Proje ve Programların Değerlendirmesi.

Transkript

1 Proje ve Programların Değerlendirmesi

2 IPA Değerlendirme Yükümlülükleri IPA regülasyonu değerlendirme yükümlülükleri: Program düzeyinde: - Uygulama Öncesi/Planlanan (Ex-ante) değerlendirme (ÇOB) - Sürmekte olan değerlendirme (ÇOB) - Uygulama sonrası (Ex-post) değerlendirme (EC) Proje Düzeyinde: - Ex-ante: Ana projeler: Fizibilite Çalışması, CBA (Fayda Maaliyet Analizi), ÇED - Küçük projeler: şeffaf proje seçim metodu

3 Değerlendirme & politika döngüsü (policy life cycle) Ex post değerlendirme Problemin analizi İzleme Politikanın Uygulanması Ara değerlendirme Politikanın oluşturulması Ex ante değerlendirme

4 Kavram : teori A B Uygunluk: A dan B ye gitmek istiyor muyuz? (proje amacı ihtiyacı karşılıyor mu?) Etkinlik: amacımıza ulaşıyor muyuz? (B ye ulaşıyor muyuz?) Verim: B ye ulaşmanın maliyeti nedir?

5 Başlıca değerlendirme konuları İhtiyaç Problemler Program Etki Sonuçlar Amaç Girdiler Uygulamalar Çıktılar Uygunluk Etkinlik Verimlilik

6 Değerlendirme Çeşitleri Uygulama-öncesi (Ex-ante) değerlendirme: paramızı akıllıca kullanabilecek miyiz? Sürmekte olan değerlendirme: Paramızı akıllıca kullanmakta mıyız? Uygulama sonrası (Ex-post) değerlendirme: paramızı akıllıca kullandık mı?

7 6 adımda Ex-ante değerlendirme 1 Önceki değerlendirme sonuçlarının analizi 2 Güçlü noktaların, zayıf noktaların ve potansiyelin analizi 3 Stratejinin değerlendirilmesi 4 Amaçların sayısallaştırılması 5 Beklenen etkilerin değerlendirilmesi 6 Yönetimin kalitesi & uygulama hazırlıkları

8 Ex-ante değerlendirmede başlıca hususlar Program uygun mu? Sonuçlarının etkin olması bekleniyor mu? Verimli mi? Kurumsal düzenlemesi iyi mi? İhtiyaçlar göz önünde bulundurulduğunda bütçe tahsisi ideal mi?

9 Etkileşim: aksiyon ve reaksiyon Programlamadan sorumlu organ Ex-ante değerlendirici Reaksiyon Reaksiyon... Reaksyion Değerlendirme Aksiyon Aksiyon... Aksiyon Final version OP

10 Pratikte Sürmekte olan Değerlendirme Program yönetimi için etkili bir yönetim aracı AB ve üye ülkeler/bölgeler arasında faydalı bir iletişim aracı Proje tamamlanmamış olduğundan dolayı etki değerlendirmesi için imkan kısıtlı İlerleme odaklı Bütçedeki değişiklikler açısından gerekli

11 Sürmekte olan değerlendirme ile ilgili başlıca hususlar Fiziksel ilerleme Finansal ilerleme ve kapasite? Uygulama kapasitesi tamam mı? İzleme (Monitoring Information System) ve raporlar önemli girdiler

12 Pratikte Ex-post değerlendirme Odak noktası etkilerdir Programın etkilerini, dış etkenlerden nasıl ayrı tutmalı Politika döngüsünde ex-post değerlendirmenin kullanışsız zamanlaması Eldeki verilerin kalite ve kullanılabilirliğinin kısıtlı oluşu (SMART) IPA: Komisyonun Sorumluluğu

13 Ex-post değerlendirme ile ilgili başlıca hususlar Program uygun muydu? Etkin miydi? Verimli miydi? Sürdürülebilir miydi? İlerideki programlar için çıkarılacak dersler?

14 Projelerin değerlendirmesi ya da projelere değer biçilmesi: araçlar Puanlama, Ağırlık hesaplama ve Sıralama (SWR) : çok kriterli yaklaşım (Multi-Criteria Approach) Finansal Analiz Fizibilite Çalışması (Full Feasibility study) ya da Kısıtlı talep analizi (limited demand analysis)/ piyasa araştırması (market study) Maliyet etkinliği çalışmaları (Cost-effectiveness studies) Düzenleyici Etki Analizleri (RIA) Çevresel Etki Analizi (ÇED) (ulusal mevzuata göre altyapı projelerinde gereklidir) Fayda Maliyet Analizi (CBA) IPA > 10 milyon Euro (SF: > 50 mln)

15 Büyük projelerde Ex-ante değerlendirme: Fizibilite Çalışması Kurumsal Fizibilite: Uygulama yapan kurumların uygulama kapasiteleri İdareden sorumlu olanların idare kapasitesi Sosyal Fizibilite: toplum tarafından kabul edilme Teknik Fizibilite: Teknoloji ve öncül teknik dizayn uygulanabilir mi? Alternatifler nelerdir? Maaliyet tahmini nedir? Finansal ve Ekonomik Fizibilite: Talep açısında projenin kapasitesi? Finansal fizibilite? Toplum için fayda ve maliyetler (Fayda Maliyet Analizi)? Başlıca Riskler?

16 Proje teklif kalitesi ve değer biçe kriterleri 1) Teklifin uygunluğu İçerik 2) Teklifin uyumluluğu 3) Sonuçların kalitesi Uygulama 4) Yönetimin kalitesi 5) Ortaklığın kalitesi 6) Bütçe ve finans

17 Risk değerlendirmesi Proje açısından önemli riskler var mı? Proje bu risklerle başa çıkabilir mi? Projenin başarısız olma riski nedir? Projenin risk profili önemlidir! Risklerin önem sırasına nasıl karar verilir? Proje Üzerinde Etkiler Düşük Orta Yüksek Olasılık Orta Yüksek Beklenmiyor Düşük Yüksek Beklenmiyor Düşük Orta Yüksek

18 Sonuçlar Ex-ante program değerlendirmesi iyi programlar finanse edebilmek açısından gereklidir Üç çeşit program değerlendirmesi yaygındır - (Uygulama-öncesi) Ex-ante, sürmekte olan ve tamamlanmış olan (ex-post) değerlendirme Büyük altyapı projelerinde fizibilite çalışması ve Fayda Maliyet Analizi önemli ex-ante değer biçme araçlarındandır (ex-post değerlendirmelerde de kullanılabilirler) Ex-post değerlendirmeler bir sonraki projeler için ders çıkarmak ve onları geliştirebilmek adına çok önemlidir

19 Grup Çalışması Projeniz için başlıca uygulama-öncesi (ex-ante) hususları nelerdir? Projeniz için başlıca sürmekte olan değerlendirme hususları nelerdir? Projeniz için başlıca uygulama-sonrası (ex-post) değerlendirme hususları nelerdir? Flipchart larınıza en az 5 madde yazınız