Sindirim Sistemi Hastalıklarında Kullanılan Bitkisel Droglar. Eren AKÇİÇEK Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dalı (E)

Transkript

1 Sindirim Sistemi Hastalıklarında Kullanılan Bitkisel Droglar Eren AKÇİÇEK Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dalı (E)

2 Mentha Piperita (Nane)

3 İçerik Uçucu yağlar (%1-3): (-)- mentol (%35-55), (+)- neomentol (% ), (+)izomentol, menton (%10-35), mentil asetat, mentofuran (%1-9), 1,8-sineol (%6-14), limonen (%1-5), α-pinen (% ), β- pinen (%1-2) ve diğer monoterpenler, viridoflorol az miktarda seskiterpenler de mevcuttur. Flavonoitler: Luteolin, luteolin-7-glikosit, rutin, hesperidin, eriositrin ve oksijenlenmiş flavonoidler. Diğer bileşenler: Fenolik asitler ve az miktarda triterpenlerin bulunduğu kayıtlıdır.

4 Gastrointestinal sistemde kullanımı Antidispeptik Karminatif Spazmolitik Koleretik

5 Gastrointestinal sistemde kullanımı İntestinal kolik İrritabl bağırsak sendromu (İBS) Akut ve kronik gastrit Enterit

6

7

8 Plantago psyllium L. Plantago indica L. Plantago ovata Forsk (Karnıyarık Tohumu)

9 Karnıyarık Tohumu Kimyasal İçeriği Musilajlar: Plantago tohumlarının dış kabuğunun içinde %10-30 oranında su tutabilen müsilajlar bulunmaktadır. Musilajlar temel olarak arabinoksilanlar (%85) içeren çözünebilir polisakkaritlerden meydana gelmiştir. Diğer Bileşenler: Steroller, triterpenler, aucubin glikozitler

10 Gastrointestinal sistemde Kullanımı Laksatif ve anti-diaretik özellikleri dolayısı ile akut ve kronik kabızlıkta kullanılır.

11 2-3 doza bölünmüş halde günlük 40 grama kadar kullanılabilinir yaş arası çocuklarda yetişkin dozunun yarısı uygulanır. 6 yaş altı çocuklarda doktor kontrolünde kullanılabilinir. Tohumları bol miktarda su ile birlikte tüketmek son derece önemlidir. 5 gram tohumla birlikte 150 gram su karıştırılır, hızlıca içilir ve arkasından sıvı takviyesi yapılır.

12 Foeniculum vulgare (Rezene)

13 İçeriği (Acı Rezene) Uçucu yağ: Foeniculum vulgare Miller subsp. vulgare var. vulgare nin (acı rezene) uçucu yağında (%2-6), baskın olarak transanetol (%50-70), fenkon (%12-25) ve %5 ten az oranda östragol bulunduğu bildirilmiş, aynı zamanda α-pinen (%1-2), limonen (%1-2), cis-osimen, p-simen kampfen, β-pinen, β-mirsen, α-fellandren, sabinen, γ-terpinen ve terpiolen içermektedir.

14 Diğer Bileşikler: %10-20 oranında yağ asitleri (en çok petroselinik asit), %20 protein, flavonoid glikozitleri (kuarsetin, kamferol, aglikon ), fenolik karboksilik asitler, eser miktarda kumarinler ve furanokumarinler bulunmaktadır. İçeriğinde doğal olarak bulunan 6- oksikroman gibi antioksidanlar yağ asitlerinin stabilitesini sağlamaktadır.

15 Gastrointestinal Etkisi ve kullanımı Antispazmodik gastrointestinal motiliteyi uyarıcı etki gaz ve şişkinlik gibi dispeptik şikayetlerde rahatlatıcı etki

16

17

18 Zeytinyağı Zeytinyağı koloretik etki göstermekte, safrada kolestrol formasyonunu inhibe etmektedir.

19 Rowachol 55 senden beri kullanılmakta olan 6 bitki monoterpeni ihtiva eden yan etkisi olmayan safra kesesi taşlarını eritmekte kullanılan bir ilaçtır.

20 Rowachol un monoterpen içeriği İçerik %oranı Menthol %32 Menthone %6 Pinene %17 Borneol %5 Comphene %5 Cineol %2 Zeytinyağı %33

21 Sinameki (Cassia senna L. )

22 Kimyasal İçeriği Antrasen türevleri (% ): Temel olarak sennozit A, A1 ve B, bir miktar da sennozit C ve D bulunur. Bunların dışında aloe-emodin, rein, krizopanol gibi serbest antrakinonlar bulunur Naftalen türevleri: 6-hidroksimusizin glukozitleri, tinnevelin-6-glukozit.

23 Kimyasal İçeriği Karbonhidratlar: Polisakkaritler (%2.5 civarında), musilaj (arabinoz, galaktoz, galaktüronik asit, ramnoz), galaktomannan (galaktoz, mannoz), serbest şeker (fruktoz, glukoz, pinitol, sukroz) Diğer bileşenler: Flavonoitler, mono- ve seskiterpen içeren %0.05 oranında uçucu yağ, fenil propan, palmitik asit gibi bileşenler de bulunmaktadır.

24 Gastrointestinal sistemde kullanımı Senna meyvelerinin ve Senna yapraklarının laksatif etkili. Kısa dönemli kabızlık tedavisinde kullanılır. Uzun süreli sinameki kullanımında, geri dönüşümlü olarak barsak mukozasında pigmentasyon (psödomelanozis koli) görülebilir.

25

26

27 ALJİNAT Aljinst, Laminarya Digitata gibi esmer alglerden elde edilen b-dmanunurnik asit ve a-l-guluronik asitin birleşmesiyle oluşmuş bipolimerik bir yapıdır. Molekülağırlığı olan alijinat asit, Suda çok az çözünmesine rağmen, suyu iyi absorbe edebilen bir maddedir.

28 Cystoseria Sargasum

29 Aljinatların Pazar büyüklüğü yaklaşık 318 milyon dolar %20 si gıda katkı maddesi %80 birçok endüstri alanında kullanılmaktadır. % oranında kullanılan aljinatlar dondurma yapımı sırasında düzgün yapı ve hacim artışı sağlamasının yanı sıra buz kristalleri oluşumunu da önlemektedir.

30

31 Sodyum aljinat

32 Zingiber officinale Roscoe (Zencefil)

33 Zencefil Kimyasal İçeriği Aromatik Bileşikler: gingerol homologları, gingerdion homologları, şogaol homologları, zingeron, α-kurkumen,diterpenler Uçucu yağ (%2.5-5 V/m): Seskiterpen hidrokarbonlar Monoterpen hidrokarbonlar Yağlar(%5.8-11): Doymuş yağ asitleri (özellikle palmitik asit) toplam yağ asitlerinin %46 sını oluşturur. Doymamış yağ asitleri (özellikle oleik ve linoleik) %53 civarındadır. Diğer Bileşenler: Nişasta (%60), proteinler, steroidler, vanilin, amino asitler, vitaminler (özellikle niasin ve A vitamini, mineraller)

34 Gastrointestinal Sistemde Kullanımı Taşıt tutması, Deniz tutması, Hamilelik bulantı kusması Ameliyat sonrası bulantı, kusma bulantı kusmalara

35 Yetişkinlerde 1 kerede 2 tablet Günde en fazla 8 tablet Table 50 mg

36

37 Anason (Pimpinella anisum L.) Türkiye de Konya, Antalya ve Ege Bölgesinde kültürü yapılmaktadır

38 Kimyasal içeriği Uçucu yağ (%2-6): Trans-anetol (%80-95), metilkavikol (estragol, izoanetol; %0.5-6), cis-anetol, anisaldehit, linalol, psedoizoöjenol-2-metilbütirat, anis keton, β-karyofillen, anisik asit, limonen, α- pinen, asetaldehit, ρ-kresol, kresol, hidrokuinon, β-farnesen, α-, β-,-δ himakalen, bisabolen, d-elemen, arkurkumen ve miristisin

39 Kumarinler: Skopoletin, umbelliferon, umbelliprenin, bergapten Flavonoidler: Flavanol (kuersetin), Flavon (apigenin, luteolin) glikozitleri (kuersetin-3-glukuronid, rutin, luteolin-7-glikozit, apigenin-7-glikozit, izoorientin, izoviteksin) Kaffeik asit türevleri: Klorojenik asit ve diğer kafeoilkuinik asit türevleri. Diğer Bileşenler: %50 karbonhidrat, %16 lipit, β- amirin, stigmasterol ile palmitat ve strerat tuzları.

40 Gastrointestinal Sistemde Kullanılışı Karminatif ve spazmolitik etkisi Şişkinlik, gaz ve gatrointestinal spazmda Dispepsik şikayetlerde ve iştahsızlıkta kullanılmaktadır.

41

42 Anethol içeren diş macunları ve kozmetik krem kullananlarda nadir olarak kontakt dermatit vakaları görülmüştür.

43 Zerdeçal (Curcuma longa L.)

44 Kimyasal İçeriği Kurkuminoidler (%3-5): Curcuma longa için karakteristik olan bisedemetoksi-kurkumin dışında diğer disinnamoilmetan türevleri olan kurkumin (diferuloilmetan), monodemetoksi kurkumin (p-kumaraoilferuloilmetan) ve siklokurkumin içerdiği kaydedilmiştir. Uçucu yağ (%2-7): Sarı renkli uçucu yağında zingiberen, kurkumol, α-kurkumen, β-seskuifellandren, atlanton, α- ve β- turmeron, ar-turmeron, α- ve δ- atlanton, kurlon, germakron, β-bisabolen oluşturur. Diğer Bileşenler: %28 glukoz, %12 fruktoz, %1 arabinoz gibi şekerler de bitki bileşimi içinde yer almaktadır.

45 Hayvanlarda kimyasal olarak meydana getirilmiş kolitlerde zerdeçal iltihabı geriletmektedir. Küçük bir insan grubunda mg/gün faydalı olduğu gösterilmiştir.

46

47

48

49 İNCİR MEYVESİ İçerdiği yüksek lif oranı sayesinde, hücresel yapılar içinde su tutarak dışkı kıvamını yumuşatmaya, defekasyonu (dışkılamayı) kolaylaştırmaya ve kabızlığı gidermeye yardımcıdır. Bunun yanı sıra incir ekstresi, bağırsak spazmlarını çözmeye ve spazma bağlı karın ağrısı, şişkinlik gibi sindirim bozukluğu şikâyetlerini gidermeye yardımcı olur.

50 İncir Ficus carica L. (Moraceae) tropik ve subtropik bölgelerde geniş yayılış gösteren orta boylu bir ağaçtır. Türkiye dünyanın en önemli incir üreticisi ve ithalatçısıdır. Meyve geleneksel olarak gastrointestinal, hastalıklarda binlerce yıldır kullanılmaktadır.

51 BİLİMSEL KAYNAKLARLA İNCİR Geleneksel olarak incir meyveleri kabızlığa karşı laksatif amaçla birçok ülkede kullanılmaktadır.

52 BİLİMSEL KAYNAKLARLA İNCİR Fareler üzerinde yapılan bir çalışmada, incir meyvesi ile beslenen sıçanların, dışkıya çıkma sayısı, miktarı ve su ihtivası ölçülmüştür ve sonuçta kontrol grubuna göre kabızlığın azaldığı kanıtlanmıştır. İncir ile tedavinin kronik kabızlıkta önleyici ve tedaviye yardımcı olacağı saptanmıştır.

53 Kabızlık Fonksiyonel (kronik kabızlık) İncir Laksatif etki gösterir Bağırsak hareketlerini arttırır. Boşalma zamanını azaltır. Karın ağrısını önler.

54 ANTİOXİDANT AKTİVİTE

55

56

57

58 Keten Tohumu(Linum usitatissimum L.) Türkiye de, Marmara, Karadeniz, Ege ve İç Anadolu bölgelerinde kültür bitkisi olarak yetiştirilmektedir

59 Kimyasal İçeriği Musilaj polisakkaritleri (%3-9): Tohumları galaktoüronik asit, ksiloz, galaktoz, ramnoz, arabinoz, frukoz ve glukoz vb içermektedir. Sabit yağ (%30-45): Linolenik asit, linoleik asit, oleik asit gibi trigliseritler bulunmaktadır. Diğer Bileşenler: Bileşiminde %3-25 civarında protein, % civarında ise linustatin ve neolinustatin diglikozit gibi siyanojenik glikozitler bulunmaktadır. Bunların dışında, sekoizolarisirezinol diglikozit,

60 LUTİ (Linum usitatissimum tripsin inhibitörü) fosfotid, sterol ve triterpenler, kolesterol, kampesterol, stigmasterol, sitosterol, 5- avenasterol, sikloartenol, az miktarlarda metil esterleri; 3-hidroksi-5 metoksi-cis-sinnamil-3-oglukozit (linusitamarin), 4-hidroksi-cis-sinnamil- 4-O-glukozit (linosinnamarin), lignan pinorezinol diglukozitleri, az miktarda flavanoitler kaemferol- 3,7-O-diglukozit, herbasetin ve harbasetinin 3,7- O-diglukoziti, 3,8-O-diglukoziti ve 3,7-Odimetilether immunosupresif etkisiyle siklosporine benzeyen 4 halkalı nano ve oktapeptitler bulunur

61 Kullanışı Konstipasyon, divertiküler hastalıklar, gastrit ve enteritin kısa dönemli semptomatik tedavisinde irritabl bağırsak sendromunda kronik gastrik ve yanlış laksatif kullanıma bağlı kolon hasarında kullanılır.

62 Kullanım şekli 12 yaş üstü çocuklarda ve yetişkinlerde: Laksatif olarak: 5 gram tohum çatlatılmış veya taze olarak ezilmiş halde, suda bırakılarak bekletilir (şişirilir) ve günde 3 defa 1 bardak sıvıyla beraber alınır. Etkinin saat içinde başlar.

63

64

65 DİYET POSASI Bitkisel posa, bitki dokularının insandaki sindirim enzimleri tarafından hidrolize edilmeyen kısımlarıdır.

66 DİYET POSASI Diyet posası çözünür ve çözünmez posa olarak ikiye ayrılır.

67 DİYET POSASI Çözünür posa; pektin, nişasta, oligosakkaritler. Çözünmez posa; selüloz, hemiselüloz ve lignandir.

68 DİYET POSASI Lignan; buğday samanı,pamuk tohumu kabuğu. Pektin; elma ve turunçgiller,domates kabuğu. Selüloz; soya kepeği ve baklagiller. Hemiselüloz; mısır tanesi kabuğu, arpa ve yulaf kepeği.

69 DİYET POSASI Çözünen ve çözünmeyen diyet posası farklı etkiye sahiptir.

70 DİYET POSASI Çözünmez posa buğday kepeği,yeşil yapraklı sebzeler, lahanagiller, bezelye, fasülyede bulunur. Su absorbe eder, dışkının hacmini artırır. Konstipasyonu ve divertikülozisi önler.

71 DİYET POSASI Çözülebilir posa meyve, yulaf, yulaf kepeğinde bulunur. Kan kolesterolü ve trigliseritleri düşürmede, kalp-damar hastalıklarında, diyabet ve obezite nin önlenmesinde yararlanılır.

72 Posanın etkisi: Barsak lümenindeki basıncı azaltır. Barsak çapını genişletir, barsak hareketlerini arttırır. Su emilimini arttırarak barsağa su çekilmesine neden olur. Dışkının hacmini, yumuşaklığını arttırır.

73

74

75

76 At Kestanesi (Aesculus hippocastanum)

77 Atkestanesi tohumu, % 36 oranında essin adı verilen kompleks triter-penik saponin karışımı içerir. Terkipte ayrıca sapogenoller (hippoeskulin ve barringtogenol- C), flavonoitler (flavonol glikozitleri), kondanse tanenler, kinonlar, steroller (stigmosterol, alfa-spinasterol, betaspinasterol, beta-sitosterol), yağ asitleri (linolenik, palmitik, stearik) bulunur

78 Ödem Çözücü Anti-inflamatuar Venotonik Vasküler geçirgenliği azaltıcı

79 Kullanım Alanları Varisler Ameliyat sonrası Ödem Varis ülserleri Hemoroid Kronik venöz yetmezlik

80

81 okserutin

82

83 Helicobacter Pylori

84 HELİKOBAKTER PİLORİNİN DÜNYADA DAĞILIMI ABD, Kanada %30-40 ABD, Avrupa Kanada %30-40 %30-50 ABD, Orta Kanada Avrupa %30- % Asya ABD, %70-80 Kanada Latin ABD, Amerika Kanada %70-90 %30-40 Afrika ABD, %70-90 Kanada ABD, Avustralya Kanada %20 TÜRKİYE %70-90

85 BÖLGELERE GÖRE HP SIKLIĞI:

86 Soğan Sarımsak Üzümsü meyveler Brokoli Sirke Probiyotik Kefir Bal Propolis Nar Kimchi Zeytinyağı Sakız Zerdeçal Zençefil Meyan Biber Kekik