BELGESİZ STOKLARIN HİZAYA GETİRİLMESİ

Transkript

1 YAKLAŞIM, SAYI : 220 BELGESİZ STOKLARIN HİZAYA GETİRİLMESİ Zihni KARTAL Maliye Bakanlığı Baş Hesap Uzmanı I. Giriş Kayıtdışı faaliyetlerin kayıt altına alınabilmesi için, işletmelerde mevcut olmasına karşın, kayıtlara yansıtılmamış bulunan malların kayıtlara intikal ettirilebilmesi amacıyla 6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile düzenleme yapılmış ve tarihinde yürürlüğe konulmuştur. Kanunun 10 uncu maddesinin gerekçesinde yer alan açıklamaya göre, mükelleflerin bünyesinde bulunan belgesiz malların kayıt altına alınması, kayıt dışı ekonominin daraltılması ve bundan böyle yaratılacak katma değer vergisinin kavranması amacıyla bildirim konusu mallar için katma değer vergisi hesaplanması ve bu verginin vergi sorumluları tarafından verilen beyanname ile beyanı sağlanmaktadır sayılı Kanunun 10 uncu maddesi hükmü aslında, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan malları yasal kayıtlarına intikal ettirmek suretiyle, kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirmelerine imkan vermektedir. Uygulamaya yön vermek amacıyla 1 seri no'lu Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması Hakkında 6111 Sayılı Kanun Genel Tebliği hazırlanmış ve tarihli, sayılı Resmi Gazetenin mükerrer sayısında yayımlanarak yürürlüğe konulmuştur. Kayıtlarda bulunmayan malların kayıtlara intikal ettirilmesine imkân veren düzenleme, bütün gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerini kapsamaktadır. Uygulamadan; serbest meslek erbabı, ferdi ticari işletmeler adi ortaklıklar kollektif şirketler adi komandit şirketler paylı komandit şirketler

2 limited şirketler anonim şirketler kooperatifler iktisadi kamu müesseseleri dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler iş ortaklıkları yararlanabilir. II. Beyan Uygulama kapsamında olan mükellefler, işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan mallarını tarihinden önce Tebliğin VII/A-4 bölümünde belirtilen beyanname ve ekinde verecekleri envanter (Tebliğ eki 20/B) listesi ile katma değer vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine bildireceklerdir. Bu kıymetlerin beyan edilecek değeri, satın alındığı/üretildiği tarihteki değil, bildirim tarihindeki değeri; beyana konu tutar maliyet bedeli değil, rayiç bedeli olacak; bu şekilde değerlenen kıymet envanter listesinde gösterilecektir. Vergi Usul Kanunu nun mükerrer 266 ncı maddesinde yer alan tanıma göre, rayiç bedel, ilgili kıymetin değerleme günü itibarıyle normal alım satım bedelidir. Beyan edilecek kıymetin rayiç bedeli; mükellefin kendisi tarafından bizzat tespit edebilir bağlı olduğu meslek kuruluşuna tespit ettirilebilir. Bildirilen kıymetler yasal kayıt süresi içinde kayıtlara intikal ettirilecektir. Yasal kayıt süresi Vergi Usul Kanunu nun 219 uncu maddesinde düzenlenmiştir. Madde hükmüne göre, kayda geçirilmesi gereken işlemler, yasal defterlere zamanında kaydedilir. Daha açık bir ifadeyle, işlemler, işin hacmine ve gereğine uygun olarak muhasebenin düzen ve açıklığını bozmayacak şekilde, işlemin gerçekleştiği tarihten itibaren on gün içinde kayda aktarılır. Buna göre, 4 Nisan 2011 günü bildirimi ve beyanı yapılan bir malın kaydı en geç 13 Nisan 2011 günü; 28 Mayıs 2011 günü bildirimi ve beyanı yapılan bir malın kaydı en geç 6 Haziran 2011 günü yapılmalıdır. Bildirim konusu yapılacak mal; alım satım işletmelerinde satışa hazır malları, imalatçı işletmelerde ise hammadde, malzeme, yarı mamül ve mamül malları

3 ifade etmektedir. Olağan koşullarda diğer stoklar kaleminde izlenip sarf malzemesi olarak kullanılıp gider kaydedilme durumu bulunan promosyon ürünü, reklam malzemesi gibi kıymetler beyan edilerek kayda alınabilecek kıymetler arasında bulunmamaktadır. Aynı şekilde inşaat işletmelerinin (yıllara yaygın inşaat onarım işi, kat karşılığı veya kendileri adına inşaat yapıp satanlar) varsa inşa edilen ve emtia niteliğindeki gayrimenkulleri (daire, dükkan vb.) ile üretimde kullandıkları demir, çimento, tuğla gibi ilkmadde ve malzemelerini veya yarı mamullerini de bildirmeleri mümkündür. III. Bildirilen Malların Satış Bedeli 6111 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi hükmüne göre kayıtsız mal bildiren mükellefler, bu malları satmaları halinde, defterlere kaydedilecek satış bedeli kayıtlı değerinden düşük olamayacaktır. Gerçek satış bedelinin kayda alınan bedelden düşük olması halinde, kazancın tespitinde kayıtlı bedel dikkate alınacaktır. IV. Belgesiz Stokları Kayda Aktarmanın Maliyeti A. Beyan ve Vergisel Yükümlülük Kanunun 10 uncu maddesinin (3) numaralı fıkrası uyarınca kendilerince veya ilgili meslek kuruluşlarınca belirlenecek rayiç bedel üzerinden beyan edilerek kayıtlara intikal ettirilecek; teslimleri genel orana (%18) tabi malın rayiç bedeli üzerinden %10 oranı, teslimleri %8 oranına tabi malın rayiç bedeli üzerinden %4 oranı teslimleri %1 oranına tabi malın rayiç bedeli üzerinden %0,5 oranı esas alınmak suretiyle KDV hesaplanarak, örneği Tebliğ ekinde yer alan (Ek:20/A) KDV stok beyanına ilişkin beyanname ile kağıt ortamında veya 340 ve 346 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde belirtilen usul ve esaslar doğrultusunda elektronik ortamda sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir. Beyanname, tarihinden önce verilecek ve tahakkuk edecek vergi de aynı süre içinde ödenecektir. Örnek 1- Mükellef Cemal Dızman kayıtlarında yer almayan mal dolayısıyla beyanname ve eki envanter listesini tarihinde vermiştir. Mükellef söz konusu beyannameye göre tahakkuk eden vergiyi en geç Kanunun 10 uncu maddesinden yararlanma süresinin son günü olan tarihine kadar ödeyebilecektir. Kısaca, bildirim ve beyannamenin Mart veya Nisan aylarında yapılması, ödemenin de bu aylar içinde ya da beyannamenin verildiği tarihe kadar ödeme yapılmasını zorunlu kılmamaktadır tarihleri arasında herhangi bir tarihte verilen beyanname üzerine tahakkuk eden verginin vadesi tarihi olacaktır.

4 KDV beyannamelerini elektronik ortamda vermek zorunda olan mükellefler, söz konusu beyannameyi de 340 ve 346 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde belirtilen usul ve esaslar doğrultusunda elektronik ortamda vermek zorundadırlar. B. ÖTV ye Tabi Stoklarda ÖTV-KDV İlişkisi 6111 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin beşinci fıkrasına göre beyan edilecek özel tüketim vergisi (ÖTV) tutarları, aynı maddenin üçüncü fıkrasına göre beyan edilecek KDV matrahını oluşturan rayiç bedelin tespitinde dikkate alınmış olacağından, bu şekilde beyan edilen ÖTV nin KDV matrahına ayrıca dahil edilmesi söz konusu değildir. C. KDV den İstisna Olan Belgesiz Stoklar Teslimleri KDV den istisna olan mallarla ilgili olarak bu uygulamadan yararlanılması mümkün değildir. İstisnanın KDV Kanunu nda tam istisna veya kısmi istisna olarak düzenlenmiş olmasının bir önemi bulunmamaktadır. D. Ödenen KDV nin İndirimi Beyan edilen mala ait hesaplanan KDV, 1 No.lu KDV beyannamesinde genel esaslar çerçevesinde indirim konusu yapılabilecektir. İndirimin, ödemeden bağımsız olarak beyannamenin ait olduğu aya ilişkin 1 nolu KDV beyannamesi ile yapılması gerekir. İndirimin dayandırılacağı belge, 6111 sayılı Kanun kapsamında verilen beyanname olacaktır. E. Belgesiz Mal Bulundurma Yaptırımı 3065 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin (2) numaralı fıkrasında; fiili ya da kaydî envanter sırasında belgesiz mal bulundurulduğunun tespiti halinde, bu alışlar nedeniyle, ziyaa uğratılan KDV nin, belgesiz mal bulunduran mükelleften aranacağı, bu uygulamaya göre yapılan tarhiyata da vergi ziyaı cezası uygulanacağı hüküm alına alınmıştır sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin (3) numaralı fıkrasına göre, kayıtlarda yer almayan mallar için yukarıda belirtilen şekilde sorumlu sıfatıyla KDV beyan eden ve ödeyen mükellefler bakımından KDV Kanunu nun söz konusu hükmü uygulanmayacaktır. Buna göre, söz konusu hüküm kapsamında beyanda bulunan mükelleflere, KDV Kanununun 9/2 maddesi hükmü uyarınca belgesiz mal bulundurduğu gerekçesiyle malın emsal bedeli üzerinden cezalı olarak re'sen tarhiyat yapılmayacaktır. V. Beyan Edilerek Ödenen KDV nin İadesi 3065 sayılı Kanunun 29/2 ve 32 nci maddeleri uyarınca, söz konusu maddelerde belirtilen işlemler nedeniyle yüklenilen vergiler, indirim yoluyla telafi edilememeleri halinde nakden ve/veya mahsuben iade konusu yapılabilmektedir. Bu çerçevede, 6111 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinden faydalanarak, kayıtlarda yer almayan mallar dolayısıyla hesapladıkları KDV yi Tebliğin (VII/A 4) bölümünde belirtildiği

5 şekilde beyan edip ödeyen ve bu vergiyi indirim hesaplarına intikal ettiren mükellefler tarafından, beyana konu malın, 3065 sayılı Kanun uygulamasında iade hakkı tanınan işlemlerde kullanılması durumunda, beyan edilerek ödenen ve indirim hesaplarına alınan söz konusu verginin yüklenilen verginin hesabında dikkate alınması ve dolayısıyla iade konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. VI. ÖTV Kapsamındaki Mallar İçin ÖTV nin Beyanı ve Ödenmesi 6111 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin 5 numaralı fıkrasıyla, ÖTV nin konusuna giren malları bu madde kapsamında beyan eden ve alış belgelerini ibraz edemeyen mükelleflerin bu malların beyan tarihindeki miktarı ve emsal bedeli üzerinden geçerli olan ÖTV yi bu maddenin (3) numaralı fıkrasında belirtilen beyanname verme süresi içinde ayrı bir beyanname ile beyan ederek aynı süre içinde ödemeleri halinde, bu mallar bakımından 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinin 3 numaralı fıkrası hükmünün uygulanmaması öngörülmüştür. Bu şekilde beyan edilerek ödenen ÖTV için vergi cezası kesilmeyecektir. Uygulama kapsamında olan mükellefler, işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan mallardan 4760 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı listelerde yer alanlar için, beyan tarihindeki miktarları ve emsal bedelleri ile uygulanmakta olan vergi oranı, maktu ve asgari maktu vergi tutarlarını dikkate alarak Tebliğin ekindeki (Ek:21) beyannameyi kağıt ortamında düzenleyecek ve tarihinden önce ÖTV (ÖTV mükellefiyeti bulunmayan ithalatçılar KDV) yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine verecek, hesaplanan ÖTV yi de bu süre içinde ödeyecektir sayılı Kanun ekindeki her bir liste [(II) sayılı listedeki kayıt ve tescile tabi araçların her biri] için ayrı beyanname verilecektir. Dikkat edileceği üzere, KDV için belirlenecek matrah rayiç bedel iken, ÖTV yönünden emsal bedeldir. Emsal bedel ile rayiç bedelin birbirinden farklılık göstermesi teorik olarak mümkün olduğuna göre, ÖTV ve KDV ye tabi mallar için, bildirim ve beyanda bulunulacak tutarlar arasında farklılık oluşması durumu dikkate alındığında, düzenlemenin çelişki oluşturduğu ortaya çıkmaktadır. Bu farklılığın ortaya çıkmaması için önce ÖTV yönünden ÖTV hariç emsal bedelinin belirlenerek beyan edilmesi, bu bedel üzerinden ilgili ÖTV oranının uygulanması veya maktu vergi tutarının eklenmesi sonucunda ÖTV dahil tutarın, o mal için beyan edilecek rayiç bedel olarak beyan edilmesi ve üzerinden %10 oranında KDV hesaplanması uygun olacaktır. VII. Beyan Edilen Kıymetlerin Kayıtlara İntikali Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, aktiflerine intikal ettirdikleri mallar için pasifte karşılık hesabı açacaktır. Sermayenin yedeği durumunda bulunan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi halinde, sermayenin unsuru sayılacak ve vergilendirilmeyecektir. İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler, beyan ettikleri emtiayı defterlerinin gider kısmına satın alınan mal olarak kaydedeceklerdir.

6 Örnek 2- Bakakal Limited Şirketi, stoklarında bulunan ancak kayıtlarında yer almayan mallarına ilişkin envanter listesini hazırlamıştır. Genel oranda katma değer vergisine tabi olan bu malın, kendisi tarafından belirlenen rayiç bedeli TL dir. Şirketin bu bildirimine ilişkin muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde olacaktır. / 153 Ticari Mallar İndirilecek KDV Kayda Alınan Emtia Karşılığı (6111 Sayılı Kanunun 10 uncu Maddesi) 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar (Sorumlu Sıfatı ile Ödenecek KDV) / Bu malın satılması halinde kayıtlara intikal ettirilecek satış bedeli TL nin altında olamayacaktır. Fiilen TL nin altında bir bedelle satılması halinde, ise satış bedeli ile TL arasındaki fark gelir/kurumlar vergisi matrahının tespitinde maliyet olarak dikkate alınamayacaktır. Bu durumda, kısaca satış bedelinin, malın rayiç bedeli olarak belirlenen ve kayda geçirilen bedelden düşük olması halinde, satış bedeli ile kayıtta yer alan bedel arasındaki farkın kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Örnek 3- Kezman Anonim Şirketi, stoklarında bulunan ancak kayıtlarında yer almayan mallarına ilişkin envanter listesini hazırlamıştır. Genel oranda katma değer vergisine tabi olan bu malların kendisi tarafından belirlenen rayiç bedeli liradır. / 153 Ticari Mallar İndirilecek KDV Kayda Alınan Emtia Karşılığı (6111 Sayılı Kanunun 10 uncu Maddesi) 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar (Sorumlu Sıfatı ile Ödenecek KDV) / Bu mal ÖTV ye tabi ise, ÖTV tutarı malın rayici olarak belirlenen TL içinde değerlendirilir. Ya da TL içinden ayrılarak Vergi Usul Kanunu nun 270 inci maddesi hükmünün tanıdığı serbestiye dayanarak gider kaydedilebilir.

7 Bu malın TL ne satılması halinde yapılacak kayıtlar aşağıdaki gibi olacaktır; / 102 Bankalar Hesaplanan KDV Satışlar / 621 Satılan Mallar Maliyeti Ticari Mallar / Malın kayıtta mevcut değeri olan TL ile satış bedeli olan TL arasındaki TL farkın, gelir/kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak ticari kara eklenmesi gerekir. Aynı malın TL ne satılması halinde ise yapılması gereken kayıtlar aşağıdaki gibi olacaktır; / 102 Bankalar Hesaplanan KDV Satışlar / 621 Satılan Mallar Maliyeti Ticari Mallar / Malın kayıtta mevcut değeri olan TL ile satış bedeli olan TL arasındaki TL pozitif fark, ticari kara yansımış olacağından gelir/kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde yapılacak ek bir işlem bulunmamaktadır. VIII. Beyan Edilen Kıymetlerin Ba Formu Karşısındaki Durumu 6111 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi kapsamında beyan edilen kıymetler üzerinden hesaplanarak beyan edilen kıymetlerin rayiç bedelleri, Ba formu vermek zorunda olan mükellefler tarafından söz konusu form ile bildirilmek zorundadır.

8 Söz konusu bildirim işlemi, Ba formunun Soyadı/Adı Unvanı bölümüne Muhtelif Satıcılar (6111 sayılı Kanun Madde 10), Vergi Kimlik Numarası bölümüne ( ) yazılmak suretiyle yapılacaktır. IX. Emsal/Rayiç Bedelin Düşük Beyan Edilmesi Avantajlı Mı? Beyan edilecek kıymetlerin değeri, bildirim tarihindeki rayiç bedeli olacak ve bu şekilde değerlenen kıymet envanter listesinde gösterilecektir. Beyan edilecek kıymetin rayiç bedeli; mükellefin bağlı olduğu meslek kuruluşuna tespit ettirilebileceği gibi, mükellefin kendisi tarafından bizzat tespit edebilmektedir. Rayiç bedelini kendisi tespit eden mükellefler için, beyan edilecek değeri rayicine göre bir miktar fazla mı yoksa, rayicinden düşük beyan edilmesinin lehe olacağı gündeme gelen sorulardan biridir. Bu soruya yanıt verebilmek için, yüksek ve düşük beyan etmenin maliyetlerinin hesaplanması ve bu eylemlerin riskinin dikkate alınması gerekir. X. Beyan Edilen Emsal/Rayiç Bedelin Doğruluğu İncelenebilir mi? 6111 sayılı Kanun ve bu kanunun uygulanmasına ilişkin genel tebliğde bu konuda bir düzenleme yer almamaktadır. Bu durumda, Vergi Usul Kanunu nun inceleme ile ilgili hükümlerine göre işlem yapılacaktır. Vergi Usul Kanunu nun 134 üncü maddesine göre, vergi incelemesi, beyan edilmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamak amacıyla yapılmaktadır sayılı Kanunun 10 uncu maddesi uyarınca yapılan beyanların doğruluğunu tespit etmek ve beyan edilmesi gereken verginin doğru olarak belirlenmesi amacıyla bu konuda vergi incelemesi yapılması mümkündür. Kaldı ki, 6111 sayılı Kanunda işletmede mevcut belgesiz kıymetlere ilişkin beyanlara yönelik bir inceleme yapılamayacağına yönelik bir hüküm bulunmadığı gibi, bu kanunun inceleme dokunulmazlığı sağlayan 6, 7, 8. maddeleri, içinde bulunduğumuz 2011 yılına ilişkin vergilendirme dönemlerini kapsamamaktadır. XI. Sonuç 6111 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi hükmü, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan mallarını devlete bir beyanname ile beyan etmek ve belli bir tutar vergi ödemek suretiyle yasal kayıtlarına intikal ettirmelerine ve böylece kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirmelerine olanak sağlamaktadır.

9 Kıymetlerin beyan edilecek değerlerinin doğruluğu devlet tarafından zamanaşımı süresi içinde incelemeye tabi tutulabilir. Bu nedenle, beyan değerlerinin beyan tarihi itibariyle KDV yönünden rayiç bedele, ÖTV için emsal bedele uygun olmasına dikkat etmekte yarar bulunmaktadır. KDV için belirlenecek matrah rayiç bedel iken, ÖTV yönünden emsal bedeldir. ÖTV ve KDV ye tabi mallar için, bildirim ve beyanda bulunulacak tutarlar arasında farklılık oluşması muhtemel olduğundan, düzenlemenin çelişki oluşturduğu ortaya çıkmaktadır. Bu farklılığın ortaya çıkmaması için önce ÖTV yönünden ÖTV hariç emsal bedelinin belirlenerek beyan edilmesi, bu bedel üzerinden ilgili ÖTV oranının uygulanması veya maktu vergi tutarının eklenmesi sonucunda ÖTV dahil tutarın, o mal için beyan edilecek rayiç bedel olarak beyan edilmesi ve üzerinden %10 oranında KDV hesaplanması uygun olacaktır.

10 B- KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE İŞLETMEDE MEVCUT OLMAYAN EMTİA 6111 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin birinci fıkrası hükmü ile gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine kayıtlarında yer aldığı halde işletmelerinde mevcut olmayan emtialarını, bu Kanunun yayımlandığı ayı izleyen üçüncü ayın son iş günü olan 31 Mayıs 2011 tarihine (bu tarih dahil) kadar fatura düzenlemeleri ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle kayıt ve beyanlarına intikal ettirmeleri ve böylece kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirmeleri imkanı verilmiştir. 1- Kapsam Bu hüküm, bütün gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerini kapsamaktadır. Uygulama kapsamına; ferdi işletmeler, adi ortaklıklar, kollektif şirketler, adi komandit şirketler ile sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu müesseseleri, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıkları dahil bulunmaktadır. 2- Belge Düzeni Madde kapsamında düzenlenecek faturalarda alıcıya ilişkin bilgiler yerine, Muhtelif Alıcılar (6111 sayılı Kanunun 11/1 maddesi çerçevesinde düzenlenmiştir) ibaresi yazılacaktır. Değer Tespiti Faturada yer alacak bedel, söz konusu emtia ile aynı neviden olan emtiaların gayri safi kar oranı dikkate alınarak tespit edilecektir. Gayri safi kar oranının yasal kayıtlardan tespit edilemediği hallerde, mükellefin bağlı olduğu meslek odalarının belirleyeceği oranlar esas alınacaktır. 4- Vergisel Yükümlülükler ve Muhasebe Kayıtları a) Bilanço Esasına Göre Defter Tutan Mükellefler Yukarıda açıklanan şekilde faturalanan ve yasal defterlere kaydedilen emtia ile ilgili işlemler, normal satış işlemlerinden bir farklılık arz etmemektedir. Faturada emtianın tabi olduğu oranda KDV hesaplanacak ve ilgili dönem beyannamesine dahil edilecektir. Satış hasılatı yıllık gelir veya kurumlar vergisi matrahının hesaplanmasında da dikkate alınacaktır. Fatura bedeli 600 Yurtiçi Satışlar, faturada hesaplanan katma değer vergisi de 391 Hesaplanan KDV hesabına alacak yazılmak suretiyle kayıtlara intikal ettirilecektir. Bu hesapların karşılığını teşkil edecek borçlu hesap uygulamayı yapan mükellefçe gerçeğe uygun olarak tespit edilecektir. Gerçek durum ile kayıtlar arasındaki farklılık faturasız satışlardan kaynaklanmaktadır ve faturasız satılan malların karşılığında işletme kalemlerinden birinde artış olması gerekmektedir. Bu artış nakit para, banka, alacak senedi, çek ve benzeri değerler şeklinde olabilir. Dolayısıyla, mal çıkışı karşılığında aktif değer olarak işletmede ne varsa veya işletmede beyan tarihinde bu artış ne olarak görülüyorsa, buna ilişkin hesaplara kayıt yapılması gerekmektedir. Aktif hesaplarda meydana gelen artışın herhangi bir şekilde tespit edilememesi halinde 689 Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar (Beyannamenin düzenlenmesi sırasında kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır) hesabına borç kaydı yapılacaktır. Örnek 4- (Y) Limited Şirketi, kayıtlarında yer aldığı halde stoklarında mevcut olmayan emtialarını faturalandırarak kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirmek istemektedir. Şirketin, ticaretini yaptığı genel oranda KDV ye tabi olan (A) malının kayıtlarda bulunan ancak stoklarda

11 yer almayan miktarı 20 ton olup kendi kayıtlarına göre bu malın birim maliyeti 15 TL/Kg ve gayri safi karlılık oranı ise %10 dur. (Y) Limited Şirketi bu mala ilişkin düzenleyeceği faturada TL satış bedeli ve TL KDV gösterecektir. Düzenlenen bu faturanın muhasebe kayıtlarına intikali aşağıdaki şekilde olacaktır. b) İşletme Hesabı Esasına Göre Defter Tutan Mükellefler Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan emtialar nedeniyle düzenlenen faturalar, işletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerce yasal defterlerine, hasılat olarak kaydedilecektir. 5- Kayıtlarda Yer Aldığı Halde İşletmede Mevcut Olmayan Emtianın Bs Formu Karşısındaki Durumu 6111 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin birinci fıkrasına göre kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan emtia nedeniyle düzenlenen faturalar, Bs formu vermek zorunda olan mükelleflerce, Bs formu ile bildirilmek zorundadır. / 689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR TL (Kanunen Kabul Edilmeyen Gider) 600 YURTİÇİ SATIŞLAR TL (6111 sayılı Kanunun 11/1 maddesi) 391 HESAPLANAN KDV TL / Giderlerin nazım hesaplara (kanunen kabul edilmeyen gider olarak) kaydı: / 950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN TL GİDERLER 951 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN TL GİDERLER ALACAKLI HESABI / Bu kayıtta yer alan 689 numaralı hesap yerine gerçek duruma uygun olması halinde diğer hesaplardan; kasa, bankalar, alınan çekler, alıcılar veya alacak senetleri hesaplarından biri kullanılabilecektir. Örneğin, kayıtsız yapılan satış karşılığında alacak senedi alınmış olması halinde kayıt aşağıdaki şekilde olacaktır. / 121 ALACAK SENETLERİ TL 600 YURTİÇİ SATIŞLAR TL (6111 sayılı Kanunun 11/1 maddesi) 391 HESAPLANAN KDV TL / Fatura düzenlenmek suretiyle bu bölümde açıklandığı şekilde hasılatı kayıtlara intikal ettirilen emtianın daha önceki dönemlerde satıldığının tespit edilmesi halinde, düzeltmeye tabi tutulmuş stoklarla ilgili olarak geçmişe yönelik tarhiyat yapılmayacağı gibi ceza ve faiz de uygulanmayacaktır.

12 125 Söz konusu bildirim işlemi, Bs formunun Soyadı/Adı Unvanı bölümüne Muhtelif Alıcılar (6111 sayılı Kanun Madde 11/1), Vergi Kimlik Numarası bölümüne ( ) yazılmak suretiyle yapılacaktır. Focus Denetim Sağlıklı çözümlere ODAK lanır.