Hrant Dink Vakfı. Medyada Nefret Söyleminin İzlenmesi Proje Koordinatörleri. Katkıda Bulunan. 1. Bölüm: Yazılı Basında Nefret Söylemi

Transkript

1

2 Hrant Dink Vakfı Halaskargazi Cad. Sebat Apt. No. 74 D. 1 Osmanbey-Şişli İstanbul/TÜRKİYE Tel: Faks: E-posta: info@hrantdink.org Medyada Nefret Söyleminin İzlenmesi Proje Koordinatörleri Melisa Akan Nuran Gelişli Katkıda Bulunan Rojdit Barak 1. Bölüm: Yazılı Basında Nefret Söylemi İdil Engindeniz 2. Bölüm: Yazılı Basında Ayrımcı Söylem Yrd. Doç. Dr. Aysun Akan Medyada Nefret Söylemini İzleme Çalışması Friedrich Naumann Vakfı, Global Dialogue ve İngiltere Büyükelçiliği tarafından desteklenmektedir. Raporda yer alan görüşler, destekçi grupların görüşlerini yansıtmamaktadır.

3 İÇİNDEKİLER MEDYADA NEFRET SÖYLEMİNİN İZLENMESİ HAKKINDA 1 1. BÖLÜM: YAZILI BASINDA NEFRET SÖYLEMİ BULGULAR 7 OCAK - NİSAN 2013 DÖNEMİNDE SEÇİLEN HABERLER 15 KATEGORİLERDEN ÖRNEKLER 23 1) DÜŞMANLIK / SAVAŞ SÖYLEMİ BU MECLİS SAVAŞ ÇIKARIR (I), (II) - Mustafa Nevruz Sınacı 24 BDP Lİ BELEDİYE YEZİDİ EVİ AÇIYOR 26 2) ABARTMA / YÜKLEME / ÇARPITMA ERMENİLER FRANSA MECLİSİNDE 2 TÜRK GENCİ LİNÇ ETMEYE KALKTI 28 ERMENİ ÇAMURU 30 3) KÜFÜR / HAKARET / AŞAĞILAMA EY AKP YE OY VEREN KARDEŞİM- Orhan Karataş 32 VATİKAN IN SIRLARI- Davut Şahin 34 4) SİMGELEŞTİRME İŞTE YAHUDİ KAFASI 36 VİRÜS- Türker Ertürk 38 DİĞER DEZAVANTAJLI GRUPLAR 40 1) ABARTMA / YÜKLEME / ÇARPITMA ÖLÜM MAKİNESİ! 42 2) KÜFÜR / HAKARET / AŞAĞILAMA İSLAMCI RAHİBELER- Yusuf Karaca 44 4) SİMGELEŞTİRME TOZA DEĞİL TOZKOPORAN A RAZIYIM Refik Erduran BÖLÜM: YAZILI BASINDA AYRIMCI SÖYLEM HDK ve BDP LİLERİN KARADENİZ GEZİSİNİN MEDYAYA YANSIMASI AMAÇ 48 İÇERİK ANALİZİ 48 HABER VE KÖŞE YAZILARINDA IRKÇI/AYRIMCI SÖYLEMLER 51

4

5 MEDYADA NEFRET SÖYLEMİNİN İZLENMESİ HAKKINDA Türkiye'de medyanın sık sık taraflı, önyargılı ve ayrımcı bir dil kullandığına tanık oluyoruz. Haberlerde, özellikle de manşetler ve haber başlıklarında kullanılan provokatif, ırkçı ve ayrımcı dil, toplumda düşmanlık ve ayrımcı duyguları tetikleyen, kalıp yargıları güçlendiren birer araca dönüşüyor. Her ne kadar evrensel ve ulusal gazetecilik ilkeleri, birçok haber ürünü bu ilkeleri ihlal edebiliyor. Böylesi bir dilin kullanılması ise toplumda huzursuzluk ve savunmasız gruplara yönelik yaygın bir önyargının yerleşmesine yol açıyor. Hedef hatta bazı medya kuruluşlarının kendi gruplarının yayınladığı basın etik ilkeleri bulunsa da, alınan kişi ve gruplar ise tedirginleşiyor, sessizleşiyor ve demokrasinin olmazsa olmazı olan sosyal ve siyasal yaşama katılım şanslarından zorunlu feragat ediyorlar. Bu kışkırtıcı ve hedef gösterici dil kullanımı zaman zaman düşmanlaştırılan ve marjinalleştirilen grupların üyeleri ya da mekânlarına yönelik saldırılarla sonuçlanabiliyor. Nefret söyleminin temelinde önyargılar, ırkçılık, yabancı korkusu/düşmanlığı, tarafgirlik, ayrımcılık, cinsiyetçilik ve homofobi yatar. Kültürel kimlikler ve grup özellikleri gibi unsurlar nefret söyleminin kullanılmasını etkiler, ancak özellikle de, yükselen milliyetçilik ve farklı olana tahammülsüzlük gibi koşullarda, nefret dili yükselir ve etkisini arttırır. Birçok farklı nedenden dolayı Türkiye bir süredir toplumun farklı kesimleri arasında kutuplaşmalara sahne oluyor; kendisinden farklı olana, öteki ne yönelik tahammülsüzlük giderek yaygınlaşıyor. Güneydoğu'da uzun yıllardır süren çatışmalar ve bu çatışmaların yol açtığı zorla yerinden etmeler sonucu yaşanan ani demografik değişim; ekonomik, sosyal ve kültürel çatışmalar, topluluklar arası gerginliğin artmasına neden oldu. Öte yandan, azınlık hakları ve dinler arası diyalog gibi demokratik açılım çabaları, Kıbrıs meselesiyle ilgili tartışmaların da yabancı odakların Türkiye'ye yönelik oyunları gibi sunulması da düşmanlığı arttırıyor. Son olarak, Ortadoğu daki gelişmeler, Kürt ve Ermeni etrafındaki tartışmalar ve son dönemde gündemde olan barış süreci, bu konularda çözüme yönelik fikirleri olan kişi ve kurumların hedef gösterilmesine ve belli etnik kimliklerin düşmanlaştırılmasına neden oluyor. Karşıt görüşte olan bazı yayınlar tarafından üretilen bu söylem çatışma ortamına zemin teşkil ediyor. Son olarak, Taksim Gezi Parkı eylemlerinin çeşitli medya organlarınca ele alınış biçimi medyanın toplumdaki kutuplaşmayı nasıl pekiştirdiğini göstermesi açısından önemliydi. Medyanın sıklıkla kullandığı ayrımcı dil sonucu, farklı grup ve bu gruplara mensup olduğu bilinen ya da varsayılan kişilere yönelik düşmanca algı ve tutumların tezahür etmesi Türkiye'de önemli ve giderek büyüyen bir soruna dönüşmüş durumda. Hükümet yetkilileri, muhalefet partisi liderleri ve kamu görevlileri gibi kanaat önderleri bile bu tür bir ırkçı ve ayrımcı dil kullanmaktan çekinmiyor. Bilindiği gibi, bazı hükümet yetkilileri tarafından sıklıkla dile getirilen, Taksim Gezi Parkı protestolarının dış mihraklar tarafından örgütlendiği iddiası ve faiz lobisi söylemi başta Yahudi kimliği olmak üzere belli grupların hedef alınmasına neden oldu. Son olarak, Yıldız Teknik Üniversitesi Sanat Bölümü başkanı Profesör Ahmet Atan, Yahudi, Ermeni ve Rum sanız Gezi eylemlerinde aktif rol almanızı anlayışla karşılıyorum. Lütfen soyunuzu araştırın. şeklindeki ırkçı ifadeleriyle Yahudi, Ermeni ve Rum kimliklerini Türkiye ye zarar vermek isteyen düşman unsurlar olarak tanımladı. Bu tarz söylemler, aynı zamanda birçok yayın tarafından da benimsendi. Dördüncü kuvvet olarak adlandırılan medya (basın-yayın) en etkin kültürel iletkenlerden biridir. Bundan dolayı, çeşitliliği ve farklılığı öne çıkarmaya gücü olduğu kadar, bu çatışmayı sıradanlaştırma ve yayma konusunda da son derece etkili ve yönlendirici olabilir. Medya sorumsuz veya dikkatsiz davranırsa, ırkçılığı ve kişilerin birbirine karşı nefret duyguları üretmesini tetikleyebilir, besleyebilir ve güçlendirebilir; en kötüsü de bu tür tutumları meşrulaştırıp haklı çıkarabilir. 1

6 Hrant Dink in öldürülmesinin ardından, onun hayallerini, ideallerini ve mücadelesini sürdürmek amacıyla kurulan Hrant Dink Vakfı nın temel amaçlarından biri toplumdaki kutuplaşma ve düşmanlığın sona ermesine katkıda bulunmaktır. TÜRKİYE DE ULUSAL VE YEREL GAZETELERDE NEFRET SÖYLEMİNİN İZLENMESİ Araştırmanın amacı ve kapsamı Medyada Nefret Söyleminin İzlenmesi çalışmasının genel amacı Türkiye de ırkçılık, ayrımcılık ve hoşgörüsüzlükle mücadeleye katkı sağlamaktır. Çalışma, medyanın sivil denetiminin önemini gözeterek, ırkçılık, ayrımcılık ve ötekileştirmenin üretilmesi ve yeniden üretilmesinin en önemli araçlarından biri olan medyada insan hakları ve farklılıklara saygının güçlendirilmesini, belli kimlik özellikleri üzerinden hedef alınan kişi veya gruplara yönelik ayrımcı dil ve nefret söylemine dikkat çekmeyi ve bu konuda farkındalık yaratmayı hedefliyor. Çalışma uzun vadede sivil toplum örgütlerinin nefret söylemiyle mücadele etmesi, medya izlemeyle ilgili becerilerin artması, birlikte sistematik bir biçimde çalışarak medyanın, kullandığı dil ve yöntemlerin eşitlikçi, toplumsal ve kültürel çeşitliliğe saygılı olmasını sağlayacak bir çalışma sürdürmesi konusunda destek vermeyi amaçlamaktadır. Vakfın bu amaçlara ulaşma yolunda yürüttüğü Medyada Nefret Söyleminin İzlenmesi çalışmasının kapsamında, ulusal ve yerel basın taranmakta, ayrımcı, ötekileştiren ve hedef gösteren bir söylemle kaleme alınmış haber ve köşe yazıları tespit edilip analiz edilmekte ve sitesi aracılığıyla ve raporlarla kamuoyunun bilgisine sunulmaktadır. Proje sitesinde yer alan içerikler ayrıca Facebook ve Twitter gibi çeşitli sosyal medya sitelerinde paylaşılmaktadır. Hazırlanan rapor, sivil toplum örgütlerine, basın yayın kuruluşlarına, basın meslek örgütlerine gönderilmekte ve nefretsoylemi.org dan yayınlanmaktadır. Gazetelerin izlenmesinin yanı sıra, sivil toplum örgütü temsilcileri, hukukçular, akademisyenler, meslek örgütleri ve gazetecilerle arama toplantıları, seminerler, eğitimler düzenleyerek nefret söylemiyle ilgili duyarlılığı artırmak amaçlanmaktadır. Nefret söylemi kavramıyla ilgili bilgi sağlamak, ayrımcı ve ırkçı söylemle mücadele yolları ve yöntemlerinin neler olabileceğinin tartışılmasına zemin açmak ve medyada insan hakları ve azınlıklara yönelik daha saygılı ve bilinçli bir dil kullanılmasını teşvik etmek amacıyla konuyla ilgili alanlarda çalışan ve uluslararası tanınırlığı olan akademisyenlerin katılımıyla paneller düzenlenmekte, üniversitelerde nefret söylemi üzerine toplantılar yapılmakta, bulgular örnekler üzerinden tartışılmaktadır. Ayrıca, nefret söylemi üzerine ders verilmesi, tez ve ödev konusu yapılması yönünde girişimlerde bulunulmaktadır yılında akademisyenlerle ve sivil toplum örgütü temsilcileriyle yakın işbirliği içinde, Ayrımcılık, Nefret Söylemi ve Medya başlıklı üniversite seviyesinde bir dönemlik ders programı taslağı hazırlandı ve akademisyenlerle paylaşıldı. Bu dönemde, akademisyenlerden alınan geri bildirimler doğrultusunda hazırlanan ders programı geliştirilmekte ve üniversitelerde uygulanmasına yönelik çalışmalar yapılmakta. Bunun yanı sıra, hem dersin tamamlayıcı kaynağı hem de genel okura yönelik giriş niteliğinde bir kaynak görevini görecek çok yazarlı yayın üzerinde çalışılmaktadır. 2

7 Yöntem Nefret söylemi odaklı medya tarama çalışması kapsamında, tüm ulusal gazeteler ve sayısı 1000 i bulan yerel gazete önceden belirlenen anahtar kelimeler üzerinden (ör. İşbirlikçi, Türk düşmanı, bölücü) medya takip merkezi aracılığıyla taranıyor. Esas olarak ulusal, etnik ve dini kimlik temelli nefret söylemine odaklanılırken, cinsiyetçi ve homofobik söylemler de tarama kapsamına alınıyor. Çalışmada genel olarak medya araştırmalarında uygulanan eleştirel söylem analizi yöntemi ve buna bağlı teknikler kullanılıyor. İncelenen içeriklerin özellikleri doğrultusunda yazısal ve ikonografik (fotoğraf, resim ve diğer çizimlere ilişkin) metin analizleri gerçekleştiriliyor. Medya içerikleri ve söylem konusunda belli göstergeler oluşturmak amacıyla önce niceliksel ölçeklemeye başvurulmuş, nefret söylemi içeriğinin en çok nerede (hangi gazetelerde), ne şekilde kendine yer bulduğu, hangi kaynaklar tarafından oluşturulduğu ve kimleri hedef aldığı ortaya konulmuştur. Haber ve köşe yazılarında nefret söylemi tespitinde, 1997 yılında Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından kabul edilen tavsiye kararı esas alındı. Bu kararda nefret söylemi şu şekilde tanımlanıyor: Nefret Söylemi kavramı, ırkçı nefreti, yabancı düşmanlığını, Yahudi düşmanlığını veya azınlıklara, göçmenlere ve göçmen kökenli insanlara yönelik saldırgan ulusalcılık ve etnik merkezcilik, ayrımcılık ve düşmanlık şeklinde ifadesini bulan, dinsel hoşgörüsüzlük dahil olmak üzere hoşgörüsüzlüğe dayalı başka nefret biçimlerini yayan, teşvik eden, savunan veya meşrulaştıran her tür ifade biçimini kapsayacak şekilde anlaşılacaktır. Yukarıda belirlenen amaç ve kapsam doğrultusunda tespit edilen nefret söylemi içeren haberler benimsedikleri söylemin niteliği doğrultusunda kategorilere ayrılıyor. Bu konuda daha önce yapılmış olan uluslararası bilimsel çalışmalardan yararlanılarak ve ülkeye özgü dil ve kültür farklılıkları dikkate alınarak belirlenmiş olan nefret kategorileri şunlardır: 1) Abartma / Yükleme / Çarpıtma: Bir kişi ya da olaydan yola çıkarak bir topluluğa yönelik olumsuz genellemeler, çarpıtmalar, abartmalar, olumsuz atıflar içeren söylemler ( Türkiye çan sesine boğuldu ) 2) Küfür / Hakaret / Aşağılama: Bir topluluk hakkında doğrudan küfür, aşağılama, hakaret içeren (örneğin Kalleş, Köpek, Kanıbozuk gibi) söylemler 3) Düşmanlık / Savaş Söylemi: Bir topluluk hakkında düşmanca, savaşı çağrıştıran ifadelerin yer aldığı söylemler. ( Gavur Zulmü ) 4) Doğal Kimlik öğesini nefret aşağılama unsuru olarak kullanma / Simgeleştirme: Doğal bir kimlik öğesinin nefret, aşağılama unsuru olarak kullanıldığı, simgeleştirildiği söylemler. (Örneğin olumsuz anlamda senin annen Ermeni zaten söylemi ya da senin soyadın Davutoğlu mu Davutyan mı? gibi.) Çalışmanın geçen dönemlerinden farklı olarak nefret söyleminin yanı sıra, nefret söylemine göre daha ince bir şekilde kurgulanmış, ayrımcı ve ötekileştiren mesajları daha örtük bir şekilde veren söylemler de bir dosya konusu olarak kapsam dâhiline alındı. Ayrımcı söylem odaklı medya taraması, aralarında BDP li milletvekillerinin de bulunduğu HDK heyetinin Karadeniz turunu konu alan haber ve köşe yazıları üzerinden gerçekleştirildi. Söz konusu olayla ilgili haberlerin yer aldığı 15 Şubat 28 Şubat 2013 tarihleri arasında, Bizim Karadeniz, Taka, Cumhuriyet, Hürriyet, Sabah ve Zaman gazetelerinde konuyla ilgili yazılmış tüm köşe yazıları ve haberler tarandı; içerik analizi ve söylem analizi yöntemleri kullanarak incelendi. Araştırmanın bulguları raporun dosya kısmında bulunabilir (s.49-56). 3

8 4

9 1. BÖLÜM YAZILI BASINDA NEFRET SÖYLEMİ 5

10 6

11 BULGULAR Medyada Nefret Söyleminin İzlenmesi araştırmasının 2013 yılı Ocak Şubat Mart Nisan aylarını kapsayan dört aylık döneminde ulusal, etnik ve dini grupları hedef alan 104 köşe yazısı ve haber içeriği tespit edildi yılının ilk dört ayını oluşturan bu dönemde, nefret söylemi içeren yazıların sayısı önceki dönemlere kıyasla az da olsa bir artış gösterdi. Grafik 1 Nefret söylemi üreten haber sayısı artış gösterirken, hedef alınan grup sayısında bir azalma gözlemlendi. Hedef alınan 17 farklı grubun bazıları sadece tek bir yazıyla nefret söyleminin hedefi olurken, hakkında birden fazla içerikte nefret söylemi üretilen grup sayısı ise 12 ydi. Hedef alınan grupların çeşitliliğini yansıtmak amacıyla, nefret söylemine görece daha az maruz kalan gruplar Diğer kategorisi altında toplanmadı. Hedef grupların ortak özelliklere baktığımızda, bu dönemde de sırasıyla etnik, dini ve milli kimliklerin nefret söylemine maruz kaldığını görmekteyiz. Etnik kökene dayalı olarak üç farklı grup, dini kökene bağlı olarak altı farklı grup, milli aidiyete bağlı olaraksa dört farklı grup nefret söyleminin öznesi oldu. 7

12 Grafik 2 Ocak Nisan 2013 döneminde de nefret söylemi içerdiği tespit edilen yazıların çoğunun ulusal basında yer aldığı görüldü. Analiz kapsamında değerlendirilen 104 içerikten 94'ü (%90) 13 farklı ulusal yayında yer aldı. Kalan 10 yazı (%9.61) ise, 7 yerel gazetede yer aldı. Daha önceki dönemlerde olduğu gibi bu dönem de nefret söyleminin özellikle köşe yazılarında üretildiği gözlemlendi. İncelenen içeriklerin 74 ünü köşe yazıları, 27'sini haberler, birini de kitap tanıtımı oluşturdu. Basın Arşivi başlığı altındaysa nefret söylemi içeren iki yazıyla karşılaşıldı. Başka gazetelerde yayınlanmış haberler üzerinden nefret söylemi üretilmesi açısından Basın Arşivi yazıları dikkat çekici bir özellik taşımakta. Bu yazılarda, aslında sadece belli bir grup hakkında nefret söylemi üretmekle kalınmayıp, haberlerin alıntılandığı gazeteler ya da köşe yazarları da bir tür hedef konumuna oturtulmakta. Önceki dönemlerle benzer bir şekilde bu dönemde de en fazla ve ardından, sırasıyla Yahudiler ve Hıristiyanlar hakkında nefret söylemi üretildi. İçeriklerde asli ya da ikincil unsur olarak en sık hedef gösterilen diğer iki grup ise, Rumlar ve Kürtler oldu. Bu dönemde, ulusal, etnik, dinsel gruplar dışında, kişiler ve kurumlar nefret söylemine daha az maruz kaldı, ancak özellikle Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) üzerinden yürütülen nefret söylemi ağırlık kazandı. Nefret söylemi içeren haberler, bu dönemde özellikle BDP'nin Karadeniz gezisi, Hocalı yıl dönümü, Paris'te PKK'yle ilişkili üç kadının öldürülmesi ve Fransa'nın Mali'ye müdahalesi konularını temel aldı. Bu dönem için bir diğer dikkat çekici noktaysa, doğrudan bir grup ismi zikretmeden ama güçlü bir nefret diliyle kaleme alınan köşe yazıları oldu. Bu yazıların hedef aldığı grupların belirlenmesinde bağlam dikkate alınarak, bazen Müslüman olmayan, Batılı gibi genel bir niteleme kullanıldı, bazense, Kürtler gibi daha spesifik bir grup adı vermek mümkün oldu. Köşe yazarları, bu dönemde de herhangi bir isim ya da kaynak belirtmeden bir okurum, tanıştığım biri, duyduğuma göre gibi ifadelerle kendileri dışında bir kaynağa atıfla nefret söylemi ürettiler. Benzer bir durum haberlerde de gözlendi, üçüncü kişilere ait ve nefret söylemi içeren ifadelerin olumlanması ya da eleştirilmemesi yoluyla haberlerde nefret söylemi dolaşıma sokulmuş oldu. Ocak Nisan 2013 döneminde, diğer gruplara oranla daha düşük sayıda kalsa da, Kürtlere yönelik nefret söyleminde ciddi bir artış görüldü. BDP nin Karadeniz gezisi, nefret söylemi üreten içeriklerin en önemli hedefi oldu. 8

13 İncelenen içeriklerdeki nefret söyleminin hedef gruplara göre dağılımı aşağıdaki gibidir: Grafik 3 1 Bunlara ek olarak, kadınlara ve LGBT bireylere yönelik nefret söylemi içeren 12 adet haber ve köşe yazısı, istatistiki analizlere dahil edilmeyip ikinci bölümde kendi içinde değerlendirildi. Kadına yönelik nefret dili üç haberde karşımıza çıkarken, bir haber kadın dışında başka bir gruba yönelik de nefret söylemi içerdiği için ilk kısımda da o grup açısından istatistiğe katıldı. Kalan 9 haber ise, LGBT bireylerin cinsel yönelim ve kimliğini hedef aldı. Tür, Gazete ve Kategorilere Göre İçeriğin Dağılımı: Bu dönemde de, nefret söylemi sıklıkla köşe yazılarında üretilmiş olup (%71), haber türündeki içerikte küçük bir artış gözlenmiştir (%26). Diğer içerikler ise, Basın Arşivi (%1.9) ve kitap tanıtım yazısından (%0.9) oluşmaktadır. İncelenen 27 haberden 15'inde (%56) kaynak gösterilmemiştir. 1 Bir içerikte birden fazla grup hedef alınabildiği için her grubu hedef alan içerik sayılarının toplamı, toplam içerik sayısından (104) fazladır. 9

14 Grafik 5 Bu dönemde de, nefret söylemi ulusal basında daha yaygın şekilde yer bulmuş (%90.4), yerel basın yüzde 9.6'lık bir oranda temsil edilmiştir. Grafik 6: Nefret söylemine en fazla rastlanan ulusal gazeteleri Milli Gazete (21 yayın, %20.19), Ortadoğu (19 yayın, %18.26), Yeni Akit (13 yayın, %12.5), Yeni Mesaj (11 yayın, %10.57), Yeni Çağ (11 yayın, %10.57) ve Anayurt (5 yayın, %4.8) oluşturdu. 10

15 Grafik 7: Yerel basında bu dönemde de nefret söylemine rastlanan içerikler sayısal olarak daha azdı. Ancak özellikle de Barış ve Demokrasi Partisi'nin Karadeniz gezisinde yaşanan olaylar ve söz konusu yayınların muhtemel etkileri düşünüldüğünde bu sayısal azlığın niteliksel olarak önemsiz olmadığı söylenebilir. Grafik 8: Gazetelerde yer alan nefret söylemi örnekleri, bu dönemde de belirlenen dört kategoriye göre incelenmiştir: (1) Abartma / Yükleme / Çarpıtma, (2) Küfür / Hakaret / Aşağılama, (3) Düşmanlık / Savaş Söylemi, (4) Doğal kimlik öğesini nefret aşağılama unsuru olarak kullanma / Simgeleştirme. Bu kategoriler, çoğunlukla farklı biçimlerde ve örtük ya da açık şekilde kurulan nefret söylemlerinin ayrıştırılmasına ve anlaşılmasına yardımcı olmak üzere oluşturulmuştur. Şüphesiz kategorilerin birden fazlasını aynı içerikte tespit etmek mümkündür ancak böyle durumlarda sınıflandırma yapmak adına 11

16 baskın olan kategori dikkate alınmıştır. Ancak, iki farklı kategori de eşit önemde yer aldığı için yayınların ikisinde ikişer etiket kullanılmıştır. İncelenen dört aylık dönemde, bu dört kategorinin dağılımında Düşmanlık / Savaş Söylemi ilk sırada bulunmaktadır (62 içerik). Ardından sırasıyla, Abartma / Yükleme / Çarpıtma (25 içerik) ve Küfür / Hakaret / Aşağılama gelmiştir (16 içerik). En az izlenen yöntemse Doğal Kimlik Öğesini Nefret Unsuru Olarak Kullanma / Simgeleştirme olmuştur (3 içerik). Grafik 9: Hedef gruplara göre kategorilerin dağılımına bakmak gerekirse, Hıristiyanlara yönelik nefret söylemine, daha önceki dönemde de olduğu gibi, Düşmanlık / Savaş Söylemi'nin hâkim olduğu gözlemlendi (10 içerik). Bunu, 7 içerikle Abartma / Yükleme / Çarpıtma, 6 içerikle Küfür / Hakaret / Aşağılama kategorileri izledi. Grafik 10: 12

17 e yönelik nefret söyleminin içeriğinde de yine aynı şekilde Düşmanlık / Savaş Söylemi dikkat çekici bir farkla ilk sırada yer aldı (34 içerik). İkinci sırada 11 içerikle Abartma / Yükleme / Çarpıtma bulunurken, üç yazıda Küfür / Hakaret / Aşağılama, bir yazıdaysa Simgeleştirme görüldü. Grafik 11: İncelenen dört aylık dönem içinde nefret söylemine en çok maruz kalan üç gruptan biri olan Yahudiler için de, Düşmanlık / Savaş Söylemi, birinci sırada yer aldı (13 içerik). Küfür / Hakaret / Aşağılama kategorisine giren 6 içerik tespit edilirken, Abartma / Yükleme / Çarpıtma kategorisinde 5, Simgeleştirme kategorisinde 1 içeriğe rastlandı. Grafik 12: 13

18 Nefret söylemine maruz kalan gruplar arasında dördüncü sırada bulunan Kürtlere yönelik söylemde ilk sırayı yine Düşmanlık / Savaş Söylemi kategorisi aldı (9 yazı). Abartma / Yükleme / Çarpıtma kategorisinde iki, Küfür / Hakaret / Aşağılama kategorisindeyse bir içerik görüldü. Grafik 13 On üç içerikle, hakkında nefret söylemi üretilen gruplar arasında dördüncü sırada bulunan Rumlara dair kategorilendirmede ilk sırada 11 içerikle Düşmanlık / Savaş Söylemi yer alırken Abartma / Yükleme / Çarpıtma kategorisindeyse 2 yazıya rastlandı. Grafik 14 İçerikleri sınıflandırmak üzere belirlenen bu dört kategori daha önce de belirttiğimiz şekilde, nefret söylemlerinin nasıl üretildiğini anlamaya yardımcı olmak üzere oluşturulmuştur ve sınıflandırma işleminde baskın olan kategori dikkate alınmıştır. Dolayısıyla kategorileri değişmez ölçütler olarak görmek yanıltıcı olacaktır. 14

19 OCAK NİSAN 2013 DÖNEMİNDE SEÇİLEN HABERLER Tarih Gazete Tür Yazar Başlık Hedef Grup Nefret Kategorisi 1 Ocak 2013 Ankara Haber Vaktim Haber Habervaktim Yılbaşınız batsın! Hıristiyanlar Abartma, yükleme, çarpıtma 3 Ocak 2013 Milli Gazete Haber Adnan Yavuz Noelde kanlı bilanço Hıristiyanlar Abartma, yükleme, çarpıtma 7 Ocak 2013 Yeni Akit Basın Arşivi - Azınlık öğrenciye de din sorusu başlıklı Hürriyet haberi Müslüman olmayanlar Küfür, hakaret, aşağılama 7 Ocak 2013 Milli Gazete Köşe yazısı Mehmet Şevket Eygi 2015'te Türkiye'nin işi çok zor 8 Ocak 2013 Yeni Akit Haber Muhsin Bayraktar Kütüphanede Hristiyanlık propagandası Hıristiyanlar ve Yahudiler Abartma, yükleme, çarpıtma 8 Ocak 2013 Milli Gazete Haber Yusuf Han Kardelen İşte Yahudi kafası Yahudiler Simgeleştirme 9 Ocak 2013 Yeni Akit Köşe yazısı Faruk Köse Yahudi şarlatanların masumiyet edebiyatı Yahudiler 9 Ocak 2013 Yeni Akit Haber İsimsiz Azgın Yahudiler, Kudüs'te camiye ve Osmanlı mirasına saldırdı... Yahudiler Küfür, hakaret, aşağılama 11 Ocak 2013 Yeni Mesaj Köşe yazısı Hasan Demir Neyi hoş göreceğim? Hıristiyanlar ve Yahudiler 14 Ocak 2013 Yeni Akit Köşe yazısı Mustafa Miyasoğlu Bilinçli siyasetle terör biter ve Aleviler. 14 Ocak 2013 Milli Gazete Haber Mustafa Kılıç Çatkapı Zerdüştlük Zerdüştler 14 Ocak 2013 Posta Haber Hasan Dönmez (DHA) Ayıptır! Şizofrenler Yükleme, çarpıtma 15

20 16 Ocak 2013 Milli Gazete Köşe yazısı Mehmet Şevket Eygi Sünni Alevi Kavgası Çıkartmak İsteyen Kriptolar Aleviler,, Yahudiler 16 Ocak 2013 Yeni Mesaj Köşe yazısı Ali Karaca Dili dışarda acayip mahluklar Yahudiler Küfür, hakaret, aşağılama 21 Ocak 2013 Yeni Akit Haber Fahrettin Dede İşte gavurluk bu Batılılar 22 Ocak 2013 Yeni Akit Köşe yazısı Asım Yenihaber Sara'dan Sakine, Ermenicilikten Kürtçülük!. 22 Ocak 2013 Milli Gazete Köşe yazısı İshak Beyazay PKK dediğin yedi kocalı Hürmüz! 22 Ocak 2013 Milli Gazete Haber Mustafa Kılıç AKP İKTİDARINDA BİR İLK DAHA: YEZİDÎ TAPINAĞI Zerdüştler, Yezidiler, Hıristiyanlar Küfür, hakaret, aşağılama 22 Ocak 2013 Ankara İlke Gazetesi Köşe yazısı Nihat Kaşıkçı NERESİNDEN, NASIL BÖLECEKSİNİZ? 28 Ocak 2013 Yeni Mesaj Köşe yazısı Mustafa Aslan Yeter ulan! İngilizler, Fransızlar, Hıristiyanlar 28 Ocak 2013 Yeni Çağ Köşe yazısı Servet Avcı Bu Meclis savaş çıkarır!, Rumlar. 28 Ocak 2013 Milli Gazete Haber Fatih Yedier Bakanlık eliyle ifsad çalışması Hıristiyanlar Abartma, yükleme, çarpıtma 29 Ocak 2013 Yeni Mesaj Köşe yazısı Bayram Coşkun Noel Baba ya kandı, Hristiyan olacağım dedi Hıristiyanlar, Yahudiler Küfür, hakaret, aşağılama 29 Ocak 2013 Milli Gazete Haber İsimsiz Hıyanet ve ajan yuvası Rumlar 29 Ocak 2013 Ortadoğu Haber İsimsiz Sevr hortladı! Rumlar, 29 Ocak 2013 Ankara Haber Vaktim Arşiv Arşiv Şahin avı!, Yahudiler 16

21 30 Ocak 2013 Ortadoğu Köşe yazısı Fikri Atılbaz Hizmette Sınır Yok - Heybeliada Ruhban Okulu Üniversite Olma Yolunda Rumlar 31 Ocak 2013 Ortadoğu Köşe yazısı Neval Kavcar Kesin çözüm: Ruhban Okulu Atina'ya gitsin Rumlar, Kürtler Abartma, Yükleme, Çarpıtma 31 Ocak 2013 Yeni Akit Köşe yazısı Ali Erkan Kavaklı PKK'da Ermeni olgusu ve Yahudiler 4 Şubat 2013 Yeni Akit Köşe yazısı Ali İhsan Karahasanoğlu Sosyalist Enternasyonel de Mali ve CHP ye ihraç gündemi! Fransızlar 4 Şubat 2013 Yeni Mesaj Köşe yazısı Yusuf Karaca İslamcı rahibeler! Hıristiyanlar (ve kadınlar) Küfür, hakaret, aşağılama 5 Şubat 2013 Yeni Çağ Haber İsimsiz AKP iktidarından Yukarı Karabağ a Ermeni takviyesi 5 Şubat 2013 Milli Gazete Haber Mustafa Kılıç Batıl güçler bölgede cirit atıyor! Yezidiler, Hıristiyanlar, Zerdüştler 5 Şubat 2013 Anayurt Köşe yazısı Mustafa Nevruz Sınacı Bu meclis savaş çıkarır (I) Kürtler, Rumlar, Yunanlar, ve Yahudiler 6 Şubat 2013 Yeni Akit Köşe yazısı Mustafa Çelik Örgütlenmiş putçu azınlığa yenik düşmek Hıristiyanlar ve Yahudiler 6 Şubat 2013 Önce Vatan Kitap sayfası, Kuşbakışı Oğuz Çetinoğlu Tehcir (adlı kitabın tanıtımı) 6 Şubat 2013 Milli Gazete Köşe yazısı Mehmet Şevket Eygi Mesele o kadar kolay ve ucuz değil!, Hıristiyanlar, Yahudiler 7 Şubat 2013 Anayurt Köşe yazısı Nalan Keziban Atay Esir Türk askerine yapılan zulüm 17

22 7 Şubat 2013 Anayurt Köşe yazısı Mustafa Nevruz Sınacı Bu meclis savaş çıkarır (II) Rumlar, Yahudiler 11 Şubat 2013 Anayurt Köşe yazısı Mustafa Nevruz Sınacı Kirli oyun, kalleşlik ve hain tuzak Abartma, yükleme, çarpıtma 12 Şubat 2013 Milli Gazete Köşe yazısı Mehmet Şevket Eygi Medreseleri ve Tarikatleri Baltalayan Reformcu İlahiyatçılar Abartma, yükleme, çarpıtma 12 Şubat 2013 Bursa Karacabey Köşe yazısı Serkan Ökçe Onlar unutmuyor 14 Şubat 2013 Milli Gazete Köşe yazısı Davut Şahin Vatikan'ın sırları Hıristiyanlar 14 Şubat 2013 Yeni Akit Köşe yazısı Hasan Karakaya 14 Şubat 2013 Milli Gazete Haber İmzasız Papa istifa etmeseydi Vatikan Papa-zı bulacaktı Gayrimüslimlere benzemek Hıristiyanlar Yahudiler Hıristiyanlar Küfür, hakaret, aşağılama Küfür, hakaret, aşağılama 15 Şubat 2013 Aydınlık Köşe yazısı Mehmet Perinçek Savaş arifesinde 18 Şubat 2013 Adana 5 Ocak Köşe yazısı Dr. Necat Yaycıoğlu Deli Hacı Ağa ve kravatlı eşkıyalar 18 Şubat 2013 Ortadoğu Haber İsimsiz Türk Birliği Kurulacak 18 Şubat 2013 Yeni Çağ Köşe Yazısı Hasan Demir İngiliz sahtekarlığı! İngilizler Küfür, hakaret, aşağılama 19 Şubat 2013 Milli Gazete Haber İsimsiz Fe eyne tezhebun (Nereye gidiyorsunuz?) 20 Şubat 2013 Milli Gazete Haber İsimsiz Haçlı Sofrası Hıristiyanlar Yahudiler Hıristiyanlar ve Yahudiler Abartma, yükleme, çarpıtma 20 Şubat 2013 Ortadoğu Köşe Yazısı Yıldıray Çiçek Karadeniz bölücü mikroba geçit vermedi Kürtler 20 Şubat 2013 Sözcü Köşe Yazısı Mehmet Türker Hangi yüzle Sinop a gittiler Kürtler 20 Şubat 2013 Yeni Mesaj Köşe Yazısı Prof. Dr. Nurullah Çetin Gençliğe Hitabe nin tam zamanıdır Abartma, yükleme, çarpıtma 18

23 21 Şubat 2013 Güneş Köşe Yazısı Metin Özkan BDP nin Karadeniz Oyunu Kürtler 21 Şubat 2013 Sözcü Köşe Yazısı Mehmet Türker Sinemacı Sırrı nın IQ su Kürtler 21 Şubat 2013 Yeni Çağ Köşe Yazısı İsrafil F. Kumbasar Rüzgarı eken ırkçı, fırtınaya katlanmalı Kürtler 25 Şubat 2013 Ortadoğu Köşe yazısı Şükrü Alnıaçık ERMENİ İNTİKAM MANGALARI! 26 Şubat 2013 Yeni Çağ Köşe yazısı İsrafil K. Kumbasar Hocalı Soykırımı'nı Unutma, Unutturma Abartma, yükleme, çarpıtma 26 Şubat 2013 Ortadoğu Köşe yazısı Orhan Karataş Hocalı Soykırımı ve Ermeni nin gerçek yüzü Abartma, yükleme, çarpıtma 27 Şubat 2013 Çanakkale Çan ın Sesi Haber İsimsiz Çan Ülkü Ocakları ndan Hocalı Katliamı ile ilgili basın açıklaması 27 Şubat 2013 Yeni Akit Haber Hasan Önal (TBMM Bürosu) Hocalının bedduası Hepimiz Ermeniyiz cilerle 27 Şubat 2013 Yeni Mesaj Köşe yazısı Mustafa Aslan Türk Milletine Türk'çe... Yahudiler ve Hıristiyanlar. Küfür, hakaret, aşağılama 28 Şubat 2013 Yeni Çağ Haber İsimsiz Azerbaycanlı gençlere den linç Abartma, yükleme, çarpıtma 28 Şubat 2013 Sözcü Haber İsimsiz Fransa Meclisi nde 2 Türk genci linç etmeye kalktı Abartma, yükleme, çarpıtma 1 Mart 2013 Yeni Çağ Haber İsimsiz Ermeni katillerin Hocalı katliamı filme çekildi Simgeleştirme 1 Mart 2013 Güneş Köşe Yazısı Mehmet Memiş Hoca Fransız Meclisi'nde Ermeni Saldırısı Küfür, hakaret, aşağılama 19

24 5 Mart 2013 Milli Gazete Haber İsimsiz Uyan artık ey Müslüman! Yahudiler Abartma, yükleme, çarpıtma 11 Mart 2013 Ortadoğu Köşe yazısı Enver Gökdemir TÜRK KİMLİĞİNDEN RAHATSIZ OLANLARA... ve Rumlar 11 Mart 2013 Anayurt Köşe yazısı Mustafa Nevruz Sınacı Karanlık gecelerin... Kürtler, ve Rumlar Abartma, yükleme, çarpıtma 13 Mart 2013 Yeni Mesaj Köşe yazısı Haydar Baş BOP bir sömürü aracıdır Misyonerler Abartma, yükleme, çarpıtma 14 Mart 2013 Güneş Köşe yazısı Mehmet Memiş Hoca Bekledim bekledim Almanya, sus-pus Almanlar 19 Mart 2013 Milli Gazete Haber İmzasız Gâvur Zulmü Müslüman olmayanlar 19 Mart 2013 Ankara İlke Köşe yazısı Ali Kaybal Çanakkale ruhunu yaşatmak gerek 21 Mart 2013 Milat Gazetesi Köşe yazısı Halil Mert Çanakkale: Binbir Cephede Muharebe Yahudiler 21 Mart 2013 Ortadoğu Köşe yazısı Orhan Karataş İhanete yeni gerekçe 22 Mart 2013 Aydınlık Köşe yazısı Türker Ertürk Virüs Türbanlı öğrenciler Simgeleştirme 22 Mart 2013 Aydınlık Köşe yazısı Mehmet Perinçek (Nazi-Taşnak işbirliği- II) Hitler in güdümünde Türkiye düşmanlığı 22 Mart 2013 Ortadoğu Köşe yazısı A.Ender Gökdemir ÇANAKKALE ZAFERLERİ; 'TÜRK MİLLETİ'NİN CANI PAHASINA KAZANDIĞI 28 Mart 2013 Ortadoğu Köşe yazısı Yıldıray Çiçek NE MUTLU TÜRKÜM DİYENE SÖZÜNDEN KİM RAHATSIZ OLUR? Kürtler Küfür, hakaret, aşağılama 20

25 28 Mart 2013 Ortadoğu Köşe yazısı A.Ender Gökdemir Burası Bursa Kent Meydanı, Burası Er Meydanı (2) Kürtler 28 Mart 2013 Ortadoğu Köşe yazısı Orhan Karataş Ey, AKP ye oy veren kardeşim Yahudiler Küfür, hakaret, aşağılama 1 Nisan 2013 Milli Gazete Köşe yazısı Adnan Öksüz 1 Nisan; hile günü ya da haçlıların Müslümanları katlettiği gün! Hıristiyanlar 4 Nisan 2013 Yeni Çağ Köşe yazısı Uluğtekin Yılmaz Biz Karadeniz çocuğuyuz! Kürtler 8 Nisan 2013 Samsun Olay Köşe yazısı M. Halistin Kukul Türk e dair 27 8 Nisan 2013 Ortadoğu Köşe yazısı Ender Gökdemir TÜRK ADINI TÜRKİYE DEN SİLEBİLECEK, TÜRK MİLLETİNİ YOK EDEBİLECEK MİSİNİZ?, Rumlar 9 Nisan 2013 Milli Gazete Köşe yazısı Mehmet Şevket Eygi Türkiyenin Cryptoları Yahudiler Abartma, yükleme, çarpıtma 10 Nisan 2013 Yeni Mesaj Köşe yazısı Yusuf Karaca İslam soslu maskeli gavurluk Hıristiyanlar Abartma, yükleme, çarpıtma denebilir. 10 Nisan 2013 Yeni Çağ Köşe yazısı Hüseyin Macit Yusuf 1974 te yaptık yine yaparız Rumlar 10 Nisan 2013 Yeni Çağ Köşe yazısı Hasan Demir Ne dediğini bilmeyenler! Abartma, yükleme, çarpıtma 11Nisan 2013 Milli Gazete Köşe yazısı Davut Şahin İngiliz siyaseti ve Thatcher İngilizler Abartma, yükleme, çarpıtma 11Nisan 2013 Ortadoğu Köşe yazısı Neval Kavcar Akillerde Soros Bulaşığ(ı?) Abartma, yükleme, çarpıtma + 12 Nisan 2013 Yeni Mesaj Köşe yazısı Akın Aydın Avrupa çukurunda unutulan Türkler Hristiyanlar, Yahudiler 21