2. Madde ýsý aldýðýnda veya ýsý verdiðinde maddelerin taneciklerinin hareketi ile ilgili olarak ne söylenebilir?

Transkript

1 Soru - Yanýt Isý nedir? Yanýt: Sýcaklýk farkýndan dolayý maddenin tanecikleri arasýnda enerji aktarýmý olur. Aktarýlan bu enerjiye ýsý denir. 2. Madde ýsý aldýðýnda veya ýsý verdiðinde maddelerin taneciklerinin hareketi ile ilgili olarak ne söylenebilir? Yanýt: Madde ýsý aldýðýnda taneciklerinin hýzý artar, ýsý verdiðinde ise taneciklerin hýzý azalýr. 3. Isý kaç þekilde yayýlýr? Ýsimlerini yazýnýz. Yanýt: Isý; iletim, konveksiyon ve ýþýma olmak üzere üç þekilde yayýlýr. 4. Isýnýn iletim yoluyla yayýlmasý hangi maddelerde gerçekleþir? Yanýt: Maddeleri oluþturan taneciklerin birbirine çarpmasý ile ýsýnýn yayýlmasýna ýsýnýn iletim yoluyla yayýlmasý denir. Isýnýn iletim yoluyla yayýlmasý katý maddelerde görülür. 5. Isý iletkeni ve ýsý yalýtkaný ne demektir? Yanýt: Isýyý iyi ileten maddelere ýsý iletkeni, ýsýyý iyi iletmeyen maddelere ýsý yalýtkaný denir. 6. Güneþ alan odalarýn, güneþ almayan odalara göre daha sýcak olmasý ýsýnýn hangi yolla yayýlmasýna örnektir? Yanýt: Isýnýn ýþýnlar yoluyla yayýlmasýna ýsýnýn, ýþýma yoluyla yayýlmasý denir. Güneþ alan odalarýn, güneþ almayan odalara göre daha sýcak olmasý ýsýnýn ýþýma yoluyla yayýlmasýna örnektir. 7. Sera etkisi ne demektir? Yanýt: Atmosfer, Güneþ ten gelen ýþýnlarýn bir kýsmýnýn yeryüzüne ulaþmasýna izin verir. Yeryüzüne ulaþan ýþýnlarýn da bir kýsmýnýn dýþarý çýkmasýnýn engellenmesine sera etkisi denir. 8. Maddelerin ýþýðý tutmasýna ne denir? Yanýt: Maddelerin ýþýðý tutmasýna ýþýðýn soðurulmasý denir. 9. Isýnýn konveksiyon yoluyla yayýlmasý hangi maddelerde görülür? Yanýt: Isýnýn konveksiyon yolu ile yayýlmasý sývý ve gaz maddelerde görülür. 10. Maddenin üç hâlinin ýsýyý iyi iletenden ýsýyý iyi iletmeyene doðru sýralamasýný yazýnýz. Yanýt: Isýyý en iyi katý maddeler daha sonra sývý maddeler en az ise gaz maddeler iletir. 305

2 Boþluk Doldurma 12 Aþaðýda boþ býrakýlan yerleri uygun sözcüklerle doldurunuz. 1. Maddelere ýsý verildiðinde, taneciklerin hareketleri Sýcaklýklarý farklý maddeler birbirine temas ettirildiðinde olur. 3. Sývý maddelerde ýsý, yoluyla yayýlýr , bir enerji türüdür. 5. Sýcaklýk ile ölçülür. 6. Isýnýn birimi , bir maddenin atom ya da moleküllerinin birbirlerine temas etmesiyle sýcak uçtan soðuk uca iletilmesidir. 8. Isý, katýlarda yolu ile yayýlýr. 9. Hava ýsýyý iyi Isýyý maddeler......, sývý maddeler de daha iyi iletir. 11. Gaz maddelerde ýsý enerjisi sadece yoluyla yayýlýr. 12. Boþlukta ýsý enerjisi sadece ile yayýlýr. 13. Isýyý iyi ileten maddelere denir. 14. Isýyý iyi iletmeyen maddelere denir. 15. Koyu renkli yüzeyler ýþýðý Aþaðýdaki cümlelerde doðru olanlarýn baþýna D, yanlýþ olanlarýn baþýna Y harfi yazýnýz. Doðru - Yanlýþ ( ) Evlerin duvarlarýnýn yapýldýðý tuðlalarýn gözenekli olmasýnýn sebebi ýsý kaybýný önlemektir. 2. ( ) Isý, bir enerji türüdür. 3. ( ) Sýcaklýk kalorimetre kabý ile ölçülür. 4. ( ) Ýletim yolu ile ýsýnýn yayýlmasý gazlarda ve sývýlarda olur. 5. ( ) Isýyý ileten maddelere ýsý iletkeni denir. 6. ( ) Koyu renk kýyafetler ýsýyý daha çabuk soðurur. 7. ( ) Isýyý soðuran maddeler çabuk ýsýnýrlar. 8. ( ) Isýyý ileten maddelere ýsý yalýtkaný denir. 9. ( ) Gözenekli katýlar ýsýyý iyi iletir. 10. ( ) Gazlar ýsýyý iyi iletmez. 11. ( ) Sýcaklýklarý farklý olan maddeler birbirine temas ettirilirse ýsý alýþveriþi olur. 12. ( ) Maddenin kütlesi arttýkça sahip olduðu ýsý miktarý azalýr. 13. ( ) Katýlarda ýsý, iletim yolu ile yayýlýr. 14. ( ) Isý enerjisinin iletim ve konveksiyon yolu ile yayýlmasý için maddesel ortam gerekmez. 306

3 Boþluk Doldurma 12 Yanýtlar 1. Maddelere ýsý verildiðinde, taneciklerin hareketleri hýzlanýr. 2. Sýcaklýklarý farklý maddeler birbirine temas ettirildiðinde ýsý alýþ veriþi olur. 3. Sývý maddelerde ýsý, konveksiyon yoluyla yayýlýr. 4. Isý, bir enerji türüdür. 5. Sýcaklýk termometre ile ölçülür. 6. Isýnýn birimi kaloridir. 7. Isý, bir maddenin atom ya da moleküllerinin birbirlerine temas etmesiyle sýcak uçtan soðuk uca iletilmesidir. 8. Isý, katýlarda iletim yolu ile yayýlýr. 9. Hava ýsýyý iyi iletmez. 10. Isýyý katý maddeler sývý ve gazlardan, sývý maddeler de gazlardan daha iyi iletir. 11. Gaz maddelerde ýsý konveksiyon yoluyla yayýlýr. 12. Boþlukta ýsý enerjisi sadece ýþýma ile yayýlýr. 13. Isýyý iyi ileten maddelere ýsý iletkeni denir. 14. Isýyý iyi iletmeyen maddelere ýsý yalýtkaný denir. 15. Koyu renkli yüzeyler ýþýðý soðurur. Doðru - Yanlýþ 12 Yanýtlar 1. ( D ) Evlerin duvarlarýnýn yapýldýðý tuðlalarýn gözenekli olmasýnýn sebebi ýsý kaybýný önlemektir. 2. ( D ) Isý, bir enerji türüdür. 3. ( Y ) Sýcaklýk kalorimetre kabý ile ölçülür. 4. ( Y ) Ýletim yolu ile ýsýnýn yayýlmasý gazlarda ve sývýlarda olur. 5. ( D ) Isýyý ileten maddelere ýsý iletkeni denir. 6. ( D ) Koyu renk kýyafetler ýsýyý daha çabuk soðurur. 7. ( D ) Isýyý soðuran maddeler çabuk ýsýnýrlar. 8. ( Y ) Isýyý ileten maddelere ýsý yalýtkaný denir. 9. ( Y ) Gözenekli katýlar ýsýyý iyi iletir. 10. ( D ) Gazlar ýsýyý iyi iletmez. 11. ( D ) Sýcaklýklarý farklý olan maddeler birbirine temas ettirilirse aralarýnda ýsý alýþveriþi olur. 12. ( Y ) Maddenin kütlesi arttýkça sahip olduðu ýsý miktarý azalýr. 13. ( D ) Katýlarda ýsý, iletim yolu ile yayýlýr. 14. ( Y ) Isý enerjisinin iletim ve konveksiyon yolu ile yayýlmasý için maddesel ortam gerekmez. 307

4 TEST 18 Madde ve Isý 1. Aþaðýdaki maddeler ýsýyý en fazla iletenden en az iletene doðru sýralanýrsa hangi sýralama doðru olur? A) Bakýr tel su oksijen gazý B) Oksijen gazý su bakýr tel C) Bakýr tel oksijen gazý su D) Su oksijen gazý bakýr tel 4. I. Katý maddelerde ýsý aktarýmý konveksiyon yolu ile olur. II. Sýcaklýklarý farklý iki madde birbirlerine temas ederse aralarýnda ýsý alýþveriþi olur. III. Sýcak bir madde kendinden soðuk bir ortamda bulunduðunda çevresine ýsý yayar. Yukarýdaki ifadelerinden hangileri doðrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 2. I. Iþýma II. Konveksiyon III. Genleþme Yukarýdakilerden hangileri ýsýnýn yayýlma yollarýndandýr? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 5. Aþaðýdakilerden hangisi ýsýnýn ýþýma yoluyla yayýlmasýna örnektir? A) Elimizle tuttuðumuz toplu iðnenin diðer ucu ýsýtýldýðýnda bir süre sonra elimizin yanmasý B) Yanmakta olan ocaðýn üzerinde bulunan tencere içindeki suyun kaynamasý C) Güneþli ve soðuk bir günde güneþte duran bir arabanýn camý soðuk olduðu hâlde içinin daha sýcak olmasý D) Yanmakta olan kalorifer petekleri sayesinde odanýn ýsýnmasý 3. I. Madde ýsý aldýkça maddeyi oluþturan taneciklerin hareketi hýzlanýr. II. Isýnýn iletim yoluyla yayýlmasý sadece katý maddelerde olur. III. Geceleri yeryüzünün soðumasý ýþýma yoluyla olur. Yukarýdaki ifadelerden hangileri doðrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 6. Aþaðýdaki ifadelerden hangisi yanlýþtýr? A) Demir, bakýr gibi metaller iyi bir ýsý iletkenidir. B) Çift cam ve termoslarda vakum özelliðinden yararlanýlýr. C) Tanecikten taneciðe ýsý aktarýlmasý iletim yoluyla olur. D) Sýcaklýðý arttýrýlan maddelerin tanecikleri daha yavaþ hareket eder. 308

5 Madde ve Isý Test Kýrmýzý 10. "Isýyý iyi iletmeyen katýlara ýsý yalýtkaný denir." I. Alüminyum Mavi Soba Siyah II. Bakýr III. Plastik Yukarýdakilerden hangileri ýsý yalýtkanýdýr? Beyaz Kare þeklindeki bir odanýn tam ortasýnda yanmakta olan bir soba bulunmaktadýr. Odanýn duvarlarý ise þekildeki gibi kýrmýzý, siyah, beyaz ve mavi renktedir. A) Yalnýz I B) Yalnýz II C) Yalnýz III D) I ve III Baþlangýçta sýcaklýklarý ayný olan duvarlardan eþit süre sonunda hangi renge boyalý duvarýn sýcaklýðý daha yüksek olur? A) Kýrmýzý B) Siyah C) Beyaz D) Mavi 8. Aþaðýdakilerden hangisi ýsý yalýtým malzemelerinden biri deðildir? A) Plastik köpük 11. B) Taþ yünü C) Alüminyum D) Cam yünü Isýtýcý 9. Aþaðýdakilerden hangisi sýcaklýðý artan maddelerin moleküllerinin hýzlandýðýný gösteren bir gözlemdir? A) Su dolu bir kap ýsýtýldýðýnda, suyun içerine atýlan kâðýt parçacýklarýnýn hareketlenmesi B) Ýçine kum atýlan suyun kaþýkla karýþtýrýlýrken kum taneciklerinin hareketlenmesi C) Masanýn üzerindeki tebeþir tozlarýnýn üflendiðinde hareketlenmesi D) Hoparlör üzerine konulan tebeþir tozlarýnýn müziðin etkisiyle hareketlenmesi Þekildeki bakýr tel bir ucundan ýsýtýlýyor. Kýsa bir süre sonra telin diðer ucundaki mumun eriyip düþtüðü gözleniyor. Buna göre; I. Bakýr telin bir ucundan diðer ucuna ýsý iletim yoluyla yayýlmýþtýr. II. Bakýr telin boyu arttýrýlýrsa mum daha geç sürede eriyip düþer. III. Bakýr tel ýsýyý iletir. Yukarýdaki ifadelerden hangileri doðrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 309

6 Madde ve Isý Test Sýcaklýklarý 60 C ve 20 C olan K ve L cisimleri temas ettirildiðinde, 60 C I. K dan L ye ýsý geçiþi olur. II. L den K ya ýsý geçiþi olur. III. Son durumda K ve L nin sýcaklýklarý ayný olur. Yukarýdakilerden hangileri doðru olur? (Isý alýþveriþi yalnýz cisimler arasýnda oluyor.) A) Yalnýz II B) I ve II C) I ve III D) II ve III K 20 C L 15. I. Yanan bir sobanýn yakýnýnda tutulan ipliðin sallanmasý II. Yanmakta olan kalorifer peteklerinin üzerindeki tül perdenin sallanmasý III. Çalýþmakta olan vantilatörün önündeki kitabýn sayfalarýnýn açýlmasý Can, ýsýnan hava taneciklerinin hýzlandýðýný gösteren bir deney yapmak istemektedir. Can, yukarýda verilenlerden hangisini bu deney için kullanamaz? A) Yalnýz I B) Yalnýz III C) I ve II D) II ve III 13. Termoslarýn iç yüzeylerinin ayna gibi parlak yapýlmasýnýn nedeni I. Ýçteki ýsýnýn dýþarýya kaçmasýný engellemektir. 16. Tahta çubuk Bakýr çubuk II. Maddeyi daha iyi görebilmektir. III. Maddenin rengini ayýrt etmektir. Yukarýdaki ifadelerin hangisinde doðru olarak verilmiþtir? A) Yalnýz I B) Yalnýz III C) I ve II D) II ve III sývý Isýtýcý Hüseyin, ýsýtýcýyla ýsýtýlan kap içindeki sývýya sað eliyle bir ucundan tuttuðu tahta çubuðun, sol eliyle tuttuðu bakýr çubuðun uçlarýný daldýrýyor. Sol elinin sað eline göre daha önce yandýðýný hissediyor. Buna göre; 14. Isý kaybýný en aza indirerek enerji tasarrufu saðlamak için binalarda ýsý yalýtýmý yapýlýr. Aþaðýda verilenlerden hangisi bu amaçla kullanýlan bir madde deðildir? A) Köpük B) Cam elyafý C) Ahþap D) Alüminyum I. Bakýr, tahtaya göre ýsýyý daha iyi iletir. II. Katýlar iyi bir iletkendir. III. Tahta, bakýra göre ýsýyý daha iyi iletir. Yukarýdaki ifadelerden hangileri doðrudur? (Çubuklarýn boylarý ve kalýnlýklarý aynýdýr.) A) Yalnýz I B) Yalnýz II C) I ve III D) II ve III 310

7 Madde ve Isý Test Soðuk bir havada önce demir sonra tahta bir banka oturduðumuzda demir bankýn tahta banka göre daha soðuk olduðunu hissederiz. Bu durumun nedeni aþaðýdakilerden hangisinde doðru olarak verilmiþtir? A) Demirin, tahtaya göre daha sert olmasý B) Demirin renginin daha koyu olmasý C) Demirin, tahtaya göre daha parlak olmasý D) Demirin ýsý iletkenliðinin tahtanýnkinden yüksek olmasý 19. Bakýr bir teli elimizle tutup telin diðer ucunu mum alevinde beklettiðimizde elimizin yanmasý, ýsýnýn hangi yolla yayýldýðýna örnektir? A) Taþýma B) Ýletim C) Iþýma D) Konveksiyon 18. K L M N 20. olabilir Madde olabilir Ýletken Yalýtkan Þekildeki ayný boy ve ayný kalýnlýktaki K, L, M ve N çubuklarý, özdeþ ýsýtýcýlarla ayný anda ýsýtýlmaya baþlandýðýnda çubuklarýn uçlarýndaki eþit kütleli mumlarýn eriyip düþme süreleri arasýndaki iliþki t K > t M > t L > t N oluyor. Buna göre K, L, M ve N çubuklarýndan hangisi ýsýyý en iyi iletir? iletir iletmez? Þekildeki kavram haritasýnda (?) soru iþareti yerine ne yazýlmalýdýr? A) Ýletim B) Isý C) Molekül D) Iþýma A) K B) L C) M D) N 311

8 YANITLAR Yanýt 1: Katý maddeler ýsýyý sývý maddelerden, sývý maddeler ise gaz maddelerden daha iyi iletilir. Buna göre bakýr tel katý madde olduðundan ýsýyý en iyi ileten madde; oksijen gazý gaz madde olduðundan ýsýyý en az ileten maddedir. Doðru sýralama bakýr tel - su - oksijen gazý þeklindedir. Yanýt A dýr. Yanýt 2: Iþýma ve konveksiyon ýsýnýn yayýlma yollarýdýr. Yanýt A dýr. Yanýt 3: Madde ýsý aldýkça maddeyi oluþturan taneciklerin hareketi hýzlanýr. (I. ifade doðru) Isýnýn iletim yoluyla yayýlmasý sadece katý maddelerde olur. (II. ifade doðru) Geceleri yeryüzünün soðumasý ýþýma yoluyla olur. Çünkü toprak atmosfere göre daha sýcaktýr. (III. ifade doðru) Yanýt D dir. Yanýt 4: Konveksiyon yolu ile ýsý aktarýmý, katý maddelerde deðil sývý ve gaz maddelerde olmaktadýr. (I. ifade yanlýþ) Sýcaklýklarý farklý iki madde birbirine temas ederse aralarýnda ýsý alýþveriþi olur. Sýcak madde soðurken soðuk madde ýsýnýr. Isý alýþveriþi iki maddenin sýcaklýklarý eþitlenene kadar devam eder. (II. ifade doðru) Sýcak bir madde kendinden soðuk bir ortamda bulunursa çevresine ýsý yayar. Bu olay, ortamla sýcak maddenin sýcaklýðý eþit olana kadar devam eder. (III. ifade doðru) Yanýt C dir. Yanýt 5: Elimizle tuttuðumuz toplu iðnenin diðer ucu ýsýtýldýðýnda bir süre sonra elimizin yanmasý ýsýnýn iletim yoluyla yayýlmasýna örnektir. Yanmakta olan ocaðýn üzerinde bulunan tencere içindeki suyun kaynamasý ve yanmakta olan kalorifer petekleri sayesinde odanýn ýsýnmasý ýsýnýn konveksiyon yolu ile yayýlmasýna örnektir. Soðuk ve güneþli bir günde güneþte 312 Yanýt 6: duran bir arabanýn camýnýn soðuk olduðu hâlde içinin daha sýcak olmasý ýsýnýn ýþýma yoluyla yayýlmasýna örnektir. Yanýt C dir. Demir, bakýr gibi metaller iyi bir ýsý iletkeni tahta ve plastik maddeler ise ýsý yalýtkanýdýr. (A seçeneði doðrudur.) Bazý maddelerde ýsý akýþýný yavaþlatmak için havasý boþaltýlmýþ yalýtým malzemeleri kullanýlýr. Bu boþluklar vakum olarak adlandýrýlýr. Çift cam ve termoslarda vakum özelliðinden yararlanýlýr. (B seçeneði doðrudur.) Tanecikten taneciðe ýsý aktarýmý iletim yoluyla olur. (C seçeneði doðrudur.) Sýcaklýðý artýrýlan maddelerin tanecikleri daha yavaþ deðil daha hýzlý hareket eder. (D seçeneði yanlýþtýr.) Yanýt D dir. Yanýt 7: Koyu renkli yüzeyler ýþýnlarýn çoðunu soðurur, açýk renkli giysiler ýþýlarýn çoðunu yansýtýr. Buna göre, eþit süre sonunda siyah renkli duvarýn sýcaklýðý daha yüksek olacaktýr. Yanýt C dir. Yanýt 8: Plastik, köpük, taþ yünü ve cam yünü ýsý yalýtým malzemelerinden olduðu hâlde alüminyum ýsý yalýtým malzemelerinden biri deðildir. Yanýt C dir. Yanýt 9: Bir maddenin sýcaklýðý arttýrýldýðýnda madde ýsýnýr ve ýsýnan maddenin molekülleri hýzlanýr. Bunu gözlemlemek için su dolu bir kap ýsýtýldýðýnda, suyun içersindeki kâðýt parçalarýnýn hareketini gözlemlemek gerekir. Ýçine kum atýlan suyun kaþýkla karýþtýrýlýrken kum taneciklerinin hareketi itme kuvvetine örnektir. Masa üzerindeki tebeþir tozlarý üflendiðindeki hareket, havanýn etkisiyledir. Hoparlör üzerine konulan tebeþir tozlarýnýn müziðin etkisiyle hareketlenmesine etken ise sestir. Yanýt, A'dýr.

9 Yanýt 10: Isýyý iyi iletmeyen katýlara, ýsý yalýtkaný denir. Alüminyum ve bakýr ýsýyý iyi ileten ýsý iletkenleri, plastik ise ýsýyý iyi iletmeyen yani ýsý yalýtkanlarýna örnektir. Yanýt C'dir. Yanýt 11: Bakýr tel bir ucundan ýsýtýldýðýnda ýsý, tel üzerinde tanecikler aracýlýðý ile taþýnarak telin diðer ucundaki mumu ýsýtýr ve mum eriyerek düþer. Bu þekilde ýsýnýn katýlarda yayýlmasýna ýsýnýn iletim yoluyla yayýlmasý denir. (I. ifade doðru) Bakýr telin boyu arttýrýlýrsa ýsýnýn, telin bir ucundan diðer ucuna gitme süresi uzayacak ve mum daha geç sürede eriyip düþecektir. (II. ifade doðru) Bir ucundan ýsýtýlan bakýr telin diðer ucundaki mum bir süre sonra eriyip düþtüðüne göre bakýr tel ýsý iletkenidir. (III. ifade doðru) Yanýt D dir. Yanýt 12: Sýcaklýklarý farklý K ve L cisimleri temas ettirildiðinde aralarýnda ýsý alýþveriþi olur. Sýcaklýðý büyük olan cisimden sýcaklýðý küçük olan cisme doðru ýsý akar. Bu olay cisimlerin sýcaklýklarý ayný oluncaya kadar devam eder. Buna göre sýcaklýðý 60 o C olan K cisminden sýcaklýðý 20 o C olan L cismine doðru ýsý geçiþi olur. (I. ifade doðru, II. ifade yanlýþ) Son durumda K ve L nin sýcaklýklarý ayný olunca ýsý alýþveriþi biter. (III. ifade doðru) Yanýt C'dir. Yanýt 13: Termoslarýn iç yüzeylerinin ayna gibi parlak yapýlmasýnýn nedeni içteki ýsýnýn dýþarýya kaçmasýný engellemektir. Yansýtan renksiz yüzeyler ýþýnlarý tutmadýklarý için ýsýnmazlar. (I. ifade doðru) Maddelerin iç yüzeylerinin parlak yapýlmasýnýn nedeni maddeyi daha iyi görebilmek ve rengini ayýrt etmek deðildir. (II ve III. ifadeler yanlýþ.) Yanýt A'dýr. Yanýt 14: Isý kaybý en aza indirilerek enerji tasarrufu saðlanýr. Bunun için binalarda köpük, cam elyafý ve ahþap malzemeler kullanýlýr. Alüminyum ise ýsý iletkeni olduðundan ýsý yalýtýmý amacýyla kullanýlan bir malzeme deðildir. Yanýt D'dir. Yanýt 15: Yanan bir sobanýn yakýnýnda tutulan ipliðin sallanmasý ve yanmakta olan kalorifer peteklerinin üzerindeki perdenin sallanmasý, ýsýnan hava taneciklerinin hýzlandýðýný gösterir. Çalýþmakta olan vantilatörün önündeki kitabýn sayfalarýnýn açýlmasý Can ýn deneyine örnek olarak gösterilemez. Yalnýz B dir. Yanýt 16: Sorudaki deneyden bakýrýn tahtaya göre ýsýyý daha iyi ilettiði anlaþýlýr. Yanýt B dir. Yanýt 17: Soðuk bir havada önce demir sonra tahta bir banka oturulduðunda demir bankýn tahta banktan daha soðuk olduðunun hissedilmesi, demirin ýsý iletkenliðinin tahtanýnkinden daha yüksek olmasý ile ilgilidir. Yanýt D dir. Yanýt 18: Sorudaki eþit kütleli mumlarýn eriyip düþme süreleri arasýndaki iliþki t K > t M > t L > t N olduðuna göre ilk önce N çubuðundaki mum, en son ise K çubuðundaki mum eriyip düþmüþtür. N çubuðundaki mum ilk önce düþtüðüne göre N çubuðu ýsýyý en iyi iletir. Yanýt D dir. Yanýt 19: Bakýr bir teli elimizle tutup telin diðer ucunu mum alevinde beklettiðimizde elimizin yanmasý ýsýnýn iletim yoluyla yayýlmasýna örnektir. Yanýt B dir. Yanýt 20: Sorudaki kavram haritasýnda (?) soru iþareti yerine ýsý yazýlmalýdýr. Yanýt B dir. 313

10 TEST 19 Ünite Sonu Testi 1. Ýyi bir ýsý iletkeni olan bakýr ve alüminyum gibi maddelerde ýsý hangi yolla yayýlýr? A) Ýletim B) Konveksiyon C) Iþýma D) Radyasyon 2. Ahmet'in odasýnýn penceresi güney yönüne bakmakta ve güneþ ýþýðý almaktadýr. Hava sýcaklýðýnýn sýfýrýn altýna düþtüðü güneþli bir günde bile Ahmet, odasýnýn kalorifer peteklerini açmadýðý hâlde odasýnýn yeterince sýcak olduðunu söylüyor. Buna göre Ahmet'in odasýnýn ýsýnmasý ýsýnýn hangi yolla yayýldýðýna örnektir? A) Ýletim B) Iþýma C) Konveksiyon D) Taþýma 4. Þekildeki kaptaki su alttan ýsýtýldýðýnda önce alttaki su ýsýnýr. Isýnan suyun yoðunluðu azalýr, su yukarýya doðru hareket eder. Yukarýdaki su soðuk olduðu için yoðunluðu bü- Isýtýcý yük olan su aþaðýya iner ve kaptaki suyun tamamý ýsýnýr. Suyun bu þekilde ýsýnmasý ýsýnýn hangi yolla yayýlmasýna örnektir? A) Iþýma B) Radyasyon C) Ýletim D) Konveksiyon 5. Aþaðýdakilerden hangisi diðerlerine göre ýsýyý daha iyi iletmez? A) Bakýr B) Alüminyum C) Demir D) Cam yünü 6. 2 l l K L 3 l M 3. Kýþýn genelde koyu renkli giysiler giyilmesinin nedeni hangi seçenekte doðru olarak verilmiþtir? A) Koyu renkli giysilerin insaný daha güzel göstermesi B) Koyu renkli giysilerin daha ucuz olmasý C) Koyu renkli giysilerin güneþ ýþýðýný soðurarak daha sýcak tutmasý D) Koyu renkli giysilerin güneþ ýþýðýný yansýtmasý Ayný maddeden yapýlmýþ, kalýnlýklarý ayný, uzunluklarý 2 l, l ve 3 l olan iletken K, L ve M tellerinin uçlarýna eþit kütleli mumlar yapýþtýrýlýp teller diðer uçlarýndan ayný anda ýsýtýlmaya baþlanýyor. Buna göre tellerdeki mumlarýn eriyip düþme süreleri en kýsa olandan en uzun olana doðru sýralanýþý hangi seçenekte verilmiþtir? A) K, L, M B) L, K, M C) M, L, K D) L, M, K 314

11 Ünite Sonu Testi Test Aþaðýdakilerden hangisi iyi bir ýsý iletkenidir? A) Cam yünü B) Bakýr tel C) Plastik köpük D) Tahta masa 11. Yanmakta olan þömine ateþine tutulan maþanýn elimizle tuttuðumuz ucunun ýsýnmasý ýsýnýn hangi yolla yayýldýðýna örnektir? A) Konveksiyon B) Ýletim C) Iþýma D) Genleþme 8. I II III Yukarýda üç farklý hâlde bulunan üç maddenin tanecik modelleri verilmiþtir. Bu maddelerin ýsýyý hýzlý iletenden yavaþ iletene doðru sýralamasý hangi seçenekte doðru verilmiþtir? A) I II III B) II III I C) I III II D) III II I 12. Dünya üzerinde gece ile gündüz arasýndaki sýcaklýk farký Ay'a göre azdýr. Bunun nedeni aþaðýdakilerden hangisidir? A) Dünya'da atmosferin olmasý, Ay'da olmamasý B) Dünya'ya göre Ay'ýn Güneþ'e daha yakýn olmasý C) Dünya'nýn Güneþ çevresinde, Ay'ýn Dünya çevresinde dolanmasý D) Ay'ýn kütlesinin Dünya'nýn kütlesinden daha küçük olmasý 9. Aþaðýda verilen maddeler ýsý iletkeni ve yalýtkaný olarak eþleþtirilmiþtir. Hangi seçenekte verilen eþleþtirme yanlýþtýr? A) Demir Isý iletkeni B) Asbest Isý yalýtkaný C) Plastik Isý iletkeni D) Cam yünü Isý yalýtkaný 13. Aþaðýdakilerden hangisi ýsý yalýtýmý saðlamaz? A) Pencerelerin çift camlý olmasý B) Duvarlarda ve çatýda cam yünü ve köpük kullanýlmasý C) Zeminlerin tahtadan yapýlmasý D) Kapý ve pencere çerçevelerinin büyük ve demirden yapýlmasý 10. Aþaðýdaki seçeneklerin hangisi ýsýnýn iletim yoluyla yayýlmasýna örnektir? A) Güneþ ýþýnlarýnýn Dünya ya ulaþmasý B) Þöminede yayýlan ýþýnlarýn odayý ýsýtmasý C) Evlerimizdeki aydýnlatma araçlarýnýn çevrelerine ýsý yaymasý D) Sýcak çayýn içindeki çay kaþýðýnýn ýsýnmasý 14. I. Tahta kaþýk II. Plastik kaþýk III. Çelik kaþýk Tencere içindeki yemeði karýþtýrýrken elimizin yanmamasý için yukarýdaki kaþýklardan hangisini kullanmak doðru olur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 315

12 Ünite Sonu Testi Test Su Buz 18. Aþaðýda renkleri görülen kaplarda eþit sýcaklýkta ayný miktarda su vardýr. Kaplar güneþ ýþýðý olan bir yere býrakýlýp içersine özdeþ buz parçalarý atýlýrsa hangi kaptaki buz parçasý daha önce erir? A) B) Oda sýcaklýðýnda içerisinde su bulunan bardaða buz atýlýp bir süre bekleniyor. Bu süre içinde; I. Buz suya ýsý verir. II. Suyun sýcaklýðý azalýr. III. Buzun sýcaklýðý artar. Yukarýdaki ifadelerden hangileri doðrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III C) D) 16. Aþaðýdakilerden hangisi ýsý yalýtýmý ile ilgili deðildir? A) Evlerin dýþ duvarlarýnýn plastik köpük ile kaplanmasý B) Tesisat borularýnýn cam yünü ile kaplanmasý C) Pencerelerde çift cam kullanýlmasý D) Evlere çatý katý yapýlmasý 17. Ýç içe geçmiþ þekildeki K ve L kaplarýndan L kabýnýn L içinde sýcak çay bulunmaktadýr. L kabýnýn içindeki sýcak çayýn daha geç soðumasý için kaplar arasý; Sýcak çay I. Taþ yünü II. Cam yünü III. Demir tozu Yukarýdakilerden hangileri ile doldurulmalýdýr? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III K 19. Ahmet kýþýn üþümemek için kalýn bir battaniye yerine iki tane ince battaniyeyi üzerine örtüp uyumaktadýr. Bunun nedeni hangi seçenekte doðru olarak verilmiþtir? A) Ýki ince battaniye arasýndaki havanýn ýsý yalýtýmý saðlamasý B) Kalýn battaniyenin pahalý olmasý C) Ýki ince battaniyenin kalýn battaniyeden daha yumuþak olmasý D) Ýki ince battaniyenin kalýn battaniyeden daha hafif olmasý 20. Aþaðýdakilerden hangisi ýsý yalýtým malzemelerinden deðildir? A) Silikon yönü B) Bakýr C) Asbest D) Plastik köpük 316

13 YANITLAR Yanýt 1: Ýyi bir ýsý iletkeni olan bakýr ve alüminyum gibi maddelerde ýsý iletim yoluyla yayýlýr. Yanýt A dýr. Yanýt 2: Ahmet in odasýnýn yeterince sýcak olmasý, ýsýnýn ýþýma yoluyla yayýlmasýna örnektir. Yanýt B dir. Yanýt 8: Katý maddelerin tanecikleri arasýndaki boþluk en az, gaz maddelerin tanecikleri arasýndaki boþluk ise en fazladýr. Buna göre III numaralý modelle gösterilen madde katý, II numaralý modelle gösterilen madde sývý, I numaralý modelle gösterilen madde gazdýr. Isýyý en hýzlý katý maddeler, en yavaþ gaz maddeler ilettiðinden verilen maddelerin ýsýyý en hýzlý iletenden en yavaþ iletene doðru sýralamasý III II I þeklindedir. Yanýt D dir. Yanýt 3: Kýþýn koyu renkli giysiler giyilmesinin nedeni koyu renkli giysilerin güneþ ýþýðýný soðurarak daha sýcak tutmasýdýr. Yanýt C dir. Yanýt 9: Demir ýsý iletkenlerine, asbest, cam yünü ve plastik ýsý yalýtkanlarýna örnektir. Yanýt C dir. Yanýt 4: Soruda anlatýlan ýsýnma þekli konveksiyon yolu ile ýsýnmadýr. Yanýt D dir. Yanýt 5: Demir, bakýr ve alüminyum iyi birer ýsý iletkenidir. Cam yünü ise ýsý yalýtkaný olduðundan ýsýyý iyi iletmez. Yanýt D dir. Yanýt 6: Isý, boyu en uzun olan M telinde telin bir ucundan diðer ucuna daha geç sürede iletilecek ve en geç M telindeki mum düþecektir. En kýsa olan L telinde ise ýsý telin bir ucundan diðer ucuna en erken sürede iletilecek ve L telindeki mum ilk önce düþecektir. Buna göre sýralama L, K, M olacaktýr. Yanýt B dir. Yanýt 10: Güneþ ýþýnlarýnýn Dünya da ulaþmasý, þöminede yayýlan ýþýnlarýn odayý ýsýtmasý ve evlerimizdeki aydýnlatma araçlarýnýn çevrelerine ýsý yaymasý, ýsýnýn ýþýma yoluyla yayýlmasýna örnektir. Sýcak çayýn içindeki çay kaþýðýnýn ýsýnmasý, ýsýnýn iletim yoluyla yayýlmasýna örnektir. Yanýt D dir. Yanýt 11: Yanmakta olan þömine ateþine tutulan maþanýn elimizle tuttuðumuz ucunun ýsýnmasý ýsýnýn iletim yoluyla yayýlmasýna örnektir. Yanýt B dir. Yanýt 12: Dünya üzerinde gece ile gündüz arasýndaki sýcaklýk farkýnýn Ay a göre az olmasýnýn nedeni Dünya nýn atmosferinin olmasý, Ay ýn atmoserinin olmamasýdýr. Yanýt A dýr. Yanýt 7: Bakýr tel iyi bir ýsý iletkenidir. Yanýt B dir. Yanýt 13: Kapý ve pencere çerçevelerinin büyük ve demirden yapýlmasý ýsý yalýtýmý saðlamaz. Yanýt D dir. 317

14 Yanýt 14: Tencere içindeki yemeði karýþtýrýrken elimizin yanmamasý için ýsý yalýtkaný olan tahta veya plastik kaþýklarýn kullanýlmasý doðru olur. Yanýt A dýr. Yanýt 19: Kýþýn Ahmet in üþümemek için iki ince battaniyeyi örtmesinin nedeni iki ince battaniye arasýndaki havanýn ýsý yalýtýmý saðlayýp Ahmet in üþümesini engellemesidir. Yanýt A dýr. Yanýt 15: Oda sýcaklýðýnda içerisinde su bulunan bir bardaða buz atýlýp yeterince beklenirse buz zamanla eriyecektir. Bunun nedeni buzun sudan ýsý almasýdýr. Buz, sudan ýsý aldýðýndan suyun sýcaklýðý azalacak buzun sýcaklýðý artacaktýr. Yanýt C dir. Yanýt 20: Silikon yünü, asbest ve plastik köpük ýsý yalýtým malzemelerinden olduðu hâlde bakýr deðildir. Yanýt B dir. Yanýt 16: Evlerin dýþ duvarlarýnýn plastik köpük, tesisat borularýnýn cam yünü ile kaplanmasý ve pencerelerde çift cam kullanýlmasý ýsý yalýtýmý ile ilgilidir. Evlere çatý katý yapýlmasýnýn ise ise ýsý yalýtýmýyla bir ilgisi yoktur. Yanýt D dir. Yanýt 17: L kabýnýn içindeki sýcak çayýn daha geç soðumasý için kaplar arasý taþ yünü veya cam yünü ile doldurulabilir. Yanýt A dýr. Yanýt 18: Koyu renkli yüzeyler ýþýðý soðurur, açýk renkli yüzeyler ise ýþýðý yansýtýr. Buna göre baþlangýçta içinde eþit sýcaklýkta ayný miktarda su bulunan kaplar güneþ ýþýðý alan bir yere býrakýldýðýnda ayný süre sonunda siyah renge sahip kabýn sýcaklýðý daha fazla olacak ve bu kaba atýlan buz daha önce eriyecektir. Yanýt C dir. 318