araştırıldı. GEREÇ ve YÖNTEM Kuzey Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Girne Askeri Hastanesi Dermatoloji Polikliniği ne Şubat- Mayıs 2000 döneminde ardışık olarak başvuran 925 er ve erbaş cinsel yolla bulaşabilen hastalıklar açısından tam dermatolojik muayeneden geçirildi. Cinsel yolla bulaşabilen hastalığı saptananların medeni durumunun yanı sıra parenteral ilaç bağımlılığı, geçirilmiş cinsel yolla bulaşan hastalık, şüpheli cinsel ilişki ve partner sayısıyla ilgili anamnestik pozitif bulguları ile tanıları bir forma kaydedildi. Skabies, kondiloma aküminata, molluskum kontagiozum ve herpes genitalis tanıları klinik olarak konulurken, sifilizde VDRL ve TPHA, gonorede ise gram boyama ile tanı doğrulandı. 89 Çalışma kapsamına alınan tüm olguların sayı ve yaş ortalamasının hesaplanmasında poliklinik kayıtları, cinsel yolla bulaşabilen hastalıkların görülme sıklığı ve dağılımlarının belirlenmesinde ise form bilgileri esas alındı. Şüpheli cinsel ilişki, partner sayısı gibi sorulara birçok olgunun verdiği yanıtların ayıplanma ve suçlanma kaygısı eksenli olduğu görüldüğünden ve bu durum aşılamadığından hospitalize edilerek daha rahat iletişim kurulabilen sifilizli hastalar dışında bu yanıtlar değerlendirmeye alınmadı. BULGULAR Şubat Mayıs 2000 döneminde dermatoloji polikliniğine ardışık olarak başvuran, yaşlarında (ortalaması 21.5), tümü erkek olan 925 er ve erbaşın 60 ında CYBH saptandı. Bunlar arasında ilk sırada 34 olgu ile skabies gelmekte olup, onu sırasıyla 12 olgu ile kondiloma aküminata, 7 olguyla molluskum kontagiozum, 3 er olguyla herpes genitalis ve sifiliz, 1 olguyla da gonore takip etmekte idi (Tablo 1). Hiçbir olguda birden fazla CYBH saptanmadı. Tablo 1. CYBH nin olgu sayıları ve tüm CYBH olguları içerisindeki oranları Hastalık Olgu % sayısı Skabies 34 56,66 Kondiloma Aküminata 12 20,00 Molluskum Kontagiozum 7 11,66 Herpes Genitalis 3 5,00 Sifiliz 3 5,00 Gonore 1 1,66 Toplam ,00 CYBH: Cinsel yolla bulaşabilen hastalıklar Askerlerde saptanan CYBH nin tüm poliklinik hastalarına oranları da ayrıca hesaplandı ve Tablo 2 de gösterildi. Tümü bekar olan olguların hiçbirisi daha önce geçirilmiş CYBH ve parenteral ilaç bağımlılığı tariflemedi. Şüpheli cinsel ilişkiyi kabul eden, bununla birlikte cinsel partner sayısı konusunda net bilgi alınamayan (üçünde de birden fazla) sifilizli hastaların üçü de, birinci devir sifiliz olgusuydular ve tümünde şankr tek ve genital yerleşimli idi.

3 Şaşmaz ve ark. Ç.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi Tablo 2. CYBH nin tüm askerler içerisindeki sıklıkları. CYBH Olgu Sayısı % Skabies 34 3,67 Kondiloma Aküminata 12 1,30 Molluskum Kontagiozum 7 0,76 Herpes Genitalis 3 0,32 Sifiliz 3 0,32 Gonore 1 0,11 Toplam 60 6,48 CYBH: Cinsel yolla bulaşabilen hastalıklar TARTIŞMA Toplumlararası ilişkilerdeki artış, cinsellik konusunun pornografi adıyla bir endüstri kolu durumuna getirilmesi, yoksul ülkelerde gençlerin cinsel yönden pazarlanması ve fuhuşun bir geçim kaynağı halini alması, her türlü arzunun tatmininden sonraki boşlukta bulunan zengin ülke insanlarının fantezilerinden çıkan değişik cinsel yaklaşımlar tüm dünyada CYBH nin artmasına ve spektrumunun genişlemesine yol açmıştır 12. Böylelikle günümüzde CYBH nin dünya genelindeki insidansının yıllık 125 milyonun üzerinde, ABD deki insidansının ise yıllık en az 12 milyon olgu olduğu tahmin edilmektedir 6. Dinsel ve geleneksel farklılıklar nedeniyle bu hastalıklar bazı ülkelerde, diğerlerine göre az görülmekle birlikte, köylerden kentlere, yoksul ülkelerden gelişmiş ülkelere akan insan gücü, artan turistik ilişkiler ve kolaylaşan seyahat olanakları gibi nedenlerle sürekli yer değiştiren insanlar, ya beraberlerinde CYBH yi de taşımakta veya büyük ticaret ve eğlence diyarı olan metropollerde bu hastalıklara yakalanarak hem kendileri hastalanmakta, hem de yakın ve uzak çevrelerindeki cinsel eşlerine bu hastalıkları bulaştırmaktadırlar. Yine bu hastalıkların bir kısmı, anneden çocuğa geçerek hastalıklı nesillerin ortaya çıkmasına neden olmaktadırlar 12. Çalışmamızda paraziter bir CYBH olan skabies sıklıkça ilk sırada gelirken, viral CYBH olan kondiloma aküminata, molluskum kontagiozum ve herpes simpleks grubunun bakteriyel CYBH olan sifiliz ve gonore grubuna göre daha sık oldukları dikkati çekmektedir. Sıklığı en fazla bulunan skabies, ABD de epidemik olarak görülmekte iken birçok üçüncü dünya ülkesinde endemik olarak görülmektedir 6. Viral CYBH arasında sıklığı en yüksek bulunan kondiloma aküminata nın dünya genelindeki insidansı son 30 yılda oldukça artmış olup, genel olarak en sık görülen CYBH olarak bildirilmekte ve yıllık bir milyonun üzerinde yeni olgu eklendiği tahmin edilmektedir 6. İkinci sıradaki molluskum kontagiozumun sıklığı ülkelere göre oldukça değişmekte olup başlıca çocuklar, cinsel aktif erişkinler ve immünitesi baskılanmış bireylerde görülmektedir. Erişkinlerde lezyonlar genital bölgeye lokalize ise geçişin büyük olasılıkla cinsel temasla olduğu ifade edilmektedir. Diğer CYBH gibi genital molluskum kontagiozum insidansı da yılları arasında artış göstermiştir. Bazı Pasifik adalarında 10 yaşın altındaki çocuklarda %5 oranında görüldüğü bildirilmekte iken, ABD deki prevalansı oldukça düşüktür 5. Üç olguda saptadığımız herpes simpleks klinik belirti vermeksizin de seyredebilen bir hastalık olduğundan gerçek insidansının daha fazla olabileceği düşünülebilir. ABD de yıllık yaklaşık yeni olgu olmak üzere kümülatif herpes simpleks prevalansının 20 milyonun üzerinde olduğu tahmin edilmektedir 6. Üç olguda saptadığımız sifiliz ile bir olguda saptanılan gonore başta olmak üzere bakteriyel CYBH, son 20 yıllık periyotta dramatik bir azalma göstermişlerdir. Bu durum büyük ölçüde, etkili antibiyotiklerin ve güvenilir tanısal testlerin işlerlik kazanmasının yanı sıra AIDS sonrası oluşan cinsel tavır değişikliklerine bağlanmaktadır 6. Askerlik mesleği, şartları bakımından diğer mesleklerden farklı bir konuma sahiptir ve bundan dolayıdır ki terminolojimizde askeri dermatoloji de yerini almıştır. Askerlerde deri hastalıklarının oluşmaması için gerekli önlemleri belirlemek, oluşan deri hastalıklarını tedavi etmek ve bu şekilde askerin kendisine düşen ve düşebilecek her türlü göreve hazır olmasına yardımcı olmak askeri dermatolojinin esas alanlarıdır 3,4. 90

4 Cilt 28 Yıl 2003 Kıbrıs'taki askerlerde cinsel yolla bulaşabilen hastalıklar Askeri personelde görülen hastalıklar arasında deri hastalıkları, üst solunum yolu infeksiyonları ve kas iskelet sistemi hastalıklarından sonra üçüncü sırada gelmektedir. Norveç te yapılan bir çalışmada 1360 askeri personelden %26 sı üst solunum yolu infeksiyonları, %21 i kas-iskelet sistemi hastalıkları nedeniyle birinci basamak sağlık hizmeti veren askeri kliniğe başvururken, deri hastalıkları nedeniyle başvuru %21 oranıyla üçüncü sırayı almıştır. CYBH nin saptanan tüm deri hastalıkları içerisindeki oranı ise %12.6 olarak bildirilmiştir 9. Cinsel aktivasyonun en ileri safhada olduğu genç erişkinler CYBH nin daha sıklıkla görüldüğü bir risk grubudur. Nitekim sifiliz insidansının yaşlarında, gonore insidansının da yaşlarında en sık olduğu bildirilmiştir 6. Birçok ülkede bu yaş dönemindeki erkekler 1-2 yıl süreyle askere alınmakta, evli olanlar uzun süre eşlerinden ayrı kalmakta, evli olmayanlar da evliliklerini ertelemek zorunda kalmaktadırlar. Bu durumun doğal bir sonucu olarak, eğer önlem alınamazsa, CYBH açısından risk artışı olabilmektedir. Nitekim askerler üzerinde yapılan bazı çalışmalar bu risk artışını ortaya koymuşlardır 7,8. Malone ve ark. en az altı ay süreyle denizde kıtalararası dolaşan Amerikan askeri personeli üzerinde gerçekleştirdikleri anket çalışmasında CYBH riskini araştırmışlar ve çarpıcı sonuçlar bulmuşlardır. Buna göre, yaş ortalamaları 23 olan 1744 erkek askeri personelden %49 unun ilk seksüel deneyimi hayat kadınlarıyla, %22 si denize çıkmazdan önce CYBH ye yakalanmış, seyahat sırasında %42 si hayat kadınlarıyla ilişkiye girmiş ve bunlardan %10 u ilişki sırasında kondom kullanmamış, sonuçta %10 u yeni bir CYBH ye yakalanmıştır. Bu bulgular seyahat halindeki askeri personelin CYBH yönünden büyük risk altında oldukları şeklinde yorumlanmış ve konuyla ilgili eğitici çalışmaların ve önlemlerin arttırılması gerektiğine değinilmiştir 7. Masterton ve Strike ise İngiliz askeri personeli üzerinde yaptıkları çalışma sonucunda sivil populasyona göre risk artışının pek az olduğu sonucuna varmışlardır 8. Ülkemizde CYBH nin görülme sıklığıyla ilgili az sayıda çalışma vardır. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji AD Veneroloji polikliniğine Nisan 1997 Haziran 1999 tarihlerinde başvuran 75 i erkek toplam 94 CYBH olgusu bildirilmiştir 1. Bu çalışma verileri ile bizim bulgularımız karşılaştırıldığında sıklıkça ilk beş sırada olan CYBH nin aynı (skabies, kondiloma aküminata, molluskum kontagiozum, herpes genitalis ve sifiliz) olduğu görülmektedir. Bununla beraber sivillerde kondiloma aküminata ilk sırada gelirken, askerlerde skabies ilk sırada, kondiloma aküminata ise ikinci sırada saptanmıştır. Bunu askerlerin kışla şartlarında barınmasıyla açıklamak mümkündür. Haziran 1994 Nisan 1996 tarihlerinde Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji Polikliniği ne başvuran olgu içerisinde saptandığı bildirilen CYBH ile karşılaştırıldığında, asker polikliniğinde saptadığımız CYBH nin normal poliklinikte saptananlara oranla daha yüksek sıklıkta olduğu görülmektedir (Tablo 3) 2. Tablo 3. Göller Bölgesi verileri ile bizim verilerimizin karşılaştırılması. CYBH Olgu Sayısı (GB) % (GB) Olgu Sayısı (Asker) % (Asker ) Skabies 296 2, ,67 K. Aküminata 10 0, ,30 Sifiliz 7 0,06 3 0,32 CYBH: Cinsel yolla bulaşabilen hastalıklar GB: Göller Bölgesi Sonuç olarak; kapsamı CYBH nin sıklığı ve dağılımı ile sınırlı olan çalışmamızdan yola çıkarak, gerek KKTC de, gerekse er ve erbaşlarda görülen CYBH ile ilgili, risk faktörleri ve cinsel eğitim düzeyinin etkilerinin de irdelendiği daha kapsamlı çalışmalara ihtiyaç olduğunu düşünmekteyiz. 91

5 Şaşmaz ve ark. Ç.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi SUMMARY The Prevalence of Sexually Transmitted Diseases Among Soldiers Who Assigned in the Turkish Republic of Northern Cyprus PURPOSE: The incidence of sexually transmitted diseases is increasing in our country and in the world. The frequency and spectrum of sexually transmitted diseases among soldiers who were admitted to the dermatology outpatient clinic in the Turkish Republic of Northern Cyprus were investigated in this study. METHODS: In the period of February-May 2000, 925 soldiers who were admitted consecutively to the dermatology outpatient clinic of Girne Military Hospital of Northern Cyprus Turkish Peace Forces were assessed for sexually transmitted diseases by a complete dermatological examination. The diagnosis of scabies, condylomata acuminata, molluscum contagiosum and herpes genitalis were made by clinical findings. The diagnoses were confirmed by VDRL and TPHA for syphilis and by gram staining for gonorrhea in addition to clinical findings. Anamnestic findings, diagnoses and marital status of patients with sexually transmitted disease were recorded to a form. The recordings of the outpatient clinic were used in the calculation of the number and the mean age of all cases included the study. On the other hand, the information in the patient form was utilized in the evaluation of the number and distribution of the cases who were diagnosed as having sexually transmitted diseases. RESULTS: Sexually transmitted diseases were diagnosed in 60 soldiers. Of those, 34 had scabies (56.7%), 12 had condylomata acuminata (20%), 7 had molluscum contagiosum (11.7%), 3 had herpes genitalis (5%), 3 had syphilis (5%), and 1 had gonorrhea (1.7%). CONCLUSION: Among soldiers who were admitted to the dermatology outpatient clinic, the frequency of sexually transmitted diseases was found to be 6.5%. Scabies was the most frequently encountered disease, followed by condylomata acuminata and molluscum contagiosum in our study. Key Words: sexually transmitted disease, soldier, Cyprus, epidemiology. KAYNAKLAR 1. Acar MA, Uslular C, Denli YG et al.: Çukurova Bölgesi nde son iki yılda gözlenen cinsel yolla bulaşabilen hastalıkların özellikleri in XIV. Prof. Dr. A. Lütfü Tat Simpozyumu Program ve Özet Kitabı, SB 18, Ankara, 1999, p Baysal V, Yıldırım M, Alan H: Göller Bölgesi nde en sık görülen deri hastalıkları. T Klin Dermatoloji 1997; 7: Bennion S: Military dermatology: present and future. Cutis 1998; 62:2, James WD: A historical perspective of military dermatology. Cutis 1998; 62:1, Lowy DR: Molluscum contagiosum in Freedberg IM, Eisen AZ, Wolff K, et al. (eds): Fitzpatrick s Dermatology in General Medicine, New York: McGraw-Hill, 1999, ed 5 p Lucas DJ, Buntin DM: Approach to the patient with sexually transmitted disease in Freedberg IM, Eisen AZ, Wolff K, et al. (eds): Fitzpatrick s Dermatology in General Medicine, New York: McGraw-Hill, 1999, ed 5 p Malone JD, Hyams KC, Hawkins RE, et al.: Risk factors for sexually-transmitted diseases among deployed U.S. military personnel. Sex Transm Dis 1993; 20:5, Masterton RG, Strike PW: STD in a British military force in peacetime Europe, Genitourin Med 1988; 64:1, Rook A, Savin JA, Wilkinson DS: The prevalence, incidence and etiology of disease of the skin in Rook A, Wilkinson DS, Ebling FJG et al. (eds): Textbook of Dermatology. Oxford: Blackwell Scientific Publications, 1986, ed 4 p Selvaag E: Skin disease in military personnel. Mil Med 2000; 165:3, Stern RS: The epidemiology of cutaneous disease in Freedberg IM, Eisen AZ, Wolff K, et al. (eds): Fitzpatrick s Dermatology in General Medicine, New York: McGraw-Hill, 1999, ed 5 p Saylan T: Deri ve Zührevi Hastalıklar El Kitabı, İstanbul: Bayda,

6 Cilt 28 Yıl 2003 Kıbrıs'taki askerlerde cinsel yolla bulaşabilen hastalıklar Yazışma Adresi: Yrd.Doç.Dr.Sezai ŞAŞMAZ Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı KAHRAMANMARAŞ Tel: Faks: