ISSN: El-Cezerî Fen ve Mühendislik Dergisi Cilt: 3, No: 1, 2016 (1-8)

Transkript

1 ISSN: El-Cezerî Fen ve Mühendislik Dergisi Cilt: 3, No: 1, 2016 (1-8) El-Cezerî Journal of Science and Engineering Vol: 3, No: 1, 2016 (1-8) ECJSE Makale / Research Paper Geyik Elması (Malus trilobata C.K. Schneid.) nın Etnobotanik Özellikleri ve Fidan Üretimi Mustafa YILMAZ 1, Mehmet Can YÜKSEL 2 1 Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16330, Bursa/TÜRKİYE, mustafa.yilmaz@btu.edu.tr 2 Mersin Fidanlık Müdürü, Mersin Orman Bölge Müdürlüğü, Mersin, mehmetcyuksel@hotmail.com Accepted/Kabul: Özet: Malus trilobata (Poir.) [Geyik elması], [Rosaceae (Gülgiller)] ülkemizdeki yabanıl meyveli nadir ağaçlardan biridir. Tek veya küçük gruplar halinde yayılış gösterir ve yayılışının büyük kısmı Türkiye dedir. Bu çalışmada, geyik elmasının insanlar tarafından kullanımı ile ilgili etnobotanik bilgilerin derlenmesi ve geyik elması fidanı üretim tekniklerinin araştırılması amaçlanmıştır. Yerel halk geyik elmasının yaprak ve meyvesini çeşitli işlemler yaparak sağlık ve genel kullanım amaçlı olarak tüketmektedirler. Ayrıca fidanlarının üzerine elma aşılanmaktadır. Fidan üretimi, Tarsus-Karabucak Fidanlığı (10 m), Mut-Karaekşi Fidanlığı (400 m) ve Mut-Darısekisi Fidanlığı (1200 m) nda yapılmıştır. İlkbaharda ekilecek olan tohumlar 8-10 hafta soğuk-ıslak katlama işleminden sonra ekilmelidir. Üç fidanlıkta 1 yaşındaki fidanlarda yapılan ölçümlerde ortalama en uzun boy 23,8 cm (Karabucak) ve en kalın kök boğazı çapı 4,7 mm (Darısekisi) olarak ölçülmüştür. Anahtar Kelimeler: Geyik elması, Malus trilobata, Mersin, etnobotanik Ethnobotanical Uses and the Seedling Propagation of Deer Apple (Malus trilobata C.K. Schneid) Abstract: Malus trilobata (Poir.) [Deer apple], [Rosaceae] is one of the rare wild fruit trees in Turkey. It is distributed individually or in small groups and most of the natural distribution occurs in Turkey. In this study, two main objectives were aimed to collect the ethnobotanical information about the species from the local people and to propagate the species from the seeds. The leaves and fruit of deer apple were used and consumed by local people for health and other different purposes. The seedlings were produced in Tarsus- Karabucak Forest Nursery (10 m), Mut-Karaekşi Forest Nursery (400 m), and Mut-Darısekisi Forest Nursery (1200 m). Average height and root collar diameter of seedlings were 23.8 cm (Karabucak) and 4.7 mm (Darısekisi), respectively. Keywords: Deer apple, Malus trilobata, Mersin, ethnobotany 1. Giriş Türkiye, yabanıl meyveli ağaç türleri bakımından oldukça zengindir. Yabani meyveler, küçük alanlarda ve az miktarda bulundukları için özellikle önem taşırlar. Bunların bir kısmı günümüzde belirli amaçlarla kullanılmakla birlikte, çoğununun önemi ve değeri yeterince bilinmemektedir. Yabani meyveler, çok sayıda yaban hayvanlarının ana besin kaynaklarını ve barınma ortamlarını Bu makaleye atıf yapmak için Yılmaz, M., Yüksel, M.C., Geyik Elması (Malus trilobata C.K. Schneid.) nın Etnobotanik Özellikleri ve Fidan Üretimi El-Cezerî Fen ve Mühendislik Dergisi 2016, 3(1); 1-8. How to cite this article Yılmaz, M., Yüksel, M.C., Ethnobotanical Uses and the Seedling Propagation of Deer Apple (Malus trilobata C.K. Schneid) El-Cezerî Journal of Science and Engineering, 2016, 3(1); 1-8.

2 ECJSE 2016 (1) 1-8 Geyik Elması (Malus trilobata C.K. Schneid.) nın Etnobotanik oluşturur. Ayrıca iğne yapraklı ve diğer yapraklı türlerle karışıma girerek karışık ormanların oluşturulmasına katkıda bulunurlar. Yabanıl meyveli ağaç türleri, geçmiş dönemlerde önemli zararlar görmüştür. Son yıllarda, bu türlerin biyolojik çeşitlilik, yaban hayatı, orman restorasyonu ve odun dışı ürün olarak önemi anlaşılmaya başlamış ve bu bitkiler üzerine çalışmalar çoğalmıştır [1]. Bu türlerin korunmaları, kayıt altına alınmaları ve doğal populasyonlarının restore edilmesi, orman ekosistemi için büyük önem arz etmektedir [2]. Geyik elması, Malus trilobata (Poir.) [Rosaceae (Gülgiller)], ülkemizde doğal olarak bulunan ve tek ağaç veya küçük gruplar halinde nadir olarak bulunan yabani meyvelerden birisidir. Malus trilobata (Poir.) Rosaceae (Gülgiller) familyası üyesidir. İlk kez 1810 yılında Poiret tarafından Crataegus trilobata Poiret olarak tanımlanmıştır yılında Romoer tarafından Eriolobus trilobatus (Poir.) adıyla monotipik bir cins haline getirilmiştir [3]. Günümüzde Malus trilobata adıyla kabul edilmektedir. M. trilobata dünyada sadece Akdeniz havzasında doğal olarak bulunur. Yunanistan, Bulgaristan, Türkiye, Filistin, Lübnan ve İsrail de bulunmaktadır [3; 4; 5]. Türkiye de Akdeniz, Ege ve İç Anadolu bölgelerinde doğal olarak yayılış gösterir [3; 6]. Geyik elması Doğu Akdeniz Bölgesinde At Elması, Geyik Elması ve Geyicek, Batı Akdeniz ve Ege Bölgelerinde ise sadece Geyik Elması adıyla tanınmaktadır. Geyik elması bireyleri özellikle son yüzyılda çok azalmıştır. Türün yayılış gösterdiği hemen her yörede yakacak amaçlı kesildiğinden dolayı çok tahrip edildiği gözlemlenmiştir. Yerel halk türün meyvelerinden istifade ettiği için tarla içlerinde genellikle bir tekini bırakmaktadır. Geyik elması gibi yabanıl meyveli türlerin fidan üretim tekniklerinin bilinmesi ve üretilen fidanlarla zarar gören populasyonların restorasyonu önemlidir. Etnobotanik olarak ifade edilen bitki-insan ilişkileri son dönemde oldukça üzerinde durulan bir çalışma alanı olmuştur. Etnobotaniğin ortaya çıkışında, çeşitli hastalıkların tedavi edilmesi amacıyla binlerce yıldan beri tıbbi bitkilerin kullanılması büyük rol oynamıştır [7]. Bu araştırma, geyik elmasının yerel halk tarafından değerlendirilmesine dair bilgilerin derlenmesi ile önemli bir boşluğu doldurmaktadır. Bu çalışmada, geyik elmasının insanlar tarafından kullanımı ile ilgili etnobotanik bilgilerin derlenmesi ve türün fidan üretim tekniğinin araştırılması amaçlanmıştır. Ayrıca türün korunması ve yaygınlaştırılması ile ilgili önerilerde bulunulmuştur. 2. Materyal ve Yöntem Geyik Elmasının Etnobotanik Özelliklerinin Belirlenmesi Geyik elması ile ilgili etnobotanik bilgileri derlemek amacıyla, Mersin de geyik elmasının tespit edildiği Anamur, Bozyazı, Erdemli, Gülnar, Mut ve Silifke ilçelerinde türün bulunduğu yerlerdeki yerel halk ile görüşülmüştür. Bu görüşmelerde türün meyvelerinin nasıl değerlendirildiği, hangi amaçlar için tüketildiği, ticari değeri ve fidanların kullanımı kaydedilmiştir. Elde edilen veriler meyvelerin tüketimi, meyvelerin hastalıklara karşı kullanımı ve genç geyik elması bireylerinin meyve ağaçlarına (elma) altlık olarak kullanımı olmak üzere üç başlık altında toplanmıştır. 2

3 Yılmaz, M., Yüksel, M.C., ECJSE 2016 (1) 1-8 Geyik Elması Fidanlarının Üretimi Fidan üretimi üç farklı Orman Fidanlığında gerçekleştirilmiştir. Tarsus-Karabucak Orman Fidanlığı: Fidanlık Tarsus ilçe merkezine 10 km mesafede olup, denizden yüksekliği 10 m dir. Fidanlıkta ortalama sıcaklık 19,2 o C ve sıcaklığın 10 o C ın üzerinde olduğu gün sayısı 332,5 dir. Mut-Karaekşi Orman Fidanlığı: Fidanlık Mut ilçe merkezine 10 km mesafededir ve ortalama rakımı 400 m dir. Ortalama sıcaklık 18,1 o C, sıcaklığın 10 o C nin üzerinde olduğu gün sayısı ise 279,8 dir. Mut-Darısekisi Orman Fidanlığı: Fidanlık Mut ilçe merkezine 20 km mesafede olup, denizden ortalama yüksekliği 1200 m dir. Geyik elması tohumları Gülnar ilçesi, Kuskan beldesi, Gülnar yolu çıkışı mevkisinden Kasım (2010) ayında toplanmıştır. Sahanın ortalama rakımı 900 m dir. Geyik elması meyvelerinin etli kısmı uzaklaştırılarak tohumlar ayrılmış ve saf ve temiz hale getirilmiştir. Tohumlar tarihinde, buzdolabında +4 C'de oksijen geçişi olan kapalı kaplar içinde kağıt havlu üzerinde çıplak soğuk ıslak katlamaya alınmıştır. 8 hafta boyunca tohumların nemi sürekli kontrol edilmiş ve gerektiği zamanlarda sprey uygulama ile tohumlara su eklenmiştir. 8 haftalık soğuk katlama süresinin ardından tohumlar tarihinde Tarsus-Karabucak Fidanlığında, tarihinde Mut-Darısekisi ve Mut-Karaekşi Fidanlıklarında ekimi gerçekleştirilmiştir. Fidan harç malzemesi Mut Fidanlığında hazırlanmış ve tüm fidanlıklara buradan sevk edilmiştir. Tüp harcı, 2/4 mineral toprak, 1/4 orman humusu, 1/4 dere mili karışımından meydana gelmiştir. Kapatma materyali olarak ise orman humusu ve dere mili karışımı kullanılmıştır. Tohumlar 8 haftalık katlamanın ardından buzdolabından çıkarılarak üç farklı fidanlıkta (Tarsus-Karabucak, Mut-Karaekşi ve Mut-Darısekisi) 11x22 cm ebatlarındaki polietilen torbalara ekilmiştir. Her bir fidanlıkta 150 adet polietilen torbaya ekim yapılmıştır. Her torbaya 3 4 adet tohum 4 5 mm derinlikte ekilmiştir. Ekimi takip eden günlerde çimlenme gerçekleşip fidecikler toprak yüzeyinde görülünceye dek her gün üst toprak kuru olmayacak şekilde sulama yapılmıştır. Fideciklerin çıkışından sonra 2 3 günde bir ve su açığının olduğu günlerde sulama yapılmıştır. Fidanların Bakımı ve Fidanlar Üzerinde Yapılan Ölçümler: Tohum ekiminden sonra toprağın altında çimlenmenin gerçekleşmesi ve fideciklerin çıkışına kadar toprak nemini kaybetmeyecek şekilde her gün sulanmış, fideciklerin çıkması sonrası ise 3 (üç) günde bir sulanmıştır. Fidanların çıkışından itibaren günde bir ot alma işlemi yapılmış, birden fazla geyik elması fideciğinin bulunduğu torbalarda boy farklılaşmasına bakılarak en iyi birey bırakılarak diğer bireyler torbadan uzaklaştırılmıştır. Bunların dışında fidanlara gübreleme, ilaçlama gibi benzeri bir bakım uygulaması yapılmamıştır. Üç farklı fidanlıkta Mayıs-Aralık ayları arasında, 8 ay boyunca fidanların boy gelişimini tespit etmek amacıyla her ayın ilk haftası 30 adet bireyin boylarının ölçümü yapılmıştır. Vejetasyon dönemi sonunda Aralık ayında her üç fidanlıkta 150 adet fidanın boyları ve kök boğaz çapları ölçülmüştür. 3

4 ECJSE 2016 (1) 1-8 Geyik Elması (Malus trilobata C.K. Schneid.) nın Etnobotanik 3. Bulgular Geyik Elmasının Kullanımı ve Değerlendirilmesi Geyik Elması Meyvesinin Kullanımı Meyve olarak tüketimi: Araştırma alanın da geyik elmasının saptandığı Anamur, Bozyazı, Erdemli, Gülnar, Mut ve Silifke ilçelerinde yerel halk tarafından geyik elmasının olgun meyveleri sofralık meyve olarak tüketilmektedir. Turşu yapımı: Silifke ilçesinde geyik elmasının tam olgunluk döneminde toplanan meyveleri turşu yapımında kullanılmaktadır. Bu kullanım yerel halk tarafından yaygın olmayıp belirli bir grup tarafından yapılan bir uygulamadır (Şekil 1). Şekil 1. Geyik elmasının olgunlaşmış meyveleri (sol) ve Silifke de geyik elması turşusu (sağ). Sirke yapımında kullanımı: Geyik elması Gülnar ilçesinde yerel halk tarafından sirke yapımında kullanılmaktadır. Kak (meyve kurusu) yapımı: Geyik elması meyveleri Gülnar ve Silifke ilçe halkı tarafından kurutularak kak yapılmaktadır. Kurutulan meyveler kış aylarında kuru olarak veya sıcak su içerisine atılarak bitki çayı olarak tüketilmektedir (Şekil 2). Çay yapımı: Silifke ilçesinde geyik elması meyveleri toplanıp satın alıp ihraç yapan kişilerin ifadesine göre yurt dışında bitki çaylarına tat ve aroma vermek üzere karıştırıldığı ifade edilmiştir. Şekil 2. Gülnar-Kuskan beldesinde geyik elması meyvelerinden kak yapılması 4

5 Yılmaz, M., Yüksel, M.C., ECJSE 2016 (1) 1-8 Geyik Elması Meyvelerinin Hastalıklara Karşı Kullanımı Kolesterola karşı kullanımı: Geyik elmasının yeşil yaprakları, Erdemli ilçesi, Sarıkaya köyü halkı tarafından kolesterolün düşürülmesinde kullanılmaktadır. Bu köyde yaprağın hazırlanma aşamaları sırasıyla şöyle yapılmaktadır. Temmuz ayı ortasında toplanan geyik elmasının yeşil yaprakları bez torba içerisinde saklama yerine taşınmaktadır. Daha sonra yapraklar gölgede ve havadar yerde altına bez serilerek kurutulmaktadır. Kuruyan yapraklar bez torba içinde saklanmaktadır. Kullanılmak istendiğinde, bir miktar yaprak ılık su içinde bekletilmekte ve suya renk vermesi ile elde edilen su tüketilmektedir. Nefes darlığına karşı kullanımı: Erdemli ilçesi, Sarıkaya köyü halkı tarafından geyik elması meyvesinin yeşil ve taze olgun meyveleri toplanmakta ve taze olarak tüketilmektedir. Anılan köyde, taze meyve kullanımının nefes darlığına iyi geldiği ifade edilmektedir. Şeker hastalığına karşı kullanımı: Araştırma alanı içerisinde Gülnar ve Silifke ilçelerinde, geyik elmasının olgun meyvelerinin taze tüketilmesi durumunda vücuttaki şekeri düşürdüğüne inanılmaktadır. Tansiyona karşı kullanımı: Gülnar-Kuskan bölgesi ile Silifke ilçesinde geyik elmasının yüksek tansiyonu düşürmek için kullanıldığı ifade edilmiştir. Meyve Ağaçlarına Altlık Olarak Kullanımı Doğal geyik elması bireyleri, yayılış gösterdiği yerlerde sofralık elma çeşitleri için altlık olarak kullanılmaktadır. Uygulamaya daha çok Silifke ilçesinde rastlanmaktadır (Şekil 3). Şekil 3. Geyik elması fidanlarının elma ağaçları için altlık olarak kullanımı, Silifke. Geyik Elması Fidan Üretimi Ölçümlere göre Tarsus-Karabucak fidanlığında yetiştirilen fidanların mayıs ayında 4,0 cm boynunda iken aralık ayında bunun 23,8 cm e ulaştığı tespit edilmiştir (Şekil 4; 5). Mut-Darısekisi Orman Fidanlığı nda geyik elması fidanlarının ortalama boyları Mayıs ayında 3,3 cm, Aralık ayında ise 20,7 cm olarak ölçülmüştür. 5

6 ECJSE 2016 (1) 1-8 Geyik Elması (Malus trilobata C.K. Schneid.) nın Etnobotanik Şekil 4. Genç fidecikler ve yaklaşık bir yaşındaki fidanlar, Tarsus Şekil 5. Geyik elması fidanlarının fidanlıklara göre boy gelişim eğrisi Geyik elması fidanlarının gelişiminin takip edildiği bir diğer fidanlık Mut-Karaekşi Orman Fidanlığı nda ise geyik elması fidanlarının ortalama boyları Mayıs ayında 6,2 cm iken Aralık ayında 17,9 cm ye ulaşmıştır. Geyik elması fidanlarının kök boğazı çapları ortalaması Karabucak Fidanlığında 4,1 mm, Karaekşi 3,5 mm ve Darısekisi Fidanlığında 4,7 mm olarak belirlenmiştir. 4. Tartışma ve Sonuç Ülkemizde doğal olarak bulunan ve tek ağaç veya küçük gruplar halinde nadir olarak bulunan yabanıl meyveli ağaçlardan birisi de geyik elması (Malus trilobata) dır. Bu türün bireyleri ziraat arazilerinde daha yaygındır ve yakın zamana kadar ihmal edilmiştir. Mersin yöresindeki gen kaynaklarının araştırıldığı bir çalışmada [8], iki yıllık süre içinde yörede 1221 adet doğal birey tespit edilmiştir. Bu bireyler Mersin in özellikle batı tarafındaki ilçelerde yer almaktadır. Geyik elmasının ekşi ve 2 3 cm çapa sahip olan meyveleri, önceleri elma yeşili, olgunlaşmaya başladığı sonbaharda ise sarımtırak esmer renk almaktadır [9]. Meyveleri başta kuşlar olmak üzere yaban hayvanları için iyi bir besin kaynağıdır. Mersin yöresinde, yerel halk geyik elmasının yaprak ve meyvelerini çeşitli işlemler yaparak sağlık ve genel kullanım amaçlı tüketmektedir. Sağlık alanında kolesterol ve tansiyonun düşürülmesi, nefes darlığı ve şeker hastalığı için kullanılmaktadır. Diğer yandan meyvelerinden turşu, sirke, kak 6

7 Yılmaz, M., Yüksel, M.C., ECJSE 2016 (1) 1-8 (hoşaf) ve çay yapımında ve normal sofralık meyve olarak yararlanılmaktadır. Bunların dışında bu türün doğal fertlerine aşılama yapılarak kültüre edilmiş elma çeşitleri için altlık olarak değerlendirilmektedir. Benzer bilgiler Yılmaz ve Ok [10] tarafından da kaydedilmiştir. Geyik elması meyveleri Kahramanmaraş ta Ilıca ve Andırın, Osmaniye-Kadirli ve Mersin-Silifke deki yöresel pazarlarda sofralık meyve olarak satılmaktadır. Mersin Silifke yöresinde türün meyvelerinden turşu yapılmakta, farklı bölgelerde kesilip kurutulan meyveler (kak) hoşaf yapılarak tüketilmekte ve ayrıca meyvelerinden pekmez yapılmaktadır. Üç farklı yükseltideki fidanlıklarda üretilen bir yaşındaki geyik elması fidanlarının boy ve kök boğazı çaplarının genel olarak birbirine yakın oldukları görülmektedir. Orta yükseltideki Mut- Karaekşi Orman Fidanlığı nda üretilen fidanlar, ortalama boy ve kök boğazı çapı olarak diğer iki fidanlıktakilerden geride kalmıştır. İkinci yılda yapılan gözlemlerde, Tarsus Orman Fidanlığı na getirilen fidanların gelişimi kısmen olumsuz yönde etkilenmiştir. Doğal yayılışı genel olarak 400 m ile 1450 m arasında yer alan [3; 8] bu türün fidan üretimi için, denize yakın fidanlıklar yerine orta yükseltideki ( m arası) fidanlıklar daha uygun olabilir. Geyik elması yaz kuraklığına dayanıklı bir türdür. Yayılış gösterdiği yerlerde genel olarak uzun bir yaz kuraklığı egemendir. Üretilen fidanlar yarı nemli ve yarı kurak alanlarda yapılan ağaçlandırmalarda kullanılabilir. Fidanların boy ve kök gelişiminin iyi olması nedeniyle ağaçlandırma çalışmalarında 1 yaşlı geyik elması fidanları kullanılabilir. Benzer şekilde, Gültekin [11] de ağaçlandırmalarda 1 veya 2 yaşlı tüplü fidanları önermiştir. Bunun dışında geyik elması son derece dekoratif görünüme sahiptir [6; 12]. Bu özelliğinden dolayı yayılışının bulunduğu yerlere yakın kent içi ağaçlandırmalarda ve kırsal yerleşim yerlerinde en başta tercih edilebilecek türlerdendir [13; 10]. Park, bahçe ve kent ağaçlandırmalarında kullanılacak geyik elması fidanlarının boylu ve repikajlı olması daha uygun olabilir. Geyik elması genellikle ormanlarda ve tarım alanlarında serpili olarak bulunmakta, bazı noktalarda ise küçük gruplar görülebilmektedir [10]. Az tanınan bir ağaç olan geyik elması üzerine ülkemizde daha ayrıntılı çalışmalar yapılmalıdır. Türün yayılış gösterdiği yörelerde, farkındalık oluşturmak ve bu türün önemini hakkında bilgilendirmek amacıyla türü tanıtıcı proje ve programlar yürütülmelidir. Böylece yerel halk ve yöneticilerin koruduğu, sahiplendiği ve çoğalttığı bir tür durumuna gelebilir. Özellikle özel mülkiyetteki doğal bireyler gen kaynakları ve biyolojik çeşitlilik bakımından son derece değerlidir ve bu bireylerin yerinde korunması ile ilgili önlemler alınmalıdır. Çiçek ve sonbaharda yapraklarının görünümü ile son derece dekoratif bir türdür. Kent ve kırsaldaki ağaçlandırmalarda ve mezarlıkların bitkilendirilmesinde değerlendirilmelidir. Geyik elması gen kaynaklarının korunması ve populasyonun eski durumuna getirilmesi için kapsamlı bir koruma programına ihtiyaç bulunmaktadır. Birçok bireyinin bir arada bulunduğu birkaç alan in situ koruma kapsamında Geyik Elması Gen Koruma Alanı olarak ayrılmalıdır. Yaşlı bireylerden oluşan grupların koruma altına alınmasına öncelik verilmelidir. Değişik yörelerdeki mevcut bireylerden tohum toplanarak, tohum bankalarında depolanmalıdır. Fidan üretimi çoğaltılarak, dikimlerle kırsaldaki populasyonları tekrar orijinal yaygınlığına kavuşturulmalıdır. 7

8 ECJSE 2016 (1) 1-8 Geyik Elması (Malus trilobata C.K. Schneid.) nın Etnobotanik Aşılı geyik elması meyve üretimi için uygun genotipleri belirlemeye yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Tespit edilen genotiplerle meyve üretimi ve ex-situ korumaya dönük olarak uygun yerlerde aşılı ve aşısız bahçeler kurulmalıdır. Kaynaklar [1]. Avcı, M., Çeşitlilik ve endemizm açısından Türkiye nin bitki örtüsü. İ.Ü. Edebiyat Fak. Coğrafya Der , s [2]. Küçük, M., H. Ülgen ve A. Finkral, Orman biyolojik çeşitliliğinin fazla bilinmeyen yönleri. Ülgen ve Zeydanlı ((Ed.) Orman ve Biyolojik Çeşitlilik, s.53-96, Doğa Koruma Merkezi (DKM), Ankara. [3]. Browicz, K. and H. Karaca, Eriolobus triobatus (Pairet) Roemer in Turkey. The Karaca Arboretum Magazine, Vol.II, Part 2, July-1993, Yalova. [4]. Korakis, G., K. Poirazidis, N. Papamattheakis ve A. Papageorgiou, New localities of the vulnerable species Eriolobus trilobatus (Rosaceae) in northeastern Greece, In: Proceedings of IV BBC, Plant, fungal and habitat diversity investigation and conservation, Sofia 2006, pp [5]. Gültekin, H.C., Eriolobus triobatus (Pair) Roeme. Orman ve Av Dergisi, 2011, Mart-Nisan (2): [6]. Yaltırık, F., Türkiye florası için yeni bir tespit Sorbus trilobata Labll. İ.Ü. Orman Fak. 1966, 16(1): [7]. Kendir G. ve A. Güvenç Etnobotanik ve Türkiye de yapılmış etnobotanik çalışmalara genel bir bakış Hacettepe Üniv., Eczacılık Fak. Derg., 2010, 30(1): [8]. Yılmaz, M. ve M.C. Yüksel, Mersin Yöresindeki Geyik Elması (Malus trilobata C.K. Schneid.) Gen Kaynakları, II. Odundışı Orman Ürünleri Semp., 8-10 Mayıs 2014, K.Maraş, Bildiriler Kitabı. [9]. Baytop, T., Türkçe Bitki Adları Sözlüğü. Atatürk Kültür, Dil Tarih Yüksek Kurumu. Türk Dil Kurumu Yayınları, 1994, Ankara. [10]. Yılmaz M. ve T. Ok, Geyik Elması (Malus trilobata C.K. Schneid.) nın bazı biyolojik, ekolojik ve etnobotanik özellikleri, KSÜ Doğa Bil. Der., Özel Sayı, 2012, [11]. Gültekin, H.C., Eriolobus triobatus (Pair) Roeme. Yabanıl meyveli türlerimiz ve fidan üretim teknikleri, Çevre ve Orman Bakanlığı, Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolu Genel Müdürlüğü, 2007, Ankara. [12]. Yılmaz, M., Optimum germination temperature, dormancy, and viability of stored nondormant seeds of Malus trilobata (Poir). C.K. Schneid., Seed Science and Technology, 2008, 36: [13]. Ürgenç, S., Ağaçlandırma Tekniği, İ.Ü. Orman Fak. Yayın No: 3994/441, 1998, Emek Matb., İstanbul. 8