I. PROJE ADI : SAANEN IRKI KEÇİ NÜVE İŞLETMELER PROJESİ

Transkript

1 I. PROJE ADI : SAANEN IRKI KEÇİ NÜVE İŞLETMELER PROJESİ II. PROJENİN AMACI-GEREKÇESİ: Hayvansal üretim; yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanması, tarımsal işletmelerde istihdam hacminin genişletilmesi, iş gücünün dengeli ve daha verimli kullanılması gibi konularda olduğu kadar tarımsal sanayi ve dış satıma kaynak yaratması açısından da Türkiye ekonomisinde büyük önem taşır. Bu olgu göz önünde tutularak özellikle planlı kalkınmanın başlangıcından bu yana hayvancılığın geliştirilmesi için çabalar gösterilmiş, önemli sayılabilecek gelişmeler kaydedilmiştir. Hayvancılığımızın her safhasında sürdürürlen teknik çalışmalara ilave olarak Hükümetlerce uygulanan çok yönlü destekleme politikaları sonucu yüksek verim düzeyli ırklar ve bunların melezlerinin hayvan varlığımız içindeki payları artmış bulunmaktadır. Ancak, bütün bu gelişmelere karşın, yurdumuz hayvancılığının arzulanan seviyelere kavuştuğu söylenemez. Günümüz koşullarında giderek azalan ve zayıflayan meralara bağımlı özellikteki küçük baş hayvancılığımızdan elde edilen verimler gelişmiş ülkelerin oldukça gerisinde bulunmaktadır. Son yıllarda hayvancılık alt sektöründe Bakanlığımızca uygulanan değişik projelere ilave olarak Valilik Makamının teşvikleri, İl Özel İdare Müdürlüğünün ekonomik anlamda katkı ve destekleri ile İl Müdürlüğümüzce çok değişik sahalarda ama aynı amaca yönelik projeler hazırlanıp uygulamaya konulmaktadır. Bölgede uzun dönemdir kesintisiz olarak yürütülen birbirini tamamlar mahiyetteki çalışmalar sonucu Ülke geneline oranla daha iyi bir duruma gelen büyükbaş hayvancılığımızdaki gelişmenin gerileme eğilimi gösteren küçükbaş hayvancılığımızda da olması gerekmektedir. İlimiz genelinde giderek azalmakta olan kıl keçisi varlığımız; içinde bulunduğumuz yıl itibariyle başa kadar inmiş bulunmaktadır. Belirtilen populasyonun yarısı olan baş keçinin bulunduğu Şarköy İlçemizi baş ile Merkez ilçe, baş ile de Malkara ilçemiz takip etmektedir. Mevcut 282 köyümüzden sosyo-ekonomik yapısı, sahip olunan ekolojik ve topoğrafik konumu, belli ölçüde bunların belirlediği ekonomik gelişmişlik seviyesi ve üretim kaynakları birbirine çok benzeyen hatta aynılık gösteren 111 köyümüzde kıl keçisi yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bilindiği gibi söz konusu bu köylerimizin belirgin ve benzer özellikleri orman köyleri olmalıdır. Bu hususlar kıl keçisinin genetik özellikleri ile bir arada düşünüldüğünde mutlak suretle birşeyler yapmak gereği kendiliğinden ortaya çıkmaktadır. Zira sahip olunan topoğrafik ve sosyolojik yapıda kılkeçisi yetiştiriciliğinden köylüleri vazgeçirmek mümkün görülememektedir. İlk etapta süt ve yavru verimleri yeterince iyi olmayan ve ormana zararı önemli ölçülerde olan bu hayvanların ıslahı düşünülmektedir. Tarımsal işletmelerde bitkisel üretimle elde edilen bazı ana ve yan ürünlerin daha iyi kıymetlendirilmesine, işgücünün dengeli olarak kullanılmasına, riskin azaltılmasına, işletmenin nakit ihtiyacının devamlı olarak ve daha kolay sağlanmasına hizmet eden hayvancılığın geliştirilebilmesi için ileri teknoloji-üstün verim-düşük maliyet entegrasyonunun mutlak surette tesis edilmesi gerekmektedir. Halen bölgemiz çiftçilerinin elinde bulunan kıl keçilerinden yılda yaklaşık 100 günlük laktasyon süresinde ortalama 60 kg süt ve bir yavru alınabilmektedir. Öyleyse yukarıda tesis edilmesi şart olan entegrasyona ulaşabilmek için mevcut kıl keçi populasyonumuzun genetik yapısının değiştirilerek yenilenmesi gerekmektedir. Yapılan araştırma ve incelemeler sonucunda düyada yerli ırkların genotipini iyileştirmek için kullanılan en yaygın ırk olan SAANEN ırkının damızlık materyali olarak kullanılması kararlaştırılmıştır. İsviçre nin m rakımlı mera ortamında elde edilen saanen ırkı keçilerin vücutları iri yapılı ve canlı ağırlığı kg, tekelerin ise kg. dır. Doğurganlıkları ise çok yüksek olup, ortalama sürüde % dür. Bu oran % 250 ye kadar da çıkabilmektedir. Saanen keçilerinin süt verimi günlük laktasyon dönemi litredir. İyi bakım şartlarında litreye ulaşılabilmektedir.

2 Et verimleri, canlı ağırlık artış oranları ve et randımanları hayli iyi olan bu ırkın bölgemize getirilmesinde çok yönlü yararlar bulunmaktadır. Bu proje ile 25 baş saanen ırkı keçi verilmesi planlanan fakir yetiştiricilerimize sadece DM veya TL. karşılıksız yardım verilmemektedir. Önemli olan onların gerçek manada üretici hale getirilmiş olmasıdır. Aldıkları 35 keçiden yılda 40 ın üstünde yavru ve 24 ton un üstünde yani yaklaşık 1.5 milyar TL değerinde süt üretir hale gelmeleri sağlanacaktır. Böylelikle sürekli yardıma muhtaç olur konumundan kurtarılarak bölge ve ülke ekonomisine katkı sağlayan, kendine yeterli üretken çiftçi haline gelmelerine yardımcı olunacaktır. Proje ile gerçekleştirilmesi planlanan sistemin diğer bir temel özelliğide projeyi finanse edecek olan Vakfın başlangıçta 40 aileye yapacağı yardımın ikinci ve takip eden yıllarda hiçbir masrafa gerek kalmadan kendini artan ölçülerde yenileme gücünde olmasıdır. Yani ilk 40 üretici yararlanırken ikinci yıl minimum 80 ücüncü yıl ise 160 aile aynı şekilde yardım alabilecektir. Çünkü bunlara karşılıksız verilen keçilerin aynı sayıda dişi yavruları ücretsiz olarak alınıp, aynı özelliklere sahip yetiştiricilere aynı koşullarda dağıtımı yapılacaktır. Daha ziyade topraksız veya az topraklı köylülerimizce yetiştirilen kıl keçilerimizin genetik yapıları mutlak surette değiştirilmelidir. Düşük gelir sahibi çiftçilerimizin ilçe ve il merkezlerine göçünü önlemek, içinde bulundukları pekde uygun olmayan ekonomik koşullarda zirai faaliyetlere devamını sağlamak için bunların sahip oldukları küçük ölçekli keçi sürülerinin yapısını değiştirmek gerekmektedir. Bu suretle aynı anda çok sayıda değişik amaç gerçekleşmiş olacaktır. Başlangıçta halen kıl keçisi sahibi, küçük üreticilere karşılıksız dağıtılması planlanan damızlık nitelikli keçilerin dişi ve erkek yavruları diğer fakir üreticiler ile talep sahibi diğer gönüllü üreticilerimize dağıtılacaktır. Ülkemizde her yıl değişik isim ve organizasyonlarla aynı gayelere yönelik önemli meblağlara ulaşan yardımlar yapılmaktadır. Artık ülkemizde hiç olmaz ise resmi kurumlar aracılığı ile gerçekleştirilen fiziki ve mali yardımların günlük gailelerin, ihtiyaçların giderilmesinden ziyade yardım alanlara sürekli iş ve üretim imkanı sağlaması yanında milli ekonomiye ve toplumsal nizama katkı sağlaması gerekmektedir. III. PROJE UYGULAMA ALANI : İlimiz kıl keçisi yetiştiriciliğinin ağırlıklı olarak yapıldığı Şarköy, Malkara, Merkez ve Saray ilçemizin bir önceki bölümde belirgin özellikleri verilen 70 köyü seçilmiştir. Proje uygulama sahası olarak belirlenen 70 köyümüzde halen kıl keçisi üretimi ile uğraşan belli sayıda keçiye sahip 207 işletme bulunmaktadır. İlimizde keçi üretiminin toplam olarak 317 işletmede yapıldığı ve populasyon mevcudunun baş olduğu dikkate alınırsa projenin uygulanacağı sahanın mevcut varlığın % 90 nına sahip olduğu görülür. IV. PROJE UYGULAMA SÜRESİ : 1999 yılında yurt dışından seçilen keçilerin ithali ile başlanacak proje iki aşamalı olarak uygulanacaktır. İlk uygulama yılında getirilecek 500 baş keçi ile sözleşmeli, kontrollü damızlıkçı nüve işletmeler kurulacaktır yılında yapılacak ikinci dilim 500 başlık ithalata ilave olarak içeride kurdurulan bir yıl önceki işletmelerden sözleşme gereğince alınacak keçiler de yeni tesis edilen işletmelere dağıtılacaktır. İkinci yılın sonunda dış alım yapılmayacak ancak damızlık verilen son işletmelerden bedava temin edilecek damızlıklar yenilerine verilmek suretiyle proje uygulaması devam edecektir. Bu işlem Tarım İl Müdürlüğünün takip ve kontrolünde Proje sahasındaki 200 işletmenin yapısı yenileninceye dek devam edecektir. Bu süre İl Müdürlüğümüzce her yıl kurdurulması planlanan 20 işletmeye ilave olarak üreticilerin kendi imkanlarıyla tesis edecekleri işletmelerde dikkate alınarak 10 yılda tamamlanacaktır.

3 V. PROJE UYGULAMA ESASLARI : Dışarıdan getirilecek olan ithal keçi ve tekelerin dağıtılacağı köylerde yürütülecek ön çalışmalar sonucu halen kıl keçi üretimi ile uğraşmakta olan yetiştiricilerimiz içinden gönüllüler seçilecektir. Zira bu tür projelerden belirlenilen sonuçların alınabilmesinin temel ve ön şartı gönüllülük esasına dayanıyor olmalarıdır. Sahip oldukları mevcut kıl keçilerini satıp, İl Müdürlüğünce verilmesi planlanan özel eğitim proğramlarına katılmayı kabul eden yetiştiricilerimiz için de uygun barınaklara sahip olanlara ikisi teke olmak üzere 25 baş Saanen ırkı keçi karşılıksız olarak dağıtılacaktır. Tarım İl Müdürlüğünce Veteriner hizmetleri karşılıksız olarak verilecek olan bu işletmeler aynı zamanda sürekli takip ve denetim altında bulundurulacaktır. Proje uygulama sırasında geliştirilecek bir sözleşme metni ile karşılıklı sorumluluklar ve uygulama esasları belirlenecektir. Kurulan işletmeler Sözleşmeli Damızlıkçı Nüve İşletmeleri niteliğinde olacaklardır. Melezleme çalışmalarında kullanılacak Saanen ırkı materyalinin bozulmasını önleyici her türlü teknik ve idari tedbir alınacaktır. Söz konusu ırkın belirgin özelliklerinden birisi olan yüksek doğurganlık oranı nedeniyle sözleşme yapılan işletmeye karşılıksız olarak verilen sayı ve evsafta (yaş vb) keçi ve teke önceden belirlenen tarihte alınacaktır. Alınan bu keçiler yeni kurularak devreye sokulan damızlık işletmelere dağıtılacaktır. Kurulan sözleşmeli işletmelerde ilk yıl elde edilen yavruların doğal olarak yarısı erkek yarısıda dişi olacaktır. Dişiler alınıp yeni işletmelere verilecektir. İşletme sahibi elinde kalan tekeler ise bölgedeki işletmeler tarafından satın alınarak damızlık amaçlı kullanılabilecektir. Yedi yıl süreyle yılda ortalama yavru alınabilen bu ırk keçilerin yavrularından yararlanmak mümkün olacaktır. İthal uygulaması yılda 500 baş olmak üzere iki yıl devam edecektir. Normalinde 25 keçiye 1 teke hesabıyla oluşturulan sürülerde yaşanılması muhtemel olumsuzlukları gidermek açısaıdan ilk yıl ithalatında 460 keçi 40 teke ithali uygun bulunmaktadır. İkinci yılda ise 480 keçi 20 teke dış alımı mümkündür. İlk yıl 25 başlık 20 sözleşmeli nüve işletme kurulması uygun bulunmaktadır. İkinci yılda ise 25 başlık 40 işletme kurmak mümkün olacaktır ve bu sistem ilimiz keçi populasyonunun genotip özellikleri tamamen değişinceye kadar devam edecektir. Bu uygulamanın takip ve denetimide kolaylıkla yapılabilecektir. Zira sınırlı sayıda köy ve bilinen eğitilmiş, kolay ilişki kurulabilen yetiştiricilerle çalışılacaktır. Böylece bu materyalin damızlık özelliğini muhafaza edici önlemler kolayca alınacağı gibi gerekli kayıtların tutulması ve takip işlemleri rahat bir şekilde yapılabilecektir. VI. PROJE MALİYET TUTARI VE FİNANSMANI : Süt verimleri mevcut keçilerimizin asgari katı, doğurganlığı iki kat ve et verimleri ise hayli üstün olan bu keçiler dokuz veya onuncu ayında tekeye gelip 14 veya 15. Ayında doğum yapabilmektedirler. Belirgin özellikleri önceki bölümlerde izah edilen ve damızlık olarak seçilen saf saanen ırkı keçilerin ilimize maliyeti 650 DM olarak tespit edilmiştir. Yurt dışında yapılan teknik incelemeler gezisinde ve ithalatçı ilgili firmalarca yapılan görüşmelerde seçme koşuluyla, istenilen evsafta gebe keçinin temin edilebileceği sonucuna varılmıştır. Yukarıda verilen bedel üzerinden her türlü ithalat giderleri dahil 650 DM fiyattan iki yıl içinde getirilecek 1000 baş keçinin toplam tutarı DM dir. Bunun DM lik kısmı 1999 yılında geriye kalan kısmı ise 2000 yılında kullanılacaktır.

4 Projenin tüm ithalat finansmanı Vakıf Başkanlığınca karşılanacaktır. Damızlık nüve işletme kuran köylüler hiçbir bedel ödemeyeceklerdir. Sadece besleme ve barınak giderlerini yükleneceklerdir. Sağlık ve Veteriner hizmetleri İl Müdürlüğümüzce yerine getirilecek olup takip ve kontrol hizmetleri içinde üreticilerimiz herhangibir masrafta bulunmayacaklardır. VII. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME : Trakya bölgesine girmesi için önceki yıllarda da çeşitli girişimlerde bulunulan sanen ırkı keçileri yüksek rakımlı yerlerde geliştirildiğinden ve komşu ülkelerimizin benzer bölgelerinde aynı amaçla kullanılıp başarılı olunduğu bilindiğinden dolayı mevcut keçi populasyonumuzun genotipinin iyileştirilmesinde güvenli bir şekilde kullanılabilir bulunmaktadır. Zaten dünyada ıslah amaçlı olarak kullanılan keçilerin başında bu ırk gelmektedir. Yapılan değerlendirmelerde ortalama sürü doğum oranı, doğan yavrularında yarısının (%50) dişi olacağı kabul edilirken, kısırlık, yavru atma, ölüm vb gibi nedenlerle % 10 nispetinde bir zayiat öngörülmüştür. Et deri vb. gibi sair gelirler yanında yerli ırkın ıslahında yapılan iyileştirmelerin proje uygulama süresince sağlayacağı gelirde buradaki değerlendirmelerde kullanılmamıştır. Yapılan hesaplamalarda sadelik ve anlaşılabilirlik esas alındığından projeden beklenilen diğer sosyal ve ekonomik yapı iyileştirmeleri gibi ekonomik parametrelerle gösterilemeyen olumlu gelişmelerde değerlendirmeye alınmamıştır. Hesaplamalarda süt fiyatı cari fiyat olan TL/lt olarak alınmış ve proje uygulama süresince sabit tutulmuştur. Yıllar Saanen Keçi (Baş) Sağılan (Baş) Süt Verimi (Ton) Sütün Değeri İthali planlanan keçi ırkının bölgeye getirilip üreticilere dağıtılmasından sonra sadece süt geliri ilk iki yılın sonunda tam verime ulaşamıyacağı dikkate alınsa bile TL. dir. Bu meblağ toplam proje tutarından fazladır. Yani projenin ithal aşamasının bittiği ikinci yıl sonunda proje kendini amorti etmektedir. Beşinci uygulama yılında ise sadece yıllık süt geliri proje maliyetinin 12 katına ulaşmaktadır. Proje uygulaması proje ye dahil edilecek üreticiler açısından hiçbir ek maliyet veya ekonomik külfet getirmeyecektir. Aksine, elinde mevcut kıl keçilerini satarak yerine karşılıksız dağıtılan, meraya dayalı beslenilebilen ve verim potansiyeli hayli fazla olan keçiler verilecektir. Proje kapsamına alınan damızlıkçı nüve işletmelerin yukarıda hesaplanan toplam süt gelirleri yanında kurulan proje idare mekanizması aracılığıyla pazarlanacak işletme ihtiyaç fazlası damızlık materyali tekelerden de önemli bir gelir elde edilecektir. Proje uygulama sürecinin ilk iki yılında ödenen ithal bedelinin 1/3 ü oranında bir fiyatla iç piyasada (bölgede) rahatlıkla pazarlanacağı varsayılarak damızlık teke geliri bulunabilir. Yıllar Saanen Keçi Teke Sayısı İhtiyaç Fazlası Fiyatı Teke Geliri

5 Bu durumda yıllık süt geliri ve damızlık amaçlı ucuz teke satımından elde edilen toplam gelir ilk beş yıllık periyod için aşağıdaki gibi hesaplanabilir.

6 Yıllar Süt Geliri Teke Satış Geliri Toplam Gelir Bölgemiz üreticileri açısından çok sayıda keçinin uzun süren laktasyon süresince sağımıda problem olmayacaktır. Zira bu hayvanların meme yapıları makinalı sağıma çok elverişlidir. İthali planlanan saanen ırkı keçilerin dişileri yanında tekeleride güvenli şekilde damızlık olarak kullanılabilecek özelliklere sahiptirler. Bu nedenle sözleşmeli damızlıkçı işletmelerden sözleşme gereğince alınan keçilerin dışında kalan tekeler ile ikinci yıldan itibaren elde edilen yavru keçi ve tekeler damızlık olarak bölgede mevcut kıl keçilerinin ıslahında kullanılacaktır. Böylece kısa süre içinde ilimiz keçi varlığının genotip yapısı arzulanan seviyelere getirilebilecektir. Proje uygulamasının ileri safhalarında ihtiyaç fazlası damızlık hüviyetindeki keçiler komşu illere verilebilir aşamaya ulaşacaktır. Projeden beklenilen esas yarar, yani genotipin geliştirilmesi iki yönlü olarak hızlı bir şekilde gerçekleştirilmiş olacaktır. Keçiciliğini iyi bir konuma getirmiş ülke örnekleride böyle gerçekleşmiştir. İl Müdürlüğümüzce oluşturulacak iyi bir takip ve izleme sitemi ile dışarıdan getirilen ve içeride çoğaltılan damızlık materyalin genetik özellikleri muhafaza edilecektir. Başlangıçta az sayıda köyde belirli, üreticilerle çalışmak suretiyle kontrol ve takip kolaylaştırılacaktır. Her türlü verim ve soy kütüğü kayıtları düzenli olarak tutulacaktır. Bu proje ile bölge keçi varlığının genetik özellikleri değiştirilmek suretiyle daha ekonomik hale getirilecek bu yolla da ilgili bölümlerde izah edilen proje uygulama sahası köylerimizin sosyo-ekonomik yapısı iyileştirilebilecektir.