DEHB VE CONCERTA HAKKINDA BİLGİ

Transkript

1 Information på tyrkisk DEHB VE CONCERTA HAKKINDA BİLGİ DEHB Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu DEHB nedir? DEHB, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu anlamına gelir. DEHB, İsveç te okul çağındaki çocukların %3 %5 ini etkileyen, oldukça iyi belgelenmiş ve kapsamlı şekilde araştırılmış bir rahatsızlıktır. DEHB nun başlıca üç semptomu: Dikkatin kolay dağılması Dürtüleri kontrol edememe Hiperaktivite

2 DEHB nun çocuk üzerinde etkisi? DEHB, çocuğun doğal gelişimini etkiler; çocuk aile ve arkadaş ilişkilerinde, okul yaşantısında sorunlar yaşar. Bu da kendini izole etmesine, saldırgan davranış içine girmesine, aile üyeleriyle çatışmasına ve okulda başarısının düşük olmasına yol açabilir. Çocuk çoğu kez kendini umutsuz ve akılsız hisseder, ebeveynleri ve arkadaşlarıyla tartışır. DEHB li çocukların diğer çocuklardan çok daha fazla hastaneye kaldırılmalarına neden olabilecek kazalara uğrama riskleri vardır. Temel semptomlar Dikkatin kolay dağılması Çevredeki olaylar çocuğun dikkatini kolayca dağıtır ve çocuk konsantre olmakta zorlanır. Genellikle bir işe başlama ve başladıkları bir işi bitirmekte zorlanırlar. Yarıda kesilen bir işe daha sonra devam etmeleri oldukça zordur. Bazı çocuklar sürekli hayal dünyasına dalarlar ve kendi dünyalarında yaşarlar; olup bitenlerle gerçek anlamda ilgilenmezler ve kolayca kafaları karışır. Etrafındaki kişiler çocuğun dinlemediğini ya da söylenenleri duymadığını düşünür. Dürtüleri kontrol edememe Çocuk, reaksiyonlarını kontrol etmekte veya engellemekte zorlanır. Dürtüler üstün gelir ve çocuk kendisine sıra gelmesini beklemek yerine, konuşanın lafını keser ve haykırarak yanıt verir. Sırada durmak, beklemek ve uzun vadeli düşünmek zordur. Çocuk genellikle anında sonuç veren ve normal şartlarda çok fazla çaba gerektirmeyen faaliyetlerle ilgilenir. DEHB li çocuklar etraflıca düşünmez ve genellikle eşyaları kırar. Ayrıca kazalara ya da yaralanmalara yol açabilecek tehlikeli durumlara kolayca düşerler. Hiperaktivite Çocuk, diğer çocuklara göre daha fazla hareket eder, daha fazla konuşur ve daha çok gürültü yapar. Etrafındaki kişiler çocuğun sürekli hareket halinde olduğunu hisseder ve çocuk oturmakta zorlanır. Sürekli konuşur, gürültü yapar ve sabrını kolayca kaybeder. Ancak, hareket seviyesinin duruma göre değiştiği de akılda tutulmalıdır. Bir çocuk hiperaktif olmasına rağmen, oturarak yapılan okul çalışmaları gibi belirli durumlarda donuk ya da az aktif görünebilir.

3 DEHB teşhisi DEHB teşhisini yapan ekipler, çocukta DEHB tanısı koymak için kriterler içeren bir teşhis kılavuzuna sahiptir. Böyle bir teşhisin konması için çocukta örneğin dikkat, hareketlilik seviyesi ve dürtülerin kontrolü gibi semptomların birden fazlası olması gerekir. Semptomlar, çocuğun yaşı ve gelişim düzeyine uygun olmayan bir ciddilikte olmalıdır. Bu semptomların uzun bir süreden beri mevcut olması ve çocuğun günlük yaşamını ciddi bir şekilde etkilemesi gerekir. Sabahtan akşama kadar bir gün, şu faaliyetlerle doludur: Giyinme, kahvaltı ve zamanında okula gitme gibi sabah rutinleri Dersler, grup çalışmaları, testler ve teneffüslerin yer aldığı okul günü Arkadaşlarla oyun ve sosyalleşme Spor ve diğer boş zaman etkinlikleri Geziler ve dışarıya çıkmalar Yemek, ev ödevi ve akşam rutinleriyle aile yaşamı DEHB li çocukların yardıma ihtiyaçları vardır DEHB teşhisi konmuş çocuklar, konsantrasyonlarını artırabilmeleri ve dürtülerini kontrol edebilmeleri için ilaç tedavisine ihtiyaç duyabilirler ve böylece insanlarla olan sosyal ilişkileri kolaylaşabilir ve günlük faaliyetlerin çoğunu daha kolaylıkla yapılabilirler. Bu ilaçlardan biri Concerta dır (metilfenidat hidroklorid). Concerta, DEHB li çocuk ve gençlerin konsantrasyon kapasitesini arttırdığı gibi dürtüsellik ve hiperaktiviteyi azaltan hafif bir merkezi sinir sistemi uyarıcısıdır. Merkezi sinir sistemi (MSS) uyarıcıları, uzun yıllardır DEHB tedavisinde kullanılmaktadır ve günümüzde bu rahatsızlığın ilaçla tedavisinde ilk seçenektir.

4 İlaç tedavisi her zaman destek önlemleriyle bir arada kullanılmalı ve yalnızca bu önlemler yetersiz kaldığında tercih edilmelidir. İlaç tedavisi kullanılmalı mı? Concerta nın etken maddesi olan metilfenidat hidroklorid, hafif bir merkezi sinir sistemi uyarıcısıdır. Concerta ve aynı maddeyi içeren diğer ilaçların DEHB semptomlarının azalmasını nasıl sağladığı belirlenmiş değildir. Ancak ilacın sayesinde dopamin kimyasal iletici sisteminin daha iyi çalışması ve beyinde nöroadrenalin konsantrasyonunu artırmasıyla bağlantılı olduğuna inanılmaktadır. Daha önce endişelerden biri metilfenidat etkisinin çok kısa sürdüğü ve çocuğun ilacı günde birkaç kez alması gerektiğiydi. Ancak Concerta, sabahları alınacak ve 12 saat boyunca, yani günün geri kalanının tamamında etkinliğini sürdürecek bir depo tablet şeklinde tasarlanmıştır. Çocuğun okul hayatı ve okul sonrası etkinliklere katılması daha kolay hale gelecektir. İlaç, öğleden sonraları ve akşamları örneğin spor, oyun ve aile ilişkileri gibi çocuğun sosyal etkileşimlerinde olumlu bir etki yapacaktır. Pozitif tedavi, bu çocuk ve gençlerin çocukluk ve ergenlik yaşlarının kritik günlerinde yardımcı olacak, çevreleri tarafından sağlanan destekten daha kolay faydalanabilecek ve böylece daha iyi bir eğitim alabileceklerdir. İlaç tedavisine başlama ve tedavinin ne kadar süreceği konusunda karar; ebeveynler, çocuk/genç ve değerlendirme ekibi tarafından birlikte verilmelidir.

5 DEHB li çocuklar Concerta ile tedavinin avantajlarından faydalanabilirler Concerta, DEHB li (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) 6 yaş üzeri çocukların ve ergenlerin tedavisi için onaylanmış bir ilaçtır. Concerta, çocuğun kendi davranışlarını kontrol etme becerisini artırmaktadır ve 12 saatten uzun bir süre etkisini koruyacak şekilde tasarlanmıştır. Sabah alınacak bir doz, okulda geçen önemli saatlerin yanı sıra okul sonrasında spor, arkadaşlarla oyun ve ev ödevlerinin yapılması gibi faaliyetlerde de semptomların tedavisi için yeterlidir Concerta, kanda belirli bir ilaç seviyesini sabit tutar, bu da semptomlardan gün boyunca kurtulabilmek için önemlidir. Concerta günün aktif kısmı sırasında etkili olduğundan çocuk ya da gencin, okulda veya okul sonrası boş zamanlarında ilaç alması gerekmez ve ilacı başkalarının önünde almasına gerek kalmaz Concerta (metilfenidat) vücudu 24 saatte terk eder ve sonraki sabah tekrar alınması gerektiğinde vücutta hiç yoktur Concerta tedavisine başlamayı engelleyecek tıbbi koşullar söz konusu olabilir. Bu husus, çeşitli tedavi seçenekleri değerlendirilirken doktor tarafından dikkate alınacaktır. Dozaj Sabahları günde 1 kez 18, 36 veya 54 mg alınabilir. Önerilen başlangıç dozu 18 mg dir; günde maksimum 54 mg doza kadar 18 mg kademelerle artırılabilir. Doz genellikle bir haftalık aralıklarla ayarlanır. Tablet sıvıyla bütün olarak yutulur; çiğnenmemeli, bölünmemeli ve ezilmemelidir. Concerta tok ya da aç karına kullanılabilir.

6 En yaygın yan etkiler Tüm ilaçlar gibi Concerta nın da yan etkileri vardır. Bunların en yaygın olanları baş ağrısı, mide ağrısı, kilo kaybı, uykusuzluk ve duygusal dalgalanmalardır. Concerta hakkındaki bilgiler ambalajdaki broşürde bulunmaktadır. Merkezi sinir sistemi uyarıcıları hakkında efsaneler ve gerçekler Kötüye kullanıma uygun maddeler olduklarından merkezi sinir sistemi uyarıcıları ile tedavi riskli görünebilir. Ancak kötüye kullanım söz konusu olduğunda genellikle DEHB tedavisi için önerilen dozun 100 katı alınmaktadır. DEHB tedavisi için tavsiye edilen ilaç ve doz herhangi bir uçukluk hissi vermemekte ve bağımlılık eğilimi gözlenmemektedir. Dozun kademeli olarak azaltılması gerekli değildir, tedavi açısından gerekli olmadığında derhal kesilebilir. DEHB li çocuk ve gençlerin yaklaşık %25 i, merkezi sinir sistemini uyaran ilaç tedavisiyle semptomlardan kurtulabilmektedir.

7 Daha fazla bilgi almak ister misiniz? Janssen den ADHD ile ilgili bilgiler Janssen-Cilag A/S Hammerbakken 19, DK-3460 Birkerød, Denmark Tel , JC