İLERİ KADEME MAKARNALIK BUĞDAY HATLARINDA TANE VERİMİ VE BAZI KALİTE ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ

Transkript

1 Uluslararası Katılımlı I. Ali Numan Kıraç Tarım Kongresi ve Fuarı Nisan, 2011 İLERİ KADEME MAKARNALIK BUĞDAY HATLARINDA TANE VERİMİ VE BAZI KALİTE ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ Seydi AYDOĞAN 1* Mehmet ŞAHİN 2 Aysun GÖÇMEN AKÇACIK 3 Yüksel KAYA 4 Musa TÜRKÖZ 5 İbrahim KARA 1 ÖZ Bu araştırma, ve yetiştirme periyodunda 9 makarnalık buğday genotipinin (4 çeşit ve 5 hat) verim ve bazı kalite özelliklerini belirlemek amacıyla Konya da sulu şartlarda tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Araştırmada yer alan çeşit ve hatların incelenen özellikler yönüyle çevre şartlarından önemli derecede etkilendikleri görülmüştür. Elde edilen sonuçlara göre genotiplerin iki yıllık tane verimi kg/da, bin tane ağırlığı g, hektolitre ağırlığı kg/lt, protein oranı % , mini SDSsedimantasyon ml ve irmik rengi (b) değeri arasında değişmiştir. Anahtar Kelimeler: Makarnalık buğday, tane verimi, kalite özellikleri DETERMINATION OF GRAIN YIELD AND SOME QUALITY TRAITS OF ADVANCED DURUM WHEAT LINES ABSTRACT This research was carried out with aiming to determine yield and some quality parameters of 9 durum wheat genotypes (4 varieties and 5 lines) in the growing period of and under irrigated conditions in Konya in randomized complete block design with 4 replicates. It has been observed that the characteristics of line and varieties are significantly affected by conditions of environment. According to the results including two years averages ranged between; kg/da in grain yield, , in thousand kernel weight, kg/lt in test weight, % in protein content, ml in mini SDS sedimantation and in color value of semolina (b). Keywords: Durum wheat, grain yield, quality characteristics 1 Ziraat Mühendisi Seydi AYDOĞAN., Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Konya, Türkiye, *e-posta: seydiaydogan@yahoo.com 2 Ziraat Y. Mühendisi Mehmet ŞAHİN., Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Konya, Türkiye, e-posta: mehmetsahin222@yahoo.com 3 Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK., Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Konya, Türkiye, e-posta: aysun888@yahoo.com 4 Ziraat Y. Mühendisi Yüksel KAYA., Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Konya, Türkiye, e-posta: yuksel_k@yahoo.com 5 Ziraat Mühendisi Musa TÜRKÖZ., Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Konya, Türkiye, e-posta: musaturkoz@hotmail.com 6 Ziraat Y. Mühendisi İbrahim KARA., Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Konya, Türkiye, e-posta: ibrahimkara2002@mynet.com

2 GİRİŞ Tek yıllık bir bitki olan buğday geniş adaptasyon yeteneği sayesinde dünyanın hemen her yerinde yetiştirilmektedir. Ülkemizde buğday üretimi yıldan yıla değişmekle birlikte milyon ton civarında gerçekleşmektedir (Anon. 2009). Makarnalık buğdayların yüzyıllardan beri yetiştirildikleri Türkiye ve Ortadoğu ülkeleri bu ürünlerin geleneksel üretici ülkeleri olarak bilinmektedirler (Yağdı ve Ekingen, 1993). Önemli makarnalık buğday üreticisi ülkelerden biri olan Türkiye de toplam buğday ekim alanının yaklaşık % 30 unu makarnalık buğday ekim alanı oluştururken, 1990 lı yıllardan sonra bu oran belirgin bir şekilde düşmüş ve 2007 yılında % 15 lere kadar gerilemiştir (Anon. 2007). Diğer bitkilerde olduğu gibi, buğday ıslah programlarında da hem tane verimi hem de kalite özellikleri bakımından yüksek ve aynı zamanda tutarlı bir performansa sahip bitkilerin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Islah popülasyonlarını oluşturan genotipler arasında bu amaca yönelik olarak yapılacak seçimlerin etkinliği de genotipler arası farklılıklarda genetik ve çevresel faktörlerin payının bilinmesine bağlıdır. Buğdayda kaliteyi oluşturan fiziksel, kimyasal ve teknolojik özellikler üzerinde iklim ve toprak gibi çevre koşullarının önemli etkisi bulunmaktadır (Peterson ve ark. 1992). Bu araştırmada, Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsünde geliştirilen makarnalık buğday hatlarının tane verimi ve kalite özelliklerinin belirlenerek Orta Anadolu ve benzer iklime sahip bölgeler için sulu koşullarda yüksek verimli, kaliteli makarnalık buğday genotiplerini tespit etmek ve çeşit olarak geliştirmek amaçlanmıştır. MATERYAL ve YÖNTEM Bu çalışma ve yıllarında Konya-merkez lokasyonunda tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Laboratuvar çalışmalarında 2 tekerrürlü olarak kalite analizleri yapılmıştır. Araştırmada sulu makarnalık bölge verim denemesinde 5 hat ve 4 makarnalık buğday çeşidi (Meram-2002, Kümbet, Yelken-2000 ve Ç-1252) kullanılmıştır. Denemelerin ekimi parsel mibzeriyle her parselde 6 sıra ve 450 adet/m 2 tohum olacak şekilde yapılmıştır. Parsel boyutları 1.2 m x 7 m olarak ayarlanmış ve her parsel arasında 35 cm mesafe bırakılmıştır. Ekimle birlikte her parsele 2.7 kg/da N ve 6.9 kg/da P 2O 5 verilmiştir. Üst gübre olarak da 4 kg/da N verilmiştir. Konyamerkez lokasyonunun toprak özelliği; killi aluviyal ph 8.2 aralığındadır. Konya-merkez lokasyonuna yetiştirme sezonu boyunca düşen yağış miktarı mm ve yetiştirme sezonu boyunca düşen yağış miktarı ise 324 mm olarak belirlenmiştir. Araştırmada çeşitlerin tane verimi ve bazı kalite özellikleri (bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı, mini SDS sedimantasyon değeri ve irmik rengi (b) değeri) incelenmiştir. Protein oranı (%) (NIR) AACC metoduna göre Anon. (1990), mini SDS sedimantasyon (ml) Pena ve ark a göre yapılmıştır. Laboratuarda analize tabi tutulan buğday örnekleri, AACC metod e göre (% 16 rutubet olacak şekilde) tavlanarak, AACC metod ye göre Braubender Junnior değirmende öğütülmüş olup elde edilen irmik renk analizleri Hunterlab marka Mini Scan XEplus isimli cihazla renk okumaları yapılmıştır Anon (1996). Bin tane ağırlığı (g) ve hektolitre ağırlığı (kg/100lt) Williams ve ark. (1988), metoduna göre yapılmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlar JMP 7 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Ortalamalar arasındaki farklılıklar, LSD çoklu karşılaştırma testine göre değerlendirilmiştir. BULGULAR ve TARTIŞMA Tablo ve Yetiştirme Sezonunda Yeralan Genotipler Sıra No: Pedigriler Sıra No: Çeşitler 1 HARA456/4/61-130/414-44//68111/WARD/3/69T02/69T11/ZF Meram /ÜVY162/64140/WARD 7 Kümbet 3 KIZILTAN91/61-130/LDS/GÖKALA24 8 Yelken WALNOVA GE 598(ITALIA)//YUMA/FATO"S"/3/TWWOH Ç BDMM 05/01 S

3 Tablo ve Yetiştirme Sezonunda 9 Makarnalık Buğday Genotipinin Tane Verimi ve Bazı Kalite Özelliklerine İlişkin Birleştirilmiş Varyans Analizi Sonuçları Kaynak SD Tane verimi Bin tane ağr. Hektolire ağr. Protein oranı Mini SDS Renk (b) Yıl ** ** ** * ** Çeşit * * ** Tekerür * * Yıl*Çeşit Hata ** * ** * ** DK R Ortalama Tane verimi Buğdayda tane verimi ve kalite kombine edilmesi gereken en önemli ıslah amaçlarıdandır. Birçok çalışmada buğday materyalinin verimi ve kalite özellikleri ortaya konulmuştur (Graybosch ve ark. 1996; Veli ve ark. 1994). Bu çalışmada genotiplerin tane verimi değerlerinin yıllara göre değişimleri incelenmiştir yılı ortalama tane verimi kg/da ve yılı ortalama verimi ise kg/da elde edilmiştir (Tablo 3). Yıllar arasında tane verimi bakımından önemli varyasyonların olduğu tespit edilmiştir. Genotiplerin iki yıllık tane verimleri kg/da arasında değişmiş, denemede yer alan 9 genotipin iki yıllık verim ortalaması kg/da, 5 hattın tane verimi ortalaması kg/da ve çeşitlerin verim ortalaması ise kg/da olarak belirlenmiştir. İki yılki verim ortalamalarına göre en yüksek tane verimi kg/da ile 5 nolu hattan, çeşitler içinde kg/da ile Ç-1252 den elde edilmiştir (Tablo 3). Birçok araştırmacının tane verimi üzerine yaptığı araştırmada Yağbasanlar ve ark. (2001), tarafından kg/da, Karademir ve Sağır (1999), kg/da arasında, benzer çalışmalarda Burns ve ark. (2001), kg/da elde etmişlerdir. Yaptığımız çalışmada da verim değerleri paralellik göstermiştir. Çalışmanın yapıldığı her iki yılda da yapılan tüm uygulamalar aynı olduğuna göre genotipler arasındaki bu farklılığın iklim faktörlerinden kaynaklandığı düşünülebilir. Tablo / Yetiştirme Sezonunda Denenen 9 Makarnalık Buğday Genotipinin Tane Verimi, Bin Tane Ağırlığı ve Hektolitre Ağırlığı Ortalama Değerleri Genotipler Tane verimi (kg/da) Bin tane ağırlığı (g) Hektolitre ağırlığı (%) Ortalama Ortalama Ortalama Meram Kümbet Yelken Ç G. Ortalama DK(%) AÖF(0.05)

4 Kalite Özelliklerine İlişkin Sonuçlar Bin tane ağırlığı Bin tane ağırlığı yükseldikçe, endospermin kepeğe olan oranı artmakta, dolayısıyla irmik verimi yükselmektedir. Tanelerin kırışık ve cılız oluşu, 1000 tane ağırlığı ve sonuçta irmik verimi azalmakta, protein kalitesi ve makarnanın pişme kalitesini düşürmektedir (Ünal 2002). Bu çalışmada genotiplerin bin tane ağırlığı değerlerinin yıllara göre değişimleri incelenmiştir yılı ortalama bin tane ağırlığı g ve yılı ortalama bin tane ağırlığı ise g elde edilmiştir (Tablo 3). Yıllar arasında bin tane ağırlığı bakımından önemli varyasyonların olduğu tespit edilmiştir. Genotiplerin iki yıllık bin tane ağırlığı ortalama değerleri g arasında değişmiştir. Denemede yer alan 9 genotipin iki yıllık bin tane ağırlığı ortalaması g, 5 hattın ortalaması g ve çeşitlerin ortalaması ise g olarak belirlendiği, en yüksek bin tane ağırlığı 2 nolu hatta g elde edilmiştir. Benzer şekilde yapılan araştırmalarda, Yılmaz ve Dokuyucu (1994), 33.7 ile 44.9 g, ile çalışmaya benzer bulgular elde etmişlerdir. Çok sayıda genle eklemeli olarak idare edilen bin tane ağırlığı, kantitatif bir özellik olup, diğer kantitatif özellikler gibi farklı çevre koşullarında farklı sonuçlar verebileceği göz ardı edilmemelidir (Yağdı ve Ekingen 1995). Makarnalık buğday genotipleri arasında tane veriminde olduğu gibi bin tane ağırlıkları bakımından da görülen farklılıkların nedeninin düşen yağış miktarıyla ilişkili olduğu düşünülebilir. Hektolitre ağırlığı Hektolitre ağırlığı önemli bir kalite özelliği olup, hektolitre ağırlığı yüksek olan buğdaylar daha fazla un vermekte ve bu tip buğdaylarda nişasta miktarı yüksek olmaktadır (Taş 2001). Bu çalışmada genotiplerin hektolitre ağırlığının yıllara göre değişimleri incelenmiş ve incelenen tüm özellikler yönünden deneme yılları arasında önemli farklılıklar tespit edilmiştir yılı ortalama hektolitre ağırlığı kg/lt olup yılı ortalama hektolitre ağırlığı ise kg/lt elde edilmiştir(tablo 3). Genotiplerin ayrı yıllarda almış oldukları hektolitre ağırlığı değerleri oldukça dikkat çekici olup bu farklılığın asıl nedeninin düşen yağış miktarıyla ilişkili olduğu düşünülebilir. Nitekim konu ile ilgili yapılan çalışmalarda hektolitre ağırlığının çeşitlerin genetik yapılarındaki değişikliklere (Genç ve ark. 1993) ve iklim şartlarına göre (Atlı ve ark. 1993) değiştiği belirtilmiştir. Genotiplerin iki yıllık hektolitre ağırlığı ortalama değerleri kg/lt arasında değişmiştir. Denemede yer alan 9 genotipin iki yıllık ortalaması kg/lt, 5 hattın ortalaması kg/lt ve çeşitlerin ortalaması ise kg/lt olarak tespit edilmiştir. En yüksek hektolitre ağırlığı 5 nolu hattan kg/lt elde edilmiştir. Buğday bitkisinde generatif devrenin çok kurak ve sıcak geçmesi tanede yeterli besin maddesi birikiminin gerçekleşmesini önlemekte ve hektolitre ağırlığının düşmesine neden olmaktadır. Çeşitler içinde en yüksek hektolitre ağırlığı Kümbet ve Ç kg/lt belirlenmiştir (Tablo 3). Hektolitre ağırlığı ile ilgili yapılan bazı çalışmalarda, Aydın ve ark. (1993), kg/100 lt, arasında değişen değerlerle yapılan araştırmaya benzer değerler elde edilmiştir. Protein oranı Buğdayda kaliteyi belirleyen en önemli faktörün protein içeriği ve kompozisyonu olduğu, protein içeriğinin genetik ve çevresel faktörlere bağlı olarak değiştiği, ancak protein kompozisyonunun çevresel faktörlerden etkilenmediği bilinmektedir Autran (1979). Bu çalışmada genotiplerin protein oranının yıllar ve çevrelerdeki değişimleri incelenmiştir yılı ortalama protein oranı % olup yılı ortalama protein oranı %14.92 elde edilmiştir (Tablo 4). Yıllar arasında protein oranı bakımından önemli farklılık olduğu ilk yıl protein oranının yüksek çıkması tane olum döneminde yağış miktarının düşük olmasının nişasta birikimini engellediği ve buna bağlı olarak tanelerin cılız kaldığı ve protein oranının yüksek çıktığı tespit edilmiştir. Nitekim Atlı (1999) da, aynı yıl içerisinde, farklı bölgelerde bir çeşidin protein miktarları arasındaki farkın %7-8 arasında değişebileceğini ifade etmiştir. Genotiplerin iki yıllık protein oranı ortalama değerleri % arasında değişmiştir. Denemede yer alan 9 genotipin iki yıllık protein oranı ortalaması % olup 5 hattın protein oranı ortalaması %17.76 ve çeşitlerin ortalaması ise %17.67 olarak belirlenmiştir. En yüksek protein oranı 5 nolu hattan % elde edilmiştir. Tosun ve ark. (1997), protein oranının kalıtımının oldukça karmaşık olduğunu ve çevresel varyasyonun fazla olması nedeniyle beklenen sonuçların ortaya çıkmadığını bildirmişlerdir.

5 Tablo / Yetiştirme Sezonunda Denenen 9 Makarnalık Buğday Genotipinin Protein Oranı, Mini SDS sedimantasyon ve Renk (b) değeri Ortalama Değerleri Genotipler Protein oranı (%) Mini SDS sedimantasyon (ml) Renk (b) (%) Ortalama Ortalama Ortalama Meram Kümbet Yelken Ç Genel Ort DK(%) AÖF(0.05) Mini SDS sedimantasyon Çalışmanın yapıldığı yılı ortalama mini SDS sedimantasyon 6.88 ml olup yılı ortalama mini SDS sedimantasyon 6.02 ml elde edilmiştir. Genotiplerin iki yıllık mini SDS sedimantasyon ortalama değerleri ml arasında değişmiş, denemede yer alan 9 genotipin iki yıllık ortalaması 6.45 ml, 5 hattın ortalaması 6.57 ml ve çeşitlerin ortalaması ise 6.31 ml olarak belirlenmiştir. Hatlar içerisinde en yüksek mini SDS sedimantasyon 4 nolu hattan 8.12 ml elde edilmiştir. Çeşitler içinde en yüksek mini SDS sedimantasyon Yelken 7.62 ml elde edilmiştir (Tablo 4). Renk (b) değeri Bu çalışmada genotiplerin irmik rengi (b) değerinin yıllar ve çevrelerdeki değişimleri incelenmiştir yılı ortalama renk (b) değeri olup yılı ortalama renk (b) değeri ise elde edilmiştir. Genotiplerin iki yıllık renk (b) değerleri arasında değişmiş, denemede yer alan 9 genotipin 2 yıllık ortalaması 20.21, 5 hattın ortalaması ve çeşitlerin ortalaması ise olarak belirlenmiştir. Hatlar içerisinde en yüksek renk (b) değeri 2 nolu hatta (21.83), çeşitler içinde en yüksek renk (b) değeri Kümbet çeşidinde ( 21.32) elde edilmiştir (Tablo 4). SONUÇ ve yetiştirme dönemlerinde 2 yıl süre ile yürütülen bu çalışma sonucunda elde edilen bulgularda; genotipler arasında verim ve kalite özellikleri yönüyle yıllar arasında önemli farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. 2 yıllık ortalama değerlere göre en yüksek tane verimi 4 nolu hatta, en yüksek bin tane ağırlığı 2 nolu hatta, en yüksek hektolitre ağırlığı ve protein oranı 5 nolu hatta, en yüksek mini SDS sedimantasyon değeri 4 nolu hatta ve en yüksek irmik rengi değeri (b) ise 2 nolu hatta belirlenmiştir. Çeşitler içerisinde ise en yüksek tane verimi Meram-2002, bin tane ağırlığı ve protein oranı bakımından Ç-1252, mini SDS sedimantasyon değeri yönüyle Yelken, renk değeri bakımından ise Kümbet çeşidinden elde edilmiştir. Islah çalışmaları uzun yıllar isteyen bir iş olduğu için yeni genotip arayışımız devam etmektedir. Çünkü hem verim hem de kalite özellikleri çok sayıda gen tarafından idare edilen kantitatif kalıtımlı özellikler olduğu için, çevre koşullarından oldukça fazla etkilenmektedirler (Tapsell ve Thomas 1981).

6 KAYNAKLAR Anonim, Türkiye İstatistik Kurumu. Tarım/Bitkisel Üretim_İstatistikleri. Erişim Tarihi: Anonymous, Türkiye İstatistik Kurumu ( Anonymous Approved Methods Of The American Association Of Cereal Chemist, USA. Anonymous Www. Hunterlab.Com. CIE (L* A* B*) Color Scale Atlı, A., Buğday Ve Ürünleri Kalitesi. Orta Anadolu da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 8-11 Haziran 1999, Konya, Atlı, A., Koçak, N., Aktan, M., Ülkemiz Çevre Kosullarının Kaliteli Makarnalık Bugday Yetiştirmeye Uygunluk Yönünden Degerlendirilmesi. Hububat Sempozyumu, 8-11 Haziran 1993, S Konya. Autran, J.C., Bourdet., A Lidentification Des Verietes De Ble:Etablissement Dun Tabloau General De Determination Fonde Sur Le Diagramme. Annales Des Plants. 25(3): Aydın, F., A.N. Koçak A., Dağ, A., Bazı Buğday Çeşitlerinin Bulgur Kalitesinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Simpozyumu, 30 Kasım-3 Aralık 1993, Ankara. S Burns, J.W, Kidwelll., K.K Varietytest. Unl.Edu. Genç, I., Yagbasanlar, T., Özkan, H., Akdeniz Iklim Kusagına Uygun Makarnalık Bugday Çesitlerinin Belirlenmesi Üzerinde Arastırmalar. Makarnalık Bugday ve Mamulleri Simpozyomu, 30 Kasım-3 Aralık 1993,Ankara, S Graybosch, R.A., Peterson, C.J., Shelton, D.R., Baenziger, P.S., Genotypic And Environmental Modification Of Wheat Flour Protein Composition İn Relation To End-Use Quality. Crop Sci.36(2): Karademir, Ç., Sağır, A., Güneydogu Anadolu Bölgesinde Makarnalık Bugday Genotiplerinde Bitkisel Özelliklerin Degisim Sınırları. Türkiye 3.Tarla Bitkileri Kongresi Kasım 1999,Adana. S Pena R J., Amaya A., Rajaram S., Mujeeb A., Variation İn Quality Charectersitics With Some Spring 1B/1R Translocation Wheats. J.Of Cereals Science 12: Peterson, CJ., Graybosch, RA, Baenziger PS and Grombacher AW., Genotype And Environment Effects On Quality Characteristics Of Hard Red Winter Wheat. Crop Sci., 32: Tapsell, C.R., and W.T.B., Thomas., Estimating The Genetical Components For Cross- Prediction Of Yield And İts Components İn Barley S. 4th Int. Barley Genet. Symp. Edinburg July. Taş, B., Bursa Ekolojik Koşularında Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Kimi Kalite Özelliklerinin İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 15: Tosun, M., Demir, İ., Yüce, S., Sever. C., Buğdayda Proteinin Kalıtımı. Türkiye 2. Tarla Bitkileri Kongresi Eylül 1997, Samsun. S Ünal, S., Buğdayda Kalitenin Önemi ve Belirlenmesinde Kullanılan Yöntemler. Hububat Ürünleriteknolojisi Kongre ve Sergisi. 3-4 Ekim 2002, Gaziantep, S Veli, S., Tükel, S.S., Genç, İ., Bilgin, R., Özkan, H., Bazı Ekmeklik Buðday Çeşitlerinin Kalite Özelliklerinin SDS-PAGE ve Bazı Kimyasal Yöntemlerle Belirlenmesi. Tarla Bitkileri Kong Nisan Bornova-İzmir Yağbasanlar, T., F. Toklu, Y., Kırtok ve K.Vurana., Kktc Sulu Kosullarına Uygun Ekmeklik ve Makarnalık Bugday Çesitlerinin Saptanması Üzerine Bir Arastırma. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, Eylül 2001,Tekirdag, S Yağdı, K. ve H.R. Ekingen., Bes Ekmeklik Bugday Çesidinin Diallel Melez Döllerinde Bazı Agronomik Özelliklerin Kalıtımı. Uludag Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11: Yağdı, K. Ekingen, H.R., Güney Marmara ve Geçit Bölgeleri İçin Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Geliştirilmesi. Makarnalık Buğday ve Mamülleri Simpozyumu, 30 Kasım-3 Aralık 1993, Ankara. S

7 Yılmaz, H.A., Dokuyucu, T., Kahramanmaras Kosullarına Uygun ve Yüksek Verimli Makarnalık Bugday Çesitlerinin Saptanması. Tarla Bitkileri Kongresi, Nisan 1994, Izmir, S Williams, P., El-Haramein, J.F., Nakkoul, H., Rihawi, S., Crop quality evaluation methods and guidelines. ICARDA. Aleppo, Syria.