1. Bölüm İ.T.Ü. Eğitim Mikrobilgisayarının Tanıtımı

Transkript

1 1. Bölüm İ.T.Ü. Eğitim Mikrobilgisayarının Tanıtımı 1.1 Giriş İTÜ Eğitim Mikrobilgisayarı (İTÜ-Eğit) MC6802 mikroişlemcisini kullanan bir eğitim ve geliştirme bilgisayarıdır. İTÜ-Eğit, kullanıcıya, mikrobilgisayarın donanım ve yazılım özeliklerini tanıtmak ve denemek amacıyla tasarlanmış ve gerçeklenmiştir. İTÜ-Eğit de merkezi işlem birimi olarak MC6802 kullanılmıştır. Bu nedenle, İTÜ-Eğit'in programlama dili Motorola MC6800 simgesel dilidir. Kullanıcı İTÜ-Eğit i kullanarak; Makine dilinde program yazabilir; yazdığı programı geliştirebilir ve sınayabilir. Mikrobilgisayarın mevcut donanımını inceleyebilir ve yeni donanım birimleri ekleyebilir. Mikrobilgisayara çevre birimler ekleyerek, sayısal dizge tasarlayabilir ve geliştirebilir. 1.2 İTÜ-Eğit'in Donanımı Daha önce belirtildiği gibi, İTÜ-Eğit MC6802 mikroişlemcisi temel alınarak tasarlanmıştır. Bilgisayarın temel donanım elemanları aşağıda sıralanmıştır: MİB : MC6802 Bellek : Saltoku ve yaz/oku türü bellek o 24 K*8 Oku/Oku o 16 K*8 Saltoku bellek Adres kod çözücü Adres, veri ve denetim yolu sürücüleri Gösterge ve tuş takımı Paralel giriş anahtarları Paralel çıkış LED'leri Teyp arabirimi PİA o Paralel giriş/çıkış bağlantıları için o Gösterge ve tuş takımı için ASİA : Asenkron seri iletişim için Programlanabilir sayıcı İTÜ-Eğit e ilişkin donanım ana hatları ile Şekil-t.1 de gösterilmiştir. İTÜ-Eğit'in temel donanım elemanları aşağıdaki bölümlerde tanıtılmıştır MİB : MC6802 İTÜ-Eğit te MİB olarak MC6802 kullanılmıştır. MC bit sözcük uzunluklu bir işlemcidir. MC6802 nin içinde, saat devresi bulunmaktadır. Bu devrenin frekansını dışarıdan bağlanan kristal belirlemektedir. MC6802 nin 1, 1,5 ve 2 MHz de çalışan modelleri bulunmaktadır. Saat devresinde kullanılacak kristalin frekansı, MC6802 nin çalışma frekansının dört katı olmalıdır. İTÜ-Eğit te 4 MHz lik kristal kullanılmıştır. Mikrobilgisayar Lab : TANITIM - 1

2 MC6802 nin içinde, 128 Byte Oku/Yaz bellek bulunmaktadır. Bu belleğin adres aralığı $0000-$007F dir. MİB içinde yer alan bu bellek istenirse devre dışı bırakılabilir. Şekil t-1: İTÜ-Eğit e ilişkin donanımın ana hatları Bellek İTÜ-Eğit 24 KB Oku/Yaz ve 16 KB saltoku bellek kullanabilecek şekilde tasarlanmıştır. Bu belleklerin bellek haritası içinde nasıl yer aldığı Şekil-t.2 de gösterilmiştir. Şekil t-2: İTÜ-Eğit in Bellek haritası Mikrobilgisayar Lab : TANITIM - 2

3 İTÜ-Eğit te tüm bellekleri yerleştirmek üzere soketler bulunmaktadır. Ancak her sokette bir bellek elemanın bulunması gerekli değildir; bazı soketler boş kalabilir. Belleklerin takılması için ayrılmış olan soketlerin adresleri, Şekil-t.3 te gösterilmiştir Adres Kod Çözücü Şekil t-3: Bellek soketlerinin adresleri İTÜ-Eğit'in adres kod çözücü devresi, olabildiğince sade tasarlanmıştır. Adres kod çözücü devre Şekilt.4'te verilmiştir. Şekil-t.4'e dikkat edilirse, adres kod çözcü için bir 3'e8 kod çözücü (74LS138) kullanılmıştır. Kod çözücünün adres girişleri, sırasıyla A13, A14 ve A15'e bağlanmıştır. Adres kod çözücünün beş çıkışı ($0000, $2000, $4000, $C000 ve $E000) bellekler için kullanılmıştır. $6xxx çıkışı gösterge ve tuş takımını bilgisayara bağlayan PİA ve programlanabilir sayıcı için ayrılmıştır. $8xxx çıkışı ise kullanıcıya ayrılmış olan PİA ve ASİA içindir. E VMA A15 A2 A14 A1 A13 A LS Q7 Q6 Q5 Q4 Q3 Q2 Q1 Q0 $E000 Bellek-5 $C000 Bellek-4 $A000 $8xxx $6xxx $4000 Dış Giriş/Çıkış İç Giriş/Çıkış Bellek-3 $2000 Bellek-2 $0000 Bellek-1 74LS138 Şekil t-4: İTÜ-Eğit' in adres kod çözücü devresi Motorola MC6802 mikroişlemcisini kullanan mikrobilgisayarlarda belleğe erişime ilişkin zamanlama Şekil-t.5'te gösterilmiştir. Şekil-t.5 incelendiğinde, belleği seçecek seçici işaretlerin, saat işaretinin 1 de kaldığı sürece etkin olması gerektiği görülmektedir. Adres yolu üzerinde bulunan işaretlerin gerçekten adres bilgisi olduğu, MC6802'nin VMA çıkışı ile belirtilmektedir. Adres yolu üzerinde bulunan değerler, ancak VMA lojik 1 de iken geçerlidir. Bu bilgilerin ışığında, adres kod çözücü devrenin çıkışlarının VMA ve saat (E) işaretlerinin lojik 1 konumunda olmaları durumunda etkin olmalarının gerektiği söylenebilir. VMA ve saat (E) işaretlerinin lojik 1 olduğu durumda, adres kod Mikrobilgisayar Lab : TANITIM - 3

4 çözücünün çıkışlarının etkin olmasının sağlamak üzere, 74LS138'in canlandırma girişleri aşağıda açıklandığı gibi kullanılmıştır. 74LS138 kırmığının seçimi için üç giriş bulunmaktadır. Bu girişlerden ikisi sıfırda, biri birde etkindir. Sıfırda etkin olan girişlerden birine VMA ve E işaretlerinin VE lenmesi (ters VE kapısı kullanılmıştır) sonucunda elde edilen işaret uygulanmıştır. Böylece, VMA ve E işaretinin bir konumunda olduğu durumlarda, kod çözücünün çalışması sağlanmıştır. Diğer seçme girişlerinde 5 numaralı olanı toprağa bağlanmış ve 6 numaralı olanı bir dirençle lojik 1 e çekilmiştir. Şekil t-5: MC6802'de belleğe erişime ilişkin zamanlama Adres ve Veri Yolu Sürücüleri İTÜ-Eğit temelde, dört parçadan oluşmaktadır; 1 o bilgisayar, 2 o Gösterge ve tuş takımı, 3 o Kullanıcı PİA ve ASİA'sı ve 4 o Besleme devresi. Bilgisayar kısmı 10*16 cm boyutunda (Avrupa kartı standardı) gerçeklenmiştir. Bu kısımda, MİB (MC6802), beş bellek (bellek soketleri), programlanabilir sayıcı, adres kod çözücü, gösterge ve tuş takımı için kullanılan PİA ve sürücü devreler (adres, veri ve denetim yolu sürücüleri) bulunmaktadır. Bilgisayar kısmı, aslında, genel amaçlı bir bilgisayar olarak tasarlanmıştır. Bu nedenle, sağ kenarında bir konnektörü bulunmaktadır. Genel amaçla gerçeklenmiş bilgisayar kartlarının doğal özeliği gereği, diğer kartlar ile bağlantıyı sağlamak üzere veri yolu, adres yolu ve denetim yolu konnektöre bağlanır. Bu yolların konnektöre bağlanması öncesinde bir sürücüden geçirilmesi hem işaretlerin kuvvetlendirilmesi ve hem de karttaki elemanların korunması açısından yeğlenir. İTÜ-Eğit'te veri yolunu sürmek için bir adet 74LS245 (iki yönlü, 8 adet üç konumlu kapı) kullanılmıştır. Adres yolunu sürmek için iki adet 74LS244 (tek yönlü 8 adet üç konumlu kapı) kullanılıştır.denetim yolunu sürmek için bir adet 74LS367 (tek yönlü 6 adet üç konumlu kapı) kullanılmıştır. Sürücü devreler ve konnektör bağlantısı Şekil-t.6'da verilmiştir. Mikrobilgisayar Lab : TANITIM - 4

5 Vcc 74LS BA 10 9 A C E O/Y VMA Top Vcc A A8 A9 A A11 Top Vcc A7 A A A A3 A2 A1 74LS A0 Top Vcc SEÇ D7 D6 D0 D5 D Top D4 D2 D3 Şekil t-6: Sürücü devreler ve kollektör bağlantıları Mikrobilgisayar Lab : TANITIM - 5

6 Şekil-1.6'da sadece adres, veri ve denetim yollarının konnektöre bağlantıları gösterilmiştir. Konnektöre bağlanan başka hatlar da bulunmaktadır. Tablo-1'de konnektöre bağlı olan tüm hatlar topluca verilmiştir. Tablo-1 Konnektör Bağlantıları Sıra A B 1 Vcc Vcc 2 Vcc Vcc BA E 5 OKU/YAZ VMA A14 A15 10 A12 A13 11 A10 A11 12 A8 A9 13 A6 A7 14 A4 A5 15 A2 A3 16 A0 A DIŞ NMI 23 IRQ MR 24 HALT RESET D7 D0 27 D6 D1 28 D5 D2 29 D4 D Vss Vss 32 Vss Vss Gösterge ve Tuş Takımı Kullanıcının bilgisayara giriş yapabilmesi için, bir tuş takımı ve bilgisayardan çıkış alabilmesi için bir gösterge İTÜ-Eğit'e eklenmiştir. Gösterge ve tuş takımını bilgisayara bağlamak üzere bir PİA (MC6821) kullanılmıştır. Gösterge ve tuş takımının donanımı Şekil-t.7'de verilmiştir. Şekil-t.7'den de görüldüğü gibi, gösterge ve tuş takımı için ayrılan PİA'nın temel adresi $6600 olarak seçilmiştir. Bu seçim İÇ ve A9, A10'nun birlikte kullanılması ile sağlanmıştır. Adres kod çözücüden $6xxx seçicisi CS2 ye bağlanmıştır. Diğer seçme girişleri olan CS0 ve CS1 e sırasıyla A9 ve A10 bağlanmıştır. Bu bağlantılar sonucunda PİA nın seçilebilmesi için $6xxx çıkışının 0, A9 ve A10 adreslerinin lojik 1 konumunda olması gerekir. Dolayısıyla PİA nın temel adresi $66xx olarak seçilmiş olur. Dikkat edilirse uygulanan adres çözümü tam değildir; yansıma olabilir. Şekil-1-4 te tanıtılan adres kod çözücüsünün çıkışlarından İÇ'in adresi $6xxx dir. Bu seçici, PİA'nın sıfırda etkin olan CS2 girişine uygulanmıştır. PİA'nın CS0 girişine A9 ve CS1 girişine A10 bağlanmıştır. Böylece PİA'nın adresi $66xx olarak belirlenmiştir. Mikrobilgisayar Lab : TANITIM - 6

7 MC6821 5K6 G ö s t e r g e KES Veri yolu B - iskelesi A0 RS0 BC557 A1 A9 A10 RS1 CS0 CS1 BC547 İÇ O/Y RESET CS2 O/Y A - iskelesi RESET E E CB1 $66xx 5K LS08 T u ş T a k ı m ı Şekil t-7: Gösterge ve tuş takımına ilişkin donanım Kullanıcı PİA'sı, Giriş anahtarları ve Çıkış LED'leri Kullanıcının bilgisayara eklentiler yapabilmesi ve paralel giriş/çıkış işlemlerini irdeleyebilmesi için bir PİA bulunmaktadır. Kullanıcının paralel girişleri sınayabilmesi için bu PİA'ya bağlı sekiz adet minik anahtar bulunmaktadır. Ayrıca, paralel çıkışları gözleyebilmek için de PİA çıkışına sekiz adet LED bağlanmıştır. Kullanıcı PİA'sı ve buna bağlı olarak çalışan minik anahtarlar ve LED'lere ilişkin donanım Şekil-1.8'de verilmiştir. Şekil-1.8'den de görüldüğü gibi, kullanıcı PİA'sının temel adresi $8300 olarak seçilmiştir. Bu seçim DIŞ ve A8, A9'un birlikte kullanılması ile sağlanmıştır. Şekil-t.4 te tanıtılan adres kod çözücüsünün çıkışlarından DIŞ'ın adresi $8xxx dir. Bu seçici, PİA'nın sıfırda etkin olan CS2 girişine uygulanmıştır. PİA'nın CS0 girişine A8 ve CS1 girişine A9 bağlanmıştır. Böylece PİA'nın adresi $83xx olarak belirlenmiştir. Kullanıcı PİA sının adres tablosu Tablo-2 de verilmiştir. Mikrobilgisayar Lab : TANITIM - 7

8 MC6821 İSKELE-A AK7 İSKELE-B AK6 BK0 Veri yolu A iskelesi Vcc top top Top AK5 AK4 AK3 BK1 BK2 BK3 A0 A1 A8 A9 DIŞ O/Y RESET E RS0 RS1 CS0 CS1 CS2 O/Y B iskelesi RESET E CA1 AK2 AK1 AK0 CA1 CA2 Vcc Vcc BK4 BK5 BK6 BK7 CB1 CB2 TOP $83XX Şekil t-8: Kullanıcı PİA'sı, minik anahtar ve LED devreleri Tablo-2 Kullanıcı PİA sı Adres Tablosu Kütük adı Kütük adresi A iskelesi $8300 A yönlendiricisi $8300 A Durum/Denetim kütüğü $8301 B iskelesi $8302 B yönlendiricisi $8302 B Durum/Denetim kütüğü $ ASİA : Asenkron Seri İletişim Asenkron Seri İletişim Arabirimi (ASİA) iki amaç için İTÜ-Eğit e eklenmiştir: 1. Asenkron seri iletişim konusunun öğrenilmesi, 2. Diğer bilgisayarlar ya da dizgeler ile asenkron seri iletişimde bulunmak amacıyla ASİA olarak Rockwell R6551 kırmığı kullanılmıştır. Bu kırmık içinde, asenkron seri iletişime olanak sağlayacak temel birimlere ek olarak, iletişim hızını belirleyecek referans frekanslarda işaret üreten generatör (Baud Rate Generator : BRG) bulunmaktadır. BRG nin standart frekanları üretebilmesi için, 1,8432 MHZ te titreşen bir kristal kırmığa bağlanmıştır. ASİA nın temel adresi $88XX olarak belirlenmiştir. Bu belirleme işleminde, DIŞ ve A11 birlikte kullanılmıştır. ASİA nın adres belirlemesinin nasıl gerçeklendiği Şekil 1-9 da gösterilmiştir. Aynı şekil içinde, RS-242-C standardına uygun olarak kullanılması gereken hat sürücüler ve konnektör de gösterilmiştir. Mikrobilgisayar Lab : TANITIM - 8

9 Şekil t-9: ASİA'ya ilişkin donanım ASİA nın adres tablosu Tablo-3 te verilmiştir. Tablo- 3 ASİA nın Adres Tablosu Kütük adı Kütük adresi Verici (salt yaz) $8800 Alıcı (salt oku) $8800 Durum kütüğü (salt oku) $8801 Programlanabilir reset (salt yaz) $8801 Komut kütüğü $8802 Deetim kütüğü $ Programlanabilir sayıcı Gerçek zaman dizgelerinin geliştirilebilmesi için, İTÜ-Eğit e bir gerçek zaman saati eklenmiştir. Gerçek Zaman Saati (GZS) olarak Motorola nın MC6840 kırmığı kullanılmıştır. MC6840 içinde üç adet 16-bitlik sayıcı bulunmaktadır. GZS nin temel adresi $61XX olarak belirlenmiştir. Bu adres seçiminde, Şekil t-4 te tanıtılan ana adres kod çözücünün $6XXX çıkışı ve A8 adres hattı kullanılmıştır. A8 adres hattı MC6840 ın CS1 girişine bağlanmıştır. Temel adresi belirlemek için tutulan yol Şekil t-10 da gösterilmiştir. Şekil t-4 te tanıtılan adres kod çözücüsünün çıkışlarından DIŞ'ın adresi $8XXX dir. bu seçici, PİA'nın sıfırda etkin olan CS2 girşine uygulanmıştır. PİA'nın CS0 girişine A8 ve CS1 girişine A9 bağlanmıştır Mikrobilgisayar Lab : TANITIM - 9

10 Şekil t-10: Gerçek Zaman Saati'ne ilişkin donanım Şekil t-10 dan görüldüğü gibi, GZS nin sayıcı giriş/çıkışları, bitişiğinde bulunan konnektöre aktarılmıştır. Gerçek zaman saatine ilişkin adres tablosu Tablo-4 te verilmiştir. Tablo- 4 GZS nin Adres Tablosu Kütük adı Kütük adresi Denetim kütüğü 1/3 (CR20/CR20) $6100 Denetim kütüğü 2 $6101 Durun kütüğü $6101 Sayıcı -1 $6602-$6603 Sayıcı -1 $6604-$6605 Sayıcı -1 $6606-$6607 Mikrobilgisayar Lab : TANITIM - 10

11 2. Bölüm İ.T.Ü. Eğitim Mikrobilgisayarının Çalışması Bilgisayara gerilim verildiğinde göstergelerde önce 6802 yazısı ve bir süre sonra H harfi görülmelidir. Bu durumda bilgisayar kullanıma HAZIRdır. Aşağıda sistemin kullanımına ilişkin temel bilgiler verilmiştir. 2.1 Gösterge İTÜ-Eğit te 7 kollu gösterge elemanlarından 6 tane kullanılarak bir gösterge tasarlanmıştır. Kullanılan gösterge elemanlarının iç yapısı Şekil t-11 de gösterilmiştir. a b f g c e d ortak katot Şekil t-11: Gösterge elemanının iç yapısı 7 kollu göstergede her bir kol ışık saçan bir diyottan oluşmaktadır. Herhangi bir kolun ışık saçması için ortak katodun toprağa, seçilmiş kolun ise yaklaşık +2V gerilime bağlanması gerekir. 7 kollu gösterge PİA üzerinden sürülecektir. Dolayısıyla istenen kolların +2V gerilime ve katodun toprağa bağlanması için özel bir devre gerekmektedir. 7 kollu göstergeyi sürmek için tasarlanan devre Sekil t-12 de verilmiştir. BC547 tranzistörü elektronik anahtar olarak kullanılmıştır. Mikrobilgisayar Lab : TANITIM - 11

12 MC6821 BC55 7 Rka TKa A iskelesi B iskelesi RKd TKd RB1 BC547 TB1 Şekil t-12: Gösterge elemanının iç yapısı İskele A nın PB0 çıkışı lojik 1 e çekildiğinde BC547 tranzistörü iletime geçer. Tranzistörün iletime geçmesi halinde tranzistörün kollektör ve emetörü kısa devre olur. RB1, TB1 tranzistörünün baz akımını sınırlamak için kullanılır. 7 kollu göstergenin herhangi bir kolunu +2V gerilime bağlamak için yine tranzistör kullanarak anahtarlama yapılabilir. Bu amaçla BC557 pnp tipi tranzistörü kullanılmıştır. a kolunun ışık saçması istendiğinde bu kolu süren TKa tranzistörünün iletime sokulması gerekir. pnp tipi olan bu tranzistörü iletime sokmak için ilgili PİA çıkışının lojik 0 a çekilmesi gerekir. Şekil t-7 ye tekrar bakılırsa 6 adet 7 kollu göstergenin aynı isimdeki kolları birbirine paralel bağlanmıştır. Her bir kol BC557 tranzistörüyle sürülmektedir. Her bir basamak ise BC547 tranzistörüyle toprağa bağlanmaktadır. İTÜ-Eğit in göstergesi tarama yöntemiyle (bir anda yalnız bir basamağın çalışması biçiminde) çalışmaktadır. Bu yöntemin ayrıntısı... deneyde anlatılmıştır. 2.2 Tuş Takımı Tuş takımı 6x4 matris yapısında düzenlenmiştir. Yatay hatlar Şekil-1.7de görüldüğü gibi birere dirençle lojik 1 e çekilmiştir. Düşey hatlar ise gösterge basamaklarını süren tranzistörlerin bazlarına bağlıdır. Mikrobilgisayar Lab : TANITIM - 12

13 Taramalı gösterge yönteminde bir anda sadece bir basamak seçilmiş olacağından tuş takımının düşey hatlarından ancak bir tanesi bir anda 0 olur, diğerleri 1 dedir. Kullanıcı herhangi bir anda bir tuşa bastığında bilgisayar uyarılmalıdır. Uyarma işlemi kesme gönderilerek yapılır. Tuş takımın yatay hatlarının sol tarafında görülen 74LS08 ile 1. Herhangi bir tuşa basıldığında kesme üretilmesi 2. Basılı tuşun hangi satırda olduğu bilgisinin üretilmesi gerçeklenir. Herhangi bir tuşa basıldığında 74LS08 in 6 ayağı kısa bir süre için 0 a iner. Bu uç PİA nın CB1 (Hazır) girişine bağlıdır. PİA nın koşullanması sonucu kesme üretir. Üretilen kesme MİB e aktarılır. Basılan satırın hangi satırda olduğu 2 lik düzende 74LS08İN 3. ve 11. ayaklarında üretilir. Üretilen bu bilgi PİA ya gönderilir. Olağan koşullarda bilgisayar 7 kollu göstergeleri taramaktadır. Bu tarama aynı zamanda tuş takımının düşey hatlarının da taranması demektir. Bir tuşa basıldığında bilgisayar kesme hizmet programına gider. Kesme hizmet programı sırasıyla düşey hatları 0 a indirir ve yatay hatların lojik değerlerini iskeleden okur. Yatay hatlardan bir tanesinin 0 da olduğu durumu yakalar. Bu anda tuşun satır ve sütun numaraları belirlenmiş olur Çıkış Çalışmakta olan bir programdan Ex tuşu ile çıkılır. Bu işlevin geçerliliği tuş takımını süren PİA nın uygun koşullanmasına bağlıdır. Bu yüzden bu tuşun işlevi yazılan programlarla engellenebilir. Olağan koşullarda bir kullanıcı programı çalışırken bu tuşa basıldığında işlem sırası gelen komut adresi kullanıcı program sayacına yüklenir ve kullanıcı program sayacı görüntülenecek şekilde kütük görüntüleme kipine geçilir. Denetim işletim sistemindeyken bu tuşa basıldığında en sol göstergede H işareti görülür. 2.4 Yığın Denetimi Kullanıcı programında yığın göstergesine uygun bir değer atanarak yığın kullanılabilir. Sistem öncelikle yığın göstergesine atanan değere bakarak yığının var olan bir O/Y türü bellek alanında oluşturulup oluşturulmadığını sınar. Sınama sonucu olumsuz ise kullanıcı -yg-?? Mesajı ile uyarılır. Bu durumda RESET tuşu ile çıkmalı ya da Ex tuşu ile programdan çıkılıp yığın göstergesi düzeltilmelidir. 2.5 Bellek Okuma - Değiştirme Bir bellek gözünün içeriğini görmek ve değiştirmek için; 1. Bilgisayar HAZIR durumundayken incelenmek istenen bellek gözünün adresi 16 lık düzende yazılır. Adres göstergenin sol dörtlüğünde görülür. 2. M tuşuna basıldığında bellek gözü içeriği sağ iki göstergede görülür. Bellek içeriği değiştirilmeden bir sonraki bellek gözüne geçmek istendiğinde G tuşuna, bir önceki bellek gözüne gitmek istendiğinde M tuşuna basılır. 3. Görüntülenen bellek gözü içeriği değiştirilmek istendiğinde istenen değer tuş takımından yazılır. 2.6 Bağıl Adres Hesabı Makine dilinde program yazıldığı sırada bağıl adres hesaplanması yorucu bir iştir. Bu nedenle İTÜ-Eğit te bağıl adresteki sıçrama miktarını hesaplamak için bir olanak eklenmiştir. Sıçrama miktarının hesaplanması aşağıdaki gibi yapılır. Mikrobilgisayar Lab : TANITIM - 13

14 Sıçrama miktarının yazılacağı adres ve içeriğinin görüntülendiği anda Fs tuşuna basılır. Bu anda göstergenin en sağ basamağında A harfi görülür. A harfi sıçranacak noktanın adresini anımsatmaktadır. Kullanıcı sıçranacak adresi tuş takımından girer. Bu durumda ilk dörtlükte sıçranacak adres, en sağdaki göstergede A harfi görülür. G tuşuna basıldığında işletim sistemi sıçrama miktarını hesaplar ve sonucu sağdaki 2 göstergede gösterir. Tekrar G tuşuna basıldığında hesaplanan değer programda ilgili yere yazılır ve bir sonraki program adımına geçilir. MC6802 de sıçrama miktarı ileriye doğru 00-7F, geriye doğru FE-80 aralığında olmak zorundadır. Kullanıcı bu sınırları aşan bir adres belirtirse göstergede CIS mesajı ile uyarılır. Kullanıcı kaldığı yerden devam etmek isterse M tuşuna basar. 2.7 Kütük Görüntüleme - Değiştirme Bu kipte kullanıcı kütük içeriklerini görüntüleyip değiştirebilir. Örneğin bir program çalıştırıldığında ve sona erdirildiğinde bilgisayar HAZIR konumuna geçer. Bu durumda iken R tuşuna basılarak kütük içerikleri incelenebilir. İlk görüntülenen kütük program sayacıdır. Sonraki kütüklere erişmek için G, öncekilere erişmek için M tuşu kullanılır. Kütükler PS, ACC A, ACC B, SK, YG, DK sırasıyla görüntülenir. İçeriği incelenen kütüğün değeri tuş takımından girilen veri ile değiştirilebilir. 2.8 Adım Adım Çalıştırma Bu işlem için kütük görüntüleme/değiştirme kipinde programın başlangıç adresi PS kütüğüne yazılır ve ardından T tuşuna basılır. Buyruk yürütüldükten sonra kütük görüntüleme/değiştirme işlemi isteniyorsa G tuşuna ya da M tuşuna basılarak kütük içerikleri incelenebilir. Bir sonraki adıma geçmek için tekrar T tuşuna basılır. Bu işlem program sonuna kadar yinelenir. 2.9 Program Çalıştırma Bilgisayar HAZIR konumunda iken çalıştırılacak programın başlangıç adresi girilir ve ardından G tuşuna basılır. Adres verilmediği takdirde bilgisayar program sayacındaki eski değeri kullanır Duraksama Noktaları HAZIR durumundayken sırasıyla Fs ve T tuşlarına basılır. Böylece duraksama noktası girme işlemi başlatılır. Daha önce duraksama noktası girilmemişse en sağda 0 görülür ve ilk 4 basamak karanlıktır. Kullanıcı bu aşamada ilk duraksama noktası adresini tuş takımını kullanarak girebilir.girilen adresin duraksama noktası olduğunun belirtilmesi için Fs tuşuna basılır. Belirtilen duraksama noktasının adresi ve duraksama numarası göstergede görülür. Bu durumda kullanıcı bir sonraki duraksama noktasının adresini tuş takımından girebilir. Girilen her duraksama adresinden sonra duraksama numarası 1 artar. Artmıyorsa; 1. Adresi verilen duraksama noktasında bellek yoktur. 2. Girilmiş olan duraksama adresi bir önce girilmiş duraksama adresinden küçüktür. Bu biçimde ancak 5 tane duraksama noktası girilebilir. Duraksama noktası girme işleminden çıkmak için Ex tuşuna basılır. Mikrobilgisayar Lab : TANITIM - 14