Mübeyyen TEPE KÜÇÜKOĞLU Yeni Yüzyıl Üniversitesi İstanbul. Prof. Dr. R. İbrahim PINAR İstanbul Üniversitesi

Transkript

1 Mübeyyen TEPE KÜÇÜKOĞLU Yeni Yüzyıl Üniversitesi İstanbul Prof. Dr. R. İbrahim PINAR İstanbul Üniversitesi

2 AJANDA ÇEVRE BİLİNCİ VE ÇEVREYE DUYARLI İŞLETMELER ÇEVRECİ TEKNOLOJİLER İŞLETMELERİ ÇEVRECİ TEKNOLOJİLER KULLANMAYA İTEN NEDENLER İŞLETMELERİN ÇEVRECİ TEKNOLOJİLERDEN SAĞLADIĞI FAYDALAR TÜRKİYE DE OTOMOTİV SEKTÖRÜ VE TAYSAD OTOMOTİV SEKTÖRÜNDE FAALİYET GÖSTEREN İŞLETMELERİN ÇEVRECİ TEKNOLOJİLER KONUSUNDAKİ TUTUMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

3

4 Sınırlı kaynaklar Anlayış değişikliği Çevreye verilen zarar farkındalık ar-ge ilişkisi Çevreyle ilgili düzenlemeler Müşteri memnuniyeti Kazan-kazan prensibi

5 ÇEVRESEL YÖNETİM YAKLAŞIMLARI Pasif Aktif Proaktif Entegrasyon düzeyi Boru sonu çözümler Süreç içi çözümler Çevresel etki değerlendirmesi Sorumluluk düzeyi Mühendisler Orta yönetim Entegre çevre yönetim sistemi Hedef Maliyet odaklı Yasal düzenlemelere uyum Sürekli gelişme politikası

6

7 TANIM ürün ve hizmetlerin çevreye olan olumsuz etkilerini engellemek veya azaltmak amacıyla kullanılan her türlü; üretim aracı, yöntemi, uygulamaları, ürün tasarım ve dağıtım sistemleri

8 Kirliliğin kontrolü yaklaşımı Kirliliğin önlenmesi yaklaşımı Çevresel Etki Değerlendirme Yaşam Döngüsü Değerlendirme Çevre Teknolojisi Değerlendirme Kimyasal Değerlendirme Atık Denetleme Enerji Denetleme

9

10 İçsel ve dışsal faktörler: Farkındalık ve bilinç düzeyi Yasal düzenlemeler Müşteriler Yerel gruplar ve çevresel baskı grupları Doğal çevre Ekonomik fırsatlar Çalışan güvenliği

11

12 ekonomik fayda üretim ve çevre maliyetlerinin minimize edilmesi, enerji, doğal kaynak ve hammadde kullanımının azaltılması ile süreç verimliliğinin artırılması çevresel performanslarını artışı temiz üretim uygulamaları, enerji, su gibi kaynakların kullanımında, üretilen katı atıklarda azalma, geri dönüşüm faaliyetleri

13 yönetmeliklere karşı uyum ve hazırlıklı olma Sonuç : rekabet, üretkenlik ve verimlilik alanlarında işletmelerin gelişmesi

14

15 Taysad, 1978 yılında kurulmuş olup, Türkiye de otomotiv yan sanayinin tek ve en yetkin temsilcisidir. 328 üyesi ile otomotiv yan sanayii üretiminin % 65 ini ve ihracatının da % 70 ini temsil etmektedir. Yurt içi ve yurt dışı kurumlarca, otomotiv yan sanayii mamul alımlarında referans kurum niteliğini taşımaktadır.

16 TAYSAD üyeleri tarafından imal edilen başlıca ürün gruplarını aşağıdaki şekilde sınıflandırmak mümkündür: Komple motor ve motor parçaları, ısıtma ve soğutma sistemleri, aktarma organları, fren sistemleri ve parçaları, hidrolik ve pnömatik aksamlar, süspansiyon parçaları, emniyet aksamları, kauçuk ve lastik parçalar, şasi aksam ve parçaları, dövme ve döküm parçalar, elektrik ekipmanları ve aydınlatma sistemleri, akü, oto camları, koltuklar, tasarım & mühendislik hizmetleri, simülasyon hizmetleri, özel araç üretimi

17

18 ANKET UYGULAMASI HAKKINDA GENEL BİLGİ Amaç: Otomotiv sektöründe yer alan işletmelerin çevreci teknolojiler konusundaki tutumlarını araştırmak Ana kütle: TAYSAD üyesi işletmeler Yöntem: (Kemp ve Arundel, 1998) tarafından geliştirilen Çevreci Teknoloji Anketi

19 ÇEVRECİ TEKNOLOJİ ANKETİ İşletmeler hakkında genel bilgiler Mevcut çevreci uygulamalar Çevre problemleri ile ilgili görüşleri Uyguladıkları çevreci teknolojiler Çevre problemleri ve çözümleri ile ilgili bilgi aldıkları kurumlar Geliştirdikleri çevreci ürünler Çevreci teknolojilere yönelmelerinde etkili olduğunu düşündükleri etkenler

20 İŞLETMELERLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER çalışan sayıları, yıllık ciroları ve ciroları üzerindeki sahip oldukları ihracat payları hakkındaki sorulardan oluşmaktadır.

21 İŞLETMELERIN ÇALIŞAN SAYILARI İLE İLGİLİ DAĞILIM

22 İŞLETMELERIN YILLIK CİRO BİLGİSİ İLE İLGİLİ DAĞILIM

23 İŞLETMELERİN CİROLARI ÜZERİNDEKİ İHRACAT PAYLARI İLE İLGİLİ DAĞILIM

24 İŞLETMELERİN ÇEVREYLE İLGİLİ PROBLEMLER HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ Aşağıdaki çevresel problemlerin işletmenizin faaliyet gösterdiği sektör açısından önemi nedir? (Sektör çıktılarının faaliyet veya ürün bazında yarattığı problemleri düşününüz) Problem değil Az önemli Orta derecede önemli Önemli Çok önemli bir problem 1. Su kirliliği 44% 20% 16% 12% 8% 2. Toprak kirliliği 44% 24% 12% 16% 4% 3. Hava kirliliği 40% 16% 28% 12% 4% 4. Ürünün kullanımından sonra oluşan atık birikimi 28% 20% 24% 16% 12% 5. Aşırı gürültü yaratma 56% 24% 12% 4% 4% 6. Rahatsız edici koku yaratma 64% 16% 0% 16% 4%

25 İŞLETMELERİN ÇEVRE İLE İLGİLİ PROBLEMLERİ ÖĞRENDİKLERİ BİLGİ KAYNAKLARI

26 İŞLETMELERİN ÇEVRE İLE İLGİLİ PROBLEMLERE TEKNİK ÇÖZÜMLER BULDUĞU BİLGİ KAYNAKLARI

27 İŞLETMELERİN SAHİP OLDUKLARI ÇEVRECİ UYGULAMALAR

28 İŞLETMELERİN ÇEŞİTLİ ALANLARDAKİ ÇEVRECİ TEKNOLOJİ UYGULAMALARININ DAĞILIMI

29 İŞLETMELERİN ÇEŞİTLİ ALANLARDAKİ ÇEVRECİ TEKNOLOJİLER KONUSUNDAKİ ARAŞTIRMALARININ DAĞILIMI

30 İŞLETMELERİ ÇEVRECİ TEKNOLOJİLERE TEŞVİK EDEN FAKTÖRLER İşletmelerin çevreci teknolojileri uygulamaya karar vermesinde aşağıdaki faktörlerin etkisini değerlendiriniz. Önemli değil Az önemli Orta derecede önemli Önemli Oldukça önemli 1. Müşteri talebi 0% 8% 16% 12% 64% 2. Hissedar / yatırımcı talebi 8% 4% 12% 12% 64% 3. Çevre ile ilgili mevcut düzenlemelere uyum 4% 0% 8% 4% 84% 4. Çevre ile ilgili gelecek yeni düzenlemelere uyum 4% 0% 12% 12% 72% 5. Üretim maliyetlerinin düşürülmesi 0% 4% 20% 24% 52% 6. Çalışan güvenliği 0% 0% 12% 16% 72% 7. Çevre ile ilgili gruplar ve diğer 0% 4% 52% 16% 28% toplumsal baskılar

31 İŞLETMELERİN UYGULADIKLARI ÇEVRECİ TEKNOLOJİLER VE SONUÇLARI Son üç yıl içinde, işletmeniz kirliliğin ve atık maddelerin azaltılması konusunda üretim teknolojisinde sürece entegreli değişiklikler gerçekleştirdi mi? Söz konusu teknoloji için gereken yaklaşık yatırım miktarı ne kadardır? Söz konusu teknolojinin adaptasyonu operasyon maliyetlerini ne oranda etkilemiştir? Evet Hayır 48% 32% < TL TL TL 78 % 22 % Fikrim yok 20% > TL 0% Maliyetleri arttırdı 22% Maliyetleri düşürdü 34% Kayda değer bir değişiklik olmadı 44%

32 İŞLETMELERİN UYGULADIKLARI ÇEVRECİ TEKNOLOJİLER VE SONUÇLARI Aşağıdakilerden hangileri bu teknolojinin geliştirilmesinde yer almıştır? Bu teknoloji hakkında aşağıdakilerden hangisi doğrudur? Bu teknolojinin uygulanmasında aşağıdaki teşviklerden hangilerinden destek alınmıştır? Bu teknolojinin tedarikçisi 31% İşletmemiz tarafından patentlidir 43% Ar-ge veya diğer geliştirme teşvikleri 100% Üretim departmanımız 46% Başka bir işletme tarafından patentlidir 0% Teknoloji adaptasyon teşvikleri 0% Ar-ge departmanımız 15% İşletmemiz tarafından lisanslıdır 29% Diğer 0% Diğer 8% Başka bir işletme tarafından lisanslıdır 28%

33 İŞLETMELERİ ÇEVRECİ ÜRÜNLER GELİŞTİRMEYE TEŞVİK EDEN FAKTÖRLER İşletmelerin çevreci ürünler sunmasında aşağıdaki faktörlerin etkisini değerlendiriniz. Önemli değil Az önemli Orta derecede önemli Önemli Oldukça önemli 1. Müşteri talebi 0% 4% 16% 16% 64% 2. Hissedar / yatırımcı talebi 8% 4% 8% 8% 72% 3. Çevre ile ilgili mevcut düzenlemelere uyum 4. Çevre ile ilgili gelecek yeni düzenlemelere uyum 4% 0% 8% 8% 80% 4% 0% 12% 20% 64% 5. Üretim maliyetlerinin düşürülmesi 0% 0% 24% 28% 48% 6. Çalışan güvenliği 0% 0% 12% 8% 80% 7. Çevre ile ilgili gruplar ve diğer toplumsal baskılar 0% 4% 52% 16% 28%

34 İŞLETMELERİN GELİŞTİRDİKLERİ ÇEVRECİ ÜRÜNLER VE SONUÇLARI Son üç yıl içinde, işletmeniz kullanımında çevreye daha az etkisi olan bir ürün geliştirdi mi? Bu ürünü geliştirmek için yapılan yatırım yaklaşık olarak ne kadardır? Aşağıdakilerden hangileri bu ürünün geliştirilmesinde yer almıştır? Evet Hayır 48% 24% < TL TL TL 50 % 50 % İlgili teknolojinin tedarikçisi Üretim departmanımız Fikrim yok 28% > TL 0% Ar-ge departmanımız 0% 14 % 86 %

35 İŞLETMELERİN GELİŞTİRDİKLERİ ÇEVRECİ ÜRÜNLER VE SONUÇLARI Bu ürün hakkında aşağıdakilerden hangisi doğrudur? Bu ürünün ortaya çıkarılmasında aşağıdaki teşviklerden hangilerinden destek alınmıştır? İşletmemiz tarafından patentlidir Başka bir işletme tarafından patentlidir 43% Ar-ge veya diğer geliştirme teşvikleri 100 % 0% Teknoloji adaptasyon teşvikleri 0% İşletmemiz tarafından lisanslıdır 43% Diğer 0% Başka bir işletme tarafından lisanslıdır 14%

36 SONUÇ YERİNE İşletmeler çeşitli motive edici nedenlerle bu teknolojilere yönelmekte ürün ve süreçlerinde çevre faktörünü göz önünde bulundurarak yatırımlara yönelmektedir. Bu çalışma soncunda işletmelerin çevre ile ilgili problemler ve teknik çözümleri hakkında bilgi almak üzere başvurdukları kurumların başında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın gelmesi ve tamamının Ar-ge teşviklerinden yararlanarak bu teknolojilerle ilgili yatırımlar yaptıkları elde edilen önemli bulgular arasındadır.

37